Resultaten van het rassenonderzoek kuilmaïs 2012

Transcriptie

1 Resultaten van het rassenonderzoek kuilmaïs / 17

2 Auteurs Joos Latré, Barbara Deroo, Jolien Miclotte, Bram Marynissen en Geert Haesaert Gert Van De Ven en An Schellekens 2 / 17

3 INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave... 3 Inleiding... 4 Proefopzet... 5 Resultaten... 6 Zeer vroege tot vroege rassen... 6 Halfvroege tot late rassen / 17

4 INLEIDING Volgens de landbouwenquête daalde het kuilmaïsareaal in België in 2012 lichtjes met 0,5% tot ha. In Vlaanderen daalde het areaal met 0,8% tot ha. Kuilmaïs blijft evenwel de belangrijkste ruwvoedercomponent voor de rundveehouderij. Mits het toepassen van goede agrarische praktijken zoals vruchtwisseling, optimale zaaidatum en dichtheid, adequate gewasbescherming, aangepaste bodembewerking en een juiste rassenkeuze kan, zelfs bij een limitatieve bemesting, een ongeëvenaarde opbrengst van een kwalitatief zeer waardevol ruwvoeder bekomen worden. Voor de professionele landbouwer is het belangrijk dat hij uit het zeer grote aanbod aan maïsrassen een voor zijn bedrijf best passende keuze kan maken, waarbij verder gekeken moet worden dan enkel de kostprijs van een dosis zaaizaad. Een doordachte keuze kan immers resulteren in een hogere ruwvoedermelkproductie waardoor een iets hogere aankoopprijs snel terugverdiend wordt. Het LCV test dan ook jaarlijks tal van recente, commercieel beschikbare maïsrassen op verschillende locaties, verspreid over gans Vlaanderen. Deze zijn afkomstig van zowel de nationale, als de Europese rassenlijst. Op deze wijze wil het LCV de Vlaamse landbouwer extra zekerheid bieden bij de rassenkeuze en kan een ras gekozen worden die het best past bij de bedrijfsvoering of bepaalde perceelskenmerken. De LCV-proeven vergelijken de maïsrassen op basis van totale- en kolfopbrengst, verteerbaarheid en de gevoeligheid voor legering, stengelrot (Fusarium spp.), builenbrand en sinds 2008 ook voor Helminthosporium. Deze rassenproeven laten toe de rassen op objectieve wijze te beoordelen en de sterke en zwakke punten van elk ras te belichten. 4 / 17

5 PROEFOPZET Het proefveldnetwerk kuilmaïs van het LCV bestond in 2012 uit 6 locaties voor de zeer vroege tot vroege rassen en 6 voor de halfvroege tot late rassen. Het netwerk spreidde zich uit over het ganse Vlaamse landsgedeelte en over de diverse bodemtypes. Tabel 1 geeft een overzicht van alle locaties alsook van de proefuitvoerende instellingen. De rassen die door de diverse leden van het LCV getest werden zijn het resultaat van overleg tussen de deelnemende instellingen en de mandatarissen. De indeling van de rassen in vroegheidsklassen gebeurt op basis van de gegevens van de Belgische Beschrijvende en Aanbevelende Rassenlijst voor kuil- en korrelmaïs 2013 (Pannecoucque et al., 2012). Rassen die niet voorkomen op de Belgische rassenlijst werden geclassificeerd volgens hun FAO-index. Elke groep heeft zijn eigen aangepaste standaarden en er werd per groep geoogst op het ideale moment van rijpheid. Tabel 1: Landbouwcentrum voor Voedergewassen, 2012: overzicht van de door LCV aangelegde rassenproeven voor kuilmaïs Instelling Locatie kuilmaïs Hogeschool Gent, Faculteit Toegepast Bioingenieurswetenschappen Bottelare en Faculteit Natuur en Techniek Land- en Tuinbouwcentrum Waasland, LTCW, Sint-Niklaas Sint-Niklaas VITO Hoogstraten Hoogstraten Hooibeekhoeve Provincie Antwerpen Geel Proef- en Vormingscentrum voor de Landbouw, PVL Bocholt INAGRO, Beitem Koksijde Alle proeven werden aangelegd als een blokkenproef met 4 parallellen. De drogestof- en opbrengstbepalingen gebeurden conform het Semzabel-protocol. Dit impliceert een minimale oogstoppervlakte van 40m² per ras, het uitschakelen van randeffecten en buurinvloeden en representatieve drogestof monsters. Twaalf proefvelden werden weerhouden na de veldkeuring door Semzabel. In Koksijde werd de proef halfvroege tot late rassen niet geoogst wegens extreme legering door storm. De verteerbaarheid werd bepaald op de proefvelden in Bottelare, Geel en Sint-Niklaas na monstername van elk ras uit elke blok. De monsters (12 per ras) werden na drogen en malen geanalyseerd volgens de NIRs-methode. De analyses werden uitgevoerd door het Centre Provincial de l agriculture et de la ruralité van La Hulpe (Waals Brabant). 5 / 17

6 RESULTATEN Zeer vroege tot vroege rassen Tabel 2 geeft de opbrengst, drogestof- en kolfgegevens voor respectievelijk de vroege tot halfvroege rassen. De rassen zijn gesorteerd naar dalend drogestofgehalte van de totale plant. Wanneer een ras ook in 2011 werd beproefd binnen het LCV netwerk dan worden deze resultaten ook weergegeven. In Tabel 3 worden de opbrengstgegevens van 2012 opnieuw opgenomen, naast de verteerbaarheid van de organische stof. Gegevens m.b.t. gevoeligheid voor legering, stengelrot en builenbrand worden samengevat in de Tabel 7. Gezien het lage niveau van aantasting door Helminthosporium en het relatief laat voorkomen ervan op een moment dat de afrijping al ver was doorgezet, zijn in 2012 hiervoor geen quotaties uitgevoerd. Het gemiddelde drogestofpercentage totale plant van de zeer vroege tot vroege rassen bedroeg in 2012 gemiddeld 35%. De rassen Koloris (37,4%) en P8057 (36,7%) waren duidelijk het verste afgerijpt, beide met een hoog kolfaandeel en een hoog drogestofgehalte van de kolf. In deze groep waren de rassen Suzy (32,8%), Borgi CS (32,7%) en ES Cockpit (32,1%) het minste afgerijpt. In het geval van Suzy en ES Cockpit kon dit verklaard worden door een laag drogestofgehalte van de kolf. In het geval van Borgi CS valt het lage kolfaandeel op. Dit laatste ras kan dan ook eerder als een halfvroeg type worden beschouwd. In deze vroegheidsklasse haalde Alduna met 103,0% de hoogste totale drogestofopbrengst, op de voet gevolgd door het ras Mas 23.E (101,4%). De rassen Ambrosini (100,1%), Borgi CS (100,1%), ES Cockpit (99,4%) en in iets mindere mate P8057 (98,3%), Mas 16.V (98,7%), Suzy (98,5%) situeerden zich op het niveau van de standaardrassen. De rassen P8000 (97,5%) en Koloris (96,6%) sluiten de rij. De meeste rassen die ook vorig jaar werden uitgetest kennen een vrij stabiel opbrengstpatroon. Het ras P8000 kent een lichte terugval terwijl het ras Suzy iets stijgt inzake opbrengstniveau in vergelijking met de standaardrassen. Enkel de rassen P8000 (97,7% in 2010) en Suzy (103,4% in 2010) zijn reeds drie jaar op rij getest. Gemiddeld halen beide rassen het niveau van de standaardrassen over drie jaar beschouwd. Stabiliteit over meerdere jaren is een belangrijk positief raskenmerk. 6 / 17

7 Tabel 2: Landbouwcentrum voor Voedergewassen, 2012: opbrengst en drogestof percentages van de zeer vroege en vroege kuilmaïsrassen beproefd in 2012 in het LCV netwerk. Ras Jaar 1 van opname Aantal 2 Drogestof opbrengst totale plant 3 Drogestof opbrengst kolf 4 % DS Kolf Mandataris totaal 5 kolf 6 Aandeel % 7 /Verdeler Koloris EU Verla Seeds P8057 EU Pioneer Aaposito Kuil ' Verla Seeds ES Context EU LG EU Xxentos EU Innoseeds Mas 16.V EU Maisadour Mas 23.E EU Maisadour Ambrosini EU KWS Alduna EU Aveve P8000 EU Pioneer Suzy EU Philip Seeds ES Cockpit EU Eliot Kuil ' Jessy EU LG Kuil ' LG Kuil ' LG Kuil ' LG Kuil ' Mas 25.T EU Maisadour NK Cooler Kuil ' Verla Seeds P8100 EU Aveve Pralinia EU Barenbrug SY Respect EU Syngenta 1 Jaar van inschrijving op de Belgische rassenlijst 2 Aantal proeven waarin het ras in 2012 voorkwam 3 Relatieve waarden t.a.v. gemiddelde van de standaardrassen. Voor 2012: Alduna, P8000, P8057 en Mas 23.E (100= 19.8 ton DS/ha) Voor 2011 :Aaposito, Eliot, Jessy, NK Cooler, P8100, SY Respect, Xxentos, LG (100 % = 19.9 ton DS/ha) 4 Relatieve waarden t.a.v. gemiddelde van de standaardrassen 2012: Alduna, P8000, P8057 en Mas 23.E (100 % = 11.8 ton DS/ha), Standaardrassen %=13.2 ton DS/ha 5 Rassen zijn gerangschikt volgens dalend drogestofgehalte van de totale plant (oogst 2012) 6 Is het drogestofgehalte van kolf + schutblad 7 Aandeel van de drogestofopbrengst van de kolf op de totale drogestofopbrengst in % zeer vroeg vroeg In figuur 1 wordt per ras de relatieve kolfopbrengst in functie van de relatieve totale drogestofopbrengst weergegeven. Enkele rassen weten een hoge totale drogestofopbrengst te combineren met een hoge kolfopbrengst. Vooral de rassen Ambrosini, Mas 23.E en Alduna vallen 7 / 17

8 Kolfopbrengst relatief (%) hierbij op. Dit laatste is tevens een positief gegeven met het oog op het behalen van een hoge voederwaarde en dit gezien het positief verband tussen kolfaandeel en voederwaarde. We moeten hier onmiddellijk opmerken dat de voederwaarde ook bepaald wordt door de celwandverteerbaarheid (verteerbaarheid stengel en blad) wat hier niet uit kan afgeleid worden. Koloris Mas 23.E Alduna P Ambrosini Suzy P8000 Mas 16.V 97.0 ES Cockpit Borgi CS 89.0 Totale drogestofopbrengst relatief (%) Figuur 1: Landbouwcentrum voor Voedergewassen, 2012: Relatieve kolfopbrengst in relatie tot de relatieve totale drogestofopbrengst (zeer vroege en vroege kuilmaïs rassen ) 8 / 17

9 Tabel 3: Landbouwcentrum voor Voedergewassen, 2012: gegevens verteerbaarheid, drogestofopbrengst totale plant en kolfaandeel (zeer vroege en vroege kuilmaïsrassen) Ras Mandataris /Verdeler Drogestof opbrengst totale plant 1 Koloris Verla Seeds P8057 Pioneer Mas 16.V Maisadour Mas 23.E Maisadour Ambrosini KWS Alduna Aveve P8000 Pioneer Suzy Philip Seeds Borgi CS Innoseeds ES Cockpit %=gemiddelde kg DS totaal standaardrassen gemiddeld DS% totale plant 34.8 gemiddeld kolfaandeel op de totale drogestof in % %=gemiddelde verteerbaarheid organische stof standaardrassen Relatieve waarden t.a.v. gemiddelde van de rassen Alduna, P8000, P8057 en Mas 23.E (100 % = 19.8 ton DS/ha) 2 Aandeel van de drogestofopbrengst van de kolf op de totale drogestofopbrengst in % 3 Verteerbaarheid van de organische stof omgerekend naar het in vivo-verteerbaarheidsniveau (De Boever,1999) in % relatief t.o.v. gemiddelde van de standaardrassen =100%=69.8% % DS totaal Kolfaandeel % 2 Verteerbaarheid rel. 3 Inzake de verteerbaarheid van de organische stof (Tabel 3) zijn de verschillen tussen de rassen vrij gering. De rassen Koloris, Suzy en P8057 combineren een iets hogere verteerbaarheid met een hoog kolfaandeel. Van rassen met een normaal tot hoger niveau inzake verteerbaarheid van de organische stof én een laag kolfaandeel mag men een hoge verteerbaarheid van stengel en blad veronderstellen. Het ras ES Cockpit laat zich in die zin opmerken. Het ras Borgi CS heeft een lagere verteerbaarheid als gevolg van een lager kolfaandeel. Bij de vroege rassen werd in 2012 op geen enkele locatie legering vastgesteld. Enkel in Bottelare kwam in beperkte mate builenbrand voor en dit vooral bij het ras Mas 16.V (8,2%). Stengelrot werd enkel vastgesteld in Bottelare. Het ras ES Cockpit en Mas 23.E vertoonden respectievelijk 7,4% en 5,3% aantasting. 9 / 17

10 Halfvroege tot late rassen Tabel 4 geeft de opbrengst, drogestof- en kolfgegevens voor respectievelijk de halfvroege tot late rassen. De rassen zijn gesorteerd naar dalend drogestofgehalte van de totale plant. Wanneer een ras ook in 2011 werd beproefd binnen het LCV netwerk dan worden deze resultaten ook weergegeven. Tabel 5 geeft een overzicht van halfvroege tot late rassen die in 3 opeenvolgende jaren zijn getest. In Tabel 6 worden enkel de opbrengstgegevens van 2012 opgenomen alsook de verteerbaarheid van de organische stof. Gegevens m.b.t. gevoeligheid voor legering en stengelrot worden samengevat in Tabel 7. Het gemiddelde drogestof percentage van de totale plant bedroeg 34,6%. Dit was gemiddeld slechts 0,2% minder dan bij de zeer vroege en vroege groep door de oogstspreiding. Binnen de halfvroege groep was Torres met 37,1% het verst en P8261 (34,7%) het minst ver afgerijpt. De standaardrassen van de halfvroege tot late groep realiseerden met circa 20,5 ton DS opbrengst per ha een opbrengstniveau dat 0,7 ton DS/ha hoger lag dan de zeer vroege tot vroege groep. In de halfvroege groep was Torres (104,2%) afgetekend het productiefste ras. De rassen Millesim (100,6%), PR39T83 (99,1%) en Penelope (99,3%) situeren zich op het niveau van de standaardrassen uit deze groep. Het ras ES Lena had met 93,2% het laagste opbrengstniveau. Het hoogste kolfaandeel werd behaald bij de rassen Millesim (62,8%), P8261 (62,0%) en Torres (61,6%). Torres en Millesim combineren een hoge totale drogestofopbrengst met een hoge kolfopbrengst (Figuur 2). In de halflate tot late groep was Indexx met 33,8% droge stof het verst afgerijpt. Het ras Palmer was met 30,6% droge stof het minst ver afgerijpt. Het ras Subito was met 102.1% het productiefste ras. De rassen Indexx, PR38Y34 en Palmer haalden een opbrengstniveau dat zich op dat van de standaardrassen bevond. Het ras PR39F58 haalde met 98,1% een iets lager opbrengstniveau. De rassen in deze groep laten zich niet opmerken door een hoge kolfopbrengst in vergelijking met de gekozen standaardrassen. Toch realiseerde het ras PR39F58 een hoog kolfaandeel van 60,1%. Nagenoeg alle rassen die reeds drie jaar worden getest: Torres, PR39T83, PR38Y34, PR39F58 en Subito demonstreren een goede opbrengststabiliteit, gelijk of hoger dan het niveau van de standaardrassen (Figuur 3). Deze stabiliteit is een belangrijk positief raskenmerk. 10 / 17

11 Tabel 4: Landbouwcentrum voor Voedergewassen, 2012: opbrengst en drogestof percentages van de halfvroege en halflate tot late kuilmaïsrassen beproefd in 2012 in het LCV netwerk. Ras Jaar 1 van opname Aantal 2 Drogestof opbrengst totale plant 3 Drogestof opbrengst kolf 4 % DS Kolf Mandataris totaal 5 kolf 6 % 7 /Verdeler Torres Kuil ' Aveve Millesim EU KWS Baracco EU Verla Seeds ES Lena EU Barenbrug PR39T83 EU Pioneer Penelope EU Aveve P8261 EU Pioneer LG30250 EU PR39A98 Kuil ' Pioneer PR39R86 EU Aveve SY Kairo EU Syngenta Indexx EU Verla Seeds Subito EU Philip-Seeds PR39F58 EU Pioneer PR38Y34 EU Pioneer Palmer EU Aveve ES Charter EU LG30270 EU SY Mascotte EU Syngenta 1 Jaar van inschrijving op de Belgische rassenlijst 2 aantal proeven waarin het ras in 2012 voorkwam 3 relatieve waarden t.a.v. gemiddelde van de standaardrassen : Voor 2012 : Torres, PR39T83, PR39F58, Millesim en Baracco (100=20.5 ton DS/ha) Voor 2011 : PR39A98, PR39R86, LG30270, SY Kairo, SY Mascotte, D11MA06 (100=21.6 ton DS/ha) 4 relatieve waarden t.a.v. gemiddelde van de standaardrassen Torres, PR39T83, PR39F58, Millesim en Baracco (100= 12.5 ton DS/ha,, standaardrassen voor 2011, zie 3 (100= 12.6 ton DS/ha) 5 rassen zijn gerangschikt volgens dalend drogestofgehalte van de totale plant (oogst 2012) 6 is het drogestofgehalte van kolf + schutblad 7 aandeel van de drogestofopbrengst van de kolf op de totale drogestofopbrengst in % halfvroeg laat 11 / 17

12 Tabel 5: Landbouwcentrum voor Voedergewassen, 2012: opbrengst en drogestof percentages voor alle halfvroege en halflate tot late kuilmaïsrassen die de laatste drie jaar zijn getest in het LCV netwerk. Drogestof opbrengst Drogestof opbrengst Ras Jaar 1 van opname Aantal 2 totale plant 3 kolf 4 % DS Kolf Mandataris totaal 5 kolf 6 aandeel % 7 /Verdeler Torres Kuil ' Aveve PR39T83 EU Pioneer PR38Y34 EU Pioneer PR39F58 EU Pioneer Subito EU Philip-Seeds 1 Jaar van inschrijving op de Belgische rassenlijst 2 aantal proeven waarin het ras in 2012 voorkwam 3 relatieve waarden t.a.v. gemiddelde van de standaardrassen : Voor 2012 : Torres, PR39T83, PR39F58, Millesim en Baracco (100=20.5 ton DS/ha) Voor 2011 : PR39A98, PR39R86,LG30270, SY Kairo, SY Mascotte, D11MA06 (100=21.6 ton DS/ha) 4 relatieve waarden t.a.v. gemiddelde van de standaardrassen Torres, PR39T83, PR39F58, Millesim en Baracco (100= 12.5 ton DS/ha,, standaardrassen voor 2011, zie 3 (100= 12.6 ton DS/ha) 5 rassen zijn gerangschikt volgens dalend drogestofgehalte van de totale plant (oogst 2012) 6 is het drogestofgehalte van kolf + schutblad 7 aandeel van de drogestofopbrengst van de kolf op de totale drogestofopbrengst in % halfvroeg laat 12 / 17

13 Relatieve totale drogestofopbrengst Kolfopbrengst relatief (%) Torres Millesim Baracco P8261 PR39F58 PR39T PR38Y34 Indexx ES Lena 89.0 Penelope Palmer 84.0 Totale drogestofopbrengst relatief (%) Subito Figuur 2: Landbouwcentrum voor Voedergewassen, 2012: Relatieve kolfopbrengst in relatie tot de relatieve totale drogestofopbrengst (halfvroege en late kuilmaïs rassen ) Torres PR39T83 PR38Y34 PR39F58 Subito 13 / 17

14 Figuur 3: Landbouwcentrum voor Voedergewassen, 2012: Relatieve totale drogestofopbrengst van die halfvroege tot late kuilmaïsrassen die de afgelopen 3 jaar werden uitgetest 14 / 17

15 Tabel 6: Landbouwcentrum voor Voedergewassen, 2012: gegevens verteerbaarheid, drogestofopbrengst totale plant en kolfaandeel (half vroege tot late kuilmaïsrassen) 1 relatieve waarden t.a.v. gemiddelde van de rassen Torres, PR39T83, PR39F58, Millesim en Baracco (100 % = 20.5 ton DS/ha) Ras Mandataris /Verdeler Torres Aveve Millesim KWS Baracco Verla Seeds ES Lena Barenbrug PR39T83 Pioneer Penelope Aveve P8261 Pioneer Indexx Verla Seeds Subito Philip-Seeds PR39F58 Pioneer PR38Y34 Pioneer Palmer Aveve %=gemiddelde kg DS totaal standaardrassen Drogestof opbrengst totale plant gemiddeld DS% totale plant aandeel van de drogestofopbrengst van de kolf op de totale drogestofopbrengst in % 3 verteerbaarheid van de organische stof omgerekend naar het in vivo-verteerbaarheidsniveau (De Boever,1999) in % relatief t.o.v. gemiddelde van de standaardrassen =100%=71.0% % DS totaal Kolfaandeel % 2 gemiddeld kolfaandeel op de totale drogestof in % 58.0 Verteerbaarheid 100%=gemiddelde verteerbaarheid organische stof standaardrassen 73.2 rel. 3 Op het gebied van de verteerbaarheid van de organische stof zijn de verschillen tussen de rassen iets meer uitgesproken dan bij de vroegere types. De rassen P8261,Torres, PR39F58 en Millesim kenmerken zich door een hoger tot gemiddeld niveau betreffende verteerbaarheid dat voornamelijk kan verklaard worden door telkens een hoog kolfaandeel. Van rassen met een lager niveau inzake verteerbaarheid van de organische stof én een hoog kolfaandeel mag men een lagere verteerbaarheid van stengel en blad veronderstellen. Het ras Baracco laat zich in die zin opmerken. Bij de rassen Penelope (97,6%), Subito (96,2%) en Palmer (97,7%) kan de iets lagere verteerbaarheid verklaard worden door een lager kolfaandeel. In 2012 werd bij de halfvroege tot late rassen op twee locaties legering vastgesteld: Sint-Niklaas en Hoogstraten (Tabel 7). Op beide locaties was het ras Indexx in hoge mate gelegerd, respectievelijk 22,8 en 43,7% met risico op oogstverliezen. In Hoogstraten was het ras Palmer ook voor 8,2% gelegerd. Het ras Subito vertoonde zowel in Sint-Niklaas als in Hoogstraten een beperkte legering van 15 / 17

16 respectievelijk 3,8% en 4,9% zonder risico op oogstverlies. Enkel in Bottelare werd builenbrand vastgesteld. Het ras Mas 16.V liet zich opmerken met een aantasting van 8,2%. Ook stengelrot werd enkel in Bottelare vastgesteld. De rassen ES Cockpit (7,4%), Mas 23.E (5,3%) lieten zich in die zin opmerken. 16 / 17

17 Bottelare Bottelare Bottelare Hoogstraten Sint-Niklaas Hoogstraten Tabel 7: Landbouwcentrum voor Voedergewassen, 2012: legering en stengelrot van de bestudeerde kuilmaïsrassen Zeer vroege en vroege rassen Halfvroege tot late rassen Ras Mandataris % stengelrot %builenbrand Ras Mandataris %stengelrot %legering Alduna Aveve Baracco Verla Seeds Ambrosini KWS Millesim KWS P8000 Pioneer P8261 Pioneer P8057 Pioneer Torres Aveve Borgi CS Innoseeds ES Lena Barenbrug Mas 16.V Maisadour Indexx Verla Seeds ES Cockpit Palmer Aveve Koloris Verla Seeds Penelope Aveve Mas 23.E Maisadour PR38Y34 Pioneer Suzy Philip-Seeds PR39F58 Pioneer PR39T83 Pioneer Subito Philip-Seeds NV / 17