Landbouwcentrum Granen Vlaanderen (LCG) vzw Graanbericht Nr G.32, 14 september 2013

Transcriptie

1 Landbouwcentrum Granen, Eiwitrijke gewassen, Oliehoudende zaden en Kleine Industrieteelten Vlaanderen v.z.w. Landbouwcentrum Granen Vlaanderen (LCG) vzw Graanbericht Nr G.32, 14 september 2013 RASSENONDERZOEK TRITICALE 2013 V. Derycke 1, G. Haesaert 1 Triticale heeft dankzij zijn hoog opbrengst potentieel zijn waarde voor de praktijk in het verleden meermaals bewezen. Triticale bezit daarenboven in vergelijking met tarwe een efficiëntere opname van nutriënten waardoor het met minder input toch hoge opbrengsten kan realiseren. In vergelijking met tarwe bezit triticale tevens een iets hoger eiwitgehalte met een betere lysine inhoud, waardoor het een geschikt voedergraan is. Ook door zijn breed aanpassingsvermogen is het voor gemengde en veebedrijven een ideale graansoort. Vooral op de minder goede gronden is triticale de best presterende graansoort. Als grondstof voor bio-ethanol bezit triticale ook troeven. De hogere amylase activiteit zorgt voor het gemakkelijker vrijstellen van suikers zodat minder externe enzymen moeten toegevoegd worden. In Vlaanderen moet triticale de laatste jaren echter vaak plaats maken voor korrelmaïs. Doch dient hier gewaarschuwd te worden voor een te enge vruchtwisseling of zelfs monocultuur. Een ruime vruchtwisseling helpt problemen met onkruiden (toename van de onkruiddruk of moeilijker te beheersen onkruiden) en ziekten te vermijden. Het opnemen van triticale in de vruchtrotatie kan o.a. Rhizoctoniaen Helminthosporium-aantastingen bij maïs vermijden. Net als bij tarwe en meer dan in het verleden is rassenkeuze echter een belangrijke factor. Ook een gerichte halmversteviging en fungicidebehandeling zijn noodzakelijk om het maximale opbrengstpotentieel van het huidig rassenassortiment te verwezenlijken. 1 Universiteit Gent, faculteit Bio-ingenieurswetenschappen, vakgroep toegepaste biowetenschappen, Gent LCG vzw Ieperseweg 87 B-8800 Rumbeke-Beitem Telefoon Fax Rekeningnr.: daniel.wittouck@inagro.be lies.willaert@inagro.be

2 Rassenonderzoek Tijdens het groeiseizoen werden door het Landbouwcentrum Granen Vlaanderen op de volgende locaties rassenproeven voorzien: - Bottelare: Hogeschool Gent, Faculteiten Toegepaste bio-ingenieurswetenschappen en Natuur en Techniek - Bocholt Proef- en Vormingscentrum voor de Landbouw, te Bocholt - Hoogstraten: VITO te Hoogstraten en Vlaamse overheid, Departement Landbouw en Visserij, Duurzame landbouwontwikkeling, Voorlichting Granen - St.-Niklaas het Land- en Tuinbouwcentrum Waasland (LTCW), Technisch Instituut Sint-Isidorus, te Sint-Niklaas Door de moeilijke zaaiomstandigheden in het regenachtige najaar met als gevolg een onregelmatige standdichtheid werden de opbrengstresultaten van de proeven te Hoogstraten en Sint-Niklaas niet weerhouden. Borodine, Sequenz, Joyce, Kaulos, Fido, Orval, Remico en Vuka kwamen op beide weerhouden locaties voor. Het gemiddelde van deze rassen werd als referentieopbrengst genomen bij de verwerking van de resultaten. Het rassenonderzoek gebeurde bij voor de praktijk relevante teelttechnische maatregelen. Er werd een standaard zaaizaadbehandeling toegepast. De voornaamste teelttechnische maatregelen en nuttige proefgegevens zijn weergegeven in Tabel 1. Omwille van een zeer vroege aantasting van gele roest te Bottelare werd in mei (stadium voorlaatste blad ) een eerste fungicidebehandeling toegepast. In het stadium alle aren uit volgde dan de tweede fungicidebehandeling. De proeven werden aangelegd volgens een blokkenproefschema met 4 parallellen. Alle korrelopbrengsten werden omgerekend naar 15 % vocht en het hectolitergewicht werd bepaald op ongeschoonde monsters. Tabel 1: Landbouwcentrum Granen Vlaanderen. Rassenproeven triticale 2013 Proefomstandigheden. Bocholt Bottelare Grondsoort zand licht zandleem Voorvrucht kuilmaïs korrelmaïs Zaaidatum 02/11/ /10/2012 Zaaidichtheid (zaden/m²) Stikstofbemesting (kg/ha N) 119 (60+59) 155 ( ) Groeiregulatoren - chloormequat Ziektebestrijding Evora Xpro: 1,25 l Opus: 1 l en Evora Xpro: 1,25 l Insectenbestrijding nee ja LCG - Graanbericht nummer 2013.G september

3 1 Korrelopbrengst (Tabel 2) In Tabel 2 zijn de korrelopbrengsten van de locaties Bocholt en Bottelare opgenomen. Ook het gemiddelde over de proeflocaties heen werd opgenomen in de tabel. Omdat de variëteit Grandval enkel te Bottelare werd opgenomen in de rassenproef, kon van dit ras geen gemiddelde over de locaties heen berekend worden. Er werden relatief hoge opbrengsten genoteerd op beide locaties. De proef te Bocholt werd op lichte grond aangelegd, maar toch brachten de standaardrassen gemiddeld kg/ha op. Te Bottelare werd een gemiddelde korrelopbrengst van de standaardrassen behaald van kg/ha. Gemiddeld voor de twee locaties behaalden de rassen Remico en Kaulos de statistisch significant hoogste korrelopbrengsten met respectievelijk 105,7% en 104,8%. Remico is een nieuwe variëteit; terwijl Kaulos vorig groeiseizoen als nieuwkomer eveneens de hoogste korrelopbrengst behaalde over alle locaties heen. De overige standaardrassen bleven onder de korrelopbrengsten van Remico en Kaulos, en haalden zelfs niet het proefgemiddelde over beide locaties heen van kg/ha. Door de interactie tussen genotype en locatie was de volgorde van de rassen op basis van de behaalde opbrengst verschillend voor de twee locaties, toch werden grote overeenkomsten gevonden. Te Bottelare behaalden Remico en Kaulos de statistisch significant hoogste korrelopbrengsten. Ook te Bocholt behaalden deze rassen de tweede en derde hoogste korrelopbrengst, maar resulteerde Vuka in de statistisch significant hoogste korrelopbrengst. Opmerkelijk is dat Vuka te Bottelare de laagste korrelopbrengst behaalde. Mogelijks is dit te wijten aan een grotere aantasting van zowel meeldauw als gele roest. Bij de rassenevaluatie is het eveneens belangrijk het opbrengstvermogen van een ras over meerdere jaren te beschouwen. Hoe stabieler de opbrengst van een ras over meerdere jaren, des te betrouwbaarder de resultaten. Indien we de resultaten van dit jaar vergelijken met die van de voorbije jaren, blijken Remico en Kaulos veelbelovende nieuwkomers te zijn. Ook Sequenz en Vuka deden het reeds meerdere jaren zeer goed, maar beiden behaalden iets minder goede resultaten dit groeiseizoen. Vooral Vuka stelde dit jaar teleur te Bottelare. Tabel 2: Landbouwcentrum Granen Vlaanderen. Rassenproeven triticale Korrelopbrengst 1 Ras Jaar van opname in de Europese rassenlijst Mandataris of verdeler Bocholt 1/2 (100 % = kg/ha) Bottelare 1/2 (100 % = kg/ha) Gemiddelde /2 (100 % = kg/ha) Gemiddelde Gemiddelde Gemiddelde Gemiddelde Gemiddelde Borodine* 2008 Philip Seeds 100,4 ab 99,2 ab 99,8 ab Fido* 2013 Philip Seeds 93,5 b 97,4 bc 95,5 ab Joyce* 2000 Aveve 97,8 ab 95,9 bc 96,9 ab Kaulos* 2012 Philip Seeds 103,6 ab 106,0 a 104,8 a Orval* 2010 (F) 97,7 ab 98,9 ab 98,3 ab Remico* 104,9 ab 106,5 a 105,7 a Sequenz* 2009 ETS L. Rigaux S.A. 99,7 ab 96,1 bc 97,9 ab Vuka* ,1 a 90,6 c 98,4 ab Grandval 2005 V. Jorion & Fils - 99,4 ab / * standaardras 1 Relatief t.a.v. gemiddelde van de standaardrassen(*) 2 Gemiddelden gevolgd door een verschillende letter zijn significant verschillend volgens Tukey s Studentized Range Test P 0,05 / variëteit slechts op 1 locatie opgenomen in proef, geen gemiddelde opbrengst voor 2013 berekend LCG - Graanbericht nummer 2013.G september

4 2 Hectolitergewicht (Tabel 3) Het hectolitergewicht wordt weergegeven in Tabel 3 en bedroeg gemiddeld 74,8 kg. Over het algemeen werden hoge hectolitergewichten behaald. Vuka scoorde het best met een hectolitergewicht van 77,3 kg, gevolgd door Joyce met een hectolitergewicht van 76,2 kg. Joyce behaalde de vorige groeiseizoenen ook steeds één van de hoogste hectolitergewichten. Naast Vuka en Joyce scoren ook Sequenz, Fido en Grandval met een hectolitergewicht hoger dan 75,0 kg. Tabel 3: Landbouwcentrum Granen Vlaanderen. Rassenproeven triticale 2013 Hectolitergewicht, legering en ziektegevoeligheid. Ras Hectolitergewicht Meeldauw² Bladseptoria² Gele roest² Legering 3 1 Borodine 73,3 7,5 7,4 9,0 ++ Fido 75,2 7,0 7,2 4,0 +(+) Joyce 76,2 7,6 7,8 9,0 ++ Kaulos 72,8 6,8 7,0 7,0 ++ Orval 72,4 5,5 7,0 6,3 ++ Remico 74,7 7,6 7,7 9,0 ++ Sequenz 75,7 7,4 7,1 7,8 ++ Vuka 77,3 6,4 7,3 7,5 ++(+) Grandval 75,3 6,1 6,5 7,0 +(+) 1 Gemiddeld hectolitergewicht van het ongeschoond graan 2 Volgens 1-9 schaal; hoger cijfer betekent betere weerstand, waarnemingen uitgevoerd op onbehandeld gewas 3 +: hoe meer kruisjes, hoe beter de weerstand tegen legering; resultaten gebaseerd op literatuurgegevens 3 Ziektegevoeligheid en legering (Tabel 3) De ziektewaarnemingen, die in Tabel 3 werden opgenomen, zijn gebaseerd op de waarnemingen van de locaties Bottelare en Hoogstraten. Te Bocholt werden geen ziektes waargenomen. De waarnemingen werden uitgevoerd op onbehandeld gewas. Meeldauw blijft een vaak voorkomende ziekte bij triticale. De ziekte kan vroeg aanwezig zijn in het gewas en ernstige schade veroorzaken. Een gerichte fungicidebehandeling is dan zeker aan te raden. De tolerantie van de nieuwere rassen voor meeldauw is echter relatief goed. De ziekte was tijdens het groeiseizoen aanwezig te Bottelare en Hoogstraten, met duidelijke rasverschillen. Vooral Orval, maar ook Grandval, Vuka en Kaulos bleken gevoeliger voor meeldauw. Begin mei werd de eerste aantasting van gele roest waargenomen in de rassenproef te Bottelare. Omdat de ziektedruk toenam door de gunstige vochtige weersomstandigheden en omdat reeds meerdere rassen symptomen vertoonden, werd beslist de rassenproef reeds in mei (stadium voorlaatste blad ) met een fungicide te behandelen. Een tweede behandeling in het stadium alle aren uit volgde begin juni. Bij Fido, Sequenz, Orval, Grandval, Kaulos en Vuka was een gerichte aanpak van de aantasting van gele roest nodig. Remico, Joyce en Borodine vertoonden geen symptomen van gele roest. Door het regenrijke voorjaar was bladseptoria gedurende het ganse groeiseizoen aanwezig. Toch bleek de ziekte in het begin van het groeiseizoen gemakkelijk onder controle te houden en werden eerder symptomen van gele roest dan bladseptoria waargenomen. Echt grote rasverschillen werden dan ook niet waargenomen. LCG - Graanbericht nummer 2013.G september

5 Bruine roest werd op geen enkele locatie waargenomen tijdens het groeiseizoen Mogelijks is dit te wijten aan de voor de ziekte ongunstige weersomstandigheden. Het koude en natte voorjaar was niet bevorderlijk voor bruine roest infectie. Legering kwam tijdens het groeiseizoen op geen enkele locatie voor. Ondanks de soms hevige zomeronweders die gepaard gingen met veel regen vertoonde geen enkel ras op geen enkele locatie legering. De gegevens in Tabel 1.3 over legergevoeligheid van de diverse rassen zijn dan ook gebaseerd op literatuurgegevens. Desalniettemin blijft een adequate inzet van halmverstevigers zeker verantwoord. Chloormequat, ethefon, trinexapac-ethyl, ethefon + mepiquatchloride en prohexadion + mepiquatchloride zijn de erkende werkzame stoffen in triticale. Om het hoge opbrengstpotentieel van het huidig rassenassortiment veilig te stellen moet een goede versteviging en een aangepaste N-bemesting gerealiseerd worden. Vooral met de eerste en tweede N-gift dient omzichtig omgesprongen te worden. 4 Besluit bij rassenonderzoek De resultaten van 2013 tonen aan dat een goede teelttechniek en een doordachte rassenkeuze belangrijk is, wil men het opbrengstniveau van triticale veilig stellen en de variabele productiekosten laag houden. De verschillen in opbrengstpotentieel en in tolerantie ten aanzien van schimmelziekten zijn belangrijke factoren die doorslaggevend zijn bij de rassenkeuze. Vooral gevoeligheid ten aanzien van meeldauw en roestschimmels is binnen het huidig rassenassortiment uitermate belangrijk. De tolerantie ten aanzien van bladseptoria blijft voor triticale gemiddeld goed. Ook zijn de nieuwe rassen legervaster en schottoleranter geworden, zodat oogstzekerheid beter gewaarborgd wordt. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, in eigen vorm of wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Het Landbouwcentrum Granen Vlaanderen is niet aansprakelijk voor eventuele schadelijke gevolgen die zouden kunnen ontstaan bij het gebruik van de gegevens uit deze opgave. Project met financiële steun van de Vlaamse overheid, Departement Landbouw en Visserij, Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Granen LCG - Graanbericht nummer 2013.G september