Nummer 6, februari 2017

Transcriptie

1 Nummer 6, februari 2017 Winter en toch valt er van alles te beleven op het land. Lees maar wat allemaal. Winter is niet echt de tijd waarin je denkt aan vlinders. Maar alvast een beetje dromen mag. Daarom in deze nieuwsbrief een verslag over wat de vlindertellingen in ons boerenbuitengebied in 2016 opleverden. Wilfred Alblas waarvan net een prachtig boek over vlinders in Drenthe uitkwam zette het op een rijtje. En er is nog wat vlindernieuws: de Vlinderstichting toonde interesse in ons aller boerenbuitengebied. De winter is ook bij uitstek de tijd om te netwerken en het gedachtengoed van Boerenbuitengebied te verspreiden. Peter Harry Mulder is daar op verschillende manieren druk mee. Lees over zijn laatste inspanningen. En dan is er nog een heuse landelijke verkiezing, georganiseerd door Vogelbescherming Nederland. Welke boer krijgt dit jaar de Gouden Grutto? Peter Harry Mulder is een van de negen genomineerde boeren! Lees het hoe en wat verderop in deze nieuwsbrief en stem! Het is winter Het is stil op het land: geen boeren, geen machines. Hoewel, af en toe zie je een boer (of boerin) het veld oplopen om ganzen te verjagen. Er zijn er veel deze winter. Vooral veel toendrarietganzen. De wintertarwe is bijna helemaal afgegrazen; de velden zijn zwart in plaats van groen. Zolang de plantjes nog wortels hebben komt het wel weer goed: als de grond opwarmt zullen ze goed uitstoelen en hard gaan groeien. De achterstand halen ze dan wel weer in. Maar als de bodem door al die ganzenplatvoetjes wordt dicht gewreven, slempt de grond dicht en zullen de wortels doodgaan door zuurstofgebrek of wateroverlast. Opnieuw zaaien kost extra geld en tijd en de opbrengst zal lager zijn. Daarom jagen we de ganzen toch steeds weer weg. 2Wintertarwe achter de boerderij op 29 december 1 Hetzelfde perceel op 13 februari... Er is volop leven rond de struweelbosjes en wintervoedselveldjes. Wolken met geelgorzen, kneutjes, ringmussen en wat al niet meer pendelen heen en weer tussen de beschutting van de bosjes en het voedsel van de veldjes. Af en toe komt er een roofvogel langs blauwe kiekendief, sperwer of havik die voor paniek zorgt en er een probeert te verschalken. En je hebt vast wel gehoord of gelezen dat er vanaf Legeweg zeldzame grauwe- en witkopgorzen zijn gezien. Vogelaars kwamen van heinde en verre! Het lijkt wel of er steeds meer mensen van vogels gaan houden

2 In deze tijd van het jaar zien we ook groepen veldleeuweriken rondtrekken. Een groepje van zo n 60 stuks scharrelt al een paar weken rond op de akkers van boerderij Kloosterplaats. Zij vinden dekking en voedsel op de half ondergewerkte groenbemester (bladrammenas) en op de wintertarwe. Dus niet-geploegd, niet gekeerd land is niet alleen in het voorjaar interessant, maar ook nu. De veldleeuweriken die we nu zien hoeven niet dezelfde vogels te zijn als die we hier in voorjaar en zomer horen jubelen en zien nestelen. Tegen het voorjaar trekken ze naar hun broedgebieden waar ze uitwaaieren en elk een eigen territorium bezetten. Ook rond het boerenerf wemelt het van de vogels. De appelhoven waar nog veel valappels lagen zijn favoriet bij grote groepen kramsvogels. Ook in de appelhof van de Kloosterplaats is het een drukte van belang. Die appels verdwijnen in rap tempo! De akkers zijn groen of zwart. Je ziet voor de winter ingezaaide groenbemesters en wintertarwe, akkers met oude gewasresten en akkers die voor de winter zijn bewerkt. Als groenbemester zie je in ons gebied vooral bladrammenas, een plant die hoort bij de koolfamilie (Brassica). Boeren kozen daarvoor omdat hij de grond goed doorwortelt, veel organische stof achterlaat en omdat bepaalde voor de gewassen schadelijke aaltjes (kleine bodemdiertjes) er niet op vermeerderen. Na vorst begint het te verteren; een echte koollucht! Inmiddels staat de keuze voor bladrammenas alweer ter discussie: nuttige bodemschimmels (micorrhiza) werken nou juist met deze plantfamilie niet samen en verdwijnen er sneller door. En die schimmels zijn, samen met bacteriën en ander bodemleven wel erg belangrijk voor de grond. Werk aan de winkel! Er is weer een werkdag voor vrijwilligers gepland: zaterdag 4 maart. We gaan verschillende dingen doen: afrasteringen controleren, struweel planten, opslag weghalen, zwerfvuil opruimen. En hopelijk zijn de informatiepanelen dan klaar en kunnen ze worden geplaatst! En natuurlijk wordt het een gezellige dag, verzamelen op de boerderij, koffie met klauwierenkoek, samen buiten werken, hopelijk in de zon! Wie zich ooit heeft aangemeld als vrijwilliger krijgt vanzelf een uitnodiging in zijn of haar mailbox met alle details. Nog niet aangemeld? Stuur een mail: info@boerenbuitengebied.nl. Dit was tijdens de laatste werkdag in 2016: het was november en heerlijk weer!

3 Dagvlindermonitoring in het Boerenbuitengebied 2016 door Wilfred Alblas De Werkgroep Boerenbuitengebied wil graag meer biodiversiteit. Omdat dat goed is voor de natuur, mooi is voor de bewoners en voorbijgangers en omdat het de landbouw weerbaarder maakt tegen ziekten en plagen in de gewassen. Een van de initiatieven van de werkgroep is het insectenvriendelijk beheren van de wegbermen en de overhoekjes. Maatregelen die getroffen worden zijn het zaaien van bloemrijk grasmengsel, het gefaseerd maaien en afvoeren van de wegbermen, het extensief begrazen van de overhoekjes en het zorgen voor overgangen tussen grasland en opgaand struweel. Op deze wijze kan veel beter dan voorheen worden voorzien in de eisen die insecten stellen aan hun omgeving gedurende hun levenscyclus. Om iets te kunnen zeggen over het succes van de maatregelen zou je willen weten hoe het met de insecten gaat. Insecten maken immers een groot deel uit van deze biodiversiteit en er zijn ontelbare soorten, die vaak moeilijk te vinden zijn, laat staan dat we ze herkennen. Gelukkig zijn er ook dagvlinders, die er prachtig uit zien, en ook nog goed op te sporen en te tellen zijn. Om deze reden heeft de werkgroep ervoor gekozen de dagvlinders in het boerenbuitengebied te gaan monitoren. Daarvoor wordt de door de Vlinderstichting ontwikkelde methode van dagvlindermonitoring toegepast. Daarbij wordt in het zomerhalfjaar zo mogelijk wekelijks een vast route afgelopen, waarbij de aantallen vlinders in de vijf meter aan weerszijden van de teller worden opgeschreven. In het Boerenbuitengebied zijn met behulp van Chris van Swaay van de Vlinderstichting in 2016 twee van zulke routes uitgezet. In de ene route staan de bermen in het agrarisch gebied centraal, in de andere de overhoekjes. Door deze routes de komende jaren te blijven tellen krijgen we zich op de trends van dagvlinders. De gegevens dragen ook bij aan het landelijke meetnet van dagvlinders, waarmee de Vlinderstichting jaarlijks rapporteert over het wel en wee van de vlinders in Nederland.

4 Resultaten dagvlindermonitoring 2016 De routes zijn in 2016 zeventien keer geteld. Dat leverde 199 vlinders op langs de agrarische route en 586 vlinders op de overhoekjes. Er werden 17 soorten gezien, wat heel behoorlijk is voor het veenkoloniale gebied. Wat vooral vrolijk stemt zijn de aantallen zwartsprietdikkopjes, een soort waar het behoorlijk slecht mee gaat. In de loop van de tijd mag verwacht worden dat het aantal soorten nog wel wat toe kan nemen. Zo zullen oranjetipjes, boomblauwtjes, landkaartjes en gehakkelde aurelia's het gebied misschien weten te vinden, en zullen ook oranje luzernevlinders nu en dan langskomen. soort overhoekjes agrarisch atalanta 11 1 bont zandoogje 1 bruin zandoogje citroenvlinder 1 dagpauwoog 50 7 distelvlinder 10 2 gele luzernevlinder 1 groot koolwitje 20 2 hooibeestje icarusblauwtje 3 1 klein geaderd witje klein koolwitje kleine vos 23 kleine vuurvlinder 34 7 koevinkje oranje zandoogje 1 zwartsprietdikkopje Meer vlindernieuws In 2017 zullen twee vrijwilligers in plaats van één de vlinders in het Boerenbuitengebied lopen. Vorig jaar begon Eline Ringelberg ermee, dit jaar zal ook Ine Breet meetellen. Twee zien meer dan een en hoe meer tellingen, hoe betrouwbaarder de resultaten. Boek Dagvlinders in Drenthe Hoewel het boek gaat over vlinders in Drenthe, zitten we met ons Boerenbuitengebied zo dicht bij de grens tussen Groningen en Drenthe dat we ons er (gedeeltelijk) best aan kunnen spiegelen. Interessant dus: Dagvlinders in Drenthe, door Ate Dijkstra, Minko van der Veen, Wilfred Alblas en Henk Bosma. Vlinderstichting Half januari kwam Anthonie Stip, een onderzoeker van Vlinderstichting Nederland, naar Muntendam om te zien hoe de Vlinderstichting nog kan bijdragen aan het werk van Boerenbuitengebied. Maar dan speciaal gericht op vlinders natuurlijk. We hebben een plannetje gemaakt dat als de Gasunie meewerkt, aan Legeweg gaat zorgen voor betere omstandigheden voor vlinders. Het staat nog in de startblokken, maar we houden je/u op de hoogte!

5 Er lijkt iets te veranderen in Nederland Iedereen die Peter Harry al een poosje volgt (eerst via facebookpagina Boerderij Kloosterplaats, later fb Boerenbuitengebied, twitter en in de media) weet dat hij zich jaren een roepende in de woestijn heeft gevoeld. Hij bestookte beleidsmakers, politici en landbouwvoormannen met zijn visie, maar vond weinig gehoor. Maar er is iets aan het veranderen Het tij lijkt gekeerd en zowel in de publieksmedia als in de boerenvakbladen is enorm veel aandacht voor landbouwnatuur, bodemvruchtbaarheid en bodemleven. Onlangs heeft hij, op uitnodiging, bij Heineken in Zoeterwoude een presentatie gehouden voor biergersttelers die aangesloten zijn bij stichting Veldleeuwerik. Hij liet zien wat wij hier in ons Boerenbuitengebied met de hulp van een groep vrijwilligers met relatief eenvoudige maatregelen allemaal aan resultaat boeken. Hij vertelde hoe hij zoekt naar manieren om gewassen te telen met hulp van de natuur in plaats van met chemie. (Stapje voor stapje.) En met hem zijn veel andere (gangbare!) boeren daarmee bezig. Er is brede belangstelling onder boeren aan het ontstaan. Hij stuurde onlangs een mail, met zijn presentatie, naar Marc Calon, de nieuwe voorzitter van LTO, de boerenstandsorganisatie. En kreeg prompt een positieve reactie terug! De nieuwe voorman wil Boerenbuitengebied zelf graag komen bekijken. Dat geldt overigens ook voor de nieuwe directeur van het WereldNatuurfonds, Kirsten Schuyt en Theunis Piersma, hoogleraar trekvogelecologie. Zij scharen zich in een steeds langere rij van bezoekers die Muntendam weten te vinden Gouden Grutto, een landelijke prijs Peter Harry Mulder is een van de negen Nederlandse boeren die zijn genomineerd voor de Gouden Grutto. Een prijs die is ingesteld door Vogelbescherming Nederland. Dit jaar zijn er voor het eerst een publieksprijs én een juryprijs te vergeven: een wisseltrofee en bedragen van respectievelijk en euro. Geldbedragen waarmee de winnende boer nog meer kan doen voor boerenlandvogels. Er is landelijk al veel aandacht voor weidevogels, maar nog relatief weinig voor akkervogels. Daar willen wij natuurlijk graag verandering in brengen! Eigenlijk is die nominatie een beetje voor iedereen die een bijdrage levert aan ons aller Boerenbuitengebied. Ga naar de website en stem op Peter Harry en Eline! Je vindt er informatie, een vlog, filmpje waar we worden geïnterviewd door Camilla Dreef, foto s en links naar de artikelen uit de Volkskrant, de Boerderij enzovoort.