Handhavingsbeleidsplan Elburg

Transcriptie

1 Handhavingsbeleidsplan Elburg

2 Inhoudsopgave Algemeen... 2 Reikwijdte... 2 Voorlichting, toezicht en handhaving... 2 Keuzes... 2 Ontwikkelingen in de komende jaren... 3 Leeswijzer Waarom handhaven? Wettelijke grondslag Is handhaving verplicht? Beleidscyclus Gemeentelijk beleidskader Plan van aanpak Visie en uitgangspunten Doelstellingen Taakvelden Probleemanalyse Prioriteiten Hoe gaan we handhaven? Preventiestrategie: voorkomen dat handhavend optreden nodig is Toezichtstrategie: verschillende vormen van toezicht Sanctiestrategie: het optreden bij overtredingen Gedoogstrategie: het afzien van handhaving Bestuurlijke sturing Samenwerking Omgevingsdienst Noord Veluwe (ODNV) Veiligheidsregio Noord en Oost Gelderland (VNOG)

3 Inleiding Algemeen Voor u ligt het Beleidsplan Integrale Handhaving van de gemeente Elburg Dit beleidsplan geeft de kaders weer die de gemeente Elburg toepast bij de handhaving op het gebied van de fysieke leefomgeving. De burgemeester en het college van burgemeester en wethouders zijn voor de uitvoering hiervan verantwoordelijk. De kaders in dit plan gebruikt het college ieder jaar om het uitvoeringsprogramma voor de handhaving op te stellen. Dit beleidsplan is bedoeld voor de periode Dit beleidsplan geeft duidelijkheid aan burgers en bedrijven over de manier waarop de gemeente haar handhavingstaak invult. Daarnaast stuurt dit beleidsplan de uitvoering van de handhavingstaken en biedt het een afwegingskader voor het maken van keuzes. Met de vaststelling van dit beleidsplan voldoet de gemeente aan de bepalingen voor handhaving gesteld in de Wet algemene bepalingen Omgevingsrecht (Wabo) en het Besluit omgevingsrecht (Bor). Reikwijdte Dit beleidsplan geldt voor handhaving van de wet- en regelgeving op het gebied van de fysieke leefomgeving en heeft dus betrekking op zaken als openbare orde en veiligheid, milieu, ruimtelijke kwaliteit en bouwe n. Dit beleidsplan is niet van toepassing op toezicht en handhaving op het gebied van leerplicht, welzijn en sociale zaken (bijvoorbeeld Wet kinderopvang). De uitvoering van inrichtingsgebonden milieutaken, maar ook de sloop- en asbesttaken heeft de gemeente overgedragen aan de Omgevingsdienst Noord-Veluwe (ODNV). De handhavingsprocessen die zijn overgedragen vallen buiten de werking van dit beleidsplan. Hierop zijn de uitgangspunten die zijn vastgelegd in het beleidsplan Nalevingsstrategie aan Omgevingsdienst Noord-Veluwe overgedragen taken van toepassing, dit plan is op 22 december 2015 door het college vastgesteld. Voorlichting, toezicht en handhaving Handhaving is geen doel op zich, maar een middel om de naleving van regels te bevorderen of af te dwingen. Dit met as doel een veilige, schone en mooie leefomgeving voor iedereen. Handhaving draagt bij aan het versterken van de kwaliteiten die zijn opgenomen in de Toekomstvisie gemeente Elburg 2020 en staan ten dienste aan het gedachtengoed onze toekomst: zorgzaam, gastvrij en vitaal. De kaders in dit beleidsplan hebben betrekking op handhaven in brede zin: het door voorlichting, toezicht en het toepassen van sancties bereiken dat algemeen geldende rechtsregels en individueel geldende voors chriften worden nageleefd. In dit beleidsplan komen zowel de preventieve als de repressieve handhaving aan bod. Preventieve handhaving heeft primair als doel om de inzet van dwangmiddelen te voorkomen. Goede voorlichting is daarbij een belangrijk instrument. Als dit instrument effectief wordt toegepast, leidt dat tot een beter naleefgedrag. De gemeente Elburg zet de komende planperiode in op preventie. Toezicht is het verzamelen van informatie om vast te stellen of er sprake is van een overtreding van r egels, het vervolgens beoordelen of er sprake is van een overtreding en het waar mogelijk optreden op basis van dat oordeel. Bij handhaving in de enge zin van het woord gaat het alleen om repressieve maatregelen. Deze maatregelen bestaan uit het opleggen van bestuursrechtelijke maatregelen of strafrechtelijke sancties. Het houden van toezicht gaat aan het nemen van maatregelen en/of het opleggen van sancties vooraf. Keuzes In dit beleidsplan worden keuzes gemaakt ten aanzien van zaken waaraan de gemeente in ieder geval aandacht wil geven. Deze keuzes zijn mede onderbouwd door de ambtelijke ervaringen in de voorgaande jaren aangevuld met een op de praktijk betrokken probleemanalyse. De resultaten hiervan zijn afgestemd/bijgesteld in een actieve bijeenkomst met burgemeester en wethouders. 2

4 Ontwikkelingen in de komende jaren In april 2016 is de Wet tot wijziging van de Wabo in werking getreden. De bedoeling van die wet is om versterkte samenwerking en kwaliteitsbevordering op uitvoeringsniveau in de Wabo vast te leggen. Dit heeft als gevolg dat: de basistaken formeel wettelijk verplicht moeten worden uitgevoerd door de omgevingsdienst; de uitwisseling van informatie over de basistaken niet meer vrijblijvend is; er een zorgplicht geldt voor de kwaliteit van de door de gemeente nog uit te voeren niet basistaken, en; de gemeenteraad bij verordening regels stelt over uitvoering en handhaving van de basistaken die zijn overgedragen aan de omgevingsdienst. Deze verordening is door de gemeenteraad vastgesteld in de vergadering van 19 september De verordening bevat regels waaraan de omgevingsdienst moet voldoen. Deze regels gaan over de uitvoeringskwaliteit van de basistaken ten aanzien van vergunningverlening, toezicht en handhaving (de VTH-taken). Op z n vroegst in 2019 zullen de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkbb) in werking treden. Beide wetten hebben grote gevolgen voor de uitvoering van die VTH-taken die nog bij de gemeente liggen en betrekking hebben op bouwen en ruimtelijke kwaliteit. In essentie vindt er naar verwachting een forse verschuiving plaats van minder technische toetsingen vooraf (=afname vergunningverlening) naar meer controle achteraf (=toename handhaving). Daarbij ziet het er naar uit dat tijdens (de voorbereiding op) het bouwproces de plantoetsing en het bouwtoezicht op grond van het Bouwbesluit in grote mate wordt overgelaten aan de markt. De in de Wabo vastgelegde zorgplicht voor de uitvoeringskwaliteit, houdt in dat het gemeentebestuur voor de nietbasistaken gemotiveerd een in acht te nemen niveau van uitvoeringskwaliteit moet vast stellen. Omdat het nu nog onduidelijk is hoe deze achterblijvende taken er vanaf 2019 uit gaan zien, wordt de keuze van het vereiste niveau van uitvoeringskwaliteit betrokken bij het voorbereidingsproces dat in het kader van de invoering van de Omgevingswet plaats zal vinden. Dit voorbereidingsproces is in 2016 van start gegaan. Leeswijzer Hoofdstuk 1 legt uit waarom het belangrijk is dat de gemeente Elburg een Beleidsplan Handhaving voor de handhaving heeft. Welke handhavingstaken de gemeente belangrijk vindt en in elk geval wil oppakken wordt in hoofdstuk 2 weergegeven. Hoofdstuk 3 beschrijft de manier waarop de gemeente Elburg de handhavingstaken gaan uitvoeren. 3

5 1. Waarom handhaven? Dit hoofdstuk geeft weer wat de reden is dat de gemeente handhaaft en waarom het nodig is dat er een Beleidsplan Handhaving is Wettelijke grondslag Wabo In de Wabo is hoofdstuk vijf gewijd aan het onderwerp handhaving. In dit hoofdstuk is vastgelegd dat er bestuurlijk kan worden gehandhaafd op datgene dat in de Wabo zelf is opgenomen plus op een groot aantal andere omgevingsrechtelijke wetten. De Wabo heeft daarmee een ruim bereik en dat vereist een integrale benadering van de handhaving. Bor Het Bor is een uitvoeringsbesluit op basis van de Wabo. In dit besluit worden de kwaliteitseisen die voor een uitvoeringsorganisatie gelden, verder uitgewerkt. Die kwaliteitscriteria zijn bedoeld om de uitvoering van d e handhaving in het omgevingsrecht te professionaliseren en de kwaliteit te borgen. De kwaliteitseisen gaan over proces, inhoud en vakkennis. Het voldoen aan de eisen zorgt ervoor dat de gemeente in staat is om de gewenste kwaliteit en continuïteit te leveren. Daarmee wordt duidelijk welke kwaliteit burgers, bedrijven en instellingen van de gemeente ten aanzien van handhaving, mogen verwachten. Ook wordt helder wat overheden onderling van elkaar mogen verwachten Is handhaving verplicht? Voor de gemeente geldt er geen wettelijke plicht om handhavend op te treden. Wel heeft het gemeentebestuur de bevoegdheid om dat te doen. Die bevoegdheid is in verschillende wetten vastgelegd. Op grond van jurisprudentie is helder dat de wettelijke bevoegdheid om te handhaven voor gemeenten niet vrijblijvend is. Volgens de Raad van State heeft de gemeente een beginselplicht tot handhaven. Alleen in bijzondere omstandigheden kan en mag het gemeentebestuur van handhavend optreden afzien. Dit kan zich voordoen wanneer er concreet zicht is op legalisatie of wanneer handhavend optreden in geen verhouding staat tot het belang dat met handhaving is gediend Beleidscyclus In het Bor is bepaald dat handhaving moet voldoen aan eisen ten aanzien van transparantie, bestuurlij ke vastlegging (procescriteria) en de minimale ondergrens binnen werkprocessen (inhoudelijke eisen en prioriteitstelling). Het komt er op neer dat voor het borgen van de kwaliteit de uitvoeringsorganisatie moet zorgen voor een sluitende beleidscyclus. Dit wordt ook wel een beleidscyclus op basis van het Big 8-model genoemd. Zie figuur 1. Het bestuursorgaan zorgt ervoor dat een adequate en behoorlijke uitvoering van de handhaving organisatorisch gewaarborgd is. Daartoe zorgt het er in ieder geval voor dat er voldoende middelen (personeel en financieel) beschikbaar zijn en dat de werkprocessen zijn beschreven. 4

6 Figuur 1: het Big 8-model Toelichting Beleidsontwikkelingscyclus Het bestuursorgaan stelt het handhavingsbeleid vast dat gebaseerd is op een probleemanalyse en een naleefstrategie bestaande uit een preventie-, toezicht-, sanctie- en gedoogstrategie. Hierbij stelt het orgaan vast welke doelen het zichzelf stelt en hoe deze doelen worden bereikt. Het handhavingsbeleid wordt jaarlijks geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. Uitvoeringscyclus Het toezicht en handhavingsbeleid wordt jaarlijks in een uitvoeringsprogramma uitgewerkt. Het Handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP) wordt afgestemd met andere betrokken bestuursorganen en de organen die belast zijn met de strafrechtelijke handhaving. Planning en control-cyclus Het bestuursorgaan bewaakt de resultaten van de voortgang van de uitvoering van het programma en de doelen i n het handhavingsbeleid. Het bestuursorgaan rapporteert jaarlijks over het bereiken van de beleidsdoelen en het uitvoeringsprogramma aan de gemeenteraad Gemeentelijk beleidskader Keuzes De gemeente is verantwoordelijk voor het algemeen belang. Daarbinnen is het gemeentebestuur primair verantwoordelijk voor veiligheid, volksgezondheid, duurzaamheid en omgevingskwaliteit. Daarbij heeft de gemeente in beginsel de plicht om handhavend op te treden. Dit betekent niet dat alles gehandhaafd moet worden. Handhaving op naleving van alle geldende regelgeving is niet realistisch; daarom moeten keuzes worden gemaakt. De Wabo biedt de beleidsvrijheid op grond waarvan het gemeentebestuur zelf keuzes kan en mag maken. Er kunnen prioriteiten worden gesteld op basis van een visie, gestelde doelen en een analyse van problemen. Vooral deze prioriteiten bepalen op welke overtredingen de gemeente actief toeziet en handhaaft. Realistisch en uitvoerbaar Het is van belang om realistisch invulling te geven aan een uitvoeringsprogramma. Het heeft geen enkele zin - en het komt de geloofwaardigheid van het beleid niet ten goede - om ambitieuze handhavingsdoelen te formuleren die in de praktijk niet haalbaar blijken. Kortom: de gemeente wil effectief handhaven. Het is niet zozeer van belang om veel controles te doen, maar juist om die bedrijven en burgers te controleren waar handhavingsinspanning tot een beter naleefgedrag kan leiden. Handhavingsverzoeken De gemeente is wel altijd verplicht om actief gemotiveerd te besluiten op individueel ingediende handhavingsverzoeken. Handhavingsverzoeken kan het bestuur dus niet zo maar terzijde leggen of negeren. 5

7 2. Plan van aanpak Dit hoofdstuk geeft op hoofdlijnen weer aan welke handhavingstaken het gemeentebestuur de komende jaren in ieder geval uitvoering wil geven en welke uitgangspunten en doelen daar aan ten grondslag liggen Visie en uitgangspunten Het college pakt zijn handhavingstaken programmatisch en integraal op. Dat betekent planmatig werken. Het college maakt jaarlijks een uitvoeringsprogramma en stuurt dit programma ter informatie naar de gemeenteraad. In dat programma staat wat er het komende jaar aan handhaving gedaan wordt. Zo kan de gemeente de uitvoering van de handhavingstaken beter plannen, evalueren en zo nodig bijsturen. Een integrale aanpak daarbij voorkomt dat er niet alleen per deelaspect wordt gehandhaafd, maar dat bij overtredingssituaties alle aspec ten die ertoe doen worden meegewogen. Zo nodig wordt op basis van verschillende wetten en regels samen opgetreden. Hierbij gelden de volgende uitgangspunten: -Eigen verantwoordelijkheid van burgers, bedrijven en instellingen staat voorop Voor de uitvoering van handhavingstaken moeten dus keuzes worden gemaakt. Het college vindt het maken van keuzes ook verantwoord omdat van de burger en het bedrijfsleven wordt verwacht dat zij ook zelf verantwoordelijkheid nemen. -Burgerbetrokkenheid De inbreng van de inwoners en hun betrokkenheid bij hun eigen leefomgeving is belangrijk. Het college stimuleert de inbreng van burgers door de meldingsmogelijkheid van klachten-en overtredingen te vereenvoudigen en de registratie en snelle afhandeling van de meldingen te versterken. -Preventie gaat boven handhaving Het college geeft de voorkeur aan preventief optreden. Hoe meer aandacht wordt besteed aan preventie, hoe groter de kans dat overtredingen worden voorkomen en dat repressief gemeentelijk optreden niet (meer) nodig is. Het opnemen van ruimte voor extra inzet op preventie door duidelijke voorlichting op het juiste moment is belangrijk. -Terugdringen juridische procedures Bij conflicten waarbij een bezwaarschrift of handhavingsverzoek dreigt te ontstaan, kijken we eerst of er ook informeel een oplossing haalbaar is. Dit kan door het inzetten van pre-mediation : het aangaan van een gesprek met als inzet formele procedures voorkomen en het probleem constructief aan te pakken. Op die manier gaat de gemeente ook bij handhavingszaken bewuster om met het oplossen van problemen zonder meteen al in tijdr ovende en kostbare procedures terecht te komen. Als pre-mediation niet tot een bevredigende oplossing van het (dreigende) conflict leidt, dan wordt een bezwaar of handhavingsverzoek formeel in behandeling genomen. -De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld De gemeente Elburg wil graag een betrouwbare overheid zijn. Overheden moeten het goede voorbeeld geven. Bij overtredingen die door de overheid zelf zijn begaan en die liggen in de sfeer van algemeen normbesef, is de geloofwaardigheid van de overheid in het geding. -Er wordt strak gehandhaafd op overlast veroorzaakt door hondenpoep De intensivering van de handhaving van de APV, onderdeel honden, is één van de speerpunten in het collegeprogramma. Het college zet actief surveillerende opsporingsambtenaren (BOA s) in om overtredingen van de regels met betrekking tot honden te signaleren. -Zichtbare inzet Handhaving wordt vooral effectief door gericht capaciteit in te zetten op die plaatsen waar dat nodig is. Zichtbaar toezicht uitoefenen op die plaatsen in de gemeente waar zich belangrijke veranderingen in de fysieke leefomgeving voltrekken, vergroot het effect van handhaving. 6

8 -Ruimte voor klachten en incidenten Het is inherent aan toezicht en handhaving dat er soms situaties zijn die direct of op korte termijn aandacht en inzet vragen. Dit betreffen incidenten, meldingen en klachten. Daarnaast zijn er vragen vanuit de raad of het college waarvoor handhavingscapaciteit ingezet moet worden (ad-hoc zaken). Vanzelfsprekend wordt aan incidenten, meldingen en klachten voorrang gegeven boven de reguliere werkzaamheden. Voor het overige wordt gewerkt volgens het Protocol prioritering Handhaving welke door het college van burgemeester en wethouders wordt vastgesteld. Op aangeven van de raad kan het college besluiten om het Protocol prioritering handhaving te wijzigen Doelstellingen Voor handhaving stellen we de volgende doelen: - Wettelijke kwaliteitseisen Er wordt voldaan aan de wettelijke vereisten die door de Wabo en het Bor zijn gesteld aan toezicht en handhaving (zie ook paragraaf 1.1). - Efficiënt, helder en transparant Handhaving geschiedt zoveel mogelijk gestandaardiseerd door middel van werkinstructies, rolbeschrijvingen en protocollen. Op deze manier is het voor iedereen voorspelbaar op welke wijze tegen overtredingen wordt opgetreden. Vergelijkbare situaties op vergelijkbare wijze af handelen, voorkomt willekeur en rechtsongelijkheid. Actieve communicatie draagt bij aan de kennis van burgers over wat de overheid aan handhaving doet. Alle activiteiten op het gebied van toezicht en handhaving worden schriftelijk en digitaal vastgelegd in een registratiesysteem. De gegevens worden gebruikt in de jaarlijkse evaluatie van het uitvoeringsprogramma. Op deze manier is toezicht en handhaving transparant (zie ook paragraaf 1.3). - Probleemgericht Handhaving vindt probleem- en risicogericht plaats. De gemeente richt zich op die gebieden waar de risico s het grootst zijn en het naleefgedrag laag is. Zo kunnen er gemotiveerd prioriteiten worden gesteld. In het uitvoeringsprogramma worden die dan opgenomen (zie ook paragraaf 1.4) Taakvelden De programmatische aanpak van de handhaving richt zich op de volgende gebundelde taakvelden: APV/drank en horeca/bijzondere wetten; Kwaliteit leefomgeving; Bouwen en RO; Openbare orde en veiligheid; 2.4. Probleemanalyse Zoals eerder vermeld is het niet mogelijk om overal actief op te handhaven. Met de tendens dat de overheid steeds meer verantwoordelijkheid bij de burgers, bedrijven en instellingen zelf neerlegt, zal de gemeente alleen handhaven op die onderdelen die prioriteit hebben. Met een probleemanalyse zijn deze prioriteiten bepaald zodat deze gemotiveerd worden opgenomen in de programmering de komende jaren. Daarbij vindt afstemming plaats tussen ambtelijk en bestuurlijk niveau. Inventarisatieronde Met de collega s die ervaring hebben in de praktijk is over de prioritering gesproken. Deze collega s hebben per taakveld, vanuit hun ervaring binnen en kennis van hun eigen vakgebieden speerpunten voor toezicht en handhaving ingebracht. Zij hebben daarbij gekeken naar de mate van kans dat een bepaalde overtreding voorkomt en de impact die dat heeft op de omgeving. Ook hebben deze collega s ontwikkelingen aangegeven die wellicht van invloed zijn op de toekomstige werkvoorraad bij toezicht en handhaving. 7

9 Naleefgedrag als aangrijpingspunt Doel van toezicht en handhaving moet altijd zijn het verbeteren van het naleefgedrag van burgers, bedrijven en instellingen. Eerst proberen we de oorzaak van niet-naleving te achterhalen zodat daar adequaat op kan worden ingespeeld. Het niet naleven van regels kan verschillende oorzaken hebben. Oorzaken van niet-naleving zijn in principe: niet weten, niet kunnen of niet willen. Al naar gelang de oorzaak van niet-naleving zal de gemeente een passende reactie kiezen: niet weten = informeren. niet kunnen = tijd geven om een situatie aan te passen door stellen van redelijke termijn. niet willen = dreigen met of het opleggen van sancties en/of nemen van maatregelen. Met de analyse is voor elk aangedragen speerpunt een in eerste instantie meest geschikte aanpak in beeld gebracht. Die primaire aanpak is -in volgorde van preventie naar repressie (zie uitgangspunten paragraaf 2.1)- een keuze uit de volgende acties: kader stellen proces verbeteren informeren burgerbetrokkenheid vergroten vaker controleren sneller sanctioneren hoger beboeten 2.5. Prioriteiten Deze aanpak heeft geleid tot het volgende overzicht van speerpunten. Ze zijn te beschouwen als prioriteiten die in ieder geval ruimte krijgen in de komende jaarlijkse uitvoeringsprogramma s. Taakveld Speerpunt Primaire aanpak APV Hondenpoep; Actieve opsporing via Parkeeroverlast. Kwaliteit leefomgeving algemeen Zwerfafval (voornamelijk door jeugd); Afval buiten de daarvoor aangewezen inzamelmiddelen. Bouwen en RO Woningsplitsing zonder vergunning; Illegale vestiging bedrijven; Permanente bewoning; recreatieobjecten; Bouwen vóór de voorgevel; Wijzigen of bouwen bij monumenten. Openbare orde en veiligheid Leefbaarheid in de wijk; surveillance. Informeren (flyer hondenpoep). Actieve opsporing via surveillance. Actieve opsporing via surveillance en andere media Actieve opsporing via surveillance en andere media Inhuren bureau Surveillance Surveillance Uitvoering geven aan gemeentelijke veiligheidsmonitor Verminderen sociale overlast. Verhogen zelfredzaamheid. Verhogen verkeersveiligheid in de wijk. Aanpak ernstige overlast door personen in de; woonomgeving; Netwerkbijeenkomsten om de betrokkenheid van de maatschappelijke organisaties te vergroten Structuur sociale wijkteams vergroten. Buurtbemiddeling. Opzetten plan van aanpak voor verward bedrag. Realiseren van het dalen van het aantal overlastgevende 8

10 jongeren door het verbeteren van de shortlistmethode, samenwerking Veiligheidshuis, overleg Jeugd en WMO, opzetten van extra preventie activiteiten en het in kaart brengen van groepen en locaties waar handel en overlast door gebruikt van drugs plaats vinden en het opsporen en aanpakken van de daders. High Impact Crimes, met de focus op woninginbraken; Terugdringen van het aantal inbraken en het bevorderen samenwerking tussen veiligheidspartners door het organiseren van netwerkbijeenkomsten tussen de partners om informatie en nieuwe ontwikkelingen te delen en af te stemmen, het voortzetten van het donkere dagen offensief, WOBRA acties in de zomer, snelle afhandeling door het OM, continueren van de witte voetjes actie, preventieve maatregelen, bevorderen deelname Burgernet, bevorderen gebruik appgroepen, opkopersregister en het monitoren van veelplegers in de veiligheidskamer. Maatschappelijke ondermijning met focus op hennepteelt, drugsdealen en Bibob; Handhaven Bibob beleid, hennepconvenant handhaven, Damoclesbeleid, vitale vakantieparken handhaven. Radicalisering. In samenwerking met partners een beleidsstrategie formuleren om de voedingsbodem voor radicalisering te verminderen, het creëren en versterken van samenwerkingsnetwerken en komen tot persoonsgerichte aanpak bij radicalisering, organiseren van een awareness bijeenkomst voor medewerkers met oog- en oorfunties in de wijk. 9

11 3. Hoe gaan we handhaven? Dit hoofdstuk beschrijft hoe de gemeente de handhaving op peil wil houden. Er worden twee sporen gevolgd. Het eerste spoor richt zich op het voorkomen dat direct handhavend optreden noodzakelijk is (de preventiestrategie). Het tweede spoor richt zich op daadwerkelijk handhaven (de handhavingsstrategie). De handhavingsstrategie bestaat uit de onderdelen toezicht, sanctioneren en gedogen. Ook wordt de mogelijkheid van de bestuurlijke sturing weergegeven en kort ingegaan op de bestaande vormen van handhavingssamenwerking Preventiestrategie: voorkomen dat handhavend optreden nodig is Het college vindt preventief optreden belangrijk. Hoe meer aandacht de gemeente besteedt aan preventie, hoe groter de kans dat overtredingen worden voorkomen en repressief optreden niet nodig is. Daarover wordt het volgende afgesproken: We maken eenvoudige en duidelijke regels Wanneer we zelf regels maken of regels in een vergunning opnemen, dan streven wij ernaar dat deze regels eenvoudig en begrijpelijk zijn. Daarmee wordt voorkomen dat regels ingewikkeld of onduidelijk zijn of dat er discussie ontstaat over de interpretatie ervan. We maken regels die goed te handhaven zijn De regels die we maken of opnemen in een vergunning moeten goed uitvoerbaar zijn. Ook zorgen we ervoor dat we goed op de regel kunnen controleren. Hierbij is van belang zich te realiseren dat afwijken van vastgestelde regels preventie en handhavingsacties tenietdoen. We communiceren en geven voorlichting Goede communicatie heeft een sterk preventieve werking. Door in duidelijke taal bekend te maken waar de gemeente Elburg voor staat en waarom dat zo is, proberen we het naleefgedrag te verbeteren. Het regelmatig over toezicht en handhaving publiceren vergroot de transparantie, de duidelijkheid en de bekendheid van regels. Communicatie over handhaving kan op verschillende manieren plaatsvinden: handhavingsbeleid en programmering worden bekend gemaakt via de gemeentelijke pagina in de Huis aan Huis en op de gemeentelijk website; resultaten en gegevens uit de beleidscyclus, inclusief managementgegevens worden gemeld bij het be stuur en verwerkt in periodieke publicaties, waarbij de gemeenteraad jaarlijks wordt geïnformeerd; themagerichte acties worden door het college van B&W gecommuniceerd via de hierboven genoemde kanalen (bijvoorbeeld het project Hondenoverlast). We stimuleren en benutten maatschappelijke betrokkenheid De gemeente wil actieve maatschappelijke bijdragen aan behoud en verbetering van leefbaarheid positief benutten. Bij handhaving past daarbij het stimuleren van vormen van maatschappelijke (zelf)controle. Het wegnemen van drempels om eenvoudig en snel overtredingen te kunnen melden aan de gemeente is daarbij van belang. Dit kan door een betere (digitale) bereikbaarheid. Daarbij is het belangrijk dat de omgeving weet welke regels er gelden, zodat eventuele overtredingen gesignaleerd kunnen worden. Klagers wordt gevraagd ook zelf richting medeburger of bedrijf aan te geven dat overlast wordt ervaren Toezichtstrategie: verschillende vormen van toezicht Het doel van het houden van toezicht is het toezien op het naleven van regels om daarmee te voorkomen dat overtredingen worden gemaakt. Wanneer er toch van een overtreding sprake is, kan handhavend worden opgetreden. Het toezicht concentreert zich op onderwerpen en doelgroepen waarvan het naleefgedrag te wensen over laat. In het handhavingsuitvoeringsprogramma is vastgelegd op welke onderwerpen de handhaving wordt ingezet. 10

12 De vorm van het toezicht die de gemeente kiest sluit aan bij het handhavingsonderwerp. Vanwege de diversiteit is er niet één strategie, maar kiezen wij een aanpak die past bij de situatie. Om effectief en efficiënt te werk te gaan past de gemeente dus verschillende vormen van toezicht toe. Het streven is steeds maximalisatie van het naleefgedrag door een passende vorm van toezicht te kiezen. De volgende afspraken worden daarbij nagekomen: In principe controleren we zo veel mogelijk in één keer Verschillende controles die nodig zijn bij een bouwwerk, een evenement of bedrijf voeren we zo mogelijk gecombineerd uit. Bij dit streven naar integraal toezicht wordt vooraf beoordeeld of het combineren van verschillende controles mogelijk is en zo ja, welke afstemming er dan nodig is. We passen signaaltoezicht toe Als toezichthouders iets zien dat opvallend is of wellicht niet klopt, dan gaan ze er direct op af of ze geven het door aan de vakcollega of ander orgaan dat er over gaat. De toezichthouders letten dus tijdens het rijden van en naar controles ook op voor andere vakgebieden. We pakken het toezicht professioneel aan Professionalisering van het toezicht vraagt om kwaliteit van de individuele toezichthouder. de individuele toezichthouder is integer en flexibel in zijn werkwijze; de eigen verantwoordelijkheid van de inwoners zelf komt meer centraal te staan; de individuele toezichthouder is, daar waar het kan, stimulerend en daar waar het moet beslist en corrigerend. Voor burgers is het toezicht in de openbare ruimte het meest zichtbaar. Denk hierbij aan het opleggen van parkeerboetes of het verbaliseren van APV-overtredingen als het achterlaten van zwerfvuil of de handhaving van de regels voor het uitlaten van honden. De gemeente houdt daarbij vaak toezicht in de vorm van surveillance. De surveillance wordt ingezet op plaatsen en tijdstippen waar naar verwachting zich overtredingen voor zullen doen. Primair doel van surveilleren is preventie. Wanneer burgers weten en zien dat er gecontroleerd wordt, zullen zij zich naar verwachting eerder aan de regels houden. Toezicht in stappen Voordat de gemeente overgaat tot het opleggen van een sanctie, wordt toezicht in stappen gevolgd. Het aantal stappen is afhankelijk van de situatie. Aspecten als Hinder, Gevaar, Verwijtbaarheid (HGV) van het handelen, de ernst van de overtreding en de daarmee samenhangende gevolgen spelen daarbij een rol. De algemene aanpak bij het houden van toezicht is als volgt: 1. toezicht wordt uitgevoerd op grond van het HUP en naar aanleiding van klachten, meldingen of signalen van andere toezichthouders (oog- en oorfunctie); 2. de toezichthouder legt de bevindingen van een controle schriftelijk vast. Wanneer één of meer overtredingen worden gecontroleerd ontvangt de overtreder de bevindingen in de vorm van een brief. Bij een geringe overtreding, waarbij herstel snel mogelijk is, kan worden volstaan met een mondelinge waarschuwing; 3. bij constatering van een overtreding beoordeelt de toezichthouder of sprake is van hinder, gevaar of verwijtbaar handelen. Schematisch ziet dat er zo uit: 11

13 3.3. Sanctiestrategie: het optreden bij overtredingen Op het moment dat een er overtreding is geconstateerd, treedt de gemeente in principe sanctionerend en/of door middel van het opleggen van maatregelen op. De sanctie- en maatregelenstrategie geeft inzicht in de middelen waarmee de gemeente optreedt. Op basis van deze strategie treedt de gemeente passend op door middel van het opleggen van een sanctie en/of maatregel of het juist expliciet achterwege laten van handhaving in een situatie waarin dat beter op zijn plaats is Overlast De toezichthouders die de gemeente inzet voor overlastfeiten als parkeeroverlast en overlast vanwege honden, zijn aangewezen als buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA). Voor de bestrijding van overlastfeiten heeft de gemeente gekozen voor de toepassing van de bestuurlijke strafbeschikking (behalve bij Wet Mulder feiten). Deze methode is snel en effectief. De bestuurlijke strafbeschikkingen worden opgelegd door de BOA s Bestuurlijke handhaving Bij overtredingen van onder andere de Wabo of de andere wetten waarop deze van toepassing is, treedt de gemeente op met bestuursrechtelijke handhavingsmiddelen. De gemeente heeft daarbij de keuze uit het opleggen van een last onder dwangsom of het opleggen van een last onder bestuursdwang. Voordat de overtreder wordt aangeschreven, moet er eerst worden bekeken of de overtreding mogelijk kan worden gelegaliseerd. Als er geen sprake is van Hinder, Gevaar of Verwijtbaar handelen (HGV) zijn de vervolgstappen: 1. Na de controle krijgt de overtreder, per bief, een redelijke termijn om de overtreding te herstellen. Deze hersteltermijn wordt afgestemd op de aard van de overtreding. 2. Na afloop van de hersteltermijn volgt een eerste hercontrole. Wanneer de overtreding voortduurt en/of niet is hersteld, volgt een vooraankondiging. Dat is een schriftelijke waarschuwing dat, wanneer de overtreding niet binnen een nieuwe termijn is hersteld, de gemeente overgaat tot het opleggen van een bestuurlijke maatregel. 3. Na afloop van de tweede hersteltermijn volgt een tweede hercontrole. Wanneer de overtreding voortduurt en/of niet is hersteld, wordt een bestuurlijke maatregel opgelegd. De gemeente kiest een bestuurlijke maatregel (dwangsom, bestuursdwang), die in de gegeven situatie het meest passend is om de overtreder tot beëindiging van de overtreding en of herstel van de situatie te bewegen. Schema A verbeeldt dit. 12

14 Met bovenstaande drie-stappen-aanpak geeft de gemeente invulling aan een passende reactie op niet-naleving. De praktijk wijst uit dat het bieden van gelegenheid aan de overtreder om een tekortkoming te herstellen vaak tot het gewenste resultaat leidt. Deze aanpak is daarom te verkiezen boven een juridisch traject in de vorm van het opleggen van last onder dwangsom of bestuursdwang. Is er wel sprake is van hinder, gevaar of verwijtbaar handelen, dan zijn de vervolgstappen: 1. Er volgt direct een vooraankondiging die een schriftelijke waarschuwing bevat. Als de situatie het toelaat kan een korte hersteltermijn worden geboden. Er kunnen zich situaties voordoen die direct gevaar en/of risico met zich meebrengen. In een dergelijke spoedeisende situatie kan direct optreden door de gemeente noodzakelijk zijn. Na het directe optreden wordt de sanctie alsnog schriftelijk vastgelegd. Vormen van direct optreden zijn bijvoorbeeld: ontruiming, sluiting, het beletten van toegang, stilleggen van werkzaamheden. 2. Het heeft de voorkeur dat de overtreder zelf de noodzakelijke maatregelen neemt. Door het opleggen van een dwangsom kan de gemeente dit afdwingen. Schema B geeft deze vervolgstappen weer Handhavingsverzoek In geval van een handhavingsverzoek, kan de gemeente om twee redenen van handhavend optreden afzien: 1. als er concreet zicht op legalisatie bestaat; 2. wanneer handhavend optreden niet in verhouding staat tot de geschonden belangen (onevenredigheid). Wanneer is vastgesteld dat er geen concreet zicht is op legalisatie en er van onevenredigheid geen sprake is zal de gemeente een last onder dwangsom opleggen. Als er sprake is van een spoedeisende situatie, geeft het gemeentebestuur de voorkeur aan het toepassen van bestuursdwang. In de overige gevallen zal de gemeente een last onder dwangsom opleggen. 13

15 Privaatrechtelijke handhaving Bestuursrechtelijke handhaving heeft altijd de voorkeur boven privaatrechtelijke handhaving. Een situatie waarin privaatrechtelijke handhaving wel als meest geëigend dwangmiddel kan worden toegepast is het illegaal in gebruik nemen van gemeentegrond. In zo n situatie is het praktischer dat de gemeente als eigenaar van de grond de overtreder dwingt de overtreding (het gebruik) ongedaan te maken Gedoogstrategie: het afzien van handhaving Uitgangspunt voor het bestuur is dat wettelijke regels worden gehandhaafd en zo nodig door sanctietoepassing worden afgedwongen. In de praktijk kunnen zich specifieke situaties voordoen waarbij het beëindigen van de overtreding onredelijk zou zijn ten opzichte van betrokkene(n). De gemeente heeft in die situatie de bevoegdheid om te gedogen, d.w.z. van handhaving af te zien. Er bestaat geen recht op gedogen. Een landelijke beleidslijn over gedogen is vastgelegd in Dit beleidsplan Grenzen aan gedogen uit De Algemene wet bestuursrecht (Awb) stelt ook eisen aan de voorbereiding van besluiten en geeft regels voor de rechtsbescherming tegen overheidsbesluiten. Aan gedogen zijn vanuit de Awb de volgende voorwaarden verbonden: 1. het gedogen dient een uitzonderlijk karakter te hebben, het categorisch gedogen van bepaalde overtredingen wordt door de rechter niet aanvaard; 2. het gedogen moet een tijdelijk karakter dragen en gericht zijn op het beëindigen van de niet toegestane situatie; 3. het stilzwijgend gedogen is onacceptabel; 4. aan de gedoogbeschikking dienen voorschriften te worden verbonden. Evenals andere beschikkingen moet een gedoogbeschikking en de totstandkoming daarvan minimaal voldoen aan de eisen van de Algemene wet bestuursrecht. Als het gemeentebestuur besluit om te gedogen, dan wordt er dus altijd een gedoogbeschikking opgesteld die enkel betrekking heeft een specifieke situatie en alleen geldig is voor een specifieke periode en/of persoon onder strikte voorwaarden. Om misbruik en precedentwerking te voorkomen wordt streng op de naleving van die voorwaarden gecontroleerd. Bij niet-naleving ervan volgt onmiddellijke intrekking van de gedoogbeschikking en alsnog een sanctie Bestuurlijke sturing Om na te kunnen gaan of de doelstellingen en de geplande werkzaamheden uit het uitvoeringsprogramma voor de handhaving worden gehaald en uitgevoerd, is het belangrijk dat de resultaten van de werkzaamheden systematisch worden vastgelegd. Door analyse van de geregistreerde gegevens kan de voortgang van het programma worden bewaakt. De resultaten van die voortgangsbewaking worden jaarlijks vastgelegd in een verslag dat wordt voorgelegd aan de gemeenteraad. Op basis van de uitkomsten van het jaarverslag wordt de uitvoering geëvalueerd, mede het uitvoeringsprogramma van het volgende jaar bepaald en kan eventuele bijstelling van het handhavingsbeleid plaatsvinden Samenwerking Omgevingsdienst Noord Veluwe (ODNV) De gemeente heeft de uitvoering van de basistaken (alle inrichtingsgebonden milieutaken incl. sloop- en asbesttaken) overgedragen aan de ODNV. De invulling van de handhavingstaken die de ODNV voor de gemeente Elburg uitvoert vindt plaats conform uitvoeringsprogramma s die de ODNV jaarlijks zelfstandig opstelt. Daarbij maakt de ODNV gebruik van de module Risico-gestuurd Toezicht. Met dit sturingsinstrument zijn op basis van risico s per bedrijfsbranche prioriteiten gesteld die bepalend zijn voor de planmatige uitvoering van de milieucontroles. 14

16 Veiligheidsregio Noord en Oost Gelderland (VNOG) De gemeente Elburg heeft haar taken op het gebied van (brand)veiligheid voor een belangrijk deel overgedragen aan de brandweer die georganiseerd is in de VNOG. Het brandweercluster Veluwe Noord waar de gemeente samen met Heerde, Hattem en Oldebroek deel van uit maakt- voert de taken uit op basis van jaarwerkplannen. Lokale samenwerking Op lokaal niveau vindt vier keer per jaar het Lokaal Handhavingsoverleg plaats. Hierin stemt de gemeente actuele handhavingszaken af met waterschap, politie, VNOG en ODNV. Daar waar dat meerwaarde heeft worden zaken gezamenlijk voorbereid en uitgevoerd. 15