Gewasbescherming wintertarwe en wintergerst

Transcriptie

1 Gewasbescherming wintertarwe en wintergerst Departement Landbouw en Visserij Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Voorlichting Granen Versie 2009 Jean-Luc LAMONT Burg. Van Gansberghelaan 115a Merelbeke 09/ / Yvan LAMBRECHTS Koningin Astridlaan 50 bus Hasselt 011/ /

2 2

3 Gewasbescherming wintertarwe en wintergerst inhoudstafel 1. OVERZICHTSTABEL WERKZAAMHEDEN GEWASBESCHERMING WINTERTARWE EN WINTERGERST 1. Algemeen 1.1. Graancultuur in België : areaal 1.2. Groei en ontwikkeling Ontwikkelingsstadia Schematische voorstelling Zaaidichtheid voor gerst en tarwe in functie van de zaaidatum 2. OVERZICHTSTABEL ONKRUIDBESTRIJDING 2. Onkruidbestrijding 2.1. Algemeen Herkennen en bestrijding van grassen Resistente duist in de kustpolders Uitgestoelde grassen Herkennen en bestrijding van dicotylen Herkennen en bestrijding van doorlevende onkruiden Distels Aardappelopslag Cichorei-opslag 2.2. Wintergerst In voor-opkomst In vroege na-opkomst tegen 1-jarige onkruiden Mogelijke schema s in het vroege voorjaar 2.3. Wintertarwe In voor-opkomst kort na zaai blad en later 3-4-blad Onkruidbestrijding in het voorjaar Voor-oogsttoepassing 3

4 3. OVERZICHTSTABEL HALMVERSTEVIGING 3. Halmversteviging 3.1. Algemeen 3.2. Groeiregulatie in wintergerst Ethefon Mepiquat-chloride + Ethefon Trinexapac-ethyl 3.3. Groeiregulatie in wintertarwe Onder normale omstandigheden CCC Verhoogd risico Trinexapac-ethyl Meteor Ethefon 4. OVERZICHTSTABEL ZIEKTENBESTRIJDING 4. Ziektebestrijding Algemeen 4.2. Fysiologie van de ziekten in wintergerst Kiemschimmels Voetziekten Bladziekten Witziekte Bladvlekken Netvlekken Strepenziekte Dwergroest Physiological Leafspot LPS (luipaard of zonnebrand) Aarziekten Gerstestuifbrand Strepenziekte 4.3. Fysiologie van de ziekten in wintertarwe Kiemschimmels Voetziekten Bladziekten Witziekte Septoria Gele roest Bruine roest Kafjesbruin

5 Aarziekten Aarfusarium Moederkoren Zwartschimmels 4.4. Strategie in ziektebestrijding Wintergerst tot 2 knoop voor stadium laatste blad volledig ontrold tijdens stadium laatste blad volledig ontrold productenlijst praktijkschema s Wintertarwe stadium productenlijst praktijkschema s 5. OVERZICHTSTABEL PLAAGBESTRIJDING 5. Plaagbestrijding 5.1. Algemeen 5.2. Gewervelden Knaagdieren Vogels 5.3. Ongewervelden Slakken Insekten Graanhaantje Tarwegalmug Bladluizen 5.4. Virusziekten 5.5. Aaltjes 5

6 Gewasbescherming Wintertarwe en wintergerst Wereldwijd is tarwe het meest geteelde graangewas, gevolgd door rijst en maïs. Gemiddeld genomen overtreffen rijst en maïs de gematigde gewassen in opbrengst. In België is tarwe door zijn hoog opbrengend vermogen het meest geteelde graangewas. Eén gekiemde korrel kan na uitstoeling verschillende halmen produceren Wintergerst is van wintertarwe te onderscheiden door de over elkaar gekruiste oortjes aan de bladbasis 6

7 Van zaai... tot oogst! 7

8 OVERZICHTSTABEL WERKZAAMHEDEN PERIODE WEEK WINTERGERST WINTERTARWE September 3 begin uitzaai vanaf 225 korrels/m² of 90 tot 120 kg/ha September 4 start stikstofgift van 25E onkruidbestrijding in VO Oktober 1 eind uitzaai tot 250 korrels/m² of 120 tot 125 kg/ha Oktober 3 onkruidbestrijding stad. 1-3blad Oktober 4 bladluisbestrijding volgens waarschuwingen November begin uitzaai aan 250 korrels/m² onkruidbestrijding in VO - uitzaai aan korrels/m² onkruidbestrijding in VO November 2 - onkruidbestrijding stad. 1-3blad Januari 1-4 uitstoeling einde zaai klassieke tarwe Februari 4 grassenbestrijding grassenbestrijding Maart 1 - Maart 2 volle uitstoeling 1 e stikstofgift volle uitstoeling onkruidbestrijding 1 e stikstofgift April 1 oprichten (ziektecontrole) oprichten (controle op voetziekte) April 2 2 e stikstofgift - April 3 eventuele ziektebestrijding 1 e - 2 e knoop 2 e stikstofgift + halmversteviging einde grassenbestrijding April 4 laatste bestrijding dicotylen - Mei 1 laatste blad 3 e stikstofgift in vaste vorm - 8

9 Mei 2 halmversteviging en ziektebestrijding 2 e knoop (eind dicotylenbestrijding) Mei 3 - controle op bladziekten Mei 4-3 e stikstofgift in vaste vorm ziektebestrijding laatste blad Juni 1 - verschijnen van de aar Juni 2 - aarbescherming tegen fusarium insecticide tegen bladluizen VO = voor-opkomst 9

10 1. Algemeen 1.1. Graancultuur in België : areaal Graancultuur Aantal bedrijven Cultuuroppervlakte Wintergerst Wintertarwe Totale graanoppervlakte Groei en ontwikkeling Ontwikkelingsstadia Bij granen wordt een volledige levenscyclus doorlopen: zaden worden gezaaid en opnieuw geoogst. Het gewas kent daarbij een vegetatieve en een generatieve groeiwijze, waarbinnen een aantal duidelijke ontwikkeling- of gewasstadia zijn te onderkennen. Een goede herkenning van gewasstadia is vooral van belang voor de teelttechniek, omdat de uitvoering van vele teelthandelingen beter op basis van gewasstadia dan op basis van gewaslengte of kalenderdatum kan plaatshebben. De decimale schaal geeft ons een directer inzicht in het gewasstadium. Indeling Indeling Ontwikkelingsstadium Omschrijving volgens volgens Feekes Zadoks - - Kiemingsfase opkomst bladstadium bladstadium bladstadium Uitstoelingsfase begin uitstoeling 1 spruit per plant 2 22 begin uitstoeling 2 spruiten per plant 3 25 halverwege uitstoeling - 10

11 4 29 einde uitstoeling Strekkingsfase begin strekking oprichting hoofdstengel knopenstadium 1 stengelknoop voelbaar knopenstadium 2 stengelknopen voelbaar knopenstadium vlagblad verschijnt 9 39 vlagbladstadium vlagblad volledig uitgegroeid pluimzwelling vlagbladschede sterk opgezwollen - - Pluimverschijning en bloei eerste kafnaalden zichtbaar eerste aren verschijnen helft van de aar uit de vlagbladschede pluim volledig verschenen aren uit begin bloei* einde bloei Korrelvullings- en afrijpingsfase waterrijp korrelinhoud waterig melkrijp korrelinhoud melkachtig deegrijp korrelinhoud deegachtig binderrijp korrelinhoud hard Schematische voorstelling 11

12 Zaaidichtheid voor gerst en tarwe in functie van de zaaidatum Zaaidatum Dichtheid in korrels / m² GERST 20 september 10 oktober TARWE 1 20 oktober oktober november november december december 28 februari > 400 Voorbeeld van berekeningsformule Om te komen aren per m² vraagt de teelttechniek een standdichtheid van 250 tot 300 planten per m². Dit aantal bekomt men door de uitzaai van 275 tot 350 aantal kiemkrachtige korrels per m², afhankelijk van de weersomstandigheden, het zaaitijdstip (bij vroege zaai kan men dunner zaaien), In de praktijk stelt men de zaaimachines af in kg per ha, dit kan door middel van volgende omrekeningstabel. 12

13 Veronderstel een akkerbouwer die wil uitzaaien aan 300 korrels/m². Wanneer het zaaizaad een duizendkorrelgewicht heeft van 45 gram kan men op de tabel aflezen dat dit de uitzaai vereist van (300 korrels/m² x 45g/1000 korrels ) : 100 = 135 kg/ha. Omrekeningstabel voor dichtheid in korrels / m² DKG

14 OVERZICHTSTABEL ONKRUIDBESTRIJDING PERIODE WEEK WINTERGERST WINTERTARWE September 4 onkruidbestrijding in VO - Oktober 3 onkruidbestrijding 1-3blad onkruidbestrijding in VO November 1 - onkruidbestrijding in VO November 2 - onkruidbestrijding stad. 1-3blad Februari 4 grassenbestrijding grassenbestrijding Maart 2 - onkruidbestrijding April 3 - einde grassenbestrijding April 4 laatste bestrijding dicotylen - Mei 2-2 e knoop (eind dicotylenbestrijding) 14

15 2. Onkruidbestrijding 2.1. Algemeen Onkruiden kunnen direct en indirect schade of problemen veroorzaken. De directe schade ontstaat door concurrentie om water, licht en mineralen. De tarwe beschikt over een sterk onkruid-onderdrukkend vermogen. Opbrengstverliezen komen eigenlijk alleen voor bij een hoge onkruidbezetting en bij hoogopgroeiende onkruiden als duist, windhalm en kleefkruid. Indirect kunnen onkruiden problemen geven bij het oogsten en het vochtgehalte en de onzuiverheid van het oogstproduct verhogen. De meest voorkomende onkruiden in granen zijn : eenjarige grassen : duist, windhalm, wilde haver en raaigras ; meerjarige grassen kweek en straatgras ; eenjarige tweezaadlobbigen als kamille, muur, herik, herderstasje, ereprijs, akkerviooltje, paarse dovenetel, kleefkruid, klaproos, enz Om een rendabele onkruidbestrijding mogelijk te maken is de kennis van de onkruidsoorten, van de herbiciden en hun werking, en van de productprijzen onontbeerlijk. De beste resultaten bekomt men steeds op velden waar men tijdig kan behandelen. Een tijdige behandeling maakt in de meeste gevallen een dure correctiebehandeling in het voorjaar overbodig. Snel ingrijpen op kleine onkruiden, vroeg in het voorjaar en bij gunstige weersomstandigheden, bieden het meest kans op succes en laten extra kostenbesparing toe. Bij granen is een uitgebreid assortiment van herbiciden beschikbaar, waarmee de uiteenlopende onkruiden in diverse gewasstadia in (winter)tarwe kunnen worden bestreden. Er kan daarbij onderscheid worden gemaakt tussen: - bodemherbiciden ; - contactherbiciden ; - groeistoffen ; - diverse mengcombinaties. Bij de keuze van het middel moet vooral gelet worden op de meest schadelijk aanwezige onkruiden, de ontwikkeling van de onkruiden, het gewasstadium van de wintertarwe en een eventueel ingezaaide ondervrucht. Weersomstandigheden spelen in de chemische bestrijding een grote rol. Dit betreft niet alleen de keuze van de middelen en de spuittechniek, maar ook de dosering. 15

16 Onkruidbestrijding in de herfst met vooral bodemherbiciden Deze middelen hebben een langdurige werking tegen kiemende zaden en ondiep wortelende (kiem)planten en kunnen het tarwegewas in herfst, winter en vroege voorjaar vrijwaren van onkruiden. Ze worden via de wortels of andere ondergrondse plantendelen opgenomen en vervoerd naar de andere weefsels. Voor sommige middelen blijft het transport tot de ondergrondse delen beperkt. Bij de bodemherbiciden vinden we de ureumproducten zoals chloortoluron (CTU), isoproturon (IP), Deze producten werken vooral op grassen maar nemen eveneens wat dicotylen mee in een jong stadium Herkennen en bestrijding van grassen Voor een succesvol gebruik van herbiciden is een juiste kennis van de specifieke onkruiden van groot belang. Daarbij is het essentieel dat men onkruiden in een zeer vroeg stadium kan onderscheiden. Immers, een bestrijding van onkruiden is zeer succesvol en vooral economisch interessant als dit gebeurt zo vroeg mogelijk na de kieming. Windhalm Duist Straatgras Wilde haver Raaigras Anti-grassenmiddelen Isoproturon was lange tijd het enige basismiddel voor een goede grassenbestrijding. De laatste jaren kwamen er echter enkele nieuwe graangraminiciden op de markt die ook mogelijkheden bieden. 16

17 Eén daarvan is Lexus Solo. Dit bevat de actieve stof flupyrsulfuronmethyl dat sterk werkzaam is op grassen als (straatgras), windhalm en (gevoelige) duist, maar ook een aanvullende werking heeft op enkele dicotylen als kamille en vogelmuur. De aanvulling met metsulfuron-methyl in Lexus XPE verbreedt het werkingsspectrum op dicotylen naar akkerviooltje en dovenetels. De aanvulling met thifensulfuron in Lexus Millenium geeft extra mogelijkheden op ereprijs en akkerviooltje. Verder kan Lexus Solo ook zonder gevaar worden gemengd met heel wat dicotylenherbiciden. Een ander middel is de sulfonylureumverbinding Monitor (80 % sulfosulfuron). Monitor wordt gepositioneerd als middel tegen kweek (25 g/ha) en windhalm (12,5 g/ha), en tegen duist aan de dosis van 15 tot 17 g in combinatie met een ander grassenmiddel. De werking solo op duist is echter onvoldoende. Het product geeft tevens een interessante nevenwerking op dicotylen. Het bestrijdt kamille, kleefkruid, vogelmuur, melkdistel, maar is onvoldoende op akkerviooltje, ereprijs en dovenetel. Monitor kan éénmalig toegepast worden begin lente in combinatie met de specifieke uitvloeier Moniplus aan 0,2 %. De totale gebruiksdosis kan ook gefractioneerd worden in 2 halve dosissen met een interval van 3 tot 4 weken, telkens in combinatie met 0,2 % Moniplus. De gefractioneerde toepassing is vooral interessant bij de kweekbestrijding waarbij de tweede toepassing de bladrijkere kweek vlot opruimt. Een derde middel dat kan ingezet worden in de grassenbestrijding is Attribut. De actieve stof hierin is propoxycarbazon-natrium, met dezelfde werkingswijze (remming van acetolactaat-synthase) als deze van de sulfonylureumverbindingen. Het middel is actief op niet-resistente duist, windhalm en kweek, maar doet niets op straatgras. Ook op dravik is het uitstekend. Op dicotylen heeft het geen werking, enkel kruisbloemigen worden deels bestreden. De aanvulling met een dicotylenmiddel is bijgevolg noodzakelijk. Attribut is erkend aan 60 g/ha in tarwe en triticale. Verder is er de sulfonylureumverbinding Hussar WG (iodosulfuronmethyl-na + mefenpyr-diethyl), dat geen zuiver grassenmiddel is, maar aan een dosis van 200 g/ha windhalm en raaigras weet te bestrijden. Op straatgras werkt het onvoldoende, en duist laat het volkomen ongemoeid. Pluspunt van dit herbicide is zijn breed werkingsspectrum dat ook heel wat dicotylen, ondermeer kleefkruid en kamille omvat. Ereprijs is echter ongevoelig. Aan lage dosis (50 g/ha) heeft Hussar enkel een dicotylenwerking. Het kan flexibel gemengd worden. Nieuw is de olie-dispersie formulering Hussar Ultra, een vloeibare formulering met dubbele concentratie te gebruiken aan 100 ml/ha met 1 l/ha Actirob. 17

18 Verder is er het herbicide Atlantis, dat een combinatie is van een nieuw sulfonylureum (mesosulfuron-methyl), iodosulfuron-methyl-natrium en mefenpyr-diethyl (safener). Atlantis werkt uitstekend tegen de meeste grassen (duist, windhalm, ) en beperkt tegen dicotylen (vogelmuur, herik, ). Een aanvulling tegen dicotylen is bijgevolg een noodzaak. Dit kan gebeuren met bv. Hussar, Primus, Allié, (te kiezen in functie van onkruidflora). Als bladherbicide wordt Atlantis in het voorjaar gespoten. De normale dosis is 300 g/ha, doch bij het voorkomen van resistente duist en raaigras moet de dosis opgetrokken worden tot 500 g/ha. Atlantis moet steeds in combinatie met plantaardige olie 1 l/ha (Actirob B) gespoten worden. Af te raden is de menging met o.a. contactgraminiciden, herbicidengroeistoffen, de halmversteviger Moddus en vloeibare stikstof. Raadpleeg in elk geval het etiket op de verpakking. Atlantis is erkend in wintertarwe, zomertarwe, rogge, triticale en spelt. Mogelijke grasbestrijdingsschema s voor een voorjaarstoepassing met Isoproturon als basis IPU 2,5 l + Allie 20 g + Starane 1 l IPU 2,5 l + Allie express 40 g + Starane 0,5 l IPU 2,5 l + Primstar 1 l + Aurora 30 g IPU 2,5 l + Allie 20 g + Aurora 30 g IPU 2,5 l + Allie 20 g + Verigal 1 l + Starane 0,7 l Javelin 2,25 l + Primstar 1 l met Attribut als basis in zeer vroege toepassing! Attribut 60 g + Hussar 200 g Attribut 60 g + Hussar 150 g + vloeibare N Attribut 60 g + Monitor 12 g + Primstar 0,8 l Attribut 60 g + Monitor 12 g + Allië Express. 40 g Attribut 60 g + Primus 100 ml met Atlantis als basis in klassieke flora Atlantis 300 g + Actirob 1 l Atlantis 300 g + Hussar 150 g Atlantis 300 g + Hussar 150 g + Actirob 1 l Atlantis 300 g + Primus 75 ml met Atlantis als brede grassenbestrijder Atlantis 500 g + Actirob 1 l tegen resistente duist, wilde haver, dravik en straatgras Atlantis 500 g + Actirob 1 l + Hussar 150 g tegen straatgras, raaigras 18

19 met Lexus XPE als basis in klassieke flora met duist Lexus XPE 30 g + Aurora 30 g + Starane 0,3 l Lexus XPE 30 g + Starane 0,5 l Lexus XPE 25 g + Topik 0,15 tot 0,3 l Later Starane 0,7 l Lexus XPE 25 g + Puma 0,3 tot 0,6 l Later Starane 0,7 l met Monitor als basis in klassieke flora met windhalm Monitor 15 g + Javelin 2 l + Primus 50 ml Monitor 15 g + ipu 2,5 l + Primus 50 ml + Aurora 30 g Monitor 15 g + ipu 2,5 l + Primus 75 ml Monitor 15 g + ipu 2,5 l + Primstar 0,8 l Monitor 15 g + ipu 2 l + Puma 0,6 l + Primus 75 ml 19

20 Resistente duist in de kustpolders Om de bestrijding van resistente duist zo goed mogelijk aan te pakken zijn diverse maatregelen nodig om zowel op korte als op lange termijn te komen tot een goed resistentiemanagement : - onkruidbestrijdingsprogramma bestaande uit een noodzakelijke najaarsbehandeling met een bodemherbicide (met andere werkingswijze) gevolgd door een voorjaarsbehandeling met : bij een probleem met duist : Atlantis 0,5 kg + Actirob B 1 l/ha bij grote problemen met resistente duist : Atlantis 0,5 kg + Lexus XPE 30 g + Actirob B 1 l/ha Atlantis 0,5 kg + Stomp 400 SC 2 l + Actirob B 1 l/ha Atlantis 0,5 kg + Lexus XPE 30 g + Stomp 400 SC 2 l + Actirob B 1 l/ha - respecteer de herbicidendosis én de toepassingsvoorwaarden om een zo volledig mogelijke bestrijding te garanderen, zoniet kunnen overblijvende planten resistentievorming veroorzaken! Toepassingsvoorwaarden Atlantis : de onkruiden moeten actief groeien (voldoende temperatuur) ; relatieve vochtigheid: minimum 60 % ; afwezigheid van drogende lucht (zoniet onvoldoende bladopname) ; voldoende temperatuur tijdens de dag én s nachts; niet behandelen in perioden met nachtvorst (risico voor fytotoxiciteit). - vruchtwisseling met meerdere teelten, bij voorkeur ook met lentegewassen ; - ploegen : gereduceerde grondbewerkingen vermijden ; - vals zaaibed aanleggen vóór de teelt, ontstoppelen na de oogst, hierdoor kunnen de oppervlakkig liggende zaden kiemen en kunnen ze vervolgens mechanisch of chemisch bestreden worden ; 20

21 - gebruik Atlantis in afwisseling en/of in combinatie met producten met werkzame stoffen uit andere chemische groepen. Het is af te raden Atlantis te mengen met onder andere contactgraminiciden, herbicidengroeistoffen, de halmversteviger Moddus en vloeibare stikstof. Raadpleeg in elk geval het etiket op de verpakking Uitgestoelde grassen Bij sterk uitgestoelde grassen en onder aanhoudend droge omstandigheden kan de aanvankelijke grassenbestrijding tegenvallen. In dergelijke gevallen kan men terugvallen op de systemische bladgraminiciden Puma S en Topik tegen nietresistente duist, windhalm en wilde haver. Deze middelen kunnen afzonderlijk worden ingezet maar ook aan verlaagde dosis in combinatie met Isoproturon of olie. De geviseerde onkruiden dienen in actieve groei te zijn Herkennen en bestrijding van dicotylen KLASSIEKE GRAANONKRUIDEN EN HUN BESTRIJDING Kamille Allie, Allië Express, Bingo, Capture, Chekker, Harmony, Hussar, Primus, Primstar, Monitor, Lexus solo, ioxynil Muur Allie, Allië Express, Capture, Chekker, Foxpro D, Harmony, Hussar, Primus, Primstar, Starane, Monitor, Lexus solo, Verigal D, ioxinyl Ereprijs DFF (Capture, Pelican en Diflanil), bifenox (Verigal D, Milan), carfentrazone ( Aurora, Platform S) Bingo, Paarse Dovenetel 21

22 carfentrazone (Allië Express, Aurora, Platform S), DFF (Capture, Pelican en Diflanil),, bifenox (Verigal D, Foxpro D, Milan), Bingo, Lexus solo, Akkerviooltje DFF(Capture, Pelican en Diflanil), bifenox (Verigal D, Foxpro D, Milan) Allie Express, Harmony M, carfentrazone (Platform S), Bofix Kleefkruid carfentrazone (Allië Express, Aurora, Platform S), Gratil, bifenox (Verigal D, Foxpro D, Milan) Primus, Primstar, Starane, Starane Kombi, Gratil, Hussar, Monitor Starane (180 g/l fluroxypyr) Kleefkruid, muur, dovenetel, zwaluwtong, veenwortel en winde. Starane Kombi (100 g/l fluroxypyr + 30 g/l clopyralid g/l ioxynil) Volledig gamma van dicotylen Allië (20 % metsulfuron-methyl) Meeste graanonkruiden m.u.v. duivekervel, kleefkruid, klimopereprijs.. Allië Express (10 % metsulfuron-methyl + 40 % carfentrazonethyl) Volledig gamma van dicotylen Harmony M (7 % metsulfuron-methyl + 68 % thifensulfuronmethyl) Meeste graanonkruiden m.u.v. kleefkruid, klimopereprijs.. Platform S (1,5 % carfentrazon-ethyl + 60 % mecoprop-p) Meeste graanonkruiden m.u.v. kamille.. Gratil (75 % amidosulfuron) Kleefkruid en herik.. Primus (50 g/l florasulam) Kamille, klaproos, vogelmuur en kleefkruid Géén werking op VVL s en minder op veelknopigen Primstar (2,5 g/l florasulam g/l fluroxypyr) 22

23 Meeste graanonkruiden m.u.v. akkerviool, ereprijs en duivekervel. Milan (500 g/l bifenox + 9 g/l pyraflufen-ethyl) Meeste graanonkruiden m.u.v. kamille en klaproos Bingo (200 g/l cinidon-ethyl) Goed op kamille en ereprijs. Aurora (50 % carfentrazon-ethyl) Mindere werking op kamille, klaproos,muur en veelknopigen Chekker (amidosulfuron + iodosulfuron) Meeste graanonkruiden, maar minder op VVL s, klaproos.. Capture (diflufenican + bromoxynil + ioxynil) Volledig gamma van dicotylen Afstervende onkruidflora 23 Tegen dicotyle onkruiden kunnen verschillende middelen worden ingezet: Starane, Starane Combi, Verigal D, Allié, Allié Express, Harmony M, Platform S, Gratil, Primus, Primstar, Milan, Bingo, Aurora e.a. Ze hebben elk hun specifiek werkingsspectrum en werkingssnelheid. Deze middelen kunnen worden aangewend al dan niet in combinatie met één van bovenstaande grassenmiddelen of met andere dicotyle middelen. Algemeen werken de sulfonylureumverbindingen (vb. Allié) traag, waarbij de afsterving pas na 3 tot 4 weken op gang komt; andere herbiciden zoals de protox-remmers (vb. Bingo) werken zeer snel.

24 De beste resultaten worden steeds bereikt op actief groeiende onkruiden, dit is bij gunstige weersomstandigheden (voldoende hoge temperaturen). Een dosisverlaging kan dan mogelijk zijn, aangepast aan de aanwezige onkruidflora, en de grootte van de onkruiden. - Kamille, vogelmuur en kleefkruid Kamille en vogelmuur worden perfect bestreden met herbiciden behorende tot de groep van de sulfonylurea (Allié, Harmony, Hussar, Primus, e.a.). Voor de groep van de hydroxybenzonitrillen (bentazon en ioxynil) zijn de weersomstandigheden belangrijk: warm en groeizaam. Kleefkruid is gevoelig aan Herold, Starane, MCPP, Gratil, Primus en Primstar. Primstar is een vrij recent herbicide en bevat twee actieve stoffen : florasulam uit Primus en fluroxypyr uit Starane. Primstar is erkend in gerst en tarwe tijdens de uitstoeling aan een dosis van 1 l/ha. Primstar heeft een extra werking op veelknopigen en paarse dovenetel, naast een goede werking op veenwortel bij toepassing in april-mei. Er is geen werking op ereprijs, akkerviooltje, melde en duivenkervel. Kart (florasulam 1 g/l + fluroxypyr 100 g/l) is het nieuwere broertje van Primstar (2,5 g/l florasulam g/l fluroxypyr) met een aangepaste formulering. Chekker is een combinatie van de actieve stoffen van Gratil (amidosulfuron) en Hussar (iodosulfuron) dat inzetbaar is tegen de meeste dicotyle onkruiden (kleefkruid, kamille, ); amidosulfuron maakt dat het middel een goede kleefkruidbestrijding bezit. Chekker is erkend in tarwe, gerst (niet in brouwgerst), triticale, rogge en spelt. Middelen die ingezet worden ter bestrijding van ereprijs en dovenetel hebben algemeen een goede nevenwerking tegen kleefkruid. - Ereprijs, dovenetel en akkerviooltje (de VVL-groep) Deze onkruiden behoren tot de groep van de ureumherbicide ongevoelige onkruiden. De werkzame bestanddelen bifenox (o.a. Verigal D), carfentrazone (Aurora, Allié Express, Platform S), diflufenican (Javelin, Herold) en cinidon-ethyl (Bingo) zijn noodzakelijk voor een bestrijding van deze onkruiden. 24

25 Nieuw zijn hier Diflanil en Pelican die de zuivere actieve stof diflufenican bevatten en een uitgesproken werking hebben op boven genoemde onkruiden of kortweg tegen de VVL s (Veronica, Viola, Lamium). - Overige onkruiden Andere onkruiden zoals herik, wikke en klaproos komen heel regelmatig voor in wintergranen. Door het gebruik van middelen behorende tot de groep van de sulfonylurea, worden deze onkruiden bestreden. Akkerleeuweklauw dient op bepaalde percelen nauwlettend te worden opgevolgd. In laat gezaaide tarwe en zomergraan wordt de onkruidflora nog eens uitgebreid met voorjaarskiemers als zwaluwtong, perzikkruid, varkensgras en melganzenvoet Herkennen en bestrijding van doorlevende onkruiden Overblijvende onkruiden Overblijvende onkruiden zoals kweekgras, distels, veenwortel, enz. kunnen succesvol bestreden worden kort vóór de oogst met middelen zoals glyfosaat (Round-Up e.a.) of sulfosaat (Ouragan) aan 3-4 l in 200 l water. Akker(melk)distel kan vanaf het stadium oprichten tot tweede knoop eveneens bestreden worden met o.a. Allié. Aan het leven van de boer is veel poezie, maar niet voor de boer (Ernest Claes) 25

26 HERKENNEN EN BESTRIJDEN VAN DOORLEVENDE ONKRUIDEN Distel Allie, Matrigon, Primus, Bofix, Hussar Melkdistel Allie, Matrigon, Primus, Bofix, Hussar Veenwortel Bofix + Allie Haagwinde Starane, Primus, Primstar Akkerwinde Starane, Primus, Primstar 26

27 Distels Distels kunnen bestreden worden met de klassieke herbicide groeistoffen zoals clopyralid (Matrigon, ) tot het 1 ste knoopstadium. Het sulfonylureum Allié (30 g/ha) is tevens een efficiënt distelbestrijdingsmiddel dat tot het laatste bladstadium inzetbaar is, doch ideaal toegepast wordt rondom het 2 de knoopstadium Aardappelopslag Bij het mechanisch rooien van aardappelen blijven vaak een groot aantal knollen op het veld achter. Wanneer deze knollen niet bevriezen kunnen na de winter in het volggewas heel wat opslagplanten worden aangetroffen. De keuze van een goed sluitend volggewas is van groot belang om de opkomst van de achtergebleven aardappelen zo sterk mogelijk te onderdrukken. Men heeft vastgesteld dat in een wintergewas, zoals wintergraan, minder opslagaardappelen voorkomen dan bij in het voorjaar gezaaide gewassen, dankzij de grondverdichting en de geringe zuurstofvoorziening. In een droog voorjaar kan eveneens een vroeg gezaaid zomergraan de aardappelopslag afremmen dankzij de vochtconcurrentie. Aardappelopslag wordt best bestreden via minimale grondbewerking (inzaaien zonder ploegen). Bedoeling is om de oppervlakkig liggende knollen te laten bevriezen bij vorst en de concurrentiekracht van de overlevende knollen te minimaliseren door voldoende dichte inzaai van het wintergraan. Vaak komt de aardappelopslag in graangewassen zo laat boven dat het normale stadium voor het spuiten met herbicidengroeistoffen reeds voorbij is. Mogelijkheden met herbicidengroeistoffen (tot 2 de knoop stadium) zijn : - 2,4-D, - en vooral fluroxypyr (Starane) en de mengsels ervan. Vanaf half uitstoeling tot het laatste bladstadium zullen ook enkele sulfonylurea een sterke remming van het aardappelloof veroorzaken : - metsulfuron-methyl (Allié) ; - of het mengsel met metsulfuron-methyl + thifensulfuron-methyl (Harmony M). 27

28 28 Een combinatie van beide herbicidegroepen kan voor een goede bestrijding zorgen zoals bv. 30 g Allié + 1 l Starane (of Starane Kombi) Cichorei-opslag 2.2. Wintergerst Cichoreiopslag wordt een steeds groter probleem. Dit kan aangepakt worden met Allié in te zetten aan 30 g/ha; spuiten rond het 2 de knoopstadium geeft de beste resultaten. Ook Harmony M met een nieuwe formulering 4 % metsulfuron-methyl + 40 % thifensulfuron-methyl, nu aan 100g/ha, schenkt voldoening tegen cichoreiopslag In voor-opkomst Als basismiddel chloortoluron Bestrijdt grassen als duist, windhalm, straatgras, raaigras en wilde haver dicotylen als herderstasje, klaproos,, dovenetel, kamille, muur en boterbloem. Handelsmiddelen Chloortoluron 500 SC Lentipur 500 SC Tolurex SC Zo nodig te versterken met specifieke middelen tegen specifieke dicotylen : + AZ cc akkerviooltje, ereprijs + Stomp 2 l akkerviooltje, ereprijs, varkensgras, herik en kruiskruid + Pelican of Diflanil l akkerviooltje, ereprijs en paarse dovenetel In vroege na-opkomst tegen 1-jarige onkruiden Herold (diflufenican + flufenacet) In de herfst, stadium 1-3 blad aan 600 g/ha Liberator (diflufenican + flufenacet) In de herfst, stadium 1-3 blad aan 600 g/ha

29 Malibu (flufenacet + pendimethalin) In de herfst, stadium 2 bladeren - begin uitstoeling aan 3 l/ha, tegen windhalm aan 2 l. Het gebruik van Malibu moet vermeden worden in het geval van onregelmatige zaai met onvoldoende bedekking, in lichte of hydromorfe gronden. Axial (cloquintocet-mexyl + pinoxaden) In de herfst, stadium 3 bladeren tot vroege voorjaar in het 1e knoopstadium aan 0.9l/ha in de herfst en 1.2 l/ha in het voorjaar Axial is een systhemisch bladherbicide, weinig temperatuurafhankelijk en toe te passen op een droog groeiend gewas Celtic (pendimethalin + picolinafen) In de herfst vanaf 2 blad tot midden uitstoeling aan 2.5 l/ha ter bestrijding van éénjarige tweezaadlobbigen Mogelijke schema s in het vroege voorjaar Axial 0.75 l +.. > windhalm, duist, raaigras en wilde haver te versterken met bv Javelin 1.5 l Isoproturon 2l ( tot begin oprichten) Chloortoluron 2l (tot eind uitstoeling) Axial 1,2 l +.. te versterken met bv Celtic 1,5 l Primstar 0,75 l Primus ml Opruimen van kleefkruid Gratil (amidosulfuron) 3 bladeren-ligula zichtbaar aan 40g/ha bij het hernemen van de groei ; Starane (fluroxypyr) begin uitstoeling-2de knoopstadium aan 1 l/ha bij afzonderlijke toepassing of 0,5 l/ha in menging met een product erkend tegen kleefkruid of met vloeibare stikstofmeststof, 1 toepassing ; Primus (florasulam) 4 bladeren-2e knoop, in de lente aan 100 ml/ha alleen of 50 ml/ha in menging met een ander product tegen tweezaadlobbigen of vloeibare stikstof. 29

30 2.3. Wintertarwe In voor-opkomst kort na zaai > bij voldoende vocht IP alleen 2-3 l/ha in functie van het bodemtype en maximum 1 toepassing van een isoproturon bevattend middel per productiecyclus CTL 3 l/ha op zandgrond, 1 toepassing; - 3-3,5 l/ha op zandleem- en leemgrond, 1 toepassing; - 3,5-4 l/ha op kleigrond, 1 toepassing; - 4,5-5 l/ha op zeepolders, 1 toepassing Bij CTU dient men achtzaam te zijn voor herbicidegevoeligheid van sommige variëteiten wintertarwe (zie tabel volgende pagina). of combinatie met AZ of Diflufenican IP 3 l + AZ 150 cc (voor-opkomst bladeren) IP 3 l + Diflanil of Pelican 375 ml (voor-opkomst - einde uitstoeling) IP 2 l + Bacara 1 l (voor-opkomst - einde uitstoeling) Javelin 2,5-3 l/ha, in functie van het bodemtype, maximum 1 toepassing van een isoproturon bevattend middel per productiecyclus blad en later 3-4-blad > kan alleen bij vroege zaai van de tarwe Bacara 1 l + IP 2 l Javelin 2,5 l Defi 4 l + AZ 150 cc Herold 0,6 kg Malibu 3 l Celtic 2,5 l 30

31 . Gevoeligheid van wintertarwerassen aan chloortoluron Gevoelige rassen - Versie feb. 09 Akteur* Capnor Allant Catalan Alsace* Centenaire Altos Cockpit Altria Complet Apache Corvus Apollo Cyrano Arche Deben Aron Dekan Atoll Einstein Belcast Enorm Biscay Equation Brando Equinox Bristol Estica Buccaneer Folio Cadenza Genghis* Granny Harald Haussmann Hastings Hereward Hussar Impression Kaltop* Levis Louisart Maverick Melkior Mercury Meunier Minaret Monopol* Napier Paladin Parador Perfector* Premio Oracle Ortop Parador Perceval PR 22 R 28 Raspail Renan Robigus Rosario Savannah Smuggler Solstice Sponsor Tilburi Tourmalin Tremie Triso Vigorio* Vivant Warlock 24 Winnetou Xi 19 Zohra Tolerante (niet gevoelige) rassen - Versie feb. 09 Adequat Altigo Akratos Anthus Ararat Asketis* Baltimor Boston Bussard Camp Remy Campari Caphorn Capitaine Charger Claire Colbert Cubus Dinosor* Dream Drifter Elegant* Einstein Ephoros Equilibre Evasion* Expert Glasgow Hattrick* Hourra Hyno- Braba* Hynoesta Hynoprecia Incisif Isengrain Istabracq Kaspart Katart Kinto Koch Koreli Landrel* Legat Lexus Limes Manager Mulan Nemocart* Oakley* Olivart Omart* Oratorio Ordeal Pajero Patrel Pepidor* Pulsar Quebon Raglan* Record Rialto Ritmo Rustic Samurai Selekt Shango Sideral Skater* Sogood* Soissons Sokrates* SW Tataros Tapidor Toisondor Tommi Tuareg Tulsa Tybalt Versailles Waldorf Onkruidbestrijding in het voorjaar In het voorjaar voert men de onkruidbestrijding overwegend uit met contactherbiciden en groeistoffen. Veel aangeboden herbiciden bevatten een combinatie van verschillende actieve stoffen, zodat een brede werking tegen onkruiden wordt verkregen bodemherbiciden kunnen al vroeg in het voorjaar bij lage temperaturen worden ingezet. Kiemende en jonge onkruiden worden bestreden. De

32 bestrijding is vooral gericht op duist, windhalm en straatgras, maar neemt ook diverse dicotyle onkruiden mee. - contactherbiciden worden vooral ingezet tegen jonge dicotyle onkruiden tijdens de uitstoeling en het begin van de stengelstrekking. De werkingsduur is weliswaar vrij kort, maar nieuwe kiemplanten krijgen in goed ontwikkelende gewasbestanden nauwelijks kans. Tot de groep van contactherbiciden behoren Bingo, Milan, en producten op basis van carfentrazone-ethyl (Aurora, Affinity, Allié Express, Platform S). Doordat dit contactmiddelen zijn is er geen nawerking en dient men op te letten met nieuwe kiemers. Zeer goede werking op kleefkruid, paarse dovenetel, ereprijs en akkerviooltje. - systemische bladwerking: deze worden door de bladeren opgenomen en doorheen de plant vervoerd zodat hun fytotoxische werking ook buiten de plaats van opname merkbaar is. Deze herbiciden stoppen de eiwitsynthese, zelfs bij lage temperatuur. Tot deze groep behoren de sulfonylurea zoals Lexus solo, Lexus XPE, Allié, Harmony, Gratil, en de sulfonamiden zoals Primus. De sulfonylurea en sulfonamiden hebben als nadeel de zeer zwakke werking op VVL. Ook de hormonen hebben een systemische bladwerking. Deze producten (o.a. Starane, Bofix, ) stellen specifieke eisen voor een voldoende efficiëntie : groeizaam weer en voldoende bladoppervlakte voor penetratie. - de werking van groeistoffen berust op een verstoring van fysiologische processen in de onkruidplant. Het bestrijdende effect van grasachtigen is gering, maar fors ontwikkelde dicotylen en wortelonkruiden kunnen goed worden bestreden. Om schade aan het tarwegewas te voorkomen moet de bespuiting met groeistoffen voor het te voorschijn komen van de aar zijn uitgevoerd. De bestrijding van lastige wortelonkruiden (kweek, veenwortel) en aardappelopslag kan ook later plaatshebben door een bespuiting met glyfosaat 1 à 2 weken voor de oogst of in de stoppel na de oogst Voor-oogsttoepassing Kort vóór de oogst kunnen met succes overblijvende onkruiden (kweekgras, distels, veenwortel,...) worden bestreden. Hiervoor zijn totaalherbiciden geschikt zoals de middelen op basis van glyfosaat (Round-Up, e.a.) of sulfosaat (Ouragan), toegepast aan 3 tot 4 l per ha. 32

33 Mogelijke producten voor onkruidbestrijding in granen Aangewezen herbiciden tegen: 1-jarige grasachtige onkruiden Alfabetische Normale Actieve stof handelsnaam dosis /ha Toepassing Avadex tri-allaat 3 3,5 l G (voorzaai) Puma S fenoxaprop-p ethyl + safener 0,6 0,8 l T-R-Tr Topik clodinafop + safener 0,4 0,5 l WT-R-Tr Aangewezen herbiciden tegen: 1-jarige grasachtige en breedbladige Alister iodosulfuron-m-n + mefenpyr-d + mesosulfuron-m + diflufenican 1 l WT-TR-S Atlantis iodosulfuron-m-n + mefenpyr-d + mesosulfuron-m 300 g WT-ZT-Tr-S-R Attribut propoxycarbazone-natrium 60 g WT-T Axial cloquintocet-mexyl + pinoxaden l WT-WG-Tr-S Azur IP + diflufenican + ioxynil 3 l WT-WG-Tr-S Bacara flurtamone + diflufenican 1 l WT-WG-Tr-S-R Bifenix N bifenox + isoproturon 3,5 4,5 l WT-WG-Tr -R Cossack iodosulfuron-m-n + mefenpyr-d + mesosulfuron-m 300 g WT-ZT-Tr-S-R Defi prosulfocarb 4 5 l WT-WG-Tr-S-R Diversen chloortoluron (500) 3,2 l WT-WG-Tr Djinn IP + fenoxaprop-ethyl + safener 2,5 l G Herbaflex beflubutamide + isoproturon 2 l WT-WG-Tr-R Herold flufenacet + dff 600 g WT-WG Herold SC flufenacet + dff 0.6 l WT-WG Hussar Ultra 100g/l iodosulfuron + 300g/l mefenpyr-diethyl 25/100 ml WT-R-TR-S Hussar 5% iodosulfuron + 15% mefenpyr-diethyl 50/200 g WT Isoproturon (500) isoproturon 2 2,5 l WT-WG-Tr-S-R Javelin IP + diflufenican 2,5 3 l WT-WG flupyrsulfuron-me + Lexus Millenium g WT-H-Tr thifensulfuron-me Lexus solo flupyrsulfuron-me 20 g WT-H-Tr Lexus XPE flupyrsulfuron-me + metsulfuron 30 g WT-H-Tr Malibu flufenacet + pendimethalin 3 l WT-WG Monitor + Moniplus sulfosulfuron + uitvloeier 25 g WT-Tr-S Stomp pendimethalin (bodemherbicide) 1,5-2,5 l WT-WG 33

34 Vervolg tabel 2 Aangewezen herbiciden tegen: 1-jarige breedbladige onkruiden Alfabetische Normale Actieve stof Toepassing handelsnaam dosis Allië metsulfuron-methyl 30 g T-G-H-Tr-S-R Allië Express metsulfuron-me + carfentrazone-et 50 g T-G-H-Tr Aurora carfentrazone-ethyl 50 g T-G-H-Tr-S AZ 500 isoxaben 0,15 l WT-WG-Tr-S Bingo cinidon-ethyl 0,25 l WT-G-R Bofix fluroxypyr+clopyralid+mcpa 4 l T-G-H-Tr-S-R Capture diflufenican + bromoxynil + ioxynil 1 l T-G-Tr-S-R Celtic picolinafen + pendimethalin 2,5 l WT-WG-Tr-S-R Chekker amidosulfuron + iodosulfuron + safener 0,2 kg T-G-Tr-S-R Cossack Iodosulfuron-methyl-natrium +mefenpyr-diethyl + mesosulfuron methyl Diverse MCPA 4 6 l T-G-H-Tr-S-R Foxpro D bifenox + MCPP-P + ioxynil 2,5 l T-G-H-S Gratil amidosulfuron 40 g T-G-H-Tr-S-R Harmony M metsulfuron-me + thifensulfuronmethyl 60 g WT Kart florasulam + fluroxypyr 1,2 l WT-WG-H-M Matrigon clopyralid 0,7 0,9 l T-G-H-S-R Mextra Ioxynil + mecoprop P 2 l T- G Milan pyraflufen-ethyl + bifenox 1 l WT-WG Optica MCPP-P 600g/l mecoprop-p 2 2,4 l T-G-H-S Optica Trio dichloorprop-p + MCPA + MCPP 2 2,5 l T-G-H-S Pelican/Diflanil 500 sc diflufenican 0,375 l WT-WG-Tr-R-S Platform S carfentrazone-ethyl + MCPP-P 1 kg T-G Primstar florasulame + fluroxypyr 0,75 1 l WT-WG Primus florasulame ml T-G-H-Tr-S-R Starane / Tomahawk fluroxypyr 1 l T-G-H-Tr-S-R Starane Kombi fluroxypyr + clopyralid + ioxynil 1,5 2 l T-G-H-Tr-S-R Verigal D bifenox + MCPP-P 2,25 2,5 l T-G-H-S Touchdown Quattro trimesium-glyfosaat 3 l Roundup MAX glyfosaat, 450 g/l 2,5 l T = tarwe // G = gerst // H = haver // Tr = triticale // R = rogge // S = spelt // W = winter 34

35 Aangewezen herbiciden handelsnaam / actieve stof 1 - jarige grasachtige onkruiden per ha Wilde haver Windhalm Straatgras Duist Akkerleeuwekl. Herderstasje Melganzevoet Klaproos Duivekervel Kleefkruid Dovenetel Kamille Muur Akkerviooltje Boterbloem Zwaluwtong Varkensgras Duizendknoop Herik Kruiskruid Grote ereprijs Klimopereprijs Akkerdistel Melkdistel Avadex Triallaat 3 3,5 l Puma S fenoxaprop-p ethyl + safener 0,6-0,8 l Topik clodinafop + safener 0,4-0,5 l Axial Axeo pinoxaden + safener l Timok - Traxos clodinafop + pinoxaden + safener l : goed 2: minder goed 3: minder resistent 4: resistent -: onbekend of geen werking Aangewezen herbiciden handelsnaam / actieve stof 1 - jarige grasachtige en 1 - jarige dicotylen per ha Wilde haver Windhalm Straatgras Duist Akkerleeuwekl. Herderstasje Melganzevoet Klaproos Duivekervel Kleefkruid Dovenetel Kamille Muur Akkerviooltje Boterbloem Zwaluwtong Varkensgras Duizendknoop Herik Kruiskruid Grote ereprijs Klimop-ereprijs Akkerdistel Melkdistel Alister diflufenican+ mesosulfuron +iodosulfuron 1l Atlantis mesosulfuron-meth + iodosulfuron-meth 300 g Attribut propoxycarbazone-natrium 60 g Azur IP + diflufenican + ioxynil 3 l Bacara flurtamone + diflufenican 1 l Bifenix N IP + bifenox 3,5-3,75 l Chloortoluron (500) 3,2 l Cossack mesosulfuron-meth + iodosulfuron-meth 300 g Defi prosulfocarb 4-5 l Djinn IP + fenoxaprop-ethyl + safener 2,5-3 l Herbaflex Herold flufenacet + diflufenican 600 g Hussar (Ultra) iodosulfuron + mefenpyr-diethyl + s 200g -100ml Isoproturon (500) 2-2,5 l Javelin IP + diflufenican 2,5-3 l Lexus solo flupyrsulfuron-me 20 g Lexus XPE flupyrsulfuron-me + metsulfuron-me 30 g Lexus Mill. flupyrsulfuron-me + thifensulfuron-me g Liberator flufenacet + diflufenican Malibu flufenacet + pendimethalin 3 l Monitor + Moniplus sulfosulfuron + uitvloeier 25 g Stomp pendimethalin + bodemherbicide 1,5-2,5 l : goed 2: minder goed 3: minder resistent 4: resistent -: onbekend of geen werking 35

36 Aangewezen herbiciden handelsnaam / actieve stof 1 - jarige dicotylen per ha Wilde haver Windhalm Straatgras Duist Akkerleeuweklauw Herderstasje Melganzevoet Klaproos Duivekervel Kleefkruid Dovenetel Kamille Muur Akkerviooltje Boterbloem Zwaluwtong Varkensgras Duizendknoop Herik Kruiskruid Grote ereprijs Klimop-ereprijs Akkerdistel Melkdistel Allië metsulfuron-methyl 30 g Allië Express metsulfuron-m+carfentrazone-et 50 g Aurora carfentrazone-ethyl 50 g AZ 500 isoxaben 0,150 l Bingo cinidon-ethyl 0,25 l Celtic picolinafen + pendimethalin 2,5 l Chekker amidosulfuron + iodosulfuron + s 0,2 kg Capture diflufenican + bromoxynil+ ioxynil 1 l Foxpro D bifenox + mcpp-p + ioxynil 2,5 l Gratil amidosulfuron 40 g Harmony M metsulfuron-me + thifensulfuron 60 g Matrigon clopyralid 0,7/0,9 l Mextra mecoprop P + Ioxinyl MCPP-P 600g/l 2-2,4 l Milan pyraflufen-ethyl + bifenox 1 l Pelican / Diflanil diflufenican 0,375 l Platform S carfentrazone-ethyl + MCPP-P 1 l Primstar fluroxypyr + Florasulam 0,75-1 l Primus florasulame cc Starane/Tomahawk fluroxypyr 1 l Verigal D bifenox + mcpp-p 2,2 2,5 l DP-P 2-2,4 l : goed 2: minder goed 3: minder resistent 4: resistent -: onbekend of geen werking Aangewezen herbiciden handelsnaam / actieve stof 1 - jarige dicotylen en meerjarige onkruiden per ha Wilde haver Windhalm Straatgras Duist Akkerleeuwek Herderstasje Melganzevoet Klaproos Duivekervel Kleefkruid Dovenetel Kamille Muur Akkerviooltje Boterbloem Zwaluwtong Varkensgras Duizendknoo Herik Kruiskruid Grote ereprijs Klimop- Akkerdistel Melkdistel Bofix fluroxypyr + clopyralid + mcpa 4 l Glyfosaat (Round-up) 3-4 l Starane Kom. fluroxypyr + clopyralid + ioxynil 1,5-2 l Trimesium-glyfosaat (Ouragan/ Touchdown) 3 l : goed 2: minder goed 3: minder resistent 4: resistent -: onbekend of geen werking

37 Toepassingstijdstip van verschillende producten in de teelt van granen Wintergerst Handelsnaam Actieve stof voor winter: VO voor winter: 1-2 blad begin uitstoeling volle uitstoeling einde uitstoeling na winter: Oprichten 1 e knoop AZ 500 isoxaben ja ja TOLUREX SC chloortoluron ja - ja ja ja ja - IP + diflufenican STOMP + bodemherb. isoproturon+ imazamethabenz pendimethalin - - ja ja ja - - ja DEFI prosulfocarb ja ja DIFLANIL PELICAN diflufenican ja ja - - HEROLD LIBERATOR MALIBU MILAN flufenacet + diflufenican flufenacet + diflufenican pendimethalin + flufenacet pyraflufen-ethyl + bifenox - ja ja ja ja - - PUMA S fenoxaprop-ethyl ja ja - BIFENIX N bifenox + isoproturon ja ja - JAVELIN IP + dff - - ja ja ja - - AZUR IP+ dff + Ioxynil ja ja ja BACARA flurtamone + dff - ja ja ja AXIAL cloquintocet + pinoxaden - ja ja ja ja ja ja 37

38 Handelsnaam Actieve stof voor winter: VO voor winter: 1-2 blad voor winter: begin voor winter: volle na winter: einde na winter: oprichten na winter: 1 e knoop GRATIL amidosulfuron ja ja ja AURORA ja ja ja STARANE fluroxypyr ja ja ja MCPA MCPA ja ja MCPP MCPP ja ja ja ALLIE ALLIE EX HARMONY M CAMEO VERIGAL D FOXPRO D PLATFORM S carfentrazoneethyl metsulfuronmethyl metsulfuronmethyl + carfentrazoneethyl metsulfuronethyl + thifensulfuronethyl tribenuronmethyl bifenox + MCPP bifenox + MCPP + ioxynil carfentrazoneethyl + MCPP-P ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja PRIMUS florasulam ja ja ja STARANE COMBI BOFIX fluroxypyr + clopyralid + ioxynil fluroxypyr + clopyralid + MCPA ja ja ja ja ja BINGO cinidon-ethyl ja - - CELTIC picolinafen + pendimethalin - ja ja ja PRIMSTAR fluroxypyr + florasulam - - ja ja ja ja ja

39 Wintertarwe Handelsnaam Actieve stof voor winter: VO voor winter: 1-2 blad na winter: 3 blad na winter: (uitstoe ling) begin na winter: (uitstoe ling) vol na winter: (uitstoe ling) eind na winter: oprichten na winter: 1 e knoop PUMA S fenoxaprop-ethyl ja ja ja ja - TOPIK clodinafop ja ja ja ja - TOLUREX SC chloortoluron ja IP isoproturon+ +diflufenican diflufenican ja - - ja ja ja ja - MILAN pyraflufen-ethyl + - bifenox - - ja ja ja - - MONITOR + Monitor plus sulfosulfuron ja ja ja ja ja DEFI prosulfocarb ja ja BIFENIX N bifenox + isoproturon ja ja ja ja ja IP + AFFINITY carfentrazone ja ja ja ja ja JAVELIN IP + dff ja - - ja ja ja ja - BACARA flurtamone + dff - - ja AZ 500 isoxaben ja ja GRATIL amidosulfuron ja ja ja ja ja 39

40 Handelsnaam AURORA 40 Actieve stof voor winter: VO voor winter: 1-2 blad na winter: (uitstoel ing) begin na winter: (uitstoel ing) vol na winter: (uitstoel ing) eind na winter: oprichte n - - ja ja ja ja ja STARANE fluroxypyr - - ja ja ja ja ja MCPA MCPA ja ja MCPP MCPP - - ja ja ja ja ja ALLIE ALLIE EX HARMONY M carfentrazoneethyl metsulfuronmethyl metsulfuronmethyl + carfentrazoneethyl metsulfuron-ethyl + thifensulfuronethyl - - ja ja ja ja ja - - ja ja ja ja ja ja ja CAMEO tribenuron-methyl - - ja ja ja ja ja VERIGAL D bifenox + MCPP - - ja ja ja ja ja LEXUS XPE LEXUS Millenium LEXUS Solo FOXPRO D PLATFORM S flupyrsulfuronethyl + metsulfuronmethyl flupyrsulfuronmethyl + thifensulfuronmethyl flupyrsulfuronmethyl bifenox + MCPP + ioxynil carfentrazoneethyl + MCPP-P - - ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja - - ja ja ja ja PRIMUS florasulam - - ja ja ja ja MONITOR + Monitor plus STARANE KOMBI BOFIX sulfosulfuron - - ja ja ja ja ja fluroxypyr + clopyralid + ioxynil fluroxypyr + clopyralid + MCPA - - ja ja ja ja ja ja ja BINGO cinidon-ethyl - - ja ja ja - - HUSSAR ATTRIBUT iodusulfuron + safner sulfonyl-aminocarbonyltriazoline - - ja ja ja ja ja - - ja ja ja - - na winter: 1 e knoop

41 OVERZICHTSTABEL HALMVERSTEVIGING PERIODE WEEK WINTERGERST WINTERTARWE April 1 - oprichten (controle op voetziekte) April 2 2 e stikstofgift - April 3 eventuele ziektebestrijding 1 e - 2 e knoop 2 e stikstofgift + halmversteviging ( eventueel gesplitste toepassing) April Mei 1 laatste blad 3 e stikstofgift in vaste vorm - Mei 2 halmversteviging (aarknikken) - Mei Volleveldslegering : feest voor houtduiven 41

42 3. Halmversteviging 3.1. Algemeen Het optreden van legering zal in eerste instantie moeten worden tegengegaan door een juiste teeltstrategie aangaande rassenkeuze, zaaidichtheid en stikstofbemesting. Daarnaast is voor hoge, oogstzekere opbrengsten de inzet van een groeiregulator onontbeerlijk. De groeiregulator werkt remmend op de lengtegroei van de stengel en bevordert de diktegroei ervan. Hierdoor wordt een korter en steviger gewas verkregen. De werking van de groeiregulator is sterk afhankelijk van de temperatuur. Voor een juiste bespuiting moet behalve met gewasstadium ook met de temperatuur rekening worden gehouden. Afhankelijk van het tijdstip van toepassing zal de interactie van de groeiregulator op de plantfysiologie verschillen (verkorting dan wel versteviging) : - een vroege toepassing zal werken op de eerste tussenknoopstukken, met meer stengelversteviging dan stengelverkorting tot gevolg ; - een latere toepassing zal vooral werken op de afstand tussen laatste blad en aar. Het verkortingseffect is groter, hetgeen de overdracht van ziekten tussen blad en aar kan bevorderen Groeiregulatie in wintergerst Doorknikken van de aar Vanaf gewashoogte van 30 cm tot verschijnen van de baarden. Niet meer toepassen van zodra aar begint te schuiven! Er zijn verschillen in rasgevoeligheid. 42