Eneco Jaarverslag 2007

Transcriptie

1

2

3 Eneco Jaarverslag 2007

4 Inhoudsopgave 3 Kengetallen 4 Voorwoord 7 Nieuwe positionering 10 Kernactiviteiten 13 Verslag van de Raad van Bestuur 14 Ontwikkelingen in de energiemarkt 15 Politieke ontwikkelingen 16 Strategische agenda 17 Realisatie 17 Het energiebedrijf 27 Het netbedrijf 28 Het infrabedrijf 29 Veiligheidsbeleid 30 Sociaal beleid 33 Organisatie 33 Externe ontwikkelingen 35 Financiële resultaten 38 Vooruitzichten 51 Jaarrekening 107 Overige gegevens 109 Personalia 114 Brandstofmix 115 Verklarende woordenlijst 40 Corporate Governance 47 Bericht van de Raad van Commissarissen

5 Eneco jaarverslag Kengetallen (bedragen in miljoen) ** Resultaten Omzet energie en overige bedrijfsopbrengsten* Omzet energie* Brutomarge energie* Bedrijfsresultaat voor afschrijvingen (EBITDA) Bedrijfsresultaat (EBIT) Nettoresultaat Kasstroom uit operationele activiteiten* Vermogen Investeringen in materiële vaste activa Eigen vermogen Rentedragende schulden Totaal vermogen* Ratio s Eigen vermogen/totaal vermogen* 48,3% 48,5% 47,5% 51,1% 47,3% Rendement op werkzaam vermogen* 10,6% 13,2% 13,2% 10,2% 7,6% Interest coverage rate 9,7 8,4 8,7 5,2 3,7 Medewerkers Aantal FTE s per jaareinde Ziekteverzuim 5,0% 5,5% 5,6% 6,3% 6,4% Verkoopvolumes Elektriciteit (GWh) Gas (miljoen m 3 ) Warmte (TJ) Definities Werkzaam vermogen Activa exclusief liquide middelen, minus niet-rente dragende schulden. Rendement op werkzaam vermogen Bedrijfsresultaat in percen tage van werkzaam vermogen. Interest coverage rate Bedrijfsresultaat gedeeld door finan ciële baten en lasten ,3 48,5 47,5 51,1 47,3 Eigen vermogen/ totaal vermogen ,7 8,4 8,7 5,2 3,7 Interest coverage rate 40 (in %) * Gegevens 2006 aangepast voor vergelijkingsdoeleinden. ** Opgesteld op basis van NL GAAP.

6 4 Eneco jaarverslag 2007 Voorwoord Duurzaam: de hoofdzaak Eneco heeft in 2007 de principiële keuze gemaakt voor een duurzame strategie. Wij zien continuïteit van energie als het doel, en verduurzaming als de enige realistische en rendabele weg daarheen. Duurzaam wordt voor Eneco de hoofdzaak. De voorraden fossiele brandstoffen zijn eindig, de klimaatverandering stelt nieuwe (milieu-)eisen aan de manier waarop energie wordt gebruikt. Samenlevingen worstelen met de vraag hoe zij onafhankelijk kunnen worden of blijven in de voorziening van hun energiebehoefte. Dit alles optellend, zijn wij ervan overtuigd dat alleen in maximaal duurzame energie een rendabele toekomst ligt. Waarde creëren Duurzame energievoorziening gaat heel goed samen met een gezond businessperspectief. De markt voor duurzame energieoplossingen groeit hard en de bereidheid om te investeren in ondernemingen die zich hierop richten stijgt enorm. Wij gaan met duurzame activiteiten meer waarde creëren voor onze aandeelhouders, tegen lagere maatschappelijke kosten, dan in het huidige bedrijfsmodel. In plaats van een structuur gericht op opwekken, distribueren en leveren, gaan wij ons bedrijf zo inrichten dat wij in de hele duurzame energieketen van de bron tot aan de eindgebruiker structureel waarde toevoegen. Internationale energiedienstverlener Eneco is een onderneming met een duidelijke én internationale oriëntatie die gericht is op vooruitgang. We positioneren ons als energiedienstverlener met aandacht voor projectontwikkeling in Nederland en daarbuiten. Voor de ontwikkeling van duurzame energieprojecten beschikken wij over unieke kennis en ervaring, durf, doorzettingsvermogen en ambitie. Daarnaast zetten wij fors in op innovatie. Wij voorzien dat al in 2012 twintig procent van ons totaal geleverde elektriciteitsvolume duurzaam zal worden opgewekt. In 2020 is alle elektriciteit die wij leveren duurzaam of opgewekt uit schone fossiele brandstof. Gas is die schone fossiele brandstof die we tussen nu en straks gebruiken voor de overbrugging naar volledig duurzaam.

7 Eneco jaarverslag Om dit ambitieuze plan te realiseren heeft Eneco voor de jaren een investeringsprogramma opgesteld van ruim 2 miljard voor het levering-, handels- en productiebedrijf. Een groot deel hiervan is gericht op duurzame elektriciteitsopwekking, zowel grootschalig als kleinschalig. Minimaal zestig procent van de duurzame opwekking willen we in Nederland realiseren. De overige projecten ontwikkelen wij in andere Noordwest- Europese landen omdat wij hier zeer goede kansen zien. In België zijn we al zeer succesvol met biomassa. In Frankrijk zijn de eerste stappen gezet. Als energiedienstverlener zorgen wij dat onze klanten gemakkelijk toegang krijgen tot duurzame energievoorziening. Dat betekent dat wij naast onze klant gaan staan. Hij is straks niet langer alleen afnemer maar wordt onze partner in duurzame energie opwekking. Particulieren en bedrijven die zelf warmte en elektriciteit opwekken met hun bio-wkk, thuiscentrale, zonnepanelen of windturbine leveren het overschot aan elektriciteit aan het openbare net. Als dat op grote schaal gebeurt, zorgen we samen op een heel efficiënte en schone manier dat aan de energiebehoefte wordt voldaan. Gericht op samenwerking Onze ambities kunnen en willen wij niet alleen realiseren. Daarom zoeken wij actief om ons heen naar partners met wie wij samen de zo nodige versnelling kunnen aanbrengen. Omdat we laten zien dat wij werkelijk voor duurzaam kiezen en daar gericht in investeren, is Eneco voor hen ook de vanzelfsprekende partner in duurzaam. Verschillende convenanten en partnerships zijn al tot stand gekomen, zoals het convenant Duurzaam Ameland, het convenant Geothermie Den Haag en onze participatie in het Rotterdam Energy & Climate Programma. In de Stichting Slim met Gas werken verschillende partijen met ons aan nieuwe schone toepassingen van gas. In het programma Meer met Minder denken we mee over energiebesparingsoplossingen in de bebouwde omgeving. Zowel in de biomassaketen als in windenergie hebben wij een groot aantal initiatieven genomen die snel tot concrete resultaten moeten leiden. Met de stichting Max Havelaar onderzoeken wij of wij de biomassaketen zo kunnen inrichten dat wij voldoen aan het fair trade-principe. Het meest in het oog springende samenwerkingsverband is het windpark Q7 op de Noordzee dat niet tot stand zou kunnen komen zonder de actieve inbreng van onze partners Econcern, Dexia en Rabobank. Investeringsklimaat verbeteren De overheid moet ook haar verantwoordelijkheid nemen en duidelijke keuzes maken. Zij speelt een belangrijke ondersteunende en aanjagende rol in de verduurzaming en continuïteit van de energievoorziening. Zij zal het investeringsklimaat moeten scheppen dat binnenlandse en buitenlandse investeerders het vertrouwen geeft dat zij in Nederland op de lange termijn goede zaken kunnen doen. We moeten het momentum aangrijpen van de hoge olieprijs om die investeringen extra kracht bij te zetten. Daarbij moet het principe de vervuiler betaalt veel sterker worden doorgezet. Dat kan onder andere als de CO 2 - prijzen een realistische afspiegeling zijn van de mate van vervuiling zodat investeringen in schone opwekking kunnen renderen. Wij onderschrijven het voorstel van de Europese Commissie om de CO 2 -markt vanaf 2012 naar dat principe in te richten dan ook van harte. Verder is solide flankerend beleid nodig om mensen te prikkelen over te stappen op duurzame energie of energiebesparende maatregelen te nemen. Eneco blijft zich inzetten voor energiebesparing en de bewustwording van klanten. Nieuwe dynamiek Eneco staat aan het begin van een langdurige en ingrijpende verandering. Wij willen alles op alles zetten om onze ambities waar te maken en daarbij forse vooruitgang te boeken. Het is geweldig om te constateren dat de nieuwe koers van het bedrijf en de focus op innovatie een enorme stimulans zijn voor onze medewerkers. Er is een nieuwe dynamiek ontstaan die zeer aanstekelijk werkt. Wij creëren daarmee zeker een aanzuigende werking op ondernemend en daadkrachtig talent. Dat is nodig om ideeën om te zetten in concrete projecten die leiden tot vernieuwende producten en diensten.

8 6 Eneco jaarverslag 2007 Eneco in 2007 De klant van vandaag moet ook morgen graag klant bij Eneco zijn. Daarom hebben wij onverminderd ingezet op operational excellence. En dat zullen wij ook in de jaren die volgen blijven doen. In 2007 is onze omzet gestegen naar EUR 4,8 miljard. Het bedrijfsresultaat daalde met 14%. Belangrijkste oorzaak waren de hogere bedrijfskosten door de overname van ONS Energie. De afzet van gas en warmte werd beïnvloed door een warme winter en voorjaar. Dit jaar hebben wij geïnvesteerd in extra menskracht om de kennis en kunde die wij nodig hebben te vergroten. Verder zijn we geconfronteerd met onverwachte kosten die samenhangen met de politieke besluitvorming. De invoering van een nieuw marktmodel en de implementatie van de Wet Onafhankelijk Net beheer, vragen van ons extra inspanning en kosten. Wij zien ook dat de efficiency van onze bedrijfsprocessen nog verder moet verbeteren. Het is niet voor niets dat wij ons blijven inzetten voor operational excellence. Mede door een forse meevaller in de vennootschaps belasting is ons nettoresultaat uitgekomen op EUR 426 miljoen. Hoger dan ooit. Mede in het licht van operational excellence, maar ook in het kader van de interne beheersing is de afgelopen drie jaar het Eneco Control & Risk Systeem ingevoerd. Met trots kunnen we melden dat in dit jaarverslag voor het eerst een in control -verklaring wordt afgegeven (zie pagina 46). Veiligheid in ons werk en veiligheid bij het gebruik van energie is voor ons een groot aandachtspunt. Dat heeft zich vertaald in beleid waarmee wij sturen op de veiligste omstandigheden voor onze medewerkers en onze omgeving. In 2007 hebben wij op dit gebied flinke stappen gezet. Infrastructuur voor gas, elektriciteit en warmte is essentieel om energie te kunnen gebruiken. Voor een energieconcern zoals Eneco zijn de onderdelen die zich daarmee bezig houden van groot belang. Dat geldt des te meer in de komende jaren als we grote stappen gaan maken in het verduurzamen van het energiegebruik. Onze infrastructurele activiteiten zijn ondergebracht in Eneco NetBeheer en Eneco Infra. Beide zijn bezig om zich voor te bereiden op hun toekomstige rol, waarbij de Wet Onafhankelijk Netbeheer de kaders schept. Ongeveer 325 medewerkers van Infra treden in dienst bij NetBeheer. Infra ontwikkelt zich tot een commerciële partij die zich kan meten met de markt. NetBeheer gaat naast de reguliere taken ook investeren in de nodige aanpassingen en vernieuwing van de infrastructuur om duurzame energievoorziening mogelijk te maken. In dit jaarverslag geven wij een zo transparant mogelijk beeld van onze financiële en duurzame prestaties alsmede de risico s die wij daarbij lopen en de wijze waarop wij die beheersen. Ons nieuwe businessmodel is nog niet integraal in de jaarrekening doorgevoerd in dit boekjaar. We lopen in onze toelichting dan ook vooruit op die ontwikkeling. Dialoog Bij alles wat wij nu in gang zetten is het belangrijk dat wij luisteren naar onze omgeving. Aan de rigoureuze omslag in onze strategische koers zijn intensieve verkenningen vooraf gegaan met zowel onze aandeelhouders als de bedrijfsonderdelen. Er is brede consensus over onze plannen. Wij gaan ook op andere fronten de dialoog aan met alle relevante partijen die betrokken zijn bij Eneco. Hebt u er behoefte aan te reageren op dit jaarverslag, dan nodig ik u graag uit hierover contact met mij op te nemen. Jeroen de Haas Voorzitter van de Raad van Bestuur ENECO Holding N.V. Jeroen.dehaas@eneco.nl

9 Eneco jaarverslag Nieuwe positionering Eneco transformeert We staan aan de vooravond van een nieuw energietijdperk. De huidige energievoorziening is gebaseerd op grootschalige, centrale, fossiele productie met daarna distributie naar eindgebruikers. In de komende decennia vindt een transitie plaats naar decentrale en hernieuwbare productie met geïntegreerde distributie. Energiebesparingsmaatregelen moeten het totale energieverbruik beperken. Het doel is dat de netto CO 2 -uitstoot landelijk afneemt door vermindering van gebruik van kolen, betere benutting van de energie-inhoud door hergebruik van restwarmte en duurzame productie van elektriciteit. Gas blijft als fossiele brandstof met de minste CO 2 -uitstoot tijdens deze transitie een grote rol spelen als brandstof voor flexibele gascentrales, die in staat zijn de productie van duurzame elektriciteit te balanceren. Eneco transformeert binnen deze context van een traditioneel energiebedrijf naar een duurzame energieonderneming. We denken niet langer in elektronen en kubieke meters, maar in duurzame toekomstbestendige energieoplossingen. Kennis, innovatie en samenwerking zijn ons uitgangspunt. Energiebesparing, duurzame energieopwekking en toepassing van schone fossiele technologie zijn de middelen die wij inzetten om een bijdrage te leveren aan de continuïteit van energie. Wij realiseren ons dat deze nieuwe weg vraagt om flexibiliteit: wij zullen bereid moeten zijn om elke dag opnieuw in te spelen op nieuwe kansen, nieuwe ontwikkelingen en nieuwe ijkpunten. Wij zien een blijvende stroom van innovaties en energieoplossingen daarbij als onze levensader. Ons uitgangspunt daarbij is waarde te creëren. Voor maatschappij, klanten, medewerkers en voor onze eigen onderneming. Het creëren van maatschappelijke waarde en ondernemingswaarde gaan daarbij hand in hand. Van traditioneel energiebedrijf naar duurzame energieonderneming. Eneco gedraagt zich betrokken, uitgesproken en daadkrachtig. Dit zijn voor ons kernwaarden om de gewenste vooruitgang te kunnen boeken. Betrokkenheid is de emotie die ons drijft om voor duurzaamheid te staan. Uitgesprokenheid zet de toon waarmee wij onze beloften uitdragen. Het tonen van daadkracht tekent onze houding en ons gedrag waarmee wij aan duurzaamheid inhoud geven. Daarin zit het bewijs van onze belofte.

10 8 Eneco jaarverslag 2007 Eneco richt zich op internationale expansie om de positie te versterken in de gehele energie waardeketen. Eneco is al actief in de Noordwest-Europese landen Nederland, België en Frankrijk. In Duitsland en het Verenigd Koninkrijk zien wij eveneens goede kansen om onze duurzame ambities te realiseren. Om onze positie in de biomassaketen te ver sterken ontplooien wij ook buiten Europa activiteiten. Eneco telt medewerkers en bedient een klantenkring die circa twee miljoen klanten groot is. Het hoofd kantoor is gevestigd in Rotterdam. De aandelen van Eneco zijn in handen van 61 Nederlandse gemeenten. Met windpark Q7 levert Eneco voldoende energie voor huishoudens.

11

12 10 Eneco jaarverslag 2007 Kernactiviteiten Dichter bij de klant Eneco bestaat uit drie kernbedrijven: het energiebedrijf, het netbedrijf en het infrabedrijf. Elk kernbedrijf of een deel daarvan heeft een rol in de duurzame energieonderneming Eneco zoals hier wordt geïllustreerd in de energiewaardeketen. Energiebesparing Levering Installatiebedrijven Lokale duurzame opwekking Milieu Installatiebedrijven Levering Levering Levering Distributie Netbeheer Infra Milieu Trading Trading Grootschalige duurzame opwekking Milieu Trading Biobrandstoffen, wind, zon, etc. Milieu Trading Waardeketen Betrokken bedrijfsonderdelen

13 Eneco jaarverslag Het energiebedrijf verzorgt de productie, inkoop, handel, levering van energie en installatie bij de klant. Het energiebedrijf heeft vijf businessunits, die een sterke strategische relatie hebben. Levering zorgt dat de zakelijke en huishoudelijke klantenkring zich verbonden voelt met de duurzame doelstellingen van Eneco en stuurt op hoge klantentrouw door excellente dienstverlening. In haar nieuwe rol ontwikkelt Levering zich van leverancier van elektri citeit en gas tot een brede dienstverlener die niet alleen duurzame energie levert, maar klanten ook adviseert en stimuleert om te investeren in energiebesparing en in duurzame decentrale opwekking. Trading vormt de schakel tussen markt en onze (co)productiefaciliteiten. Voor onze eigen duurzame en gasgestookte productie verzorgt Trading de inkoop van gas op de vrije markt. Met op afstand aanstuurbare flexibele gascentrales en gasopslag kunnen wij de opwekking van elektriciteit optimaliseren: bij weinig wind meer gasgestookte opwekking. Ook periodes van onbalans door onvoorziene veranderingen in de vraag kunnen met gascentrales en gasopslag flexibel worden opgevangen. De businessunit Trading treedt op als handelaar voor onafhankelijke ontwikkelaars zonder eigen tradingcapaciteit en sluit met hen Power Purchasing Agreements (PPA s) af. Trading is ook actief in de handel van biobrandstoffen en van aan energie gerelateerde producten zoals derivaten en CO 2 -certificaten. Milieu is de businessunit die verantwoordelijk is voor de uitvoering van onze productiestrategie. Alles draait om de ontwikkeling van duurzame en schone opwekkingsinstallaties, zowel grootschalig als decentraal, zowel traditioneel in gasgestookte centrales en gasopslag als duurzaam op basis van wind, biomassa, zon en water. Daarnaast ontwikkelt deze businessunit warmteprojecten, waarbij het zowel gaat om de productie van warmte, grootschalig gebruik van restwarmte als om kleinschalige toepassingen van warmte en/of koude. De businessunit Milieu is verantwoordelijk voor het aanboren en inzetten van duurzame bronnen. Versnelling in de ontwikkelingen wordt bereikt door actieve samenwerking te zoeken met partners en kennisinstituten. Eneco: energiebedrijf, infrabedrijf én netbedrijf. In de businessunit Internationaal zijn alle activiteiten die wij buiten Nederland ontplooien ondergebracht. In België zijn we al zeer succesvol met zowel duurzame opwekking als levering van elektriciteit en gas aan de zakelijke markt. In Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk bouwen wij posities op. Verder breiden we onze activiteiten uit naar andere continenten in verband met de achterwaartse ketenintegratie voor biomassa. Installatiebedrijven verzorgt een scala aan diensten bij de klant in het kader van energievoorziening, verwarmingsinstallaties of duurzame aanpassing van woningen of gebouwen, variërend van besparingsadviezen tot installatie en onderhoud van HR-ketels, zonneboilers en warmtepompen. Het netbedrijf is een gereguleerd bedrijf dat de gas- en elektriciteitsnetten beheert in Amstelland, Delfland, Drechtsteden, Haaglanden, Kennemerland, Merwedestreek, Midden-Holland, Noordoost-Friesland, Rotterdam- Rijnmond, Weert, de provincie Utrecht en de Zuid-Hollandse eilanden. Eneco NetBeheer wil de focus verbreden door haar competenties in beheer en exploitatie van transportinfrastructuren toe te passen op duurzame netwerken, zoals het bouwen en beheren van transportnetten voor CO 2, waterstof en stoom. Tevens speelt Eneco NetBeheer een belangrijke rol bij het gereedmaken van het elektriciteitsnetwerk voor meer lokale opwekking. Per medio 2008 gaat het netbedrijf binnen de Eneco Holding verder onder de naam Stedin.

14 12 Eneco jaarverslag 2007 Het infrabedrijf voert in opdracht van het netbedrijf onderhouds- en renovatiewerkzaamheden uit aan de netten. Daarnaast neemt Eneco Infra opdrachten aan op de vrije markt. Ook de aanleg en het onderhoud van verlichtings- en parkeerinstallaties voor een groot aantal gemeenten door CityTec behoren tot de activiteiten van Infra. Infra heeft een belangrijke uitvoerende rol bij het bouwen van nieuwe voorzieningen die duurzame opwekking mogelijk moeten maken. Zij is ook betrokken bij het uitvoeren van innovatieve projecten gericht op bijvoorbeeld energiebesparing in de utiliteitsbouw. ENECO Holding N.V. Raad van Commissarissen Raad van Commissarissen Raad van Bestuur Staf holding Energiebedrijf Infra NetBeheer Directie Directie Directie Staf Staf Staf Leveringsbedrijf Trading Milieu Internationaal Installatiebedrijven Infra NetBeheer

15 Eneco jaarverslag Verslag van de Raad van Bestuur Zorg voor continuïteit en toekomst Eneco staat aan het begin van een ingrijpende transitie om in het nieuwe energietijdperk een betekenisvolle rol te kunnen spelen. Dit boekjaar is hard gewerkt aan onze duurzame plannen en de uitvoering daarvan. Uiteraard zijn wij doorgegaan met het zorgen voor en leveren van goed gewaardeerde dienstverlening. In dit verslag willen wij vanuit beide perspectieven, het nu en het straks, een volledig en transparant beeld geven van onze prestaties. Raad van Bestuur Eneco. Van links naar rechts: Jeppe Machielsen, Jeroen de Haas en Han Fennema.

16 14 Eneco jaarverslag 2007 Ontwikkelingen in de energiemarkt Energiemarkt algemeen Bij ongewijzigd beleid stijgt de vraag naar energie wereldwijd jaarlijks met 1,8% volgens een studie van het International Energy Agency (IEA). Er zijn echter grote regionale verschillen. Vooral in de zich sterk ontwikkelende economieën van China en India verandert het consumptiepatroon in hoog tempo, wat leidt tot een groeiende behoefte aan energie. Zonder energiebesparingsmaatregelen zal de vraag naar energie in 2030 met 50% zijn toegenomen. China en India vertegenwoordigen dan samen circa 45% van deze groei. Europa moet nu al met deze landen concurreren om de beschikking te krijgen over voldoende energiebronnen, vooral olie maar ook gas. Europa wordt steeds afhankelijker van de import van gas, nu de eigen bronnen opraken. Gas ontwikkelt zich naast olie dan ook tot een strategische brandstof. Wie beschikt over de bronnen en de infrastructuur bepaalt het spel dat inmiddels wereldomspannend is. Uiteraard staat er een prijs tegenover die toenemende afhankelijkheid. Bovendien is er in Noordwest-Europa een nieuwe marktdynamiek aan het ontstaan door de komst van nieuwe pijpleidingen en LNG-terminals. Dit heeft invloed op vraag en aanbod en dus op de prijs van brandstoffen. Ook kolen staan weer in de belangstelling. China opent in hoog tempo nieuwe kolencentrales en heeft grote behoefte aan kolen als brandstof. De prijs van kolen wordt hierdoor beïnvloed en dat heeft ook effecten op de prijsvorming van elektriciteit uit Europese kolencentrales. Zonder energiebesparing 50% meer energie nodig in Prijsontwikkeling Olie- en kolengerelateerde commodityprijzen zijn behoorlijk volatiel geweest. De olieprijs bereikte dit boekjaar een top van meer dan 90 dollar per vat. De algemeen aanvaarde opvatting is dat de olieprijs hoog zal blijven. Studies van onderzoeksinstituten ECN en IEA wijzen hier ook op. Door de traditionele koppeling aan de olie- en de dollarprijs liepen ook de gasprijzen op. Daar staat tegenover dat nu de gasmarkt zich, mede door de opkomst van LNG, meer en meer ontwikkelt tot een zelfstandige markt met een eigen prijspolitiek, er ruimere handelsmogelijkheden zijn ontstaan. Ondanks de geschetste brandstofprijsschommelingen zijn de kortetermijnelektriciteitsprijzen vrij vlak geweest dit jaar. Dit heeft ook te maken met de zachte winter en de matige zomer. De kortetermijnelektriciteitsprijzen zijn ook beïnvloed door de prijs van CO 2. Die daalde in 2007 tot een zeer laag niveau van enkele dubbeltjes per ton. Dit heeft zijn invloed op het marginale kostenniveau van elektriciteitscentrales gehad. Oorzaak van de lage CO 2 -prijs is dat de Europese overheden relatief veel emissierechten toekenden aan energiebedrijven voor de eerste Kyoto-periode. Voor de tweede Kyoto-periode die duurt van ligt de CO 2 -prijs eind 2007 al op 24 euro per ton. De Nederlandse markt Het bedrijfsleven is geconfronteerd met blijvend hoge energiekosten. Vanwege de onvoorspelbare prijzen voor elektriciteit en gas nemen klanten het zekere voor het onzekere en besluiten steeds vaker om meerjarige contracten met ons te sluiten. Bedrijven en de overheid zoeken ook naar kostenbesparingen in de administratieve sfeer door voor hun vestigingen centraal in te kopen. Dat blijkt uit het feit dat Eneco meer contracten afsloot met multi-sites. Wij bieden deze klanten dienstverlening op maat door alle aansluitingen administratief te bundelen. Dit betekent meer gemak tegen lagere kosten voor de klant.

17 Eneco jaarverslag In de tuindersbranche zijn enkele grote verschuivingen geweest bij aanbieders van energie. Concurrentieverhoudingen zijn veranderd door de acquisitie van Westland Energie Services door Essent, de samenwerking van AgroEnergy met de WKK Coöperatie Glastuinbouw en de overname van ONS Energie door Eneco. De tuinders, grote gasverbruikers, zijn met hogere energiekosten geconfronteerd, maar konden hier creatief mee omgaan omdat zij behalve als afnemer vaak ook optreden als producent. Het opgestelde vermogen in warmtekrachtinstallaties (wkk) bij WKK Coöperatie Glasbouw bijvoorbeeld staat gelijk aan dat van een grote elektriciteitscentrale. De marges voor deze gasgestookte WKK s zijn dermate interessant geweest dat tuinders met een WKK netto lagere energielasten gerealiseerd hebben. De tuindersbranche loopt wat dat betreft voorop in zelfvoorziening. Van groot belang voor de tuinbouwsector is de wijze waarop deze sector in de Kyoto-afspraken zal worden meegenomen vanaf De turbulentie in de consumentenmarkt is groot geweest dit jaar. De prijsstrategie van andere energieconcerns heeft de concurrentieverhoudingen op scherp gezet. Daarnaast is er een flink aantal nieuwkomers op de markt gekomen. De noodzaak om een heldere positionering te kiezen wordt steeds groter. Eneco heeft één heldere boodschap uitgedragen die volledig gericht was op Ecostroom. Met deze publiekscampagne: Samen kunnen we het doen, ieder huis/bedrijf groen is vooruitgelopen op de nieuwe duurzame positio nering van de onderneming. Kostenbewust kiezen Ondanks alle aandacht voor klimaatverandering en milieu, kiezen kleinverbruikers nog steeds hun leverancier op prijs. Het groene argument lijkt voorshands niet zo zwaar te wegen. Financiële prikkels blijven de belangrijkste instrumenten om de consument te bewegen zijn aankoopgedrag te veranderen. Daarvoor is het nodig dat de consument zich bewust wordt van zijn verbruik. Wij bieden daarom de mogelijkheden om dat verbruik te verminderen op een laagdrempelige manier aan. Zie ook pagina 21. In de zakelijke markt stijgt de belangstelling voor duurzame energie nu zichtbaar. Vooral bedrijven die een actief duurzaamheidsbeleid voeren en zich ten doel gesteld hebben een leidende positie te willen innemen op dit gebied schakelen over op groene stroom. Het is niet langer een bezwaar dat hier een hoger prijskaartje aan hangt. Eneco heeft in het zakelijke segment dan ook aanzienlijk meer groene-energiecontracten gesloten. Politieke ontwikkelingen Energiebeleid binnen de EU De liberalisering van de energiemarkt staat minder prominent op de agenda dan voorheen. Er zijn zelfs bewegingen in tegengestelde richting geweest in Energievoorziening en bijbehorende infrastructuur worden meer en meer gezien als strategische bezittingen die overheden bij voorkeur niet in buitenlandse handen willen laten vallen. Door het splitsingsbesluit van de Nederlandse overheid wordt dit eveneens voorkomen voor de Nederlandse netwerken. De kans wordt daardoor echter wel groter dat Nederlandse energieverbruikers hun energie gaan afnemen van buitenlandse energiebedrijven. Ook op Europees niveau speelt de splitsingsdiscussie volop, zij het dat het daar alleen nog over de hoogspanningsnetten gaat. De uitkomst van deze discussie is ongewis. Onder het Duitse voorzitterschap heeft Europa duidelijk stelling genomen in de energiediscussie. De lidstaten voelen de noodzaak van verduurzaming van de energievoorziening en werken aan de verbetering van de klimaatproblematiek. Ze zijn zich bewust dat zij hun strategische afhankelijkheid van fossiele energiebronnen moeten verkleinen. Voor een energie-intensieve samenleving is dat een maatschappelijk dilemma dat tot heldere keuzes dwingt. De eerste stappen zijn gezet. Afgesproken is dat de Europese Unie streeft naar 20% CO 2 -reductie en 20% verduurzaming van de afzet in 2020.

18 16 Eneco jaarverslag 2007 Visie op energieagenda Nederlandse overheid Nederland wil een van de schoonste en zuinigste energielanden in Europa worden. Nederland heeft zich verplicht om tussen 2008 en 2012 de uitstoot van broeikasgassen met 6% te verminderen ten opzichte van De instrumenten zijn energiebesparing en duurzame energie om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen. Het doel is dat in 2020 de uitstoot van broeikasgassen 30% lager is ten opzichte van Het percentage energiebesparing gaat de komende jaren van 1 naar 2% per jaar en het aandeel hernieuwbare energiebronnen gaat van 2,7% nu naar 20% in Het overheidsbeleid moet gericht zijn op het creëren van een stabiel investeringsklimaat waarin marktpartijen hun uitgesproken bijdrage kunnen leveren aan de verduurzaming. Terecht heeft de overheid gekozen voor financiële stimulering van duurzame productie met als belangrijkste instrument de Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie. Het is van belang dat de duurzame projectenstroom weer snel op gang komt na de abrupte beëindiging van de MEP-regeling in Alleen een consistent budgettair beleid kan de investeringsbereidheid bevorderen. Ook flankerend beleid is noodzakelijk. De overheid moet investeren in de aanpassing van infrastructuur die haar eigendom is om duurzame energie mogelijk te maken. Ook moet er versoepeling komen in het vergunningenbeleid om de noodzakelijke vaart te creëren. Een coördinerende rol is voor de overheid weggelegd als het gaat om locatiestudies voor windparken of het aanleggen van kabelinfrastructuur naar windparken, zowel op land als op zee. Onderdeel van het Nederlandse overheidsbeleid is de splitsing van de energiebedrijven in een distributietak en een leverings/produktietak (groepsverbod). Eneco blijft erbij dat deze gedwongen splitsing per 1 januari 2011 een disproportionele maatregel is om de leveringszekerheid te garanderen en een level playing field te creëren. Verduurzaming, verticale integratie en operational excellence pijlers van de strategie. Strategische agenda Eneco ziet verduurzaming, verticale integratie in schone fossiele elektriciteitsproductie en operational excellence als de pijlers van haar strategie. Wij willen een leidende rol spelen in de transitie naar een duurzame energievoorziening in Nederland. Door het versnellen van de ontwikkeling van activiteiten over de gehele duurzame energiewaardeketen van de bron tot aan de eindgebruiker gaan wij structurele waarde toevoegen voor onze aandeelhouders, tegen lagere maatschappelijke kosten dan in ons huidige meer traditionele bedrijfsmodel. Voortdurende innovatie is een belangrijk ingrediënt om hieraan inhoud te geven. Voor de overbrugging naar volledig duurzaam wil Eneco haar elektriciteitsproductie uit schone fossiele brandstof verder uitbreiden. Met efficiënte gascentrales zijn we goed in staat om de onbalans inherent aan duurzame energiebronnen zoals wind en zon op te vangen. Hierdoor blijven we in staat om ook op lange termijn onze leveringszekerheid op peil te houden. Onze license to operate is gebaseerd op trouwe en tevreden klanten die wij toonaangevende dienstverlening bieden. Vanuit het oogpunt van rendement is het bovendien noodzakelijk om de efficiëntie van onze processen continu te blijven verbeteren en onze kosten te beheersen. Ons streven naar operational excellence blijft daarom een hoge prioriteit houden.

19 Eneco jaarverslag Duurzame energie uit wind Q7 Sinds eind 2007 levert het grootste Nederlandse offshorewindpark Q7 in de Noordzee bij IJmuiden zijn eerste stroom aan het elektriciteitsnetwerk. Bij een volledige productie van kwh per jaar levert het park voldoende stroom voor zo n Nederlandse huishoudens. Zodoende wordt de uitstoot van 225 duizend ton CO 2 bespaard. Naar verwachting zijn alle zestig molens, met een totale capaciteit van 120 MW, aan het einde van het eerste kwartaal van 2008 aangesloten. Het park dat een oppervlakte beslaat van 14 vierkante kilometer op 23 kilometer uit de kust wordt in het tweede kwartaal van 2008 officieel geopend. Realisatie Het energiebedrijf Bijdragen aan verduurzaming Wij zijn van de allround energiebedrijven in Nederland de enige, en in Europa één van de weinige, die beschikken over alleen duurzame of gasgestookte opwekking van energie. Doordat wij nooit grote investeringen hebben gedaan in fossiele productiefaciliteiten, kunnen wij veel makkelijker kiezen voor een radicale focus op maximaal duurzame energie. Dat wordt bewezen door allerlei projecten van klein tot groot die laten zien dat wij in samenwerking met anderen tot innovatieve en duurzame energieoplossingen komen. Investeren in duurzame energieprojecten Wind Eneco schaalt haar windcapaciteit op. Dit doen wij met partners, zoals in het offshorewindpark Q7 ook gebeurd is, door bestaande windparken over te nemen of door de opgewekte energie van een windpark in te kopen. In 2007 is het totale gecontracteerde vermogen in Nederland en België uitgekomen op 607 MW, waarvan 274 MW in 2007 werd gecontracteerd. Ons doelgebied ligt behalve in Nederland ook in de ons omringende landen Duitsland, België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Analyse van de markt leert ons dat er in die landen voor ons streven voldoende capaciteit beschikbaar is. Behalve onshoreprojecten zullen dit ook offshorewindparken zijn. In 2007 hebben wij zes Nederlandse startnotities voor grootschalige offshoreprojecten ingediend waarvoor wij inmiddels goedkeuring hebben gekregen. Dit betekent dat wij nu het vergunningentraject ingaan. Verder breiden wij het aantal windparticipaties door particulieren of bedrijven uit. Bewoners worden dan mede-eigenaar van een windmolen. Dit past bij onze ambitie om duurzame energievoorziening dicht bij de samenleving te brengen. Met een grote financiële instelling onderzoeken we de financieringsvormen om participatie te stimuleren. Reeds in 2004 zijn wij gestart met participatie van wijkbewoners in een windturbine. De bewoners van de nieuwe wijk De Kroeten bij Breda werden toen mede-eigenaar van de daar door Eneco opgestelde windturbine. Het offshorewindpark Q7 (120 MW), dat wij in de Noordzee bouwen met onze partners Econcern en EIH, wordt in het tweede kwartaal van 2008 operationeel. Daarmee wordt onze productie in windenergie fors uitgebreid. In totaal zijn zestig windturbines over een oppervlakte van 14 vierkante kilometer geplaatst op een afstand van 23 kilometer uit de kust. Dit unieke project heeft veel positieve publiciteit opgeleverd, niet in de laatste plaats door het winnen van de prestigieuze Project Finance Magazine Deal of the Year award.

20 18 Eneco jaarverslag 2007 Bij Lopik en bij ENCI in het Rotterdamse havengebied zijn dit jaar kleinschalige wind parken in gebruik genomen die samen 8 MW windenergie leveren. De bouw van verschillende kleine windparken op land wordt doorgezet. Eind 2007 is gestart met de opbouw van een windpark van 15 MW in Zeeland bij Tholen. Greenlab, de joint venture van Eneco en Greenchoice, is dit jaar van start gegaan. Greenlab heeft als missie om innovatieve concepten voor kleinschalige duurzame energieproductie te identificeren en daarmee een leidende positie in deze markt te verwerven. Het doel is om veelbelovende initiatieven snel marktrijp te maken en daarna primair via de verkoopkanalen van Eneco en Greenchoice op de markt te brengen. De groei wordt gerealiseerd via participaties in kansrijke bedrijven, pilotprojecten met nieuwe technologie en door productontwikkeling. In 2007 zijn de eerste resultaten al zichtbaar geworden. Greenlab participeert in een project in Schoondijke in Zeeland waar elf verschillende kleinschalige windturbines in een weiland naast elkaar, onder dezelfde omstandig heden, worden getest. Dat gebeurt in samenwerking met de provincie Zeeland, Zeeuwind, gemeente Sluis en Delta. De ervaring in Zeeland wil Greenlab gebruiken in de gemeente Den Haag, die dertig tot vijftig turbines op markante plaatsen in de stad wil neerzetten. Greenlab heeft in november een intentieverklaring getekend met Ingreenious, een autoriteit in Nederland op het gebied van kleinschalige windenergie. Er wordt een nieuw bedrijf opgericht dat eind 2008 een prototype heeft ontwikkeld dat betaalbaar is, goed presteert en er aantrekkelijk uitziet. Deze kleine windmolen is bedoeld voor de consumentenmarkt. Biomassa Ons totaal opgewekte vermogen uit biomassa is nu nog gering. Maar dat gaat de komende jaren snel veranderen. Biomassa is namelijk de tweede duurzame energiebron waarin Eneco veel gaat investeren. In 2007 heeft Eneco 55,30 MW energie uit biomassa centrales gecontracteerd. Een Biogastinstallatie maakt uit rioolslib groen gas, genoeg voor 400 huishoudens. België succesvol Vooral in België is goede vooruitgang geboekt met eigen biomassacentrales. De eerste biomassacentrale is in het najaar in Diksmuide (Vlaanderen) in bedrijf genomen. Wij gaan met onze partner EcoProjects nog enkele tientallen biomassacentrales bouwen volgens hetzelfde principe. EcoProjects ontwikkelde een unieke kringlooptechnologie waarbij reststoffen uit biomassacentrales op duurzame wijze hergebruikt kunnen worden. Het proces scheidt uiteindelijk droge mestkorrels af die worden gebruikt in de wijnbouw, en schoon water dat gewoon geloosd kan worden. Daarnaast heeft Eneco in België tezamen met BioEnergie Holding een biovergistingsconcept voor industriële klanten (onder andere l Oreal) ontwikkeld, waarbij de op locatie opgewekte groene stroom en warmte direct aan het industriële proces worden geleverd. Eneco heeft voor de groene elektriciteit die met biovergisting wordt opgewekt het eerste recht van afname, inclusief de groenstroom certificaten en warmtekrachtcertificaten. Deze zijn van belang om aan de Belgische vergunningsverplichtingen voor energieleveranciers te voldoen. Criteria In Nederland is onvoldoende biomassa voorhanden om aan onze doelstellingen te kunnen voldoen. Vandaar dat wij uitwijken naar andere landen, ook buiten Europa. Voor biomassa hanteren wij strenge criteria, waarbij de zogenaamde Cramer-criteria als minimum gelden. Uit de landen om ons heen betrekken wij alleen biomassa als dat de energievoorziening daar niet verstoort. Voor landen in andere continenten geldt dat als de productie van biomassa ten koste gaat van bijvoorbeeld het regenwoud of van de voedselvoorziening wij dit niet als duurzaam beschouwen. Verder moet de CO 2 -balans in de hele energieketen positief zijn, inclusief transport.