Samen werken aan diergezondheid SAMEN WERKEN AAN DE GEZONDHEID VAN UW PLUIMVEE

Transcriptie

1 Samen werken aan diergezondheid SAMEN WERKEN AAN DE GEZONDHEID VAN UW PLUIMVEE

2 VOORWOORD Samen werken aan diergezondheid, in het belang van dier, dierhouder en samenleving. Dat is de missie waar we bij GD al bijna honderd jaar voor staan. Zo n vierhonderd medewerkers werken elke dag op een innovatieve manier aan de gezondheid van onder meer pluimvee. We beschikken over één van de grootste veterinaire laboratoria ter wereld, waar we jaarlijks ruim vier miljoen monsters onderzoeken. Laboratoriumbepalingen, specialistische kennis en de geïntegreerde verwerking en rapportage daarvan maken GD uniek. We voeren pluimveemonitoring uit, doen praktijkonderzoek en ontwikkelen programma s voor dierziektepreventie en bestrijding. Daarbij werken we nauw samen met veehouders en andere partijen die een rol spelen in dierziektebestrijding. Voor beelden daarvan zijn de Veterinaire Monitoring Pluimvee (VMP), hét samenwerkings verband voor pluimveedierenartsen en GD, en de early warning programma s om bestrijdingsplichtige aandoeningen zo snel mogelijk op te sporen of uit te sluiten. We bieden producten en diensten aan die de pluimveegezondheid verbeteren, inspelen op vragen uit het veld en rendement opleveren voor de veehouder. Zo krijgt u met ons coccidioseprogramma inzicht in de coccidiosestatus van uw koppel, zodat u de vinger aan de pols kunt houden en de juiste strategie kunt bepalen. In deze brochure geven we een overzicht van onze producten en diensten voor de pluimveesector. Heeft u vragen? Neem dan gerust contact met ons op. Samen werken we aan diergezondheid! Ruth Bouwstra Sectormanager pluimvee

3 MONITORING VAN DIERGEZONDHEID Een goed monitoringssysteem levert een belangrijke bijdrage aan de bewaking van de diergezondheid in Nederland. GD voert deze monitoring uit. De doelstellingen van de monitoring zijn: Vaststellen van uitbraken van bekende aandoeningen die, voor zover bekend, niet in Nederland voorkomen. Voorbeelden hiervan zijn vogelgriep en Newcastle Disease. Opsporen van nog onbekende aandoeningen, zoals granulomen. Zicht houden op trends en ontwikkelingen in bekende endemische ziekten en antibioticaresistentie. 2. Analysere > n ele n 4,3 MILJOEN LABTESTEN 1. Verzam van bloed, urine, mest, melk, etc. > Rund 4 miljoen EXTERNE DATA Schapen 0,9 miljoen Geiten 0,4 miljoen uit veehouderijsector CONSULTEN bij Veekijker Varkens 12 miljoen SECTIES eren > > op runderen, schapen en geiten, varkens en pluimvee. 4. I nform eren Leghennen 34 miljoen Vleeskuikens 65 miljoen 3. Con clud De informatie die GD verzamelt via GD Veekijker, pathologisch onderzoek, laboratoriumbepalingen, data analyse en het kennisnetwerk van dierenartsen wordt gecombineerd. Dit doen we om specifieke diergezondheidsproblemen zo snel mogelijk te kunnen signaleren en algemene trends en ontwikkelingen optimaal te kunnen volgen. - GD Veekijker Heeft u problemen bij uw pluimvee? Dan is uw praktiserend dierenarts uw eerste aanspreekpunt. Voor nader advies of meer informatie is de Veekijker Pluimvee op werkdagen van uur tot uur en van uur tot uur bereikbaar via telefoonnummer Eén van onze specialisten kan dan meedenken over het oplossen van uw probleem

4 COCCIDIOSE- MONITORINGSPROGRAMMA De ziekte coccidiose, die veroorzaakt wordt door de parasiet Eimeria, kan leiden tot ernstige klinische problemen en economische schade. De term coccidiose is eigenlijk een verzamelnaam voor vijf ziektebeelden die elk door een andere Eimeriasoort (E. acervulina, E. brunetti, E. maxima, E. necatrix en E. tenella) worden veroorzaakt. Daarnaast zijn er nog twee Eimeriasoorten (E. mitis en E. praecox) die geen specifiek ziekte beeld hebben maar wel schade kunnen veroorzaken. Vrijwel alle pluimveekoppels maken een vorm van coccidiose door. Vooral bij vleeskuikens treedt schade op door verminderde groei, verhoogde voederconversie en eventueel sterfte. Vinger aan de pols Met het monitoringsprogramma van GD krijgt u inzicht in de coccidiosestatus van uw koppel. De coccidiose-uitscheiding van de zeven belangrijkste Eimeriasoorten wordt in beeld gebracht. Het programma geeft inzicht in de aanwezige coccidiosesoorten en de ernst van de infectie(s). Door meerdere koppels achter elkaar te monitoren kunt u het effect van managementaanpassingen evalueren. Zo houdt u een vinger aan de pols en kunt u de juiste coccidiosestrategie bepalen. Verschillende monitoringspakketten GD biedt monitoringspakketten aan voor bemonsteringsperioden van 3 tot en met 8 weken. Standaard adviseert GD om te bemonsteren vanaf 14 dagen leeftijd tot de slachtleeftijd. Mocht u echter vaccineren tegen coccidiose of eerder problemen verwachten, dan kan vanaf 0 of 7 dagen leeftijd worden bemonsterd. Kijk voor meer informatie over de producten en diensten voor pluimvee op

5 LEVERVERVETTING COMBINATIETEST Leververvetting bij pluimvee is een probleem dat geregeld voorkomt. Om het syndroom in een vroeg stadium op te kunnen sporen, ontwikkelde GD de Leververvetting Combinatietest. Met een eenvoudige kleurencheck kunt u als pluimveehouder zelf normale levers onderscheiden van levers met Fatty Liver Hemorrhagic Syndrome (FLHS). Als dat nodig blijkt te zijn, kunt u op tijd ingrijpen. Dit kan veel schade voorkomen. Tussen het normale beeld en FLHS levers is een traject aanwezig met een omslagpunt waar een preventieve behandeling ingesteld kan worden om de ontwikkeling van FLHS binnen het koppel te voorkomen. Dit omslagpunt is bepaald op basis van de leverkleur en Triglyceriden (TG) bepalingen in een groot aantal dieren uit diverse praktijkkoppels. Indien geen sprake is van een voorstadium van FLHS is een preventieve behandeling tegen leververvetting niet zinvol. In dat geval is het koppel meer gebaat bij een gericht onderzoek naar andere aandoeningen die een afwijkende leverkleur kunnen veroorzaken. De test bestaat uit twee onderdelen: 1) Een beoordeling van de leverkleur aan de hand van de kleurenkaart met daaraan gekoppeld het advies om wel of geen bepaling van het TG gehalte uit te laten voeren. 2) De bepaling van het TG gehalte, indien dit geadviseerd wordt. Stuur hiervoor drie tot vijf levers (minimaal 10 gram, vers of ingevroren, zonder galblaas) in naar GD. Een informatieboekje met kleurenkaart kunt u opvragen bij GD via (optie Pluimvee).

6 WATERONDERZOEK Goed water is nodig voor gezonde dieren. Maar wat is goed water? Drinkwater voor dieren moet aan drie eisen voldoen: het moet smakelijk zijn, het moet beschikbaar zijn op de plaats waar de dieren gewoonlijk drinken en het mag niet schadelijk zijn. Ook wordt steeds strenger gecontroleerd of de producten (vlees, eieren) bestemd voor menselijke consumptie van goede en onverdachte kwaliteit zijn. Het water dat dieren drinken mag dit niet in gevaar brengen. Controle op geschiktheid GD controleert jaarlijks duizenden drinkwatermonsters op geschiktheid voor veedrinkwater. Beoordeling vindt plaats op geur, kleur, smaak, helderheid, bezinksel, chemische samenstelling en verontreiniging met micro-organismen zoals bacteriën, schimmels en gisten. Geregeld kunnen gezondheidsproblemen bij koppels pluimvee verklaard worden door onvoldoende drinkwaterhygiëne. Juist in de pluimveehouderij is het drinkwatersysteem de aangewezen methode om een middel aan alle dieren beschikbaar te stellen. Dit kan gaan om een diergeneesmiddel of andere toevoegingen zoals zuren, vitaminen en mineralen. Behalve aandacht voor de juiste toepassing van deze middelen is aandacht voor mogelijke vervuiling van het drinkwatersysteem van belang. Adequate reiniging en regelmatige controle van de drinkwaterkwaliteit betalen zichzelf zonder meer terug. Vier keer per jaar GD adviseert de kwaliteit van uw drinkwater viermaal per jaar te laten onderzoeken, want alleen laboratoriumonderzoek geeft uitsluitsel over de waterkwaliteit. U kunt diverse onderzoekspakketten aanvragen, van bacteriologisch onderzoek tot een volledig onderzoekspakket voor veedrinkwater. Kijk voor meer informatie over de producten en diensten voor pluimvee op

7 CHRONISCHE ENTERITIS METEN MET DE CE-SCORE Sinds 2004 zijn er in de Nederlandse legsector steeds meer gezondheids- en productieproblemen door chronische darmontsteking (of chronische enteritis, afgekort CE). Om de mate van CE bij leghennen goed te kunnen meten, heeft GD een handig systeem ontwikkeld, waarbij de status van de darmgezondheid als score wordt uitgedrukt. Dit is concreter dan uitslagen van histologisch darmonderzoek zoals voorheen gedaan werd. Als u weet hoe uw dieren scoren op darmgezondheid, weet u ook wat u moet doen om de gezondheid te verbeteren. Aan de CE-score kan een algemeen advies gekoppeld worden. CE-score uitgelegd Als u bij GD onderzoek naar chronische darmontsteking laat doen, ontvangt u een score tussen de 0 en 5. Voor een betrouwbare indruk zijn vijf levende hennen uit het koppel nodig. 0: Gezonde darm 1: Geringe darmontsteking 2: Darmontsteking 3: Darmontsteking met plaatselijk verval door Clostridium perfringens 4: Geringe of beginnende chronische darmontsteking 5: Chronische darmontsteking Kijk voor meer informatie over de producten en diensten voor pluimvee op

8 GD SERUMBANK Op veel pluimveebedrijven is het niet gebruikelijk buiten de verplicht gestelde bloedonderzoeken (NCD, AI en mycoplasma) met enige regelmaat bloed te laten onderzoeken op bijvoorbeeld IB, Reovirus, TRT en CAV. Pas als er gezondheids- of productieproblemen in een koppel zijn, kiest u eventueel voor nader (bloed)onderzoek. Vaak is dat eenmalig. Als daarbij een hoge titer voor een bepaalde ziekteverwekker wordt vastgesteld, geeft dit onvoldoende informatie om een juiste diagnose te stellen. Deze hoge titers geven alleen aan dat er ooit een infectie was, maar niet wanneer. En dus ook niet of er een relatie is met de klachten die u bij uw dieren hebt gezien. Beter zou het zijn geweest als de titer voor dezelfde ziektekiem in een eerder stadium, twee tot vier weken voor het zichtbaar worden van de problemen, ook bekend was. Op basis van de gepaarde uitslag die u dan krijgt, kunt u samen met uw dierenarts veel beter een relatie leggen tussen een infectie en een gezondheidsprobleem. Alternatieve oplossing Financieel gezien is het uiteraard niet interessant om bij gezonde, goed producerende koppels met enige regelmaat preventief bloed te tappen en te laten analyseren. Een alternatieve, goedkopere oplossing is om wél met enige regelmaat bloed te tappen en in plaats van het aanvragen van bepalingen - het serum in te laten vriezen. Mochten dan gezondheids- of productieproblemen optreden, dan vraagt u bepalingen aan op het opgeslagen serum én in nieuw getapt bloed na het optreden van de problemen. Als zich in het koppel geen problemen voordoen, dan blijven uw kosten beperkt tot het bloedtappen en de verwerkingskosten van het serum. Bij GD kunt u bloed aanleveren en het serum laten invriezen. GD bewaart het serum dan drie maanden in de serumbank. Hoe vaak u monsters instuurt bepaalt u zelf. Kijk voor meer informatie over de producten en diensten voor pluimvee op

9 KEURMERK ZOÖNOSEN Zoönosen zijn ziekten die van dier op mens overdraagbaar zijn. Steeds vaker worden dierhouders waarbij de dieren contact hebben met mensen geconfronteerd met de vraag welk risico de dieren vormen voor de bezoekers. Om aan te tonen dat u maatregelen neemt om zoönosen te voorkomen en de kans op besmetting te beperken, bestaat het Keurmerk Zoönosen. Hoe werkt het Keurmerk Zoönosen? 1. Eerst vult u samen met uw dierenarts een checklist in. Zo worden de risico s van mogelijk voorkomende zoönosen getoetst. 2. GD kent uw bedrijf een score toe. Zo kunt u samen met uw dierenarts bekijken welke punten te verbeteren zijn. 3. Bij een score van 60 procent of meer heeft u een zoönosenverantwoord bedrijf. U ontvangt dan een keurmerkbordje met daarop het keurmerkzegel voor het betreffende jaar. De toekenning van het keurmerk wordt elk jaar opnieuw via uw eigen dierenarts getoetst aan de hand van de checklist. Bij voldoende score ontvangt u elk jaar een nieuw keurmerkzegel. Scoort u minder dan 60 procent? Dan kunt u maatregelen nemen en opnieuw een check aanvragen. Voor wie? Alle dierhouders waarbij de dieren contact hebben met mensen. Het keurmerk is opgezet voor bedrijven met een publieksfunctie, bijvoorbeeld een kinder- of zorgboerderij, agrarisch kinderdagverblijf of een manege. Maar ook andere bedrijven kunnen het keurmerk aanvragen. Kijk voor meer informatie op keurmerkzoönosen

10 PATHOLOGISCH ONDERZOEK De afdeling pathologie van GD voert onderzoek uit op dode dieren en zet indien nodig vervolgonderzoek in om de ziekte- of doodsoorzaak vast te stellen. Als u pathologisch onderzoek wilt laten doen door GD kunt u gebruikmaken van de GD Ophaaldienst. U kunt 24 uur per dag, dus ook s avonds en in het weekend, dieren aanmelden via of via het centrale meldnummer ( ). Pluimvee kan levend of reeds overleden aangeleverd worden. Het aanleveren van levende dieren heeft de voorkeur, aangezien sommige aanvullende onderzoeken alleen uitgevoerd kunnen worden op recent overleden dieren. Als u s avonds voor uur uw opdracht aanmeldt, worden de dieren de eerstvolgende werkdag opgehaald. Als u s ochtends belt, bekijkt de planner of uw opdracht nog in de route van die dag past. Als het inzendformulier een duidelijke omschrijving bevat van de waargenomen ziekteverschijnselen, neemt de kans op het stellen van een juiste diagnose toe. Uw dierenarts kan het formulier ook naar GD en via sectiezaalpluimvee@gddiergezondheid.nl of faxen via

11 OVERIGE LABORATORIUMONDERZOEKEN GD heeft een uitgebreid aanbod aan testen voor bloed, mest en overige dierlijke materialen. Het laboratorium van GD is vooral ingericht op grootschalige diagnostiek. Door vergaande automatisering, mechanisering en robotisering kunnen grote monsterstromen eenvoudig worden verwerkt. Onze laboratoriummedewerkers hebben ervaring op het gebied van bacteriologie, chemie, immunologie, moleculaire biologie, virologie, parasitologie, histologie, pathologie, toxicologie, klinische chemie, hematologie en fertiliteit. Internationaal erkende specialisten waken over de technische kwaliteit. GD is voor de uitvoering van veel laboratoriumbepalingen door de Raad voor Accreditatie ISO geaccrediteerd. Een greep uit het aanbod voor de sector pluimvee: ELISA-testen voor onder andere Mycoplasma synoviae, Mycoplasma gallisepticum, Gumboro, vogelgriep en infectieuze bronchitis. SPA-testen voor onder andere Mycoplasma synoviae, Mycoplasma gallisepticum en Salmonella Pullorum. PCR-testen en differentiërende testen die onderscheid maken tussen vaccin- en veldstammen. Kijk voor de mogelijkheden voor laboratoriumonderzoek naar de actuele inzendformulieren op: of neem vrijblijvend contact met ons op.

12 Samen werken aan diergezondheid MEER INFORMATIE OF VRAGEN? Wilt u informatie over onze producten, de mogelijkheden van diagnostiek, of heeft u andere vragen? Neem dan contact met ons op via de afdeling klantcontact: optie 4 (pluimvee) of via info@gddiergezondheid.nl. Heeft u veterinaire vragen over uw pluimvee? Neem dan op werkdagen contact op met Veekijker Pluimvee: U krijgt dan direct een van onze specialisten aan de telefoon. U kunt de Veekijker Pluimvee ook via e mail bereiken: cdpluimvee@gddiergezondheid.nl Op vindt u meer informatie op het gebied van diergezondheid, een overzicht van al onze producten en diensten en inzendformulieren. Ons team bestaat uit v.l.n.r. (staand): Machiel Esmann, Christiaan ter Veen, Ad Klein Koerkamp, Ruth van Eldijk, Floris Ruiterkamp, Hanneke Bataille, Sjaak de Wit, Jeanine Wiegel, Rob Nijland, Angelique Ruesink, Huub van de Sande, Johan Welner, Naomi de Bruijn, Gert Jan Boelm, Wilko Vije en Irene Jorna. V.l.n.r. (zittend): Teun Fabri, Anneke Feberwee, Wil Landman, Esther Berends-Kluin en Ruth Bouwstra. Niet op de foto: Merlijn Kense, Gert-Jan Zuidam, Robert Jan Molenaar, Susanne Granneman, Dave Ufkes en Ilse Wassink. GD, Postbus 9, 7400 AA Deventer, T (optie 4), F info@gddiergezondheid.nl GDOV0889/10-16