Minuut. De Voorzitter van het Interprovinciaal Overleg De heer J. Franssen. Decentralisatie contractsector. Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Transcriptie

1 Minuut Ministerie van Verkeer en Waterstaat Classificatie Aan De Voorzitter van het Interprovinciaal Overleg De heer J. Franssen Contactpersoon Postbus Erik 2500 van BC der DEN Veen HAAG Datum 25 oktober 2004 Ons kenmerk DGP/MDV/u.04/03954 Onderwerp Decentralisatie contractsector Doorkiesnummer Bijlage(n) Uw kenmerk Getypt door/paraaf Vergeleken door/paraaf Verzonden door/paraaf Ondertekening door/paraaf Medewerking van/paraaf Vervolg op Rappeldatum Verzenddatum Verzendwijze Na verzending retour aan Afschrift aan Adres

2 De Voorzitter van het Interprovinciaal Overleg De heer J. Franssen Postbus BC DEN HAAG Contactpersoon Erik van der Veen Datum 25 oktober 2004 Ons kenmerk DGP/MDV/u.04/03954 Onderwerp Decentralisatie contractsector Doorkiesnummer Bijlage(n) Uw kenmerk Geachte heer Franssen, Zoals met u afgesproken bevestig ik hierbij schriftelijk mijn toezeggingen uit ons overleg van 12 oktober 2004 over de decentralisatie contractsector. Ik heb u in dat bestuurlijk overleg mijn beleidslijn ten aanzien van de decentralisatie contractsector uiteen gezet. Géén bezuiniging De decentralisatie van de contractsector is voor mij géén bezuinigingsmaatregel. De huidige budgetten voor de contractsector blijven beschikbaar, ook na decentralisatie. Op dit moment ontvangt NS een financiële bijdrage voor de exploitatie van de 13 contractsectordiensten die in aanmerking komen voor decentralisatie van per jaar (bijdrage 2004 en prijspeil 2004). Daarnaast compenseer ik de gebruiksvergoeding die NS voor deze 13 diensten moet betalen. In 2004 gaat dat om een bedrag van (prijspeil 2004). In totaal heb ik voor de 13 treindiensten dus (prijspeil 2004) op mijn begroting staan. Dat bedrag heb ik ter beschikking voor de exploitatie van de 13 contractsectordiensten onder decentrale verantwoordelijkheid. Daarnaast heb ik in mijn financiële opstelling nog rekening gehouden met de kosten van de huur van NSkaartautomaten tot de introductie van de chipkaart. Méér geld is niet beschikbaar voor de 13 contractsectordiensten. Aanvullende wensen en eisen, zoals nieuwe infrastructuur of nieuwe stations zijn voor rekening van de decentrale overheden. In ons overleg hebben wij met elkaar gedeeld dat het uw en mijn verwachting is dat de decentralisatie van de contractsectordiensten leidt tot een efficiëntere exploitatie door: een integrale(re) OVaanpak (betere aansluitingen, opheffen parallelle busdiensten) betere afstemming capaciteit op vraag reizigers (minder of kortere treinen) Ministerie van Verkeer en Waterstaat Postbus EX Den Haag Bezoekadres : Plesmanweg 16, Den Haag Telefoon : Fax : Internet : Bereikbaar met tramlijn 9 of bus 22 vanaf station CS of met tramlijn 9 vanaf station HS

3 gebruik goedkoper en lichter materieel efficiëntere operatie (verhoging productiviteit personeel en lagere overhead) optimalisatie dienstregeling en haltering (aanpassing frequenties en haltering) Wanneer wij ná decentralisatie méér dan het thans beschikbare budget nodig hebben voor de exploitatie van de contractsectordiensten, heeft het middel decentralisatie in mijn ogen niet bijgedragen aan onze gezamenlijke doelstelling van een efficiënter regionaal openbaar vervoer. Het één op één decentraliseren van de huidige rijksbijdrage aan de afzonderlijke contractsectordiensten is mogelijk, maar leidt tot een onevenwichtige verdeling. De totale bijdrage aan NS is op dit moment namelijk onevenwichtig verdeeld over de verschillende contractsectordiensten. Dit is het gevolg van de historisch gegroeide inefficiënte exploitatie en van eerdere besluiten over de contractsector. NS rijdt nu bijvoorbeeld de treindienst HaarlemZandvoort tegen 0, rijksbijdrage. Het was ooit de verwachting dat deze treindienst rendabel geëxploiteerd kon worden, maar dat is momenteel niet het geval. In het bestuurlijk overleg hebben wij de gezamenlijke verplichting op ons genomen om op basis van een gezamenlijke analyse per treindienst de huidige contractbijdrage te herverdelen over de 13 afzonderlijke contractsectordiensten op basis van geactualiseerde inzichten. Als wij op basis van de gezamenlijke analyse per contractsectordienst tot de conclusie komen dat er bij decentralisatie en aanbesteding minder geld nodig is dan nu beschikbaar, moeten de resterende middelen ook ten goede komen aan het regionale verkeer en vervoerbeleid in brede zin. Met de resterende middelen kunnen de betrokken decentrale overheden dan bijvoorbeeld hun aanvullende wensen financieren. De beschikbare middelen kunnen we op basis van de gezamenlijke analyse vooraf verdelen over de afzonderlijke decentrale overheden. Een andere mogelijkheid is na decentralisatie en aanbesteding op basis van de werkelijke kosten de rijksbijdrage te herverdelen en de te verwachten efficiencywinst ook achteraf te verdelen. Ik stel voor dat we deze opties in goed overleg op korte termijn nader uitwerken. Rijksbijdrage Onrendabele top De beschikbare rijksbijdrage (prijspeil 2004) voor de 13 te decentraliseren contractsectordiensten is bedoeld om de onrendabele top bij decentralisatie en aanbesteding van de afzonderlijke contractsectordiensten af te dekken. De door de vervoerder aan ProRail te betalen gebruiksvergoeding is onderdeel van de onrendabele top. Daarnaast heeft de vervoerder tot de introductie van de chipkaart kosten voor de huur van NSkaartautomaten. Hiervoor heb ik bovenop de (prijspeil 2004) middelen beschikbaar. De BTW die na een aanbesteding mogelijk geheven wordt, komt in aanmerking voor compensatie. Het is mijn bedoeling de rijksbijdrage op te nemen in de BDU. Hieronder licht ik een en ander toe. Gebruiksvergoeding 2

4 Wat betreft de gebruiksvergoeding is het thans nog zo dat ik de tarieven vaststel en dat ProRail die heft. De gebruiksvergoeding die NS moet betalen in de contractsector wordt door mij gecompenseerd. De regionale vervoerders zijn nu nog vrijgesteld van het betalen van gebruiksvergoeding. In de nieuwe Spoorwegwet (beoogde ingang ) is de Europese regelgeving op dit gebied uitgewerkt. Dit houdt in dat de infrastructuurbeheerder de tarieven vaststelt op basis van de aan het gebruik gerelateerde kosten. Alle vervoerders zullen zodra de Spoorwegwet in werking treedt voor het gebruik van de spoorweginfrastructuur moeten gaan betalen. Oók de regionale vervoerders. Ik heb bij de reeds eerder gedecentraliseerde diensten toegezegd de gebruiksvergoeding te zullen compenseren voor de resterende duur van de verleende gunning. Ik zal ook bij nieuwe decentralisatiebesluiten een bijdrage verlenen voor de onrendabele top van de treindienst. De door de vervoerder aan ProRail te betalen gebruiksvergoeding maakt onderdeel uit van die onrendabele top. De compensatie van de gebruiksvergoeding is daarbij gebaseerd op de dienstregeling zoals die geldt bij de start van de aanbesteding en kent als ijkjaar 2005 (als jaar van in werking treding nieuwe Spoorwegwet). Wanneer er op termijn hogere frequenties gereden gaan worden en/of meer (nieuwe) stations bediend gaan worden, stijgt de gebruiksvergoeding. Deze stijging is voor rekening van de vervoerder. Voor de regionale vervoerders geldt ook dat zij net als NS en de goederenvervoerders de stijging van de gebruiksvergoeding kunnen opvangen door de groei van reizigers dan wel via hun tarieven. Voor de compensatie gebruiksvergoeding heb ik maximaal (prijspeil 2004) op mijn begroting staan, hetgeen voldoende is voor de huidige dienstregelingen. Dit is de maximale financiële bijdrage die ik voor de compensatie van de gebruiksvergoeding als onderdeel van de onrendabele top ter beschikking stel na decentralisatie. Huur NSkaartautomaten Vanwege de verplichting tot behoud van de nationale kaartintegratie ben ik bereid de kosten voor de huur van de NS kaartautomaten te compenseren totdat de chipkaart is geïntroduceerd. Na dat moment waarborgt de OVchipkaart de nationale kaartintegratie. Ik ben bereid de kosten van de huur van maximaal 1 automaat per station te compenseren ( , excl. btw, prijspeil 2003) en daarnaast de bijkomende kosten van de verdeling van de opbrengsten ( excl. btw, prijspeil 2003) en een vergoeding voor het aantal verkochte kaartjes ( 0,13 per verkocht kaartje excl. btw, prijspeil 2003). Deze bijdrage voor de huur van de kaartautomaten komt bovenop de beschikbare rijksbijdrage van voor de onrendabele top van de 13 contractsectordiensten. Deze bijdrage zal ik niet structureel opnemen in de BDU, omdat het gaat om een tijdelijke situatie tot het moment van introductie van de chipkaart. Compensatie BTW Wanneer de regionale belastinginspecteur beslist dat er BTW geheven dient te worden na de aanbesteding, dan kan de BTW via het BTWcompensatiefonds van het Ministerie van Financiën gecompenseerd worden. Indien mocht blijken dat de decentrale overheid niet voor compensatie uit het BTW Compensatiefonds in aanmerking komt, zal de nietcompensabele BTW toch door het Rijk aan de decentrale overheid worden vergoed, 3

5 indien de inspecteur, die bevoegd is voor de heffing van de omzetbelasting ten aanzien van de concessiehouder, heeft besloten dat over de op basis van de concessie te ontvangen subsidie, omzetbelasting verschuldigd is en de inspecteur als bedoeld in artikel 1, onderdeel h., van de Wet op de BTWcompensatiefonds heeft besloten dat de concessieverlener voor de omzetbelasting geen recht heeft op een bijdrage uit het BTWcompensatiefonds. De compensatie door het Rijk betreft alleen (het deel van) de kosten, die uit de bijdrage van het Rijk zijn betaald. BDU Het is mijn voornemen de bijdrage voor de exploitatie van de gedecentraliseerde treindiensten, incl. compensatie gebruiksvergoeding, structureel op te nemen in de Brede Doel Uitkering verkeer en vervoer (BDU). De rijksbijdrage zal per concessieverlener in de BDU worden opgenomen. Voor de vergoeding voor de huur van de kaartautomaten maken we een andere afspraak, omdat het gaat om een tijdelijke situatie tot het moment van introductie van de chipkaart. De totale BDU wordt verdeeld via een sleutel waarin rekening wordt gehouden met alle eerder bij de bijdrageverlening gemaakte afspraken. Deze sleutel bestaat uit twee componenten: een relatief deel (dat wil zeggen: iedere regio krijgt een bepaald percentage van de voor de BDU beschikbare middelen) en een absoluut deel (dat wil zeggen: iedere regio krijgt bovenop het relatieve deel een klein extra bedrag, gebaseerd op oude afspraken die zich niet laten vertalen naar percentages). In het absolute deel worden de rijksbijdragen voor de exploitatie van gedecentraliseerde contractsectordiensten opgenomen. De percentages (relatieve deel) en de absolute bedragen worden voor de eerste 3 à 5 jaar in tabellen in een ministeriële regeling vastgelegd. Er is geen enkel schot, de optelling van relatief en absoluut deel, levert voor iedere regio een totaalbedrag op, dat volledig naar eigen inzicht over de diverse verkeeren vervoeruitgaven mag worden verdeeld. Na 3 tot 5 jaar treedt er een nog te ontwikkelen integrale, op structuurkenmerken gebaseerde, sleutel in werking, waarmee het onderscheid tussen de 2 tabellen vervalt. Ik wijs er op dat zoals in de Nota Mobiliteit staat vermeld de BDU gelijk opgaat met de begroting van V&W. Anders gezegd: de hoogte van de BDU ademt mee met de ontwikkeling van het budget bij het ministerie van V&W.Dit betekent naar verwachting dat het decentrale budget in de periode in totaal met ongeveer 2,5 miljard toeneemt. Samenloop met NStreindiensten op HRN Het is mijn voornemen NS een meerjarige exclusieve concessie voor het Hoofdrailnet te geven. Het Hoofdrailnet is het netwerk van door NS te bedienen stations. Bij de decentralisatie van contractsectordiensten kan het voorkomen dat er 2 vervoerders (NS en een regionale vervoerder) dezelfde vervoerrelatie tussen 2 of meerdere HRNstations gaan bedienen. Dan is er sprake van samenloop. Dit speelt thans bij 7 contractsectordiensten. Over de samenloop dienen goede afspraken gemaakt te worden tussen NS en de concessieverlenende decentrale overheden. Ik voel mij verantwoordelijk voor dit proces en de NS moet transparant en constructief aan dit overleg mee te werken. 4

6 Het uitgangspunt hierbij is dat er géén concurrentie op het spoor mag ontstaan. Samenloop moet voor beide vervoerders voordelen opleveren en logistiek inpasbaar zijn. V&W, NS en de betrokken decentrale overheden moeten gezamenlijk de reisrelaties van de reizigers op deze samenlooptrajecten bezien om zodoende de effecten op elkaars markt te bepalen. Op basis van een gemeenschappelijk inzicht over de mate waarin er sprake is van wederzijdse ( feederfunctie ) dan wel conflicterende belangen, dienen er afspraken gemaakt te worden. Ik heb mij bereid verklaard dit proces te faciliteren en de voortgang te bewaken. Een besluit tot decentralisatie zal niet worden genomen dan nadat overeenstemming is bereikt over de zogeheten samenloop tussen de betrokken decentrale concessieverlener, NS en de minister van V&W. Ik wijs er op dat wij dit proces alleen kunnen starten als er concrete plannen voor de afzonderlijke treindiensten liggen. Veiligheid Het onderwerp railveiligheid is al eerder door u geagendeerd. U heeft aangegeven dat de decentrale overheden veilig spoorvervoer willen bieden, zowel op het spoor zelf als met het kruisend wegverkeer. Die veiligheid moet voor u wel uitvoerbaar zijn en niet leiden tot extra kosten voor uw rekening. De vraag die wat mij betreft voorligt is in hoeverre het huidige beleid en de huidige wet en regelgeving belemmerend werken in het realiseren van uw vervoerconcepten. Een notitie hierover agenderen we voor ons volgende bestuurlijk overleg. Mijn ambtenaren en de secretariaten van SKVV en IPO zullen dit onderwerp in overleg met ProRail en IVW voorbereiden. Decentralisatie B&I De decentralisatie van de verantwoordelijkheid over het beheer en de instandhouding van de railinfrastructuur is nu niet aan de orde. Het is een ingewikkeld vraagstuk met veel complicerende factoren. Ik wil dat we de ervaringen die de komende jaren opgedaan worden met de decentralisatie van het beheer van de railinfrastructuur van Randstadrail gebruiken om hierover nader te besluiten. Mocht uit de decentralisatie van het beheer bij Randstadrail bijvoorbeeld blijken dat decentralisatie van het beheer meerwaarde kan hebben, dan kunnen we dit gezamenlijk per gedecentraliseerde contractsectordienst bezien. Bestuurlijk standpunt Wij spraken in ons overleg af dat de afzonderlijke decentrale overheden in reactie op deze brief vóór het einde van november 2004 een brief sturen waarin de betrokken gedeputeerde of portefeuillehouder mij aangeeft of zijn of haar college/bestuur de betreffende treindienst gedecentraliseerd wil hebben. En zo ja, onder welke voorwaarden en op welke termijn. Dat helpt mij in de richting van NS met wie ik voor de korte termijn de huidige contracten om moet zetten in tijdelijke concessies tot het moment van decentralisatie. Het in ons beider belang dat de afspraken die ik met NS voor de korte termijn maak, zoveel mogelijk aansluiten op uw plannen voor de langere termijn. Daarnaast helpt het ons om gezamenlijk een stap te zetten richting besluitvorming over de toekomst van de afzonderlijke contractsectordiensten. Voor contractsectordiensten die over het grondgebied van meerdere decentrale overheden lopen, verwacht ik één gezamenlijk standpunt. 5

7 Tot slot Ik hoop met deze brief mijn bedoelingen ten aanzien van de decentralisatie van de 13 overgebleven contractsectordiensten verduidelijkt te hebben. Ik vertrouw erop dat wij de komende periode in goed overleg tot besluitvorming kunnen komen over de toekomst van de 13 contractsectordiensten. Een gelijkluidende brief heb ik gestuurd aan de voorzitter van de Samenwerkende Kaderwetgebieden. Hoogachtend, DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT, Karla Peijs Hoogachtend, Titel:Nota PScie. WVV, agendapunt 10h. (brief minister aan IPO) Datum: Nummer:10h 6