BELGISCHE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS CHAMBRE DES REPRÉSENTANTS DE BELGIQUE INTEGRAAL VERSLAG COMPTE RENDU INTÉGRAL HA 50 COM 085 HA 50 COM 085

Transcriptie

1 HA 50 COM 085 HA 50 COM 085 BELGISCHE KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS CHAMBRE DES REPRÉSENTANTS DE BELGIQUE Handelingen Annales INTEGRAAL VERSLAG VAN DE OPENBARE VERGADERING VAN DE COMPTE RENDU INTÉGRAL DE LA RÉUNION PUBLIQUE DE LA COMMISSIE VOOR DE BUITENLANDSE BETREKKINGEN COMMISSION DES RELATIONS EXTÉRIEURES VAN DU

2 2 HA 50 COM 085 AGALEV-ECOLO : Anders gaan leven / Ecologistes Confédérés pour l organisation de luttes originales CVP : Christelijke Volkspartij FN : Front National PRL FDF MCC : Parti Réformateur libéral - Front démocratique francophone - Mouvement des Citoyens pour le Changement PS : Parti socialiste PSC : Parti social chrétien SP : Socialistische Partij VLAAMS BLOK : Vlaams Blok VLD : Vlaamse Liberalen en Democraten VU&ID : Volksunie&ID21 Afkortingen bij de nummering van de publicaties : Abréviations dans la numérotation des publications : DOC /000: Parlementair Document van de 50e zittingsperiode + DOC /000 : Document parlementaire de la 50e het nummer en het volgnummer législature, suivi du n et du n consécutif QRVA : Schriftelijke Vragen en Antwoorden QRVA : Questions et Réponses écrites HA : Handelingen (Integraal Verslag) HA : Annales (Compte Rendu Intégral) BV : Beknopt Verslag CRA : Compte Rendu Analytique PLEN : Plenumvergadering PLEN : Séance plénière COM : Commissievergadering COM : Réunion de commission Officiële publicaties uitgegeven door de Kamer van volksvertegenwoordigers Publications officielles éditées par la Chambre des représentants Bestellingen : Commandes : Natieplein 2 Place de la Nation Brussel 1008 Bruxelles Tel. : 02/ Tél. : 02/ Fax : 02/ Fax : 02/ alg.zaken@dekamer.be aff.generales@lachambre.be

3 HA 50 COM Inhoud Sommaire Woensdag 12 januari 2000 Mercredi 12 janvier 2000 COMMISSIE VOOR DE BUITENLANDSE BETREKKINGEN - COM 085 Mondelinge vraag van de heer Francis Van den Eynde aan de vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken over de onvoldoende diplomatieke vertegenwoordiging van ons land bij de begrafenis van het Kroatisch staatshoofd Franco Tudjman (nr. 716) 5 sprekers : Francis Van den Eynde, Louis Michel, vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken Samengevoegde mondelinge vragen van : - de heer Yvon Harmegnies aan de vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken over Tibet (nr. 715) - de heer Ferdy Willems aan de vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken over Tibet (nr. 723) 6 sprekers : Yvon Harmegnies, Ferdy Willems, Louis Michel, vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken Samengevoegde mondelinge vragen van : - de heer Servais Verherstraeten aan de vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken over de levering van nucleair materiaal aan Pakistan (nr. 738) - mevrouw Leen Laenens aan de vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken over een brief van IAAE inzake levering aan Pakistan van nucleair materiaal door de firma Alstom (nr. 741) 8 sprekers : Servais Verherstraeten, Leen Laenens, Louis Michel, vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken COMMISSION DES RELATIONS EXTÉRIEURES COM 085 Question orale de M. Francis Van den Eynde au vicepremier ministre et ministre des Affaires étrangères sur la représentation diplomatique insuffisante de notre pays aux funérailles du chef d Etat croate Franco Tudjman (n 716) 5 orateurs : Francis Van den Eynde, Louis Michel, vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères Questions orales jointes de : - M. Yvon Harmegnies au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères sur le Tibet (n 715) - M. Ferdy Willems au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères sur le Tibet (n 723) 6 orateurs : Yvon Harmegnies, Ferdy Willems, Louis Michel, vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères Questions orales jointes de : - M. Servais Verherstraeten au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères sur la livraison de matériel nucléaire au Pakistan (n 738) - Mme Leen Laenens au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères sur un courrier de l AIEA se rapportant à la livraison de matériel nucléaire au Pakistan par l entreprise Alstom (n 741) 8 orateurs : Servais Verherstraeten, Leen Laenens, Louis Michel, vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères

4 HA 50 COM 085

5 HA 50 COM COMMISSION DES RELATIONS EXTÉRIEURES RÉUNION PUBLIQUE DU MERCREDI 12 JANVIER 2000 COMMISSIE VOOR DE BUITENLANDSE BETREKKINGEN OPENBARE VERGADERING VAN WOENSDAG 12 JANUARI 2000 De vergadering wordt geopend om uur door de heer Geert Versnick, voorzitter. La réunion est ouverte à heures par M. Geert Versnick, président. Mondelinge vraag van de heer Francis Van den Eynde aan de vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken over de onvoldoende diplomatieke vertegenwoordiging van ons land bij de begrafenis van het Kroatisch staatshoofd Franco Tudjman (nr. 716) Question orale de M. Francis Van den Eynde au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères sur la représentation diplomatique insuffisante de notre pays aux funérailles du chef d Etat croate Franco Tudjman (n 716) De heer Francis Van den Eynde (Vlaams Blok) : Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, naar aanleiding van het overlijden van de eerste president van het opnieuw onafhankelijk geworden Kroatië heeft de regering het nodig gevonden zich aan te sluiten bij de clan van de politiek-correcten in Europa en slechts een hogere ambtenaar gestuurd naar de begrafenisplechtigheid, terwijl het toch om een verkozen staatshoofd ging. De officiële reden was dat Tudjman een regime leidde dat autoritaire trekjes vertoonde en dat ook de pers in dat land nogal sterk gebonden was aan de regering. Dat zal ongetwijfeld juist zijn en dat is te betreuren, maar het blijkt dat Tudjman toch een zeer populaire figuur was - de opkomst bij de begrafenis heeft dit aangetoond -, ook al heeft zijn partij een paar weken later de verkiezingen verloren. Wij moeten eveneens toegeven dat hij een democratisch verkozen staatshoofd was van een relatief nabij Europees land. Wat mij een beetje ergert is het feit dat, eens te meer, blijkt dat men in de internationale politiek met twee maten meet. Het is nog niet zo lang geleden dat u, mijnheer de minister van Buitenlandse Zaken, hier de vraag hebt gesteld of u als minister van Buitenlandse Zaken een bezoek mocht brengen aan landen die zich niet al te strak aan de internationale rechtsregels houden. De vraag werd niet beantwoord, maar door het feit dat u de vraag stelde, suggereerde u al een positief antwoord. De vorige minister van Buitenlandse Zaken heeft ongeveer een jaar geleden een bezoek gebracht aan Cuba, een regime dat niet alleen autoritaire trekjes vertoont, maar al 40 jaar een puur totalitaire militaire dictatuur is. Niemand heeft toen gezegd dat de minister beter niet naar dat land ging. Ik moet daaraan toevoegen, mijnheer de vice-eerste minister, dat indien morgen Fidel Castro het leven zou laten, ons land wel vertegenwoordigd zou zijn door een lid van de regering en niet door een ambtenaar. Een andere zaak die mij ergert en waarop ik zeker in de toekomst nog zal terugkomen, is de vaststelling dat West-Europa, wanneer het over Oost-Europa gaat, zich steeds meer pretentieus en arrogant opstelt. West- Europa neemt een houding aan van wij weten wel beter, of kijk eens hoe goed wij het wel doen. Dat is soms een beetje overdreven. Men verwijt aan Tudjman - terecht - dat de pers zeer gebonden was aan zijn regime. Welnu, mijnheer de minister van Buitenlandse Zaken, wie op dat vlak in West-Europa zonder zonde is werpe de eerste steen. Op de RTBF mogen bepaalde partijen ook niet ter sprake komen en ik heb u daartegen nog nooit horen protesteren. Deze arrogantie, die men zelfs niet durft tentoon te spreiden - en gelukkig maar - met betrekking tot de derde wereld, maakt ons in Oost- Europa minder en minder populair. Indien wij de ambitie zouden koesteren om daar ooit de problemen te helpen oplossen, zou het beter zijn Oost-Europa een klein beetje rustiger en vriendelijker te bejegenen. Mijnheer de vice-eerste minister, kunt u mij zeggen waarom eens te meer deze arrogante houding werd aangenomen bij het overlijden van de president van Kroatië?

6 HA 50 COM 085 Minister Louis Michel : Mijnheer de voorzitter, mijnheer Van den Eynde, op Europees niveau werden afspraken gemaakt over de vertegenwoordiging van ons land bij de begrafenis van president Tudjman. Voor de vertegenwoordiging bij een begrafenis van een buitenlands staatshoofd bestaan geen internationale protocollaire regels. Zoals het geachte lid terecht opmerkt werd de heer Franco Tudjman democratisch verkozen tot president van Kroatië. Het is evenwel zo dat Kroatië aan een Europees land een aantal van de door haar aangegane verbintenissen niet of slechts ten dele nakomt, zoals nog onlangs door de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa werd opgemerkt. België, zoals de andere EU-lidstaten, wenst dat de democratische hervormingen in Kroatië worden voortgezet. België werd op de begrafenis vertegenwoordigd door de Belgische ambassadeur te Zagreb, de officiële vertegenwoordiger van België in Kroatië. Er bestaat bij mijn weten geen zogenaamd scenario voor de vertegenwoordiging op andere begrafenissen. Elke beslissing over de Belgische vertegenwoordiging bij een begrafenis van een buitenlands staatshoofd staat op zichzelf en wordt genomen met inachtneming van alle nuttige elementen over de bilaterale betrekkingen met het bewuste land. De heer Francis Van den Eynde (Vlaams Blok) : Mijnheer de voorzitter, ik weet dat er protocollaire regels bestaan. De minister heeft echter niet ontkend dat er bepaalde tradities bestaan. Tenzij er zwaarwichtige redenen kunnen worden ingeroepen, moeten tradities worden gerespecteerd. Zagreb ligt slechts op 1500 kilometer van Brussel. Kroatië is een buurland. Het regime mag dan al autoritaire trekjes hebben, het is geen dictatuur. Havana ligt veel verder. Alhoewel ik zeker niet zit te wachten op de dood van de Cubaanse dictator Castro, ben ik wel erg benieuwd het verschil in behandeling te kunnen vaststellen mocht Castro overlijden. Mijnheer de voorzitter, ik beklemtoon dat ons land er alle belang bij heeft zich niet te arrogant op te stellen ten opzichte van Oost-Europa. Een dergelijk arrogante houding roept alleen ergernis op en is niet in het belang van de democratie, de vrede en de veiligheid in Europa. Het incident is gesloten. L incident est clos. Questions orales jointes de : - M. Yvon Harmegnies au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères sur le Tibet (n 715) - M. Ferdy Willems au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères sur le Tibet (n 723) Samengevoegde mondelinge vragen van : - de heer Yvon Harmegnies aan de vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken over Tibet (nr. 715) - de heer Ferdy Willems aan de vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken over Tibet (nr. 723) M. Yvon Harmegnies (PS) : Monsieur le président, monsieur le ministre, le passage à l an 2000 représente à nos yeux une source de réjouissances, mais l arrivée de ce troisième millénaire est, par contre, perçue de manière assez angoissante par l ensemble de la population tibétaine. En effet, il s agit là du cinquantième anniversaire de la domination chinoise sur son territoire. Depuis cinquante ans, un mécanisme de sinisation du régime s est mis en place. S ajoute à cela le non-respect des droits les plus élémentaires. L oppression culturelle entamée depuis un trop grand nombre d années ne cesse de se développer. Les droits de l homme et les libertés de culte ne sont pas respectés, la Chine imposant un contrôle autoritaire sur le choix des grands lamas et sur la vie des grandes autorités religieuses tibétaines. Ce ne sont pas les exemples qui manquent. Au point de vue de l administration chinoise au Tibet, vous savez comme moi qu en 1951, la Chine et le Tibet ont signé un accord comprenant dix-sept points selon lesquels les autorités chinoises ne pouvaient intervenir en aucun cas dans le choix du système social et gouvernemental tibétain. Cet accord n a jamais été respecté.le nom des provinces tibétaines a été sinisé. Sur le plan du coût humain, on chiffre actuellement à plus de le nombre de Tibétains tués par les autorités chinoises depuis En ce qui concerne le contrôle de l éducation, je ne citerai que deux exemples. Le chinois est devenu la langue officielle, en lieu et place du tibétain. Les emplois dans le secteur public sont fermés aux Tibétains. J en viens maintenant à l intolérance religieuse, rappelée par l actualité récente. La pratique de la religion tibétaine est interdite depuis Quelque monastères et/ou lieux de culte ou de pèlerinage ont été détruits. Or, la Constitution de la République populaire de Chine, datant de 1982, prévoit et accorde la liberté de culte. Les autorités chinoises tentent de porter le discrédit sur l autorité religieuse du dalaï-lama. Le onzième panchenlama est le candidat imposé par Pékin. Le choix tibétain est délibérément nié par les autorités chinoises. Quasiment tous les grands lamas et les grands maîtres spirituels sont en exil. Le dix-septième karma-pât, troisième dans la hiérarchie du lamaïsme, a choisi l exil à la fin de la semaine passée. La fuite du bouddha vivant est une lourde défaite pour Pékin. Et, pour le reste du monde, un signe que la répression est sans pitié.

7 HA 50 COM Yvon Harmegnies En ce qui concerne l immigration chinoise, celle-ci est évidemment encouragée par Pékin. Cependant, cet afflux déstabilise toute l économie tibétaine. Ce qui est le plus inquiétant, c est la présence militaire. Certains rapports du gouvernement indien précisent qu il y aurait au Tibet trois sites de missiles nucléaires. Ces mêmes rapports estiment également que soldats chinois sont stationnés sur le territoire tibétain. Enfin, la Chine a admis qu elle déversait des déchets nucléaires sur le plateau tibétain. Vingt kilomètres carrés de zone contaminée par des déchets radioactifs sont localisés près du lac Koukou Nor. Monsieur le ministre, face à tout cela, les capitales occidentales ne répondent que par l indifférence et le silence, ne s inquiétant que de la faiblesse du volume et de la rentabilité des transactions avec cet Etat. Certes, la présence de la Chine au Conseil de sécurité de l ONU et son droit de veto restreignent formidablement toute marge de manoeuvre. Cependant, la portée des droits de l homme est universelle. Ma principale question est donc la suivante. La Belgique ne pourrait-elle pas, dans une perspective internationale, exhorter l opinion publique et/ou inciter les autorités européennes à engager un dialogue ou prendre une résolution demandant aux autorités chinoises d envisager des concertations en vue de permettre le respect des droits des minorités? De heer Ferdy Willems (VU&ID) : Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, China is toch wel een bijzonder merkwaardig land : 30 provincies en 56 nationaliteiten. Eén bevolkingsgroep domineert evenwel al de andere namelijk de HAN-Chinezen met 92% van de bevolking. Voor zijn minderheden hanteert China steeds hetzelfde imperialisme. Ik neem als voorbeelden Xin Yang in het Noordwesten maar vooral ook Tibet. Telkens worden dezelfde redenen aangehaald : strategische waarde en bodemrijkdommen. Ik zal hierop niet verder ingaan. De vorige spreker heeft reeds uitvoerig gewezen op het nucleaire belang. In Tibet ligt de basis van Amdo. Er worden ook religieuze motieven gehanteerd. In Xin Yang vervolgt men de Islam terwijl in Tibet de boeddhisten worden vervolgd. Een ander motief is de sluipende denaturalisatie, zeg maar culturele genocide. Ik geef een aantal cijfers. In Xin Yang was in % van de bevolking Han terwijl dit percentage vandaag is opgelopen tot meer dan 50%. De hoofdstad van Xin Yang, Kulumki, is nu reeds voor 80% Chinees. Hetzelfde geldt voor Tibet waar Lhasa Chinees wordt gemaakt. In beide gebieden wordt op een gelijkaardige manier verzet gepleegd. Noodgedwongen heeft een groot deel van dit verzet zich naar het buitenland verplaatst, respectievelijk Indië en Kazakstan. In beide gebieden is er af en toe enig gewapend verzet. Ik keer terug op de sluipende denaturalisatie van Tibet. Het historische Tibet beslaat zowat 3 miljoen vierkante kilometer en 6 miljoen mensen. In 1965 wordt Tibet vanuit Peking opgesplitst in een soort autonome republiek met zowat een derde van de bevolking en een derde van de oppervlakte. De rest wordt gewoon bij andere provincies gevoegd. De hoofdstad Lhasa wordt een Chinese stad en Han-Chinesen krijgen sociale voordelen. Het verzet wordt vooral door de Dalai Lama georganiseerd. Zijn verzet gaat uit van een boeddhistische inspiratie wat volgens mij de meest vredelievende godsdienst is die er bestaat. Een heel actueel element is het feit dat de Dalai Lama tracht te redden wat er te redden valt door te pleiten voor een land en twee systemen. Een methode die ook voor Hongkong en Taiwan wordt gehanteerd. De Dalai Lama heeft de Nobelprijs voor de vrede gekregen en wordt overal aanvaard. Vorige week is ook hij echter het land ontvlucht. Het binnenlandse verzet wordt gekenmerkt door een aantal grote opstanden. Vooral de opstanden van 1959 en 1989 zijn de voornaamste. Men heeft berekend dat tussen 1950 en 1990 meer dan een miljoen mensen door de Chinese vrede - de Pax Sinica - werden vermoord. Rapporten van Amnesty International hebben het over verkrachtingen, martelingen, ondervoeding, politieke gevangenen waaronder ook kinderen van 10 jaar, hoge sterftecijfers in de gevangenissen en culturele onderdrukking. Mijnheer de minister, ik bespaar u een massa documenten over dit onderwerp. Ik heb een opsomming van alle resoluties over Tibet. Ik heb een interessant document dat in februari 1996 eenparig werd goedgekeurd door de Kamer. Interessant is ook de reactie van de ambassade van de Volksrepubliek op die resolutie. Sta me toe dat ik enkele zinnen uit deze reactie citeer om hun onwil aan te tonen : Zoals iedereen weet, Tibet maakt integraal en onvervreemdbaar deel uit van het Chinese territorium en de Tibetanen zijn leden van de grote familie van de Chinese natie. Hierover discussiëren maakt voor China een onvriendelijke daad uit maar ook een groteske inbreuk op de binnenlandse aangelegenheden van China. China verzet zich daartegen krachtig en toont zich zeer ontevreden. Als autonome regio geniet Tibet voluit van de mensenrechten, religieuze rechten, enzovoort. Ik verwijs naar de rapporten Torture in Tibet, en naar het dossier van Amnesty International over Tibet. Kortom, dit is hemeltergend. Mijnheer de minister, in dit moeilijke dossier kunnen wij toch niet apathisch toekijken. Ik heb deze week een artikel gelezen waarin wordt geopperd dat bepaalde

8 HA 50 COM 085 Ferdy Willems volkeren in opstand mogen komen en andere niet. Ik zou graag uw visie terzake kennen. Wenst u in de mate van het mogelijke initiatieven te nemen? Hoe schat u de diplomatieke en economische relaties met China in? M. Louis Michel, ministre : Monsieur le président, chers collègues, je remercie les intervenants d avoir posé une question pertinente, qui exprime une réalité à laquelle nous souscrivons tous et qui justifie largement les actions les plus fermes en la matière. Comme le gouvernement précédent, ce gouvernement reste de manière générale préoccupé par la violation des droits de l homme en République populaire de Chine et déplore en particulier les manquements du gouvernement chinois en ce qui concerne la protection de l identité ethnique, culturelle, religieuse et linguistique des Tibetains. De regering zal ook het Belgische beleid voortzetten en de nodige inspanningen doen om druk uit te oefenen op de Chinese regering teneinde een verbetering van de situatie te bewerkstelligen. L action de la Belgique se situe à la fois au niveau européen, dans le cadre du dialogue sur les droits de l homme entre l Union européenne et la Chine, et sur le plan bilatéral, à l occasion de visites de ministres belges en Chine et de ministres chinois en Belgique. De telles rencontres bilatérales au niveau ministériel n ont pas encore eu lieu depuis mon entrée en fonction. De top van 21 december 1999 tussen de Europese Unie en China heeft de gelegenheid geboden om het gebrek aan respect voor mensenrechten in China in het algemeen en in Tibet in het bijzonder met de Chinese eerste minister aan te kaarten. Je continuerai d ailleurs à rester très vigilant, notamment au conseil général des Affaires étrangères européen, en demandant une remise à l ordre du jour de cette problématique. Je ne manquerai évidemment pas de vous informer de l évolution de cet épineux dossier. Ik denk dat alleen een permanente druk van de internationale opinie en ook van de internationale autoriteiten en regeringen positieve gevolgen in dit dossier kan hebben. M. Yvon Harmegnies (PS) : Monsieur le président, je remercie le ministre de sa réponse. Comme il vient de le dire, des actions fermes devront être poursuivies en la matière. J éprouve tout de même quelques inquiétudes au sujet de la politique menée par la Chine au Tibet. Comme l a dit le vice-premier ministre, elle revêt une importance particulière. Dans le cadre des relations diplomatiques entretenues par notre pays, nous devrons tout mettre en oeuvre pour que l indépendance légale du Tibet soit effective prochainement. Il ne faut pas se leurrer : ce ne sera pas le cas dans les mois qui viennent. Il y a fort à parier que cette question connaîtra des risques de marginalisation à court terme. Nous savons fort bien que le Tibet pourrait être le pays oublié du siècle prochain, tant la Chine représente un marché économique important pour les Occidentaux. La preuve en est qu à présent, la Chine veut accéder à l OMC. Je vous remercie donc de votre réponse, monsieur le ministre, mais je souhaiterais que le gouvernement belge reste vigilant en cette matière. De heer Ferdy Willems (VU&ID) : Mijnheer de voorzitter, ik dank de minister voor zijn antwoord. Op dit ogenblik zoekt men openingen met Hongkong, Macau en Taïwan. Misschien kan men via Taïwan de druk opvoeren. In het verleden negeerde Taïwan Tibet. De voorbije jaren hebben de Tibetaanse opposanten met Taïwan contacten aangeknoopt. Op dit ogenblik heeft Taïwan wel oor voor het standpunt van de Tibetanen. Het incident is gesloten. L incident est clos. Samengevoegde mondelinge vragen van : - de heer Servais Verherstraeten aan de vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken over de levering van nucleair materiaal aan Pakistan (nr. 738) - mevrouw Leen Laenens aan de vice-eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken over een brief van IAAE inzake levering aan Pakistan van nucleair materiaal door de firma Alstom (nr. 741) Questions orales jointes de : - M. Servais Verherstraeten au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères sur la livraison de matériel nucléaire au Pakistan (n 738) - Mme Leen Laenens au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères sur un courrier de l AIEA se rapportant à la livraison de matériel nucléaire au Pakistan par l entreprise Alstom (n 741) De heer Servais Verherstraeten (CVP) : Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, sedert 10 september jongstleden bent u bevoegd in dit dossier en daarom richt ik mijn vraag tot u. Het al dan niet verlenen van een exportvergunning voor nucleaire uitrusting aan het bedrijf Alstom voor een kerncentrale in Pakistan heeft nogal wat stof doen opwaaien. Eerst was er de schorsing van de vergunning door staatssecretaris Deleuze, die toen bevoegd was. Vervolgens heeft de kabinetsraad van 10 september een

9 HA 50 COM Servais Verherstraeten aantal knopen doorgehakt. Er werden procedures vereenvoudigd en samen met de minister van Economische Zaken, kreeg u de bevoegdheid. Volgens de notificatie van deze kabinetsraad werd toen een exportvergunning afgeleverd, weliswaar onder twee opschortende voorwaarden. Er was de voorwaarde dat de bewuste centrale, die al sinds 1998 niet meer functioneerde, opnieuw in werking moest zijn. Daarnaast diende Pakistan akkoord te gaan met de Full Scope Safeguard-regels. Nu blijkt dat het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie al op 18 november 1999 een schrijven zou hebben gericht aan de regering. Hierin staat dat de bewuste opschortende voorwaarden de facto de vervulling van die voorwaarden onmogelijk maakt. Het te leveren materiaal zou immers noodzakelijk zijn voor een veilig opstarten van de bewuste centrale. Mijnheer de minister, wat is de precieze inhoud van de brief en klopt het dat men vraagt om de leveringen te laten plaats vinden? In een brief aan het bedrijf wordt dezelfde mededeling gedaan en er zou zijn aan toegevoegd dat het te leveren materiaal niet voor militaire doeleinden mag worden aangewend. Mijnheer de minister, wat is de inhoud van de brief? Is deze demarche van het Agentschap gebruikelijk en aan wie was de brief geadresseerd? Blijkbaar was de niet meer bevoegde minister voor Energie eerder op de hoogte dan het kabinet van de eerste minister. Is deze brief een nieuw element in het dossier? Zal de regering haar houding wijzigen ten gevolge van deze brief. De staatssecretaris zegt dat niets is veranderd, dat de opschortende voorwaarden zijn vervuld en dat het materiaal België niet zal kunnen verlaten. Is dit het standpunt van de regering of dat van de niet bevoegde staatssecretaris? Concreet wil ik vragen of de Pakistaanse centrale op dit ogenblik in werking is, waardoor de eerste voorwaarde is vervuld. Zijn er aanwijzingen dat Pakistan zijn nucleaire installaties door het Agentschap wil laten controleren? Indien ja, waaruit blijken die aanwijzingen? Volstaat het voor de regering dat Pakistan enkel die centrale laat controleren of eist de Belgische regering dat Pakistan de controle op alle nucleaire installaties op het grondgebied toestaat? Mijn vragen gaan dus over de interpretatie van de voorwaarden en of ze op dit ogenblik zijn vervuld. Mevrouw Leen Laenens (AGALEV-ECOLO) : Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, ik zal de vraag niet nader situeren. Dat heeft voorgaande spreker al voldoende gedaan. Ik zal mij vooral toespitsen op de briefwisseling, met name op een brief gedateerd op 18 november die via de normale diplomatieke weg verzonden zou zijn. Mijnheer de minister, ik vind het dan ook aangewezen deze vraag aan u te stellen. Het is merkwaardig dat het bedrijf Alstom, dat in eerste instantie betrokken partij is bij de inhoud, over een kopie van deze brief zou hebben beschikt vooraleer die op het bureau van de eerste minister was beland. De brief was immers gericht aan de eerste minister. Mijnheer de minister, hoe komt het dat deze brief niet eerder bij de eerste minister is beland en welk tracé heeft hij gevolgd? Waren uw diensten ervan op de hoogte dat deze brief werd verzonden? Wat is de houding van uw administratie in dit dossier, zowel hier in België als de delegatie in Wenen? Zijn er vanuit uw betrokken diensten initiatieven genomen in dit dossier? Uit de inhoud van de brief blijkt dat hij werd opgesteld op vraag van Pakistan. Heeft ons land op enige wijze tegen deze aanpak geprotesteerd? Wat was de eventuele reactie van het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie daarop? Minister Louis Michel : Mijnheer de voorzitter, collega s, aangezien de twee vragen van de geachte leden hetzelfde vraagstuk betreffen, zal ik ze tegelijk behandelen. De diensten van mijn departement werden er op 23 november laatstleden door de ambassade te Wenen van op de hoogte gebracht dat het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie (IAAE) de premier een brief had gestuurd met betrekking tot de beslissing van de regering op 10 december om de uitvoer van een door de firma Alstom geproduceerd meetsysteem van de neutronenstroom, bestemd voor de atoomcentrale Kanupp in Pakistan, aan bepaalde voorwaarden te onderwerpen. Die brief werd door de bevoegde dienst van mijn administratie op 14 december in ontvangst genomen. De tijd die verstreek voor de verzending had alles te maken met een nota met technische uitleg die de veiligheidsdirectie van het IAAE had beloofd. Zonder dit document was de brief onvolledig. Deze nota werd uiteindelijk vervangen door een onderhoud van onze ambassadeur met diezelfde directie op 10 december. Op 13 december werden de diensten van de premier geïnformeerd. De administratie overhandigde een ontwerp van een begeleidende brief voor de premier, waarvan ik slechts op 6 december kennis nam. De brief van de directeur-generaal van het IAAE pleit voor de uitvoer van betrokken materieel.

10 HA 50 COM 085 Louis Michel Kanupp beschikt momenteel over een verouderde controle-uitrusting. Volgens het IAAE zou het blijven gebruiken van de centrale zonder die uitrusting te vervangen, ernstige gevolgen kunnen hebben voor de veiligheid. Het agentschap besloot dat de uitrusting die aan België werd besteld, noodzakelijk is om de achteruitgang van de veiligheid van de centrale tegen te gaan. Het agentschap preciseert dat het garantiestelsel van het IAAE van toepassing is op Kanupp, ook al heeft Pakistan geen akkoord voor algemene garanties gesloten. Dit is overeenkomstig een specifiek garantie-akkoord dat in 1969 werd gesloten. Op grond van dit akkoord bevestigt het IAAE dat er in die centrale op geen enkel ogenblik kon worden vastgesteld dat er nucleair materiaal of uitrusting werd aangewend voor militair of ander onwettig gebruik. Volgens de informatie waarover wij beschikken, zou de atoomcentrale Kanupp operationeel zijn sinds begin december Er zijn geen aanwijzingen dat Pakistan aanstalten maakt om het stelsel van de Full Scope Safeguards volledig te onderschrijven. Het IAAEgarantiestelsel is volledig van toepassing op de Kanuppcentrale en breidt zich ook uit tot de uitrusting. Normaliter betreft het stelsel enkel het materiaal. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat het land bereid is om een ad hoc stelsel te aanvaarden voor de uitrusting die door de firma Alstom moet worden geleverd. De ambassadeur van Pakistan heeft zopas nieuwe stappen gezet bij mijn diensten om een persoonlijke brief van mijn Pakistaanse ambtgenoot, de heer Abdul Sattar, te overhandigen. Hierin onderstreept hij het levensnoodzakelijke karakter van Kanupp voor de stad en beklemtoont hij opnieuw de bereidheid van zijn regering om de betrokken uitrusting te onderwerpen aan een specifiek garantiestelsel dat door het IAAE zal worden uitgewerkt. Wat de vermeende initiatieven van mijn administratie betreft, wil ik de geachte leden geruststellen dat ik volledig de beslissing respecteer die in december laatstleden door de regering werd genomen. Ik ben evenzeer verheugd over de nauwe samenwerking tussen de bevoegde dienst van mijn administratie die belast is met nucleaire vraagstukken en mijn kabinet. Ik weet niet hoe de staatssecretaris Deleuze en de pers kennis kregen van de brief van de directeur-generaal van het IAAE. Ik bevestig de beslissing die de regering op 10 december laatstleden heeft genomen. Het koninklijk besluit van 19 oktober 1999 heeft de bevoegdheid voor exportvergunningen van nucleair materiaal en uitrusting aan de ministers van Buitenlandse Zaken en Economie toegekend. De toepassingsmodaliteiten van het tweede deel van de beslissing worden momenteel door de 3 betrokken kabinetten onderzocht. De beslissing die genomen werd door de regering blijft, omwille van het feit dat die brief geen nieuw element bevat. De centrale werkt heel waarschijnlijk volgens de inlichtingen die ik kreeg, maar Pakistan is niet bereid zich te plooien naar het systeem van de Full Scope Safeguards. Er is dus geen enkel nieuw element die de beslissing van de regering kan wijzigen. De heer Servais Verherstraeten (CVP) : Mijnheer de minister, het verhaal over de briefwisseling overtuigt me niet. De aangekondigde bijlagen werden niet ontvangen. Men beschouwt de brief als niet ontvangen. Het proces duurde ongeveer 20 dagen. Dit geeft onvermijdelijk aanleiding tot problemen. De staatssecretaris was via informele bronnen ingelicht. Als men sneller open kaart had gespeeld, had men heel wat problemen kunnen voorkomen. U hebt gezegd dat de eerste voorwaarde inzake de inwerkingstelling van de installatie waarschijnlijk vervuld is. Het is het een of het ander. Ofwel is de installatie in werking, ofwel niet. Uit uw antwoord kan ik opmaken dat de regering de eerder genomen beslissing van de Ministerraad inzake de algemene controle en het algemeen garantieakkoord handhaaft. Een specifiek garantieakkoord kan niet volstaan. Ik ga ervan uit dat de regering dit standpunt aan de IAAE zal meedelen. Minister Louis Michel : Voor de regering is het duidelijk dat er geen nieuwe elementen zijn opgedoken zodat het niet nodig is het dossier opnieuw te bespreken. Il y avait deux conditions : le redémarrage de la centrale et que le Pakistan se soumette au système des Full Scope Safeguards. Wat is het verschil tussen de Full Scope Safeguards en wat voorgesteld werd door de IAAE? Het verschil is dat met het systeem voorgesteld door de IAAE, de controle alleen op Kanupp betrekking heeft en niet op de andere centrales. Le Full Scope Safeguard est, en fait, le système par lequel le Pakistan accepte le contrôle de l AIEA sur toutes ses centrales. L AIEA garantit que le matériel qui est à Kanupp n a rien à voir avec la production nucléaire militaire, mais cela ne suffit pas. Le Full Scope Safeguard équivaut, en fait, au contenu du Traité de non-prolifération. Ce sont les mêmes conditions.

11 HA 50 COM Louis Michel Donc, par rapport à ladécision qui a été prise, les deux conditions ne sont pas remplies. La première l est mais pas la seconde. On pourrait poser le problème de la responsabilité politique du gouvernement belge qui ne veut pas livrer un matériel qui assure la sécurité, mais je renverse la question. C est au Pakistan qu il appartient de prendre sa responsabilité et d accepter, soit de signer le Traité de non-prolifération, soit de se soumettre au Full Scope Safeguard. On ne va quand même pas nous reprocher, à nous, de ne pas assumer une responsabilité politique en termes de sécurité au Pakistan alors que le gouvernement pakistanais ne veut pas la prendre lui-même. Il n y a donc rien de changé. L incident est clos. Het incident is gesloten. - De openbare commissievergadering wordt gesloten om uur. - La réunion publique de commission est levée à heures.