Wie is de slimste van 2013?

Transcriptie

1 Wie is de slimste van 2013? De gebruiker centraal Ruimte voor innovatie Efficiënter bouwproces Toekomstbestendige gebouwen Flexibele huisvesting Bijdrage aan duurzame leefomgeving Meer rendement Reset het bouwproces

2 Het is tijd voor Slimbouwen! Bert Lieverse, Directeur Stichting Slimbouwen Vreemd dat je met zo n titel nog moet motiveren om het toe te passen. Immers als je het niet doet dan werk je niet slim of wel dom. Slimbouwen gaat nog niet eens over het feitelijke bouwen want dat is een gevolg. De basis ligt in het doordenken en opzetten van een bijzonder organisatie. Slimbouwen brengt modern denkende ontwerpers, producenten en samenstellers bij elkaar. Zij werken industrieel en zijn desondanks instaat om alles te maken wat de moderne creativiteit vraagt. Daar waar Slimbouwen de afgelopen jaren bezig was met het overtuigen en vervolmaken van wat het Slimbouwen gedachtegoed is gaan heten, is er nu een kentering. De eigenlijke markt treedt toe. De klanten worden eindelijk echte klanten. Zij hebben het voor het zeggen en eisen dezelfde technologie, werkwijzen producten en diensten die ze ook elders kunnen kopen. De bouw en dus ook Slimbouwen zal gemeten worden met dezelfde maatlat waarlangs de IPad of een hybride auto wordt gelegd. En dat gaat niet meer met maten in het werk te bepalen of of gelijkwaardig. Slimbouwen realiseert voor de klant antwoorden op diens wensen. En dat zijn niet alleen wensen voor een gebouw of product, maar vooral voor het duurzaam vervullen van functies waarvoor gebouwen nodig zijn. Daar haakt ook het Slimbouwen Keurmerk op in; FRED. Dat start bij de markt met de criteria flexibel, reductie, efficiënt en duurzaam en geldt voor gebouwen, producten, concepten en straks ook voor bedrijven. Wij nodigen u uit om te participeren, zodat de bouw niet langer dom, maar straks gewoon Slim zal zijn. Venco Campus, van Lierop Cuypers Spierings Architecten, C&C Photography

3 Slimbouwen: de weg naar vernieuwing! De markt vraagt om vernieuwende gebouwen en bouwproducten. De bouwketen is echter lang, ingewikkeld en traditioneel denkend. Gevolg: innovaties komen moeizaam tot stand. Slimbouwen biedt hiervoor samen met u de oplossing! Hoe? Door integraal te ontwerpen en het bouwproces op te knippen in vier stukken: casco, schil, installaties en afbouw. De installatietechniek krijgt een eigen plek in het proces en in het gebouw. Met als resultaat: een flexibel gebouw én een efficiënter en economischer bouwproces voor iedere speler in de bouwkolom! Zo reset Slimbouwen samen met u het bouwproces! House of Tomorrow Today (HoTT), WVTTK Architecten Om te kunnen beoordelen of een item aan de kernwaarden voldoet, heeft Slimbouwen in 2012 een keurmerk ontwikkeld voor projecten, producten en concepten; het Slimbouwen Keurmerk. Slimbouwen beloont alleen die items met een keurmerk, die bijdragen aan het verslimmen van de bouwindustrie. Gebouwen die op niet conventionele wijze van bouwen zijn gerealiseerd, kunnen het keurmerk dragen, mits voldaan aan de vier pijlers: Flexibiliteit, Reductie van materialen en volume, Efficiency en Duurzaamheid, ook wel FRED genoemd. Voor producten en concepten wordt aangegeven in hoeverre zij een positieve bijdrage geven aan het Slimbouwen project. Een expertcommissie beoordeelt de door inzenders aangeboden concepten, producten of projecten op basis van een benchmark. Hierbij krijgt de inzender de kans om aan te geven waarom zijn item uniek en innovatief is en hoe het bijdraagt aan FRED. Hierdoor wordt innovatie in de sector gestimuleerd in plaats van afgestraft. Waarom Slimbouwen? Slimbouwen koppelt duurzaamheid en flexibiliteit aan economische voordelen, vertelt Jos Lichtenberg, initiatiefnemer van Slimbouwen. Waarom zou je dat in hemelsnaam niet willen? Ik geef toe dat het met oude routines even wennen is, maar je hebt wat uit te leggen als je niet aan Slimbouwen meedoet. Dat je de financiële voordelen niet pakt, moet iedereen zelf weten. Maar fundamenteel bijdragen aan milieuvriendelijke en toekomstbestendige gebouwen, waarbij de gebruiker centraal staat, zie ik als een kans voor open doel. Die mag je gewoon niet missen! Solarlux Co2mfort Office Park cv in Hoofddorp

4 Prijsvraag Deze zomer daagde Slimbouwen de bouwsector uit met een prijsvraag, om te komen met het meest innovatieve en Slimme project, Slimme product en Slimme concept van De bouw zit in een dip en om er weer bovenop te komen heeft zij inspiratie en motivatie nodig. Het kan en moet anders! En we weten hoe, het is daarom nu tijd om te breken met tradities en de stap te maken naar de realisatie van duurzame toekomst bestendige gebouwen. Maar ook de realisatie van producten en concepten die helpen deze wenselijke gebouwde omgeving te bereiken. Vanuit de markt is enthousiast gereageerd op de oproep. Een tal van inzendingen hebben de mailbox bij Slimbouwen overspoeld. De inzenders hebben geprobeerd de jury bestaande uit Prof. Dr. Ir. Jos Lichtenberg (voorzitter expertcommissie), Dr. Ir. Elma Durmisevic (TU Twente, 4D architects), Dr. Ir. Haico van Nunen (Bouwhulp Groep) en Ir. Monique Blacha (Stichting Slimbouwen) te overtuigen van hun innovativiteit. FRED is Flexibel, Reduceert zijn footprint, houdt van Efficiency en is dol op Duurzame oplossingen. Nominaties voor het slimste idee van 2013 De jury heeft de inzendingen kritisch bekeken en op basis van een benchmarksysteem de ingezonden stukken beoordeeld. Daarbij is gelet in welke mate de producten, projecten en concepten FRED zijn. Park 20 20

5 Deelname in Slimbouwen Bij Slimbouwen zijn inmiddels diverse innovatieve bedrijven aangesloten die meewerken om slimme producten, concepten en projecten te ontwikkelen. Samen zetten we deze in de markt en doorbreken zo de tradities in de bouw. De deelnemers hoeven niet direct over Slimbouwen producten te beschikken of het Slimbouwen al in de praktijk toe te passen, maar ze moeten wel de intentie hebben om aan de verdere ontwikkeling van de filosofie, concepten, projecten en producten mee te werken. Iedere doelgroep geniet van verschillende voordelen van deelname in Slimbouwen. Echter, er wordt gewerkt aan een algemeen belang: nieuwe kansen creëren voor de Slimbouwen deelnemers en deze benutten in de markt! Slimbouwen biedt twee mogelijkheden tot deelname: 1. Deelnemer in Slimbouwen U wordt op de hoogte gehouden van de meest recente ontwikkelingen met betrekking tot de bouw en Slimbouwen. U neemt deel aan het netwerk van Slimbouwen door deelname aan de Slimbouwen bijeenkomsten. Deze bijeenkomsten zijn voor Slimbouwen deelnemers vaak gratis, steeds weer verschillend van aard en worden geïnspireerd van relevante ontwikkelingen in de markt. U kunt denken aan netwerkbijeenkomsten, excursies, workshops, brainstormsessies, een Slimbouwencongres etc. Daarnaast wordt u uitgenodigd om te participeren in diverse Slimbouwen innovatie projecten en onderzoeken. Verder geniet u via Slimbouwen van exposure die o.a. via de nieuwsbrief en de website aan u wordt verleed. 2. Innovatie Community Deelnemers aan de Innovatie Community werken actief mee aan het ontwikkelen en uitvoeren van Slimbouwen projecten, zoals bijvoorbeeld de ontwikkeling van het Slimbouwen bedrijfskeurmerk dat in 2014 wordt gelanceerd. Voor meer informatie en tarieven kunt u contact opnemen met Slimbouwen via info@slimbouwen of Bent u FRED? Heeft u een product, project of concept waar u graag een Slimbouwen Keurmerk voor aanvraagt? Dat kan! Via de website van Slimbouwen ( vindt u de aanmeldingsformulieren. De procedure bestaat uit twee fasen. Allereerst wordt er een preassesment uitgevoerd. Hieruit wordt duidelijk of uw item potentie heeft om in aanmerking te komen voor het keurmerk. Wanneer de pre-assesment positief is, kunt u eventuele extra informatie aanleveren. Na de pre-assesment volgt de officiële beoordeling door de beoordelingscommissie. Positieve pre-assesment is geen garantie op het verkrijgen van het keurmerk. Slimbouwen bijeenkomst Park cv in Hoofddorp

6 Genomineerden in de categorie slimste concept 2013 BA32 adviseurs & architecten is een full-service bureau, met kennis in planeconomie, architectuur en stedenbouw. Ons werkterrein is commercieel vastgoed, gezondheidszorg, onderwijs, projectmatige en particuliere woningbouw, herstructurering en revitalisering. Wij staan voor kwaliteit en samenwerken aan een mooi ontwerp, zowel voor klein- en grootschalige nieuwbouwprojecten en verbouwingen. PASsend Wonen is een concept voor de toekomst, gericht op de 4e dimensie van een gebouw namelijk tijd. Deze heel andere wijze van denken heeft geleid tot een praktisch gebouwconcept dat aanpasbaar en herbruikbaar is. In 2008 zijn de eerste ideeën en initiatieven neergezet. In 2009 is een vast samenwerkingverband van bouwpartners gestart met de kennisontwikkeling van PASsend wonen. Dit zijn bouwpartners met specifieke kennis van bestaande toegepaste technieken die op een andere wijze zijn ingezet en toegepast. Innovatie vindt plaats op basis van bewezen technieken. In de markt ontstaan voortdurend nieuwe ideeën, sommige ideeën groeien uit, en worden nieuwe concepten. Daarin zijn onderlinge kwaliteitsmetingen en marktvergelijkingen noodzakelijke randvoorwaarden om te meten waar de kracht van het concept zit. Daarom doen we mee met de prijsvraag. Het concept resulteert in woningen die levensloopbestendig, transformeerbaar, betaalbaar, demontabel en duurzaam zijn. Ze bestaan voor 80% uit prefab onderdelen, 100% droog bouwsysteem, volledig demontabel en dus terugbouwbaar en herbruikbaar. PASsend Wonen is een gemodulairiseerd woningbouwsysteem, met een draagstructuur die op uniformiteit en veranderlijkheid gebaseerd is. De woningen worden grotendeels uit prefab onderdelen op de bouw geassembleerd. De industriële componenten zoals; wandelementen, vloerplaten, prefabdekvloer en de stabiliteitkratten vormen de basis van het casco. De stabiliteitskratten zijn modulair en kunnen voor verschillende woonfuncties worden toegepast. De inrichting en afwerking wordt in de fabriek gemonteerd. De montage op de bouw bestaat vooral uit plug-en-play handelingen. Het bouwproces is daardoor efficiënter en minder weersafhankelijk. Er vindt geen aanvoer van materiaal van toeleveranciers naar de bouw plaats. Alle kwetsbare bouwonderdelen worden naar één productie plaats gebracht. Het ontwikkelde vloer systeem is opgebouwd uit twee onderdelen; een constructieve ondervloer en een prefab dekvloer voorzien van vloerverwarming. Beide vloeren zijn van elkaar ontkoppeld, waardoor een horizontale luchtspouw ontstaat die als leidingschacht wordt gebruikt. De vloer is door de droogstapel techniek volledig demontabel. Daarnaast is het gewicht met de helft verminderd ten opzichte van een gelijkwaardige gestelde appartementvloer. Basis voor het casco van PASsend wonen

7 Flex-Home; bouwen voor de Nieuwe werkelijkheid De nieuwe werkelijkheid vraagt om andere keuzes. Uit recent onderzoek blijkt dat een woning weer een aanschaf wordt voor het leven. Huurders en individuele huiseigenaren zijn op zoek naar levensloopbestendige woningen. Maar ook institutionele beleggers en woningcorporaties hebben behoefte aan flexibiliteit. Vandaag worden ze nog geconfronteerd met starters die op zoek zijn naar een eerste huis; morgen moeten ze klaar zijn voor de grijze golf. Het concept Flex-Home, een creatief initiatief van gedreven jonge architecten en bouwspecialisten, biedt de oplossing. Met een flexibel casco voor verschillende doelgroepen. Van studentenwoning naar gezinswoning, van starterswoning naar seniorenappartement. En dankzij een revolutionaire bouwwijze, waarbij gerenommeerde leveranciers zijn betrokken, ook nog eens zeer betaalbaar. Bij het ontwerp hebben de architecten van Flex-Home in nauwe samenwerking met leveranciers bestaande methodieken losgelaten. Het ontvlechten van bouwdisciplines is de basis van het woningsysteem en de slimme trapplaatsing zorgt voor eindeloze indelings-mogelijkheden. Ook de installaties zijn zo gepositioneerd dat flexibiliteit voorop staat. Flex-Home maakt gebruik van installatiewanden waardoor installaties simpel kunnen worden aangepast, zonder frezen, hakken en breken. Zonder het casco, de gebouwschil of de primaire installaties te wijzigen, wordt alleen de afbouw aangepast aan de wensen van uw doelgroep, zónder de gebruikelijke beperkingen en met lage (ver)bouwkosten. Preferred suppliers werken als een trein achter elkaar aan. Als de één klaar is, komt de ander pas op de bouwplaats. Dit draagt bij aan rust en orde. Met deze manier van werken realiseert Flex-Home een hoge bouwsnelheid, optimale flexibiliteit en hoge kwaliteit tegen een vaste, scherpe prijs. Flex-Home indeling van het bouwproces

8 Genomineerden in de categorie slimste product 2013 Wim van Looijengoed is samen met Eric van Schaik eigenaar van MultiBouwSystemen Holding (MBS) met prefab betonfabrieken in Vianen en Emmen. Hij is actief als maatschappelijk betrokken toeleverancier en aannemer van (ondergrondse) bouwprojecten. Wij geloven al 15 jaar in systeembouw en prefabricage, dit maakt LEAN bouwen de bedrijfs-missie ruim voordat het woord in de bouw echt bekend werd. MBS is zelf fabrikant van prefab (voorgespannen) betonvloeren, kelder-, en cascowanden dat geeft natuurlijk ook een extra stimulans om innovatief te willen zijn. Toepassing van slimme technieken Nieuwe techniek van ondergronds bouwen stimuleert verduurzaming en mogelijkheden van bestaand vastgoed. Op locaties waar traditioneel geen kelder mogelijk is (of met veel risico) kunnen wij er, relatief voordelig, wel in voorzien. Het afzinken van een bodemloos prefab caisson is al een financieel een voordelig alternatief op traditionele bouwkuip. Het ecologisch voordeel is de reductie energie-, materiaal-, en ruimteverspilling t.o.v. een traditionele bouwkuip (footprint). Onze slanke geïsoleerde kelderwand word tijdens afzinken tegelijk benut als bouwputbegrenzing. Dit bied verruiming van de mogelijkheden voor (ecologisch) binnenstedelijk ondergronds bouwen en bestaand vastgoed. De aloude afzinktechniek is door de combinatie met nieuwe technieken interessant geworden. Dit resulteert in 30 % bouwtijdreductie, reductie van faalkosten door BIM ontwerptechniek en de prefabricage van grote kelderwanden, minder grondverzet en archeologische schade, geen barrièrewerking grondwater door damwand, geen perforatie afsluitende diepere bodemlagen door damwanden en LEAN bouwen. Plaatsing van de MBS afzinkkelder

9 WARP Systems Renovloer WARP is distributeur van de Renovloer en staat voor Water, Air, Renovation Products. De visie van WARP is dat de gebouwde omgeving in de toekomst energieneutraal zal zijn en stelt zich daarom de missie om in dat kader slimme producten te ontwikkelen en aan de markt aan te bieden. Vloerverwarming levert door een betere warmtedistributie met lagere temperaturen een hoger niveau van comfort ten opzichte van de conventionele verwarmingsoplossingen. Vloerverwarming kan bovendien met lage aanvoertemperaturen gerealiseerd worden en is daardoor bovendien energie- en kostentechnisch gunstiger. Renovloer Het eindproduct is tot stand gekomen door samenwerking tussen Bluedec (isolatie), WARP (SpeeTile en ThermoTube) en BASF (Mastertop mortelvloer). De WARP Renovloer, zoals we die hebben ingediend voor de Slimbouwen prijsvraag verenigt alle bovengenoemde eigenschappen in zich. Door een dunne, eenvoudig aan te leggen en betaalbare duurzame vloerverwarming te ontwikkelen wordt deze veel sneller bereikbaar voor alle typen woningen en gebouwen. De Renovloer bestaat uit een hoog isolerende ultradunne onderlaag, een slimme gepatenteerde kunststofmat, waar een dunne vloerverwarmingsbuis in geklikt kan worden en een snelhardende toplaag, die binnen 4 uur al beloopbaar is. Dit alles met een totale dikte van tussen de 2 en 2,5 centimeter. Door de gekozen materialen ontstaat een duurzame betaalbare vloerverwarmingsoplossing. Binnen 24 uur kan de vloerbedekking worden geplaatst of gelegd. Hoewel op het eindproduct een garantie zal worden gegeven van zeker 25 jaar is ook over hergebruik nagedacht. De ingezette grondstoffen zijn van gerecyclede materialen en of kunnen na gebruik eenvoudig worden gescheiden en hergebruikt. De Renovloer is FRED, omdat deze een invulling geeft aan alle eisen van innovatiekracht en duurzaamheid en het vanwege de bereikbare resultaten verdient breed uitgerold te worden. WARP-Systems Renovloer 7

10 Genomineerden in de categorie slimste projecten 2013 In opdracht van Siza heeft Archipelontwerpers een proefproject ontworpen met daarin nieuwe ontwikkelingen op het gebied van domotica, duurzaamheid en ergonomie in de zorg. Duurzaamheid is niet alleen in een energie component vertaald (detaillering op passiefhuis niveau en een EPC van 0.16) maar ook in de mogelijkheid de woning op maat naar behoefte van de bewoners te kunnen instellen. Door gebruik te maken van verplaatsbare kast- en schuifwanden is de woning individueel aanpasbaar. Waar de ene bewoner behoefte heeft aan een grote slaapkamer, wil de ander juist een groter keuken. De woning is gebouwd volgens het Slimbouwen principe, dwz een volledige ontkoppeling in de bouwdelen en het proces van het casco, de installaties en de afbouw. De woningen zijn opgezet in ICF en triple beglazing waardoor een goed geïsoleerde gevel ontstaat. Fotograaf: Mic Dorland Ruimtelijk zijn de woningen zo georganiseerd dat de (rolstoel)bewoner zich slechts in één rechte lijn hoeft te bewegen om alle hoofd functies bereiken: Deze lineaire opzet wordt ruimtelijk gedifferentieerd door de woning om een patio te vouwen. Tevens speelde de bouwsnelheid een grote rol. Van ontwerp, vergunning en oplevering stond precies één jaar. ICF maakt gebruik van isolatie als verloren bekisting en hiermee kan heel snel gebouwd worden. Er kan met klein materieel gebouwd worden, waardoor er weinig overlast veroorzaakt wordt voor de omwonenden. Daarnaast is er nauwelijks afval. Deze eerste proefwoning heeft de uitstraling van een witte villa in het groene landschap zoals we dat veel in de omgeving van Arnhem tegen komen. Deze woning geeft de ambitie van Siza neer om zorgwoningen niet vorm te geven als anonieme architectuur zonder uitstraling maar om een zelfbewuste woning neer te zetten waar men met plezier in kan wonen. Het dorp, Archipelontwerpers, fotograaf: Boeijende zaken

11 Het Spaarhuis Slokker Innovate wordt gekenmerkt door het voortdurend zoeken naar mogelijkheden tot industrialisatie van het bouwproces. Met haar fabriek in Zeewolde is Slokker Innovate de innovatieve tak binnen de Slokker Groep, en de ontwikkelaar van Het Spaarhuis. Wij zijn van mening dat het bouwproces aanzienlijk schoner, flexibeler, beter en ook economischer kan. Wij doen mee aan deze prijsvraag omdat onze bouwmethode volledig aansluit bij het gedachtegoed van Slimbouwen. De speciaal ontwikkelde vloeren, binnenwanden en gevels van Het Spaarhuis worden kant-en-klaar vanuit de fabriek naar de bouwplaats vervoerd. Voor de gevels betekent dit inclusief metsel- en voegwerk, isolatie en kozijnen met beglazing. Per dag wordt één woning gebouwd, die ook direct glas- en waterdicht is. De wijze waarop de elementen worden geproduceerd levert een enorme besparing op t.o.v. traditionele woningbouw: 50% minder beton, 50% minder materiaalgebruik, 60% minder afval en tevens 40% minder transport. Bij de ontwikkeling van het volledig geprefabriceerde Spaarhuis hebben wij de gedachtegang van het traditionele bouwproces opzij geschoven en zijn wij terug gegaan naar de basis; wat moet elk woningonderdeel presteren met minimaal materiaalgebruik? Het binnenklimaat en het comfort van onze woningen staan bij ons hoog in het vaandel. Daarbij mag het energieverbruik van de woningen uiteraard niet uit het oog worden verloren. Wij ontwerpen woningen die passen bij de individuele wensen van de bewoner en die, eventueel in een later stadium, naar behoefte eenvoudig kunnen worden aangepast. Om de flexibiliteit van de woning te kunnen waarborgen hebben wij eigen slanke vloeren ontwikkeld welke vloerbedekking gereed uit de fabriek komen. Hieronder komt de installatie en vervolgens het verlaagde plafond. Het realiseren van een extra badkamer of afvoer voor een wastafel is op deze manier snel gerealiseerd, omdat het plafond eenvoudig te verwijderen is, zonder hak- en breekwerk. Het Spaarhuis, Nunc Architecten

12 Even voorstellen: De Jury Prof. Dr. Ir. Jos Lichtenberg Mijn naam is Jos Lichtenberg. In Maastricht opgegroeid en vanaf mijn 18e gaan studeren aan de Technische Hogeschool in Eindhoven. Nu is dat de Technische Universiteit waaraan ik sinds 2003 als Hoogleraar Productontwikkeling verbonden ben. Daartussen zitten 27 jaar waarin ik mij in diverse functies achtereenvolgens bij Rockwool, DSM Research en Bureau A+ heb beziggehouden met innovatie voor de bouwmarkt. In 2002 promoveerde ik op succesfactoren bij productontwikkeling daarbij puttend uit data die ik in ca. 25 jaar bij meer dan 100 projecten had verzameld. Naast mijn hoogleraarschap heb ik het steeds belangrijk gevonden ook actief te blijven bij innovatieprocessen en productontwikkeling. Momenteel doe ik dat als ZZP-er voor bedrijven. Een heel specifiek werkterrein is om voorafgaande aan de uitvraag, het gebruikersproces diepgaand te analyseren. Dit levert heel bijzondere eye-openende resultaten op. Dat deel van het werk loopt via Inno-Experts BV te Eindhoven. Voorts ben ik actief in enkele raden van advies en ben ik voorzitter van een tweetal door de overheid via SBK ingestelde commissies (TBB en MBG). worden de bedrijven beloond die nu in innovatie investeren. Het keurmerk helpt daar enorm bij. Het keurmerk is vernieuwend in zichzelf. In plaats van een rigide rekenschema wordt daarbij uitgegaan van een kwalitatieve benadering gekoppeld aan benchmarking. De keurmerk commissie pakt deze vorm van fuzzy logics heel energiek op. Zo bouwen we veel kennis op. Ir. Monique Blacha, manager Slimbouwen Na haar opleiding aan de Technische Universiteit Eindhoven is Monique in dienst gegaan bij Slimbouwen. Haar vakgebied is innovatie in de bouw en ze heeft het haar missie gemaakt om de filosofie van Slimbouwen in de markt te implementeren. Naast promotie van het project, product en concept keurmerk, is Monique momenteel bezig met de ontwikkeling van het Slimbouwen Bedrijfs Keurmerk. Dit keurmerk wordt in 2014 geïntroduceerd. Sinds mijn aantreden op de TU/e heb ik mijn visie over de noodzakelijke veranderingen in de bouw onder de naam Slimbouwen gepubliceerd. Dat was tevens de basis voor de Stichting slimbouwen die een paar jaar later werd opgericht en waarvan ik sindsdien voorzitter ben. Het keurmerk Slimbouwen is een logische vervolgstap. Na de crisis worden de kaarten opnieuw geschut. Dan Prof. Dr. Ir. Jos Lichtenberg Ir. Monique Blacha, manager Slimbouwen

13 Dr. Elma Durmisevic Dr. Elma Durmisevic richtte in 1999 het Amsterdamse architectenbureau 4D architects op. Het bureau onderscheid zich door de ontwikkeling van innovatieve aanpasbare en duurzame bouwprojecten en flexibele en herbruikbare bouwsystemen. Elma is als universitair hoofddocent verbonden aan de Universiteit van Twente waar ze momenteel de nieuwe Master Industrieel Ontwerp voor de Bouw ontwikkelt en het Centre for Green Transformable Buildings heeft geïnitieerd. Ze heeft ook een demonstratie platform opgezet voor real-time ontwikkeling en het testen van duurzame en aanpasbare bouwmethode voor de nieuwe generatie gebouwen met 25 innovatieve bouwpartners. Elma is tevens oprichter van Internationale Green Design Foundation dat in meerdere landen onder andere Turkije, Bosnië, België de concepten van Green Transformable buildings verder brengt. Zij is ook schrijver van boeken als Bouwen de Vierde Dimensie, Urban Strategies for Green Kadikoy- Istanbul, Green Design and Assembly of Buildings en Transformable Building Structures. Verder is zij een graag geziene spreker op diverse nationale en internationale conferenties. Om bijdrage te kunnen leveren aan verduurzaming van bouw en gebouwde omgeving moeten gebouwen en bouwconfiguraties een veel hoger IQ krijgen. Er moet meer intelligentie geïntegreerd worden in bouwsystemen en materialen zodat we meer met minder kunnen realiseren. Slimbouwen geeft hier antwoord op. Het Slimbouwen Keurmerk stimuleert vernieuwing in de bouw en daagt alle partijen uit om meer met minder te bereiken. De nieuwe generatie gebouwen hebben een opbouwsystematiek die de vitaliteit van een gebouw door een hoog transformatiepotentiaal en aanpassingsvermogen van onderdelen kunnen waarborgen op lange termijn. Dr. Ir. Haico van Nunen Haico van Nunen is werkzaam bij BouwhulpGroep, advies en architectuur. Het werkterrein beslaat daarbij de bestaande bouw, van wijk tot kast. Door de focus op de bestaande bouw door de jaren heen, kan de opgave als totaal worden opgepakt. Haico houdt zich binnen BouwhulpGroep bezig met het spanningsveld tussen onderhoud, kwaliteit en duurzaamheid. Deze opgave kan nooit vanuit losse onderdelen worden gezien, alleen vanuit een breder perspectief. Dit breder perspectief wordt samengevat in de term levensduurdenken. Een gebouw wordt gebouwd, onderhouden, aangepast en ooit weer gesloopt. De opgave ligt verscholen in het zo effectief mogelijk benutten van de potentie. Welk accomoderend vermogen heeft een gebouw nog, en wat moet ik doen om de potentie waar te maken? De achtergrond van levensduurdenken is vast komen te liggen tijdens het promotieonderzoek van Haico. Hierin stond de vraag centraal of het toevoegen van flexibiliteit aan een gebouw ook in milieubelasting een voordeel heeft. Om dit te beantwoorden zijn onder meer deelstudies uitgevoerd naar de invloed van flexibiliteit en naar de gemiddelde levensduur van een woning. Binnen slimbouwen gaat, naast de algemene indruk van een project, dan ook speciale aandacht uit naar de flexibiliteit en het omgaan met materialen in de tijd. Dr. Elma Durmisevic Dr. Ir. Haico van Nunen 11

14 Even voorstellen: sprekers en projecten Gerard Vos, Imago Bouwers, Dagvoorzitter De naam Gerard Vos wordt door velen geassocieerd met duurzaamheid. En dat is niet voor niets. Sinds tien jaar zet hij zich hier vol voor in. Vos was eindredacteur van het tijdschrift BOUW en uitgever van o.a. het Praktijkhandboek Duurzaam Bouwen. Vos is mede-oprichter van het kennisplatform Duurzaam Gebouwd. Dit platform werd in 2010 genomineerd voor de prestigieuze LOF-prijs. Verder is duurzaamgebouwd.nl uitgeroepen tot Beste Bouwsite in 2010 en in In april 2012 legt Vos zijn functie als hoofdredacteur van Duurzaam Gebouwd neer en richt hij zich op zijn nieuwe passie Imago Bouwers. Met deze netwerkorganisatie helpt hij bedrijven in de bouw die zich (beter) duurzaam willen profileren. De drie pijlers die hiervoor worden gebruikt zijn Strategie, Campagnes en Communicatie. Vos: Bij Duurzaam Gebouwd kwam ik in aanraking met het gedachtegoed van Jos Lichtenberg. Dit sloot exact aan op de integrale wijze waarmee wij dit kennisplatform hebben ingericht. Een integrale manier van denken en doen is noodzakelijk om tot duurzame gebouwen te komen die innovatief zijn geconstrueerd en gebouwd. Het is goed om te zien dat Slimbouwen nu de wedstrijd Het Slimste Item organiseert. Aandacht voor innovatie oplossingen is van groot belang bij een transitie naar een duurzame wereld. De Zuidas Amsterdam en the Edge Zuidas is de nieuwe, internationale toplocatie van Amsterdam. Het ligt op een zeer strategische plek tussen de binnenstad en Schiphol, tussen Buitenveldert en Oud-Zuid. Hier is volop ruimte voor wonen, werken, leren en ontspannen. Zuidas is daarnaast nog steeds in ontwikkeling: rond 2040 zou Zuidas klaar moeten zijn. Op het informatiecentrum Zuidas worden we ontvangen door Frederijk Haentjens voor een algemene lezing over het gebied, waarna we rond worden geleid bij een van de projecten die nog in ontwikkeling zijn: The Edge, het nieuwe kantoorpand van Deloitte/AKD. De rondleiding wordt verzorgd door OVG. Owen Zachariasse, The Delta Development Group Owen Zachariasse is als duurzaamheidsexpert werkzaam bij The Delta Development Group. Vanuit zijn kennis en expertise is hij nauw betrokken geweest bij de ontwikkelingen op Park Tijdens de Slimbouwen Excursie deelt hij met ons zijn ervaringen en vertelt hoe de doelstellingen met betrekking tot Cradle to Cradle in het gebied zijn gerealiseerd. Gerard Vos Luchtfoto van de Zuidas

15 ir. Mirjam Peters, DGMR Mirjam Peters is adviseur Duurzame Leefomgeving bij raadgevend ingenieursbureau DGMR, vestiging Arnhem. Zij adviseert bij bouwprojecten over de aspecten bouwfysica en duurzaamheid, in de brede zin van het woord. Vaak als deelnemer in een ontwerp- of bouwteam, samenwerkend met opdrachtgevers, ontwerpers en bouwers aan gezonde, comfortabele en duurzame gebouwen. Mirjam werkt sinds 6,5 jaar bij DGMR en adviseert vooral bouwprojecten waarin zowel bouwfysica als duurzaamheid van belang zijn. Regelmatig ook al in een vroeg stadium, om mee te denken bij de invulling van de duurzaamheidsambities. De laatste paar jaar wordt de duurzaamheidsmethodiek BREEAM-NL hiervoor steeds vaker toegepast. Dit is een certificeringsmethode waarbij 9 verschillende duurzaamheidscategorieën worden beschouwd en uiteindelijk een (oplever) certificaat variërend van 1 tot 4 sterren kan worden behaald. Momenteel begeleidt Mirjam drie BREEAM-NL trajecten als gecertificeerd BREEAM- NL Expert, allen met een hoge ambitie van 4 sterren, afwel score Excellent. Het gebouw FIFPro op Park te Hoofddorp is één van deze drie, waarbij momenteel de laatste hand wordt gelegd aan het bewijsmateriaal voor het definitieve oplevercertificaat. Paul de Ruiter, Achitectenbureau Paul de Ruiter De kernwoorden innovatie, duurzaamheid, identiteit en interactie liggen ten grondslag aan de visie van Architectenbureau Paul de Ruiter. Het bureau werkt vanuit de veronderstelling dat door middel van onderzoek en innovatie, esthetische gebouwen kunnen worden ontwikkeld die zowel duurzaam als energie-efficiënt zijn en gezond zijn om in te verblijven. Het zijn gebouwen die letterlijk en figuurlijk energie geven, die inspireren en de productiviteit verhogen: intelligente gebouwen die een expliciete invloed op de samenleving hebben. Paul de Ruiter (1962) richtte zijn eigen bureau op in Hij geeft regelmatig lezingen in binnen- en buitenland, schrijft artikelen voor vaktijdschriften, zit in de programmaraad van ARCAM en was tot voor kort voorzitter van de stichting Living Daylights. Architectenbureau Paul de Ruiter zet zich in voor diverse instanties die een duurzame samenleving nastreven, is aangesloten bij De Groene Zaak, participant van de Dutch Green Building Council, lid van de BNA, mede-oprichter van de Transitieformule, oprichter van het DGBC Lab en sponsor van Leegstand van Zaken. Paul de Ruiter zal s middags een korte voordracht houden over ons eigen, duurzame kantoorpand aan de Valschermkade, gelegen in het creatieve industriegebied de Schinkel. Een voormalige staalwerkplaats is door ons bureau volledig gerenoveerd en omgebouwd tot een bedrijfsverzamelgebouw waarin naast wijzelf verschillende creatieve bedrijven zijn gevestigd. Duurzaamheid, daglicht en flexibiliteit kenmerken het pand, dat een mooi uitzicht biedt over het water van de Schinkel. FIFPro is het derde gebouw op Park 20 20, een cradle to cradle bedrijventerrein in Hoofddorp. Dit speciale kantoorgebouw met auditorium was het derde gebouw op het Park, bestemd voor de internationale vakbond van professionele voetballers. Na de ervaringen met de naastgelegen panden B/S/H en FOX Vakanties was het bij FIFPro vanaf een vroege ontwerpfase de ambitie om een hoge BREEAM-NL score te behalen. Gedurende het ontwerp is onderzocht dat Excellent haalbaar was en wat er daarvoor in het ontwerp moest worden toegepast. Vervolgens is met het gehele bouwteam gewerkt aan het realiseren van de maatregelen en de bewijsvoering hiervan. Dit is namelijk hoe BREEAM-NL werkt; van elke maatregelen moet worden aangetoond dat deze ook daadwerkelijk is toegepast en tot de betreffende eisen/prestaties leidt. Na een lang traject, dat rond de oplevering ook metingen en inspecties omvat, wordt het definitieve certificaat in naar verwachting begin november behaald. FIFPRO Hoofddorp interieur, n3o 13

16 Kraanspoor Amsterdam, OTH - Ontwerpgroep Trude Hooykaas, fotograaf Christiaan de Bruijne Participeren of meer informatie? Neem dan nu contact op met Slimbouwen! Slimbouwen Postbus BC Nieuwegein T + 31 (0) info@slimbouwen.nl Reset het bouwproces