Voorwoord 1. DEEL 1 :WINTERGERST 5 1. RASSENPROEF WINTERGERST Proefopzet Perceelsgegevens Waarnemingen...

Transcriptie

1 -1- Voorwoord Stilaan komt er een einde aan de mooie en lange zomeravonden. Jaarlijks is dit opnieuw een teken om het graanseizoen nog eens de revue te laten passeren. Verliepen de grondbewerkingen en de uitzaai in goede omstandigheden? Hebben we een groeizaam seizoen gekend of was er veeleer schade door de overvloedige regen? Hoe is het met de ziektedruk geweest gezien de neerslag? Hebben de graanvelden een goede opbrengst- zowel plantkundig als financieel - gebracht? Welke gewasbeschermingsmiddelen deden het goed en welke rassen sprongen eruit? Deze vragen, en veel meer, zullen behandeld worden in deze brochure. Het weer van 2013 is tot dusver te omschrijven als extreem. Het voorjaar was kil en nat, de zomer warm en droog. Gezien het voorjaar dat we gekend hebben waren de oogstvooruitzichten van de granen aanvankelijk niet erg hoopgevend. Toch kan algemeen gesteld worden dat de opbrengsten goed tot zeer goed waren. Het weer zal hierin zeker een rol van betekenis gespeeld hebben, maar daarnaast heeft het rassenonderzoek en fungicidebestrijding ook zeker bijgedragen tot topopbrengsten. Dit zal ook blijken uit de verschillende proeven die in deze brochure aan bod komen. In het kader van de Europese richtlijn strategie voor een duurzaam gebruik van pesticiden komt voor de land- en tuinbouwers het praktische gevolg van het verplicht toepassen van IPM. Geïntegreerde gewasbescherming of Integrated Pest Management (IPM) is een bestrijdingsmethode waarbij alle mogelijke bestrijdingstechnieken geïntegreerd toegepast worden om de schade aan planten onder de economische schadedrempel te houden. De principes van IPM moeten tegen uiterlijk 1 januari 2014 toegepast worden door de professionele gebruikers van bestrijdingsmiddelen, waaronder de akkerbouwers. België neemt daarom vanaf 2014 IPM op in de randvoorwaarden. Eén van de basisprincipes van IPM is het waarnemen van de schadeverwekkers en het voorkomen van economische schade door gepast in te grijpen. Deze brochure kan hierbij een leidraad zijn. We hopen dan ook dat u met deze gebundelde informatie het volgende seizoen weer aan de slag kunt gaan om een goed product, in alle opzichten, op de markt te brengen. Medewerkers PIBO-Campus vzw

2 -2- Voorwoord 1 DEEL 1 :WINTERGERST 5 1. RASSENPROEF WINTERGERST Proefopzet Perceelsgegevens Waarnemingen Eigenschappen per ras Proefresultaten Gemiddelde proefresultaten Bespreking FUNGICIDENPROEF WINTERGERST Proefopzet Perceelsgegevens Proefobjecten Ziektetellingen Proefresultaten Bespreking WAARNEMINGSVELD WINTERGERST Proefopzet Perceelsgegevens Waarnemingen ONKRUIDBESTRIJDING WINTERGERST Richtlijnen voor de onkruidbestrijding in wintergerst Vóór-opkomst Zeer vroeg na de opkomst Later na de opkomst in het najaar Voorjaarsbehandeling Laat gezaaide wintergerst Overblijvende onkruiden DEEL 2: WINTERTARWE 22 1 RASSENPROEF WINTERTARWE LCG Proefopzet Perceelsgegevens Waarnemingen Eigenschappen per ras Proefresultaten Gemiddelde proefresultaten Bespreking... 34

3 -3-2. FUNGICIDENPROEF BLADZIEKTEN WINTERTARWE LCG Proefopzet Perceelsgegevens Proefobjecten Waarnemingen Proefresultaten Tukey HSD-test Bespreking FUNGICIDENPROEF AARZIEKTEN WINTERTARWE LCG Proefopzet Perceelsgegevens Proefobjecten Waarnemingen Proefresultaten Tukey HSD-test Bespreking FUNGICIDENPROEF WINTERTARWE DRIE BEHANDELINGEN Proefopzet Perceelsgegevens Schema s fungicidenbehandeling Ziektetellingen Proefresultaten Bespreking ZWAVELBEMESTINGSPROEF Proefopzet Perceelsgegevens Zwavel bemestingsschema s Waarnemingen Proefresultaten Bespreking ONKRUIDBESTRIJDING IN WINTERTARWE Najaarsbehandeling vóór de opkomst Najaarsbehandeling na de opkomst DEEL 3: ERWTEN en BONEN RASSENPROEF ERWTEN Proefopzet Perceelsgegevens Rassen Proefresultaten... 55

4 -4-2. RASSENPROEF BONEN Proefopzet Perceelsgegevens Rassen met de opkomstpercentage ONKRUIDBESTRIJDINGSPROEF BONEN Proefopzet Perceelsgegevens Schema s onkruid behandeling Onkruidtellingen DEEL 4: VARIA EINDE UITRIJSEIZOEN: BELANGRIJKE DATA VOOR WIE MEST UITRIJDT uitrijregeling op derogatiepercelen uitrijregeling op niet-derogatiepercelen extra voorwaarden bij bemesting na een hoofdteelt algemene verbodsbepalingen opslag van vaste dierlijke mest DEEL 5: PRODUCTEN EN ACTIEVE STOFFEN HERBICIDEN FUNGICIDEN INSECTICIDEN VARIA... 78

5 -5- DEEL 1 :WINTERGERST 1. Rassenproef wintergerst Proef in samenwerking met het Landbouwcentrum granen, de Vlaamse overheid-afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling (Ir. J.L. Lamont en Y. Lambrechts) en Landbouwer Jos Vanvinckenroye. 1.1 Proefopzet Vijftien verschillende rassen werden behandeld met één fungicide, ze werden met elkaar vergeleken i.v.m. opkomst, uitstoeling, groei, bloei, ziektedruk, aarschuiven, productie en kwaliteit. Onder de 15 rassen bevonden zich drie hybriderassen (Zzoom, Tatoo en Hobbit).Het zaaizaad van alle rassen werd behandeld met Argento. De proef werd uitgevoerd in vier herhalingen. 1.2 Perceelsgegevens a. Voorvrucht: wintertarwe b. Zaaidatum: c. Zaaidichtheid: 250 korrels per m² klassieke rassen 200 korrels per m² hybride rassen d. Onkruidbestrijding: naopkomst: Herold 0,6 l/ha e. Bladluisbestrijding: zaaizaadbehandeling (Argento) / f. Bemesting: - Chemische: stikstof: - stikstofindex: 144 (normaal) - stikstofbehoefte: 133 eenheden per ha - De stikstof werd gefractioneerd toegediend bij de volgende ontwikkelingsstadia van de wintergerst: eerste fractie: 72 eenheden per ha bij de uitstoeling tweede fractie: 61 eenheden per ha bij de stengelstrekking g. Fungicide: 1 e 2 e knoop Niet uitgevoerd wegens te lage ziektedruk Laatste blad ( ) Skyway Xpro 1 l/ha h. Halmverkorter: Medax Top 0,8 l/ha i. Halmversteviger: Ethefon 1 l/ha j. Grootte van de percelen: 25 m x 3,2 m = 80 m² k. Oogstdatum:

6 Waarnemingen Tellingen Tabel 1: geeft per ras de mandataris, het duizendkorrelgewicht in gram, de uitgezaaide hoeveelheid zaad in kg per ha, de opkomst in aantal planten per m², de strolengte in cm en de legering. De opkomsttellingen werden uitgevoerd op , de strolengte werd gemeten op en de legering werd bij de oogst gequoteerd (1 = sterk gelegerd; 9 = niet gelegerd). De vroegheid werd genoteerd op De standaardrassen zijn grijs gearceerd. Nr. Ras Mandataris Dk (gram) 250 korrels/m² (kg/ha) pl/m² stand Strolengte (cm) Leger ing Vroegheid 1 Meridian Aveve ,5 2 Basalt 3 Paso 4 Saskia Limagrain Belgium Limagrain Belgium Limagrain Belgium , , , ,0 5 Hercule Jorion S.A ,0 6 Proval Jorion S.A ,0 7 Bivouac 8 Gigga Philip Seeds Philip Seeds , ,0 9 Unival Jorion S.A ,0 Baard 1 à 2 cm Aren 80 % uit Baard 5 cm Aren 25 % uit Aren 25 % uit Laatste blad Baard 5 cm Aren 80 % uit Baard 0 à 1 cm 10 Casino KWS Tenor Tout en val Philip Seeds ,0 Rigaux ,0 Jorion S.A ,0 Aren 50 % uit Baard 1 à 2 cm Scheuren van Bladschede Baard 5 cm 13 Zzoom* Quartes 39, ,0 14 Tatoo* 15 Hobbit* Syngenta Seeds Syngenta Seeds * hybride rassen uitgezaaid aan 200 korrels/m² 38,1 76, ,0 43,7 87, ,0 Aren 25 % uit Aren 50 % uit Baard 2 cm

7 Ziektetelling Voor alle aangelegde rassen, nl. de vijftien rassen uit de officiële proef, werd de relatieve ziekteresistentie per ras bepaald. Hiervoor werd een schaal van 1 tot 9 gehanteerd. De ziektetellingen werden uitgevoerd in een onbehandelde strook (controle) alsook in het behandelde gedeelte. Dit gebeurde op Tabel 2 : Geeft de resultaten weer van de ziektetellingen. Ras Bladvlekken Netvlekken Witziekte Dwergroest contr ole behand eld control e behande ld control e behande ld control e behande ld Meridian Basalt Paso Saskia / / 7 Hercule Proval Bivouac Gigga Unival Casino KWS Tenor Tout en val / 7 / 8 / 9 / 8 Zzoom* Tatoo* Hobbit* (9 = geen aantasting; 1 = zeer zware aantasting) *hybride rassen

8 Eigenschappen per ras Meridian (Aveve) Half vroeg ras Weinig gevoelig voor bladvlekken, tamelijk gevoelig voor netvlekken Weinig gevoelig voor witziekte Vrij kort ras Basalt (Clovis Matton) Half vroeg ras, brouwgerst Weinig gevoelig voor bladvlekken, tamelijk gevoelig voor netvlekken Tamelijk gevoelig voor witziekte en dwergroest Tamelijk legervast Paso (Clovis Matton) Halfvroeg ras Weinig gevoelig voor netvlekken, witziekte en dwergroest Tamelijk gevoelig voor bladvlekken Legervast Saskia (Clovis Matton) Halfvroeg ras Weinig gevoelig voor bladvlekken, tamelijk gevoelig voor netvlekken Weinig gevoelig voor witziekte en dwergroest Gemiddeld wat betreft lengte, matig legervast Hercule (Jorion S.A.) Vroeg ras Weinig gevoelig voor bladvlekken en witziekte Matig gevoelig voor netvlekken en dwergroest Gemiddeld wat betreft lengte, matig legervast Proval (Jorion) Laat ras Weinig gevoelig voor netvlekken, witziekte, bladvlekken en dwergroest, Lang ras, behoorlijk legervast ras Bivouac (Philip Seeds) Half vroeg ras, Matig gevoelig voor blad en netvlekken Matig gevoelig voor witziekte en dwergroest Gemiddeld wat betreft lengte Gigga (Philip Seeds) Vroeg ras, Weinig gevoelig voor bladvlekken Matig gevoelig voor netvlekken, witziekte en dwergroest Gemiddeld wat betreft lengte Unival (Jorion S.A.) Laat ras Matig gevoelig voor bladvlekken Weinig gevoelig voor netvlekken, witziekte en dwergroest Lang ras Casino (Philip Seeds) Vroeg ras Weinig gevoelig voor blad- en netvlekken en dwergroest Tamelijk gevoelig voor witziekte Gemiddeld wat betreft lengte, matig legervast

9 -9- KWS Tenor (Rigaux) Halflaat ras Weinig gevoelig voor bladvlekken, witziekte en dwergroest Tamelijk gevoelig voor netvlekken Gemiddeld tot lang wat betreft lengte, legervast Tout en Val (Jorion S.A.) Half vroeg ras Weinig gevoelig voor blad- en netvlekken en witziekte Tamelijk gevoelig voor dwergroest Gemiddeld wat betreft lengte, matig legervast Zzoom* (Quartes) Half vroeg ras Tamelijk gevoelig voor blad- en netvlekken en dwergroest Weinig gevoelig voor witziekte Behoorlijk legervast Tatoo* (Syngenta Seeds) Half laat ras Weinig gevoelig voor blad- en netvlekken en witziekte Tamelijk gevoelig voor dwergroest Gemiddeld wat betreft lengte, legervast Hobbit* (Syngenta Seeds) Laat ras Tamelijk gevoelig voor bladvlekken en witziekte Weinig gevoelig voor dwergroest en netvlekken Gemiddeld wat betreft lengte, tamelijk legervast * hybride rassen Beschrijving deels gebaseerd op gegevens van de mandatarissen.

10 Proefresultaten Tabel 3 : geeft per ras (behandeld met één fungicide), de opbrengst in kg per ha bij 15% vocht, het opbrengstpercentage t.o.v. het gemiddelde van de standaardrassen, het hectolitergewicht in kilogram en het vochtpercentage bij de oogst weer. De standaardrassen zijn grijs gearceerd. Ras Opbrengst kg/ha Opbrengst % t.o.v. gem. standaard Vocht % bij de oogst hl bij 15% vocht *Meridian ,9 11,3 61,2 *Basalt ,1 11,3 61,5 *Paso , ,7 *Saskia ,4 10,6 59,1 *Hercule ,9 10,2 60,3 *Proval ,1 10,8 60,5 *Bivouac ,5 11,3 63,8 *Gigga ,6 11,0 64,3 Unival ,1 11,0 59,0 Casino ,8 11,4 66,6 Kws Tenor ,2 10,7 60,5 Tout en val ,6 10,7 64,1 *Zzoom** ,8 10,5 58,8 *Tatoo** ,5 11,6 66,7 Hobbit** ,3 11,4 67,3 Gemiddelde* , ,2 * gemiddelde standaardrassen ** hybride rassen

11 -11- Tabel 4 : geeft het resultaat van een Duncan s Multiple Range Test bij behandeling met één fungicide, uitgevoerd op de opbrengst aan 15% vocht. Rassen met een zelfde letter zijn niet significant verschillend van elkaar (p < 5 %). Ras Opbrengst kg/ha aan 15% vocht Rangschikking Hobbit* A Zzoom* AB Saskia ABC Tatoo* ABC Bivouac B C D Proval B C D Unival B C D Casino B C D E Gigga CDE KWS Tenor DE Meridian DE Tout en Val DE Hercule E F Paso EF Basalt F * hybride rassen

12 Gemiddelde proefresultaten Tabel 5 : vermeldt de opbrengst van een aantal rassen, behandeld met één fungicide, die reeds meerdere jaren worden geteeld op de proefvelden van vzw PIBO-Campus. Ras 2009 kg/ha 2010 kg/ha 2011 kg/ha 2012 kg/ha 2013 kg/ha Gemiddeld kg/ha Bivouac Proval Meridian Gigga Saskia Tatoo* KWS Tenor Paso Basalt Hercule Casino Gemiddeld kg/ha * hybride rassen

13 Bespreking We vestigen er de aandacht op dat proefveldopbrengsten deze van de praktijkpercelen meestal duidelijk overtreffen. Een verklaring hiervoor is het feit dat in proefvelden geen randverliezen en geen sproeisporen voorkomen en dat er minder oogstverliezen zijn. De wintergerst werd uitgezaaid op 1 oktober 2012 aan 250 korrels per m² voor de traditionele rassen en aan 200 korrels per m² voor de hybride rassen. De uitzaai gebeurde onder zeer goede omstandigheden ondanks de vele regen in oktober, toch een goede en homogene opkomst, gemiddeld over de klassieke en hybride rassen behaalden we opkomstpercentages van respectievelijk 94,9 % en 109,3 %. De onkruidbestrijding werd uitgevoerd in na-opkomst met Herold aan 0,6 l/ha. De bladluisdruk op het proefperceel was in het najaar 2012 laag mede dankzij de zaaizaadbehandeling met Argento. Er werd dan ook geen extra behandeling tegen bladluizen uitgevoerd. De stikstofbehoefte bedroeg 133 eenheden en werd toegediend in twee fracties (72 E - 61 E). De halmverkorting werd uitgevoerd op 24 april met 0,8 liter Meddax Top per hectare. Op 15 mei werd de halmversteviger Ethefon aan 1 liter per hectare samen met de fungicidebehandeling toegediend. Alle rassen kregen als fungicidebehandeling Skyway Xpro aan 1 liter per hectare. Als we de strolengte bekijken in tabel 1, kunnen we concluderen dat Hercule en Tout en Val gevolgd door Meridian tot de kortere rassen behoren en Basalt, Paso en Unival tot de langere rassen behoren. De legering was in tegenstelling tot anno 2012 minder frappant. Hercule, Saskia en Tout en Val waren gevoeliger voor legering terwijl Proval en Paso niet of nauwelijks gelegerd waren. Wat de ziektedruk betreft, kunnen we stellen dat op het proefperceel geen enkel ras witziekte vertoonde zowel in de behandelde als onbehandelde strook. Er was een lichte aantasting van dwergroest en fusarium in de onbehandelde strook. De meest voorkomende ziekten waren bladvlekken en netvlekken. De netvlekken kwamen bij alle rassen zeer frequent voor. De enigste 2 rassen die geen bladvlekken vertoonden in het onbehandelde waren Meridian en Paso. In de behandelde strook lag de ziektedruk een stuk lager. Daar konden we maar zeer miniem bladvlekken en netvlekken vaststellen. De hoogste opbrengst werd behaald door het ras Hobbit ( kg/ha) gevolgd door de rassen Zzoom ( kg/ha) en Saskia ( kg/ha). De gemiddelde opbrengst van de standaardrassen bedroeg kg/ha. Het hectolitergewicht was over het algemeen redelijk laag in de proeven. Het hoogste hectolitergewicht werd genoteerd bij Hobbit (67,3 kg/hl) en het laagste bij Zzoom (58,8 kg/hl). Het gemiddelde vochtgehalte bedroeg 11,0 %, waarbij het ras Hercule (10,2 %) het laagste vochtpercentage optekende. Algemeen kunnen we het volgende besluiten: De opkomst was goed waardoor het gewas fors de winter inging. Toch kenden we deze winter geen abnormale vorstschade in tegenstelling tot anno De ziektedruk was laag zoals voor het merendeel van de granen in De opbrengsten van dit jaar waren goed. Toch kunnen we stellen dat het geen topjaar is geweest als we de resultaten vergelijken met de voorgaande jaren. Dit jaar behaalde de hybriderassen zeer goede resultaten hierbij dient wel rekening gehouden te worden dat deze rassen nog maar slechts 1 jaar in proef liggen met uitzondering van Tatoo. In de praktijk werden naargelang het bodemtype, de ligging van het perceel en de oogstdatum opbrengsten behaald die sterk varieerden.

14 Fungicidenproef wintergerst Proef in samenwerking met het Landbouwcentrum granen en de Vlaamse overheid-afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling (Ir. J.L. Lamont en Y. Lambrechts) en landbouwer Jos Vanvinckenroye. 2.1 Proefopzet Acht verschillende fungicidenbehandelingen en één controle worden uitgetest op één ras (Basalt). In vier objecten werd één fungicidenbehandeling toegepast, in de vier overige objecten werden telkens twee fungicidenbehandeling toegepast. De proef werd in vier herhalingen uitgevoerd. 2.2 Perceelsgegevens a. Zie perceelsgegevens rassenproef wintergerst b. Oogstdatum: Proefobjecten Tabel 1: geeft de verschillende beproefde fungicidenschema s weer, de datum van toepassing en een richtprijs voor de producten per hectare. Object Behandeling Stadium Datum Richtprijs/ha (excl btw) 1 Controle / / / 2 Adexar 1,25 l Laatste blad 15 mei 70 3 Librax 1,25 l laatste blad 15 mei 70 4 Evora Xpro 1 l Laatste blad 15 mei 65 5 Bontima 2 l Laatste blad 15 mei Granovo 1,25 l 1ste-2e knoop 24 april Librax 1,25 l laatste blad 15 mei Stereo 2 l 1ste-2e knoop 24 april Evora Xpro 1 l Laatste blad 15 mei Stereo 2 l 1ste-2e knoop 24 april Bontima 2 l laatste blad 15 mei Bumper P 1,25 l 1ste-2e knoop 24 april Priori Xtra 0,75 l + input 1 l Laatste blad 15 mei

15 Ziektetellingen Tabel 2: aanwezigheid van bladziekten op de bovenste drie bladeren. Quotatie van ziekte 9 = volledig gezond, 1 = volledig ziek. De ziektedruk werd beoordeeld op object bladvlekken netvlekken witziekte dwergroest

16 Proefresultaten Tabel 3 : geeft de opbrengstresultaten weer in kg/ha bij 15% vocht, het hectoliter gewicht, het percentage vocht en de procenten t.o.v. het onbehandelde. Fungicidenbehandelingen uitgevoerd bij het ras Basalt. Object nr Object kg/ha hl % vocht % t.o.v. onbeh. Rangschikking 6 Granovo 1,25 l Librax 1,25 l ,6 10,7 113,8 A 7 Stereo 2 l Evora Xpro 1 l ,5 10,7 111,8 AB 9 8 Bumper P 1,25 l Priori Xtra 0,75 l + input 1 l Stereo 2 l Bontima 2 l ,8 111,3 AB ,5 10,7 109,5 BC 3 Librax 1,25 l ,1 10,6 109,4 BC 5 Bontima 2 l ,7 109 BC 2 Adexar 1,25 l ,4 10,7 107,4 C 4 Evora Xpro 1 l / / / / / 1 Controle ,4 100 D 2.6 Bespreking Uit de ziektewaarnemingen, uitgevoerd eind juni, stellen we vast dat de ziektedruk wat betreft bladvlekken, netvlekken, witziekte en dwergroest vrij hoog was op het proefperceel (controle). In de behandelde objecten was er enkel een zeer lichte aantasting van bovenvermelde bladziekten. Tussen de objecten onderling was er bij de waarnemingen weinig verschil merkbaar. Wel blijkt dat bij de 2 behandelingen de ziektedruk visueel lager was dan bij 1 behandeling. De hoogste meeropbrengst (1.197kg) werd verkregen in het object met Granovo 1,25 l/ha + Liberax 1,25 l/ha. Ondanks de hoge ziektedruk betekent dit toch een opbrengststijging van 13,8 procent. Naast de gerealiseerde meeropbrengst van elk object is het minstens even belangrijk om de kostprijs per object (vermeld bij de proefresultaten) in rekening te brengen.

17 Waarnemingsveld wintergerst Proef in samenwerking met het Landbouwcentrum granen, de Vlaamse overheid Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling (ir. Jean-Luc Lamont & Yvan Lambrechts) en landbouwer Willy Jadoul. 3.1 Proefopzet Voor het ras Cervoise werd in de herfst en in het voorjaar de bladluizenaantasting nagegaan. 3.2 Perceelsgegevens a. Voorvrucht: wintertarwe b. Zaaidatum c. Zaaidichtheid: 250 korrels per m² d. Onkruidbestrijding: Herold 0,6 l/ha e. Bemesting: De stikstof werd toegediend bij volgende ontwikkelingsstadia van de wintergerst: 1e fractie: 90 EN/ha bij de uitstoeling e fractie: 50 EN/ha bij de stengelstrekking f. Fungicide: Stereo 1,5 l/ha g. Halmverkorter: Moddus 0,4 l/ha h. Fungicide: Delaro 0,8 l/ha i. Halmversteviger: Ethefon 0,8 l/ha j. 3.3 Waarnemingen Tellingen en bespreking Tellingen werden uitgevoerd op een onbeschut gelegen perceel in een onbehandeld object op bladluizen die de vergelingsvirusziekte bij de gerst kunnen verspreiden. Datum van de telling Stadium Geen bladluizen aanwezig Eerste blad Geen bladluizen aanwezig Tweede blad Bladluizen aanwezig (2%) Tweede blad Geen bladluizen aanwezig Derde blad Geen bladluizen aanwezig Vierde blad

18 -18- Uit de tellingen op de waarnemingsvelden blijkt dat er een lage bladluisdruk was in het najaar Aangezien de behandelingsdrempel van 5% niet werd overschreden was een behandeling dan ook niet noodzakelijk. Perceelsgebonden waren er wel wat verschillen in bladluisdruk, afhankelijk van de ligging van de percelen en de druk van buiten uit. Gunstige omstandigheden voor bladluisaantasting zijn: - Vroege zaai - Aanhoudend zacht weer - Beschut gelegen percelen - Graanpercelen in de nabijheid van maïsvelden Uit de eerste waarnemingen in het voorjaar bleek dat er geen bladluizen aanwezig waren als gevolg van de strenge vorstperiode die we kenden tijdens de winter

19 ONKRUIDBESTRIJDING WINTERGERST Y. Lambrechts 1, J.L. Lamont 1, G. Haesaert 2 en D. Martens Richtlijnen voor de onkruidbestrijding in wintergerst Vooral bij een vroege zaai (eind september - begin oktober) zal een toepassing kort na zaaien, in het 1-2 bladstadium of later in het najaar vanaf begin uitstoeling (indien de weersomstandigheden dit toelaten) zeker verantwoord en vaak noodzakelijk zijn. Vooral bij een sterke duistbezetting is dit noodzakelijk. Tijdens deze periode is de wintergerst ook het meest gevoelig voor veronkruiding; na de winter is men meestal te laat om de dan al sterk ontwikkelde onkruiden in éénmaal te bestrijden. Bovendien moet men na een geslaagde behandeling vóór de winter door de sterke gewasontwikkeling in het vroege voorjaar niet steeds vrezen voor bijkomende nieuwe kieming. Hou tevens bij het gebruik van herbiciden rekening met de aanbevelingen op het etiket van het handelsproduct om de toediening te optimaliseren. Het is af te raden om graangewassen te behandelen die met rijm of dauw bedekt zijn, of wanneer er gevaar voor vorst is. 4.2 Vóór-opkomst Vóór de opkomst kan men de grassen (duist, windhalm, straatgras, Italiaans raaigras) bestrijden met de klassieke ureumverbinding chloortoluron, doch geen isoproturon vanwege de beperkte nawerking en mogelijks mindere selectiviteit. Om die reden wordt isoproturon, waaronder Herbaflex (isoproturon + beflubutamide) niet geadviseerd in vóór-opkomst. Chloortoluron wordt echter best ingezet aan 2/3 tot 3/4 van de gebruikelijke dosis (de gebruikelijke dosis bedraagt op zandgrond: 3 l/ha; op zandleem- en leemgrond: 3-3,5 l/ha; op kleigrond: 3,5-4 l/ha; en op zware klei (kustpolders): 4,5-5 l/ha) en versterkt met AZ ml tegen verschillende dicotylen o.a. akkerviooltje, ereprijs en dovenetels, of met STOMP 2 l e.a. vooral tegen ereprijs en in mindere mate ook tegen kleefkruid. Stomp vereist echter voldoende bodemvocht en wordt bij voorkeur slechts onder die omstandigheden en op sterk vervuilde percelen ingezet. Een recentere formulering van Stomp is Stomp Aqua CS (een Capsule Suspensie). Deze formulering is properder, laat de werkzame stof geleidelijk vrijkomen waardoor ze minder gaat kleven en makkelijker te reinigen is. Stomp Aqua bevat iets meer werkzame stof dan de klassieke formulering (pendimethalin 455 g/l i.p.v. 400 g/l) maar behoudt dezelfde dosering van 2 l/ha. Een basis grassenschema kan specifiek tegen VVL s (akkerviooltje, ereprijs en paarse dovenetel) versterkt worden tot einde uitstoeling met een middel op basis van diflufenican (DIFLANIL 500 SC, LEGACY 500 SC, SEMPRA of TOUCAN) aan een dosis van 375 ml handelsproduct/ha of als versterking in een breder werkend schema aan verminderde dosis tot 250 ml handelsproduct/ha. Ook de combinatie chloortoluron 3 l met BACARA 0,8 l geeft een volledige onkruidbestrijding en versterkt bovendien de werking op windhalm. Op de lichtere gronden, waar duist géén probleem vormt, kan de aanwezige windhalm goed bestreden worden met BACARA aan 1 l/ha. In vóór-opkomst toepassing kan prosulfocarb (DEFI e.a.) aan 4-5 l handelsproduct/ha ingezet worden tegen éénjarige grassen en tweezaadlobbige onkruiden. 1 Vlaamse overheid, Departement Landbouw en Visserij, Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Granen, Merelbeke en Hasselt 2 Hogeschool Gent, Faculteit Toegepaste Bio-ingenieurswetenschappen, Gent 3 Land- en Tuinbouwcentrum Waasland (LTCW), Technisch Instituut Sint-Isidorus, Sint-Niklaas

20 Zeer vroeg na de opkomst Om een betere nawerking te bekomen van de behandeling met prosulfocarb tegen grassen (DEFI, ea. aan 800 g/l prosulfocarb) is een zeer vroege na-opkomst behandeling (1-bladstadium) noodzakelijk. Om de doeltreffendheid tegen echte kamille en muur te versterken, kan een herbicide op basis van isoxaben worden toegevoegd (b.v. AZ 500, aan een dosis van ml/ha). Deze toepassing wordt steeds minder toegepast maar zal bij voorkeur gebeuren in vroege na-opkomst. Bij een latere inzet kunnen de onkruiden, vooral duist, reeds te sterk ontwikkeld zijn voor een goed resultaat. Prosulfocarb zal slechts toegepast worden bij een regelmatige zaai van minstens 3 cm diepte. Op een minder goed klaargelegde grond (kluiterig), op een zandbodem of op een zeer zware of humusrijke bodem wordt een vroege na-opkomstbehandeling aanbevolen. Belangrijk hier is te behandelen op niet gekiemde of zeer kleine onkruiden en op goed bedekt gerstzaad. 4.4 Later na de opkomst in het najaar Wanneer door vochtgebrek een toepassing kort na zaaien niet werd uitgevoerd, kan bij gunstige bodem- en weersomstandigheden met goed gevolg behandeld worden in het najaar. In deze periode kan men ook gemakkelijker de productkeuze en de dosis aanpassen aan de jonge en dus zeer gevoelige onkruidflora; bovendien biedt deze toepassing, indien nodig, de mogelijkheid in één en dezelfde werkgang een bladluisbestrijding uit te voeren. De onkruidbestrijding in gerst, vroeg na de opkomst, wordt de laatste jaren quasi standaard met MALIBU, HEROLD SC of LIBERATOR uitgevoerd. Deze herbiciden bevatten onder andere flufenacet, een werkzame stof die voornamelijk op grassen een goede werking heeft, met voldoende nawerking om een langdurige onkruidbestrijding te garanderen. Om ook de dicotylen te bestrijden werd in MALIBU flufenacet aangevuld met pendimethalin (werkzame stof van STOMP/STOMP AQUA); HEROLD SC bevat 400 g flufenacet en 200 g diflufenican, en LIBERATOR bevat 400 g flufenacet en 100 g diflufenican. Deze herbiciden kunnen worden toegepast in het 1-3 bladstadium met de voorkeur voor de vroege toepassing (1-2 bladstadium). MALIBU is erkend aan 3 l/ha, HEROLD SC en LIBERATOR aan 0,6 l/ha. Vanaf het 1-2 bladstadium kan BACARA 1 l ook ingezet worden tegen muur, ereprijs, dovenetels, veelknopigen, en vooral windhalm en in mindere mate als duistbestrijder. Indien nodig, bij aanwezigheid van reeds gekiemde onkruiden, kan LIBERATOR aan 0,5 l versterkt worden met BACARA 0,5 l of een combinatie van HEROLD 0,6 l + AZ 100 ml. Ook de combinatie van pendimethalin + picolinafen (CELTIC) is inzetbaar tegen VVL s (zijnde akkerviooltje, ereprijs en paarse dovenetel), herderstasje, klaproos, muur en ook jonge duist en windhalm. Versterking naar kleefkruid en grassen in het bijzonder, is zeker nodig. De dosering Celtic is 2,5 l in de herfst vanaf het 2 bladstadium tot midden uitstoeling van de wintergerst. In de najaarstoepassing vanaf het 3 bladstadium is het grassenmiddel AXIAL, een systhemisch bladherbicide met als werkzame stoffen cloquintocet-mexyl + pinoxaden te gebruiken aan een dosis van 0,9 l/ha tegen wilde haver, windhalm en duist. Wanneer de gerst begint uit te stoelen zijn JAVELIN 2,5 l of AZUR 3 l (nog te gebruiken tot 4 november 2013) aangewezen indien veel ereprijs, kleefkruid, akkerviooltje of dovenetels aanwezig zijn; op zeer kleine onkruiden zijn ook andere producten of combinaties mogelijk zoals BACARA 0,8 l + IP 2,75 l of BACARA 0,6 l + JAVELIN 2 l. Ook chloortoluron in menging met AZ 500 of STOMP/STOMP AQUA (enkel op kleine onkruiden), en verder ook HERBAFLEX (beflubutamide + isoproturon) + AZ 500 aan 150 ml, of HERBAFLEX 2 l + BACARA 1 l (geeft versterking op windhalm) of HERBAFLEX 2 l +

21 -21- CELTIC 2,5 l (Celtic geniet de voorkeur in een vroegere toepassing vanaf 2 e blad tot midden uitstoeling). 4.5 Voorjaarsbehandeling Schrale voorjaarsomstandigheden met droge N-NO winden en sterk afgeharde onkruiden vragen om uitstel van onkruidbestrijding. Bij deze weersomstandigheden zal de werking niet het gewenste resultaat geven en kan mogelijks gewasremming optreden. Let bij de keuze van eventueel toe te voegen bladherbiciden vooral op vereisten qua temperatuur en luchtvochtigheid, dit zijn dikwijls beperkende factoren. De gewasontwikkeling en het aanwezige onkruid (soort en grootte) zijn bij de productkeuze de bepalende factoren. In de meeste gevallen zal een voorjaarsbehandeling, vanaf hergroei bij goede klimatologische omstandigheden (temperatuur en relatieve vochtigheid) zich beperken tot een correctiebehandeling na een voorafgaande toepassing kort na zaaien of later in het najaar. De middelenkeuze is afhankelijk van de ontsnapte of nieuw gekiemde flora, en zal dus van jaar tot jaar en van perceel tot perceel verschillen. Diverse (blad)herbiciden zoals VERIGAL D, FOXPRO D, MEXTRA, HARMONY M, PLATFORM S, PRIMUS, MILAN (nog te gebruiken tot 30 juni 2014), BINGO (nog te gebruiken tot 31 maart 2014) en AURORA behoren tot de mogelijkheid. Tegen kleefkruid kan men bv. AURORA, BIATHLON (ook goede werking tegen ereprijssoorten), BINGO (nog te gebruiken tot 31 maart 2014), GRATIL, MILAN (nog te gebruiken tot 30 juni 2014), PRIMUS of STARANE inzetten. 4.6 Laat gezaaide wintergerst In het geval van later gezaaide wintergerst, kan de onkruidbestrijding eventueel volledig uitgesteld worden tot in het vroege voorjaar. Om goede resultaten te bekomen dient deze toepassing vroeg in het voorjaar te gebeuren en moeten er na de toepassing enkele dagen groeizaam weer volgen. In de voorjaarstoepassing vanaf 3 bladstadium tot 1 e knoop is het grassenmiddel AXIAL (cloquintocetmexyl + pinoxaden) aan een dosis van 1,2 l/ha in te zetten tot het 1 e knoopstadium van raaigras en duist. Ter bestrijding van dicotyle onkruiden kunnen allerlei middelen toegevoegd worden, net als in het najaar. 4.7 Overblijvende onkruiden Overblijvende onkruiden zoals kweekgras, distels, veenwortel, enz. kunnen succesvol bestreden worden kort vóór de oogst met middelen op basis van glyfosaat (ROUNDUP e.a.) aan 3-4 l in 200 l water. Akker(melk)distel kan vanaf het stadium oprichten tot laatste blad eveneens bestreden worden met metsulfuron-methyl (ALLIE e.a.) of met tribenuron-methyl (CAMEO e.a.). Nieuw is de combinatie van de handelsproducten Allie en Cameo of METSULFURON-METHYL 11.1 % + TRIBENURON-METHYL 22.2 % ( Allie Star e.a.) Raadpleeg de LCG-website voor de actuele lijsten van de erkende gewasbeschermingsmiddelen in alle granen.

22 -22-1 Rassenproef Wintertarwe LCG DEEL 2: WINTERTARWE Proef in samenwerking met het Landbouwcentrum granen (LCG) en Vlaamse overheid ADLO (Ir. J.L. Lamont en Y. Lambrechts). 1.1 Proefopzet Vergelijking van vierentwintig rassen behandeld volgens het adviessysteem EPIPRE, er wordt ook een strook als controle gehouden voor het beoordelen van de ziektegevoeligheid van het ras. Er worden in het groeiseizoen verschillende tellingen uitgevoerd, zowel in de controle als in de behandelde percelen. Alle rassen werden behandeld met standaardontsmetting. De proef wordt uitgevoerd in vier herhalingen Perceelsgegevens a. Voorvrucht: cichorei c. Zaaidatum: d. Zaaidichtheid: 350 korrels per m² e. Onkruidbestrijding: na-opkomst: Lexus XPE 20 g/ha + Biathlon 70 g/ha f. Opkomsttelling: werd uitgevoerd in het 2-3 bladstadium g. Bemesting: h. Ontledingsuitslag van de bouwlaag op : Bepaling Uitslag ontleding Streefzone Beoordeling Grondsoort 40 Leem ph-kcl 6,6 6,7 7,3 Tamelijk Laag C in % (humus) 1,1 1,2 1,6 Tamelijk Laag Fosfor (P) Tamelijk hoog Kalium (potas) (K) Normaal Magnesium (Mg) Normaal Calcium (Ca) Normaal Natrium (Na) 1.3 3,1 6,1 Laag j. Chemische: stikstof: - stikstofindex: 163( lager dan normaal ) - stikstofbehoefte: 189 eenheden per ha eerste fractie: 67 eenheden per ha bij de uitstoeling tweede fractie: 60 eenheden per ha bij de stengelstrekking derde fractie: 62 eenheden per ha bij het voor laatste blad i. Halmverkorter: Moddus 0,45 l/ha j. Insecticide : Graanhaantje + bladluizen: Decis EC 0,2 l/ha

23 -23- k. Fungicide : Bladbehandeling Voorlaatste blad Aarbehandeling Aar volledig verschenen Granovo 1,7 l Ceriax 1,75 l g. Grootte van de oogstpercelen: 25 m x 3,20 m = 80 m² k. Oogstdatum

24 Waarnemingen Tellingen Tabel 1: geeft per ras de mandataris, het duizendkorrelgewicht in gram, de hoeveelheid zaaigraan in kg per ha, de opkomstpercentage (de opkomsttellingen gebeurden in het 2-3 bladstadium ( ). nr. Ras Mandataris DKG kg/ha aan 350korrels/m² Opkomsttelling pl/m² 22/11/ 12 % opkomst 1 Sahara Aveve Kws Ozon Aveve Henrik Aveve Intro Clovis Matton Elixer Clovis Matton Homeros Clovis Matton Avatar Jorion S.A Linus Philip Seeds Spirit Phytosystem Expert Scam Kws Meilo Aveve Edgar Aveve Colonia Aveve Rubisko Clovis Matton Cellule Clovis Matton Tobak Clovis Matton Tabasco Clovis Matton Vasco Jorion S.A Memory Jorion S.A Bergamo Philip Seeds Relay Philip Seeds Salomo Quartes JB Asano Rigaux SY Bascule Syngenta Seeds

25 -25- Tabel 2: geeft per ras de mandatarissen, de strolengte in cm (de strolengte werd gemeten op 02/07/2013) en de legering weer (9: geen legering; 1: veel legering). nr. Ras Mandataris Strolengte (cm) Legering 1 Sahara Aveve Kws Ozon Aveve Henrik Aveve Intro Clovis Matton Elixer Clovis Matton Homeros Clovis Matton Avatar Jorion S.A Linus Philip Seeds Spirit Phytosystem Expert Scam Kws Meilo Aveve Edgar Aveve Colonia Aveve Rubisko Clovis Matton Cellule Clovis Matton Tobak Clovis Matton Tabasco Clovis Matton Vasco Jorion S.A Memory Jorion S.A Bergamo Philip Seeds Relay Philip Seeds Salomo Quartes 76 8,5 23 JB Asano Rigaux SY Bascule Syngenta Seeds 75 9

26 N-tester Tabel 3: Vlak voor het toedienen van de tweede en derde stikstoffractie worden metingen uitgevoerd met behulp van de Yara N-tester. De N-tester metingen geven een absoluut N-advies. Om een N- advies te verkrijgen voor de verschillende rassen zijn standaardwaarden noodzakelijk. Daarom wordt voor de verschillende rassen vlak voor de tweede fractie richtwaarden van het chlorofylgehalte genoteerd. nr. Ras Mandataris Tweede fractie (23/04/2013) 1 Sahara Aveve Kws Ozon Aveve Henrik Aveve Intro Clovis Matton Elixer Clovis Matton Homeros Clovis Matton Avatar Jorion S.A Linus Philip Seeds Spirit Phytosystem Expert Scam Kws Meilo Aveve Edgar Aveve Colonia Aveve Rubisko Clovis Matton Cellule Clovis Matton Tobak Clovis Matton Tabasco Clovis Matton Vasco Jorion S.A Memory Jorion S.A Bergamo Philip Seeds Relay Philip Seeds Salomo Quartes JB Asano Rigaux SY Bascule Syngenta Seeds 700

27 Ziektetellingen. Tabel 4: Geeft de aantasting van het gewas door blad en aarziekten weer. De waarnemingen gebeurden op de bovenste drie bladeren in een onbehandelde strook. Op 12 juni werd de beoordeling voor de bladziekten uitgevoerd, de aarziekten zijn op 12 juli beoordeeld. De ziekteaantasting wordt weergegeven in een schaal van 1-9 (1 volledig aangetast, 9 niet aangetast). Ras Witziekte Bladseptoria Gele roest Bruine roest Aarfusarium Aarseptoria Sahara 8 7,6 9,0 8,0 7 8 Kws Ozon 8 7,9 9,0 5,0 7,5 8 Henrik 8,5 7,4 9,0 3,5 7,0 8 Intro 8,5 7,4 9,0 4,5 7,0 8 Elixer 6,5 7,4 9,0 5,5 7,0 8 Homeros 7,5 7,9 7,1 3,0 7,0 8 Avatar 7,5 7,9 9,0 6,0 7,0 8 Linus 7,5 7,4 9,0 7,0 7,0 8 Spirit 8,0 7,9 7,0 4,0 6,5 8 Expert 8,0 6,1 6,1 2,0 7,0 8 Kws Meilo 8,5 7,9 9,0 5,5 7,0 8 Edgar 8,5 7,9 9,0 6,5 7,0 8 Colonia 7,5 7,1 9,0 7,0 7,0 8 Rubisko 7,0 7,9 9,0 7,0 7,0 8 Cellule 7,3 8,1 9,0 7 7,0 8 Tobak 7,5 8,0 9,0 7,5 7,0 8 Tabasco 7,5 8,0 9,0 7,0 6,5 8 Vasco 7,0 7,4 9,0 7,0 6,0 8 Memory 7,5 7,9 9,0 7,0 7,0 8 Bergamo 5,8 7,4 9,0 5,5 7,0 8 Relay 7,1 7,9 9,0 6,0 7,0 8 Salomo 5,6 7,5 9,0 5,5 7,0 8 JB Asano / / 1,0-7,0 8 SY Bascule 7,0 7,5 7,1 6,0 7,0 8

28 Eigenschappen per ras Sahara (Aveve) Half laat ras, kruising van claire Weinig gevoelig voor septoria, gele en bruine roest Matig gevoelig voor meeldauw Goed legervast KWS Ozon (Aveve) A tarwe, half vroeg Weinig gevoelig voor witziekte,gele en bruine roest en aarfusarium Matig gevoelig voor bladseptoria Legervast Henrik (Aveve) Voedertarwe, half vroeg ras Weinig gevoelig voor witziekte en aarfusarium Matig gevoelig voor bladseptoria en bruine roest Gevoelig voor gele roest. Goed legervast Intro (Limagrain) A baktarwe, kruising met Tommi Weinig gevoelig voor witziekte en aarfusarium Tamelijk gevoelig voor gele en bruine roest en bladseptoria Legervast Elixer (Clovis Matton) Voedertarwe, halfvroeg ras Weinig gevoelig voor bruine roest, bladseptoria en aarfusarium. Tamelijk gevoelig voor witziekte en gele roest Behoorlijk legervast Homeros (Clovis Matton) Voedertarwe, half laat ras Weinig gevoelig voor witziekte, bladseptoria en bruine roest Gevoelig voor gele roest Matig gevoelig voor aarfusarium Tamelijk legervast Avatar (Jorion S.A.) Voedertarwe, halflaat ras Weining gevoelig voor gele roest en bladseptoria Matig gevoelig voor bruine roest en aarziekten Gevoelig voor witziekte Behoorlijk legervats Linus (Philip Seeds) Baktarwe, halflaat Weinig gevoelig voor witziekte, gele en bruine roest en aarfusarium Matig gevoelig voor bladseptoria Legervast

29 -29- Spirit (Phytosystem) Voedertarwe, vroeg ras Weinig gevoelig voor gele en bruine roest en aarfusarium Matig gevoelig voor witziekte en bladseptoria Behoorlijk legervast Expert (Scam) BP baktarwe, halflaat ras Weinig gevoelig voor witziekte en septoria Tamelijk gevoelig voor aarfusarium en bruine roest Gevoelig voor gele roest Legervast KWS Meilo (Aveve) Voedertarwe, halfvroeg ras Weinig gevoelig voor gele roest en witziekte Matig gevoelig voor bruine roest, bladseptoria en aarfusarium Legervast Edgar (Aveve) Baktarwe, vroeg ras Weinig gevoelig voor gele en bruine roest, bladseptoria en aarfusarium Matig gevoelig voor witziekte Legervast Colonia (Aveve) Baktarwe, halfvroeg ras Weinig gevoelig voor gele en bruine roest, bladseptoria en witziekte Matig gevoelig voor aarziekten Legervast Rubisko (Clovis Matton) BP tarwe, zeer vroeg ras Weinig gevoelig voor gele en bruine roest aarfusarium Matig gevoelig voor witziekte en bladseptoria Kort en legervast Cellule (Clovis Matton) Voedertarwe, vroeg ras Weinig gevoelig voor gele roest Matig gevoelig voor witziekte, bladseptoria en aarfusarium Gevoelig voor bruine roest Kort en legervast Tobak (Clovis Matton) Baktarwe, halflaat ras Weinig gevoelig voor witziekte, gele en bruine roest en bladseptoria Tamelijk gevoelig voor aarfusarium. Goed legervast Tabasco (Clovis Matton) Voedertarwe,half laat ras Weinig gevoelig voor gele en voor bruine roest, Weinig gevoelig voor witziekte, bladseptoria en aarfusarium Zeer goed legervast

30 -30- Vasco (Jorion S.A.) Voedertarwe Weining ziektegevoelig Behoorlijk legervast Memory (Jorion S.A.) Voedertarwe Bergamo (Philip Seeds) Baktarwe, halfvroeg Weinig gevoelig voor gele en bruine roest Matig gevoelig voor witziekte, bladseptoria en aarfusarium Behoorlijk legervast Relay ( Philip Seeds ) Voedertarwe, halfvroeg Weinig gevoelig voor gele roest en aarfusarium Matig gevoelig voor witziekte, bruine roest en bladseptoria Goed legervast Salomo (Quartes) Voedertarwe, halflaat Weinig gevoelig voor bruine roest en aarfusarium Matig gevoelig voor witziekte, gele roest en bladseptoria Behoorlijk legervast JB Asano (Rigaux) Baktarwe, vroeg ras Weinig gevoelig voor witziekte, bruine roest en aarfusarium Matig gevoelig voor bladseptoria Gevoelig voor gele roest Matig legervast SY Bascule (Syngenta Seeds) Voedertarwe, halflaat Weinig gevoelig voor witziekte Matig gevoelig voor bruine roest, bladseptoria, gele roest en aarfusarium Matig legervast Beschrijving gedeeltelijk gebaseerd op gegevens van de mandatarissen.

31 Proefresultaten Tabel 5: de opbrengst in kg per ha bij 15% vocht, het hectolitergewicht in kilogram, het percentage ten opzichte van het gemiddelde van de standaardrassen (grijs gearceerd) en het vochtpercentage bij de oogst. De rassenproef werd tweemaal met een fungicide behandeld. Ras Kg opbrengst bij 15% vocht (kg/ha) Opbrengstpercentage % t.o.v. gem. van de standaardrassen Vocht % Hl Sahara ,4 15,2 80,4 Kws Ozon ,7 14,8 81,9 Henrik ,8 15,2 79,9 Intro ,0 14,8 80,9 Elixer ,9 15,0 80,0 Homeros ,1 14,8 80,0 Avatar ,9 15,3 78,7 Linus ,8 14,6 79,8 Spirit ,6 15,4 80,6 Expert ,1 14,9 80,6 Kws Meilo ,4 15,3 80,4 Edgar ,5 15,0 80,6 Colonia ,1 14,9 80,5 Rubisko ,3 14,7 77,7 Cellule ,7 15,0 82,6 Tobak ,9 14,8 79,6 Tabasco ,5 15,3 76,6 Vasco ,6 15,0 80,1 Memory ,7 15,1 80,1 Bergamo ,5 15,3 80,4 Relay ,9 15,1 77,1 Salomo ,8 16,2 78,6 JB Asano ,0 15,5 81,4 SY Bascule ,6 14,9 79,2 Gemiddelde * ,1 79,9 * = Gemiddelde van de standaardrassen

32 -32- Tabel 6: geeft het resultaat van een Duncan s Multiple Range Test, uitgevoerd op de opbrengst aan 15% vocht. Rassen met een zelfde letter zijn niet significant verschillend van elkaar (p < 5). Ras Kg opbrengst bij 15% vocht (kg/ha) Hl Rangschikking Tabasco ,6 A Expert ,6 AB Avatar ,7 ABC Relay ,1 ABC Tobak ,6 ABC Henrik ,9 ABCD KWS Ozon ,9 ABCD Memory ,1 ABCD Linus ,8 BCDE Salomo ,6 BCDE Bergamo ,4 CDE Elixer ,0 DE Sahara ,4 DE Rubisko ,7 DE Homeros ,0 DE JB Asano ,4 DE Cellule ,6 DE Spirit ,6 DE Intro ,9 E Vasco ,1 EF Edgar ,6 EF KWS Meilo ,4 EF SY Bascule ,2 F Colonia ,5 G.

33 Gemiddelde proefresultaten Tabel 7: Vergelijkt voor een aantal rassen die meerdere jaren na elkaar beproefd werden op de proefvelden van PIBO-Campus vzw, de gemiddelde opbrengst in kg per ha. De rassen zijn behandeld zoals geadviseerd door EPIPRE. Ras 2009 kg/ha 2010 kg/ha 2011 kg/ha 2012 kg/ha 2013 kg/ha Gemiddeld kg/ha Homeros Sahara Tabasco Expert Intro KWS Ozon Henrik Linus Relay Salomo Spirit Elixer Tobak Avatar Gemiddeld kg/ha

34 Bespreking We vestigen er de aandacht op dat proefveldopbrengsten deze van de praktijkpercelen meestal overtreffen. Een verklaring hiervoor is het feit dat in proefvelden geen randverliezen en geen sproeisporen voorkomen en dat er minder oogstverliezen zijn. Deze rassenproef wintertarwe werd op 23 oktober 2012 uitgezaaid in goede omstandigheden, na de teelt van cichorei. De opkomst was behoorlijk, wat resulteerde in een homogene stand. De opkomst bedroeg gemiddeld 88,5 %. De onkruidbestrijding werd in één behandeling uitgevoerd in na-opkomst met Lexus XPE 20 g/ha + Biathlon 70 g/ha. De gemiddelde stikstofbehoefte in deze proef bedroeg 189 eenheden per hectare ( ). De halmverkorting werd toegepast met Moddus aan 0,45 l/ha. De langste rassen zijn Henrik (89 cm) en Elixer (86 cm), het kortste ras is Relay (69 cm). De ziektedruk in de granen was dit groeiseizoen eerder laag in héél Vlaanderen. Hoewel misschien door de neerslag in het voorjaar gevreesd werd voor eerder veel ziekteaantastingen. Er viel echter wat ziekte te noteren in de rassenproef, maar in vergelijking met seizoen was dit eerder miniem. De ziektetellingen werden steeds uitgevoerd op de onbehandelde stroken. Witziekte kwam in geringe mate voor en was enkel van betekenis voor Salomo en Bergamo. Daarnaast viel ook bladseptoria te noteren. Voornamelijk Expert vertoonde veel septoria, maar ook op Colonia was er heel wat septoria aanwezig. De overige rassen waren matig aangetast. De symptomen van gele roest werden pas laat in het voorjaar waargenomen. Niet tegenstaande hadden enkele rassen duidelijke symptomen van gele roest. De rassen die sterk te lijden hadden onder de gele roest waren.expert, Homeros, Spirit en SY Bascule. De grootste aantasting werd echter waargenomen op JB Asano. Niet tegenstaande de aanwezigheid van de verschillende bladziekten vertoonden enkele rassen toch een zeer goede ziekteresistentie (KWS Ozon, KWS Meilo, Edgar, Rubisco, ). Er werd dit jaar een bladbandeling uitgevoerd op 18 mei met Granovo 1,7 l/ha. Hoewel de behandeling plaatsvond op het moment dat een aantal rassen reeds gele roest vertoonden, werd de ziekteontwikkeling ervan gestopt. De aarbehandeling werd uitgevoerd op 2 juni met Ceriax 1,75 l/ha in het stadium 100 % aren uit. Ook dit jaar viel aarfusarium te detecteren, echter niet in die mate van het seizoen Ook viel een aantasting van bruine roest te detecteren. Aarseptoria was dan weer niet tot nauwelijks waar te nemen in de verschillende rassen. De gemiddelde graanopbrengst van de getuigenrassen in de rassenproef van het LCG bedraagt kg. De hoogste opbrengst werd gehaald door het ras Tabasco ( kg) gevolgd door Expert ( kg) en Avatar ( kg). Dit jaar waren de verschillen tussen de eerste 10 rassen gemiddeld in vergelijking met 2011 (verschil in 2013: 460 kg, 2012: 730 kg, 2011: 300 kg). Het hectolitergewicht werd bepaald op opgezuiverd graan. Het hectolitergewicht in de proeven is vergelijkbaar dan in de praktijk. We kunnen dus wel de resultaten doortrekken, rassen met een hoog hectoliter in proef hebben ook een hoog hectoliter in de praktijk. Het hectolitergewicht was het hoogste bij Cellule (82,6) gevolgd door KWS Ozon (81,9) en JB Asano (81,4), het gemiddelde hectoliter gewicht in de proef bedroeg 79,9.

35 Fungicidenproef bladziekten wintertarwe LCG Proef in samenwerking met het Landbouwcentrum granen, de Vlaamse overheid Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling (ir. Jean-Luc Lamont & Yvan Lambrechts). 2.1 Proefopzet Zeven verschillende fungicidenbehandelingen en twee controle objecten worden uitgetest op het ras Viscount voor het onderzoek naar de doeltreffendheid van fungiciden ten aanzien van bladziekten. De proef gebeurt in vier herhalingen. 2.2 Perceelsgegevens a. Voorvrucht: Aardappelen b. Zaaidatum: c. Ras: Viscount d. Zaaidichtheid: 350 korrels per m² e. Onkruidbestrijding: Lexus XPE 20 gr/ha + Capri 200 g/ha + olie 1 l/ha f. Bemesting: minerale stikstof: - stikstofindex: 191 (normaal) - stikstofbehoefte: 169 EN/ha - stikstofgift: 169 EN/ha 1 e fractie: 52 EN/ha bij de uitstoeling e fractie: 60 EN/ha bij de stengelstrekking e fractie: 57 EN/ha bij het laatste blad h. Halmverkorter: CCC 1 l/ha i. Fungicide: - bladbehandeling: schema aarbehandeling: Acanto 0,8 l/ha + Prosaro 1 l/ha j. Bladluizen + graanhaantje: Decis 0,2 l/ha k. Standaard grondontleding bodem : Bepaling Uitslag ontleding Streefzone Beoordeling Grondsoort 45 Zware Leem ph-kcl 6.6 6,7-7,3 Tamelijk Laag C in % (humus) 0,7 1,2-1,6 Zeer Laag Fosfor (P) Tamelijk hoog Kalium (potas) (K) Tamelijk hoog Magnesium (Mg) Normaal Calcium (Ca) Normaal Natrium (Na) 2,4 3,0 5.9 Tamelijk Laag Bepaling Uitslag ontleding Streefzone Beoordeling l. Grootte van de oogstpercelen: 25 m x 3,20 m = 80 m² m. Gewashoogte ( strolengte ) : gemiddeld 74 cm n. Oogstdatum: