NOTITIE 1 INLEIDING 2 COMPONENTEN EN NORMEN. Schoorsteenverhoging REC Harlingen. REC Harlingen. definitief. ir. A.M. Schakel

Transcriptie

1 NOTITIE Onderwerp Schoorsteenverhoging REC Harlingen Project REC Harlingen Opdrachtgever FUMO Projectcode LW27-8 Status definitief Datum 8 juni 207 Referentie - Auteur(s) ir. A.M. Schakel Gecontroleerd door ing. S. Veenstra Goedgekeurd door ir. A.M. Schakel Paraaf Bijlage(n) I NNM journaals II Specifieke foto Aan FUMO Dhr. R. Tieleman, dhr. D. Spoelstra Kopie Provincie Friesland Dhr. N. Kistemaker INLEIDING Vanwege de zorgen van een aantal omwonenden en actiegroepen over de emissies van de REC in Harlingen en de mogelijke gevolgen daarvan voor de omgeving, wordt overwogen of schoorsteenverhoging van de REC mogelijk en noodzakelijk is. De indruk bestaat dat de combinatie van een te lage schoorsteen met hoge emissies bij bepaalde weersituaties leidt tot pluimdaling, overlast en mogelijk ook gezondheidsschade als gevolg van blootstelling aan (zure) gassen. Aan Witteveen+Bos is gevraagd om het pluimgedrag en de blootstelling nader te onderzoeken, teneinde informatie te verkrijgen over de wel-of-niet noodzaak van schoorsteenverhoging. Daarnaast is een beschouwing gevraagd over (realistische) andere opties dan schoorsteenverhoging die er eventueel zijn om de lokale luchtkwaliteit te verbeteren. 2 COMPONENTEN EN NORMEN Emissies die qua omvang en aard in aanmerking komen als potentiële factoren voor hinder zijn de zure emissies, te weten NO x, HCl, SO 2 en HF. In tabel 2. staan gegevens samengevat over de emissies en normen en de voor gezondheid relevante toetsingswaardes, de zogenoemde voorlichtingsrichtwaarde (VRW). De voorlichtingsrichtwaarde (VRW) geeft de luchtconcentratie van een stof die met grote waarschijnlijkheid door de blootgestelde bevolking als hinderlijk wordt waargenomen of waarboven lichte gezondheidseffecten mogelijk zijn. Witteveen+Bos Raadgevende ingenieurs B.V. Van Twickelostraat 2 Postbus AE Deventer +3 (0) KvK

2 Tabel 2. Overzicht grenswaarden, meetwaarden en VRW-waarden van zure emissies van de REC emissie grenswaarde dag [mg/nm³] emissie grenswaarde jaargem. [mg/nm³] emissie gemeten*) jaargem. [mg/nm³] storingen gemeten [mg/nm³] luchtkwaliteitseis of MTR [µg/nm³] VRW -uur [mg/nm³] NO x ,6 < (uurgem. 8x/jaar) 40 (jaargem.) SO ,0 < (uurgem. 24x/j) 25 (daggem. 3x/j) 0,96 2,0 HCl 8 5 7,2 < (99,99- percentiel) **) 2,7 HF 0,2 0,3 0,7-2,5 0,3 (daggem.) ***) 0,83 *) Gemiddelde (ref. Onderzoek Rookgasreiniging REC Harlingen 206, 9 juni 206 Omrin) **) Voor HCl gelden geen MTR of luchtkwaliteitseisen. Gegeven is de richtwaarde conform RIVM rapport ***) MTR waarde voor fauna/vee (voedergewassen) en flora (RIVM rapport ). Uit dit overzicht volgt dat stikstofoxiden (NO x, met name NO 2) de meest kritische stof voor blootstelling in de omgeving is. Zowel bij reguliere bedrijfsvoering als bij storingen is de emissie van NO x verreweg het grootste terwijl de gevoeligheid voor blootstelling (op basis van VRW) aan NO 2 lager is dan voor HCl en SO 2. De emissie van HF is relatief zo laag dat deze niet relevant is in dit kader. Voor deze evaluatie wordt op basis van bovenstaande informatie en meetgegevens uitgegaan van: - toetsing aan een gecombineerde VRW-waarde 2 van mg/m³ voor totaal aan zure componenten 3 ; - reguliere bedrijfsvoering: totaal emissieconcentratie van 00 mg/nm³; - storingen: totaal emissieconcentratie van.000 mg/nm³. 3 GGD-ONDERZOEK LUCHTKWALITEIT Medio november 206 is een GGD-luchtkwaliteitsonderzoek op leefniveau in de omgeving van de REC van start gegaan. In de eerste twee maanden zijn er geen bijzonderheden geconstateerd die gerelateerd kunnen worden aan de REC en er zijn geen substantiële verhoogde waarden gemeten die aanleiding kunnen geven tot gezondheidsklachten. 4 De actuele concentraties en wekelijkse grafieken van onder andere NO 2, NO, PM0, CO en SO 2. van de twee meetstations van het onderzoek (Harlingen Lange Lijnbaan op circa 500 meter ten noorden van de REC en meetstation Wijnaldum) zijn te zien op Daarnaast kunnen tegelijk de twee andere stations in Friesland in beeld worden gebracht, te weten Balk en Kollumerwaard. In de GGD-rapportage zijn voor NO 2, NO, PM0 en SO 2 zogenoemde verschil-pollutierozen tussen Harlingen en Kollumerwaard of Balk weergegeven. In een pollutieroos is de hoogte van de gemiddelde concentratie van een stof, en uit welke richting deze komt, af te lezen. De rozen laten geen specifieke bijdrage van de REC zien Stikstofoxiden van rookgassen bevatten vooral stikstofmonoxide (NO) en stikstofdioxide (NO2). NO is een kleur-, reuk- en smaakloos gas dat weinig giftig is. NO 2 is wel giftig, ruikt slecht en heeft een irriterende werking op de luchtwegen. De interventiewaarden zijn in 205 herzien, waarbij in plaats van de standaard -uurswaarde ook voor andere tijdsduren waarden zijn vastgesteld. Voor de kortdurende blootstelling van 0 en 30 minuten is uitgegaan van de dezelfde waarden als die gelden voor -uur blootstelling. In dit geval kan de zogenoemde additieregel worden toegepast omdat de stoffen vergelijkbare gezondheidseffecten hebben. Op basis van de emissie-verhoudingen zou de gewogen waarde op,5 mg/m³ uitkomen. Veiligheidshalve wordt voor de gezamenlijke (opgetelde) immissieconcentratie van de vier stoffen uitgegaan van een VRW van mg/m³. Rapport Luchtkwaliteit Harlingen meetresultaten nov. 6 jan. 7. GGD Amsterdam, versie maart Witteveen+Bos LW27-8 definitief

3 De hoogst gemeten NO 2 immissie op meetstation Harlingen Lange Lijnbaan in de eerste twee maanden bedroeg 80 µg/m³ (uurgemiddeld), gemeten op 8 januari 207. Naast de continue metingen in de meetstations, zijn op 2 locaties vier verschillende diffusiebuisjes opgehangen die over perioden van vier weken de gemiddelde concentratie meten van NO 2, NH 3 en SO 2 en van HCl en HF ( zure gassen ). Over de eerste drie maanden laten de gemeten concentraties NO 2 (na correctie), SO 2 en NH 3 geen bijzonderheden zien. Voor HCl is op de meeste locaties de gemiddelde concentratie circa 2 µg/m³ (ofwel < detectiegrens); op de locatie dak van Windpowercentre (op circa 700 m NNO van de REC en 200 m NNO van het GGD meetstation) is de gemeten gemiddelde concentratie het hoogst (23 µg/m³). 2 4 SPECIFIEKE FACTOREN Bijzonderheden die in de situatie bij de REC een rol kunnen spelen, zijn: - gebouwinvloed (hoogte gebouw) in relatie tot de hoogte van de schoorsteen; - windmolens, die tot verhoging van de concentraties aan de noordzijde van de REC leiden; - invloed van kustlijnfumigatie. Navolgend wordt ingegaan op deze factoren. Eerst wordt ingegaan op het aspect van uurgemiddelde concentraties en variaties binnen het uur en op de initiële verdunning van de pluim. Uurgemiddelde concentraties versus kortstondige pieken De gangbare normstelling en modellering zijn gebaseerd op uurgemiddelde concentraties. Binnen een uur zijn echter variaties van de concentraties mogelijk, omdat de pluimvorm instantaan allerlei grillige vormen kan aannemen. Dit meander-gedrag hangt samen met de meteocondities en neemt toe bij meer instabiele situaties. Deze komen vooral in de lente en zomer voor (vooral door zon-instraling), maar ook in de wintermaanden kan turbulentie ontstaan door stevige wind, en is meander-gedrag ook bij de REC regelmatig zichtbaar (en vastgelegd in diverse foto s zie hieronder en bijlage II). Een modellering van dit gedrag is getoond op de website van Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation (CSIRO) in Australië, waarvan in onderstaande afbeeldingen enkele voorbeelden (momentopnamen) zijn weergegeven. Mede op basis van deze modellen zijn kortdurende piekwaarden versus uurgemiddelde concentraties te bepalen (ref: De factoren voor de pieken binnen een uurgemiddelde waarde zijn als volgt: - -minuut gemiddelde: factor 4-3-minuten gemiddelde: factor 3-0-minuten gemiddelde: factor 2 2 Dit ligt ruim beneden de wettelijke norm van 200 µg/m³ die 8 uur per jaar mag worden overschreden. Op het dak van het Windpowercentre hebben de andere gemeten stoffen geen afwijkende waarde ten opzichte van de overige 20 meetlocaties. Andere hogere HCl waarden zijn gemeten nabij de REC (5-6 µg/m³) en bij de Westerzeedijk ten zuiden van de haven (9 µg/m³). De GGD geeft aan dat er voor HCl geen lange termijn gezondheidskundige grenswaarden zijn. GGD Fryslân meet bij vijf bedrijven rond de REC voor ARBO de HCl concentratie. Van november 206 tot mei 207 zijn er geen alarmeringen geweest. 3 2 Witteveen+Bos LW27-8 definitief

4 Bij de meet- en berekeningsresultaten kunnen deze factoren betrokken worden. Voor bijvoorbeeld toetsing aan een 0-minuten gemiddelde VRW-waarde dienen de berekende uurgemiddelde concentraties met een factor 2 te worden verhoogd. Initiële verdunning Bij het verlaten van de schoorsteen heeft de pluim een diameter van circa 2,5 meter. Vanwege dispersie zal de pluim zich verbreden met de afstand, en neemt de concentratie in de pluim af. De verbreding is minimaal bij stabiele luchtlagen en beperkte windsnelheid. In dat geval is de pluimstijging echter maximaal. Met behulp van zogenoemde korte termijn berekeningen 2 kan het verloop van een concentratie in een pluim worden bepaald. De hoogste concentraties treden op bij stabiele omstandigheden. Aan de hand van Pasquill stabiliteitsklasses (voor dit doel goed toepasbaar) tonen onderstaande voorbeeldberekeningen het verschil tussen twee stabiele situaties: klasse D (meest stabiele situatie in dagperiode) en klasse F (meest stabiel; alleen in nachtperiode). Weergegeven is de concentratie op 00 meter afstand van de schoorsteen (hoogte 44 meter; géén warmte-inhoud en géén verticale uittredesnelheid uit de schoorsteen; lage windsnelheid van 2 m/s). De linker afbeelding betreft klasse D en de concentratie is op 44 meter hoogte (kern van de pluim) circa,3 mg/m³; in de rechter afbeelding (klasse F) is de pluim minder verbreed (geconcentreerder) en is de concentratie in de kern ruim 5 mg/m³. 2 Zoals in een eerdere voetnoot aangegeven, is door RIVM voor de 0-minuten gemiddelde VRW niet een hogere concentratie genoemd, maar is uitgegaan van de dezelfde waarde als de -uur gemiddelde blootstelling. Dit is een worst case benadering, en betekent voor de gecombineerde 0-minuten gemiddelde VRW voor zure componenten een concentratie van mg/m³. Op basis van: Methods for the calculation of physical effects. Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen 2. CPR 4E. 4 2 Witteveen+Bos LW27-8 definitief

5 De getoonde voorbeeldberekening gaat uit van een reguliere bedrijfsvoering met een emissieconcentratie van 00 mg/nm³ en een debiet van Nm³/uur, oftewel een emissievracht van 23 kg/uur, en zonder warmte-inhoud. De berekening laat zien dat in de dagperiode door de normale verdunning in de pluim na 00 meter de hoogste concentratie (c.q. in de kern van de pluim), ook bij zeer lage windsnelheid al direct na 00 meter voldoet aan de VRW-waarde en dat concentraties aan de grond nihil zijn. Deze voorbeeldberekening is getoond om te laten zien hoe snel een concentratie in een pluim afneemt. Bij hogere windsnelheden (dit voorbeeld betreft 2 m/s) is de verdunning hoger, waardoor de concentraties dus lager zijn dan hierboven getoond (zie tabel 4.). Omdat juist bij lage windsnelheid de pluimstijging hoog is, zijn deze voorbeelden waarbij de pluimstijging door warmte en snelheid op nul is gezet feitelijk een niet realistische worst case. Bij lage windsnelheid wordt de pluim minder gehinderd om te stijgen (zie bijvoorbeeld de foto van 7 januari 207 in bijlage II). Bij hogere windsnelheden worden door de turbulentie bij de uittrede bij de schoorsteen de warmte-inhoud en de verticale uittredesnelheid van de rookgassen sneller teniet gedaan en zal de pluimstijging steeds minder worden, zoals te zien is in foto s van 29 januari en 28 februari 207 (bijlage II). In tabel 4. staan de met het korte termijn model berekende concentraties in de kern van de pluim weergegeven bij verschillende windsnelheden en opnieuw de worst case aanname dat er geen enkele pluimstijging optreedt (de kern van de pluim vertrekt, en bevindt zich daarna constant, op 44 meter hoogte). De concentratie in de kern van de pluim (de plaats waar de concentratie per definitie maximaal is) is binnen 00 meter reeds lager dan de VRW-waarde. Tabel 4. Concentraties (mg/m³) op verschillende afstanden tot REC in kern van pluim (geen pluimstijging; bron: 23 kg/uur) snelheid 00 m 200 m 300 m 400 m 500 m 600 m 700 m 3 m/s 0,9 0,3 0,2 0, 0,08 0,06 0,05 4 m/s 0,7 0,2 0, 0,08 0,06 0,05 0,04 5 m/s 0,6 0,2 0, 0,08 0,05 0,04 0,04 Bovenstaande korte termijn verspreiding illustreert dat voor de reguliere bedrijfsvoering de uitkomsten van de verspreidingsberekeningen met het NNM bij de vergunning, die zeer geringe bijdrages van de REC aan achtergrondconcentraties laten zien, plausibel zijn. Hieronder wordt nader ingegaan op de situatie van een storing met sterk verhoogde emissieconcentraties. Initiële verdunning en storingsemissies Voor de situatie dat er zowel storing zou optreden aan de DeNOx als aan de bicarbonaat dosering, zijn de zure emissies maximaal. Op basis van optelling van maximale waarden (zie tabel 2..) wordt een totale concentratie van circa.000 mg/nm³ aangenomen bij een (worst case) maximaal debiet van Nm³/uur; dit betekent een emissievracht van 230 kg/uur. 2 2 Dit mechanisme is in verspreidingsmodellen zoals het NNM ingebouwd, waardoor op elk uur van een jaar bij de dan geldende omstandigheden qua wind en temperatuurverschil de dan optredende pluimstijging wordt berekend. Deze varieert van slechts enkele meters tot veel meer dan 00 meter. Alleen bij de start van de REC in het eerste jaar is een dergelijke situatie voorgekomen (met lager debiet); bij de grote storingen in 29 september 204 en en 2 oktober 205 waren de emissies lager. De situatie met maximaal debiet voor zover die al optreedt zal kortdurend zijn. De worst case emissie van zure componenten op 29 september 204 was circa 75 kg/uur in het eerste uur en circa 48 kg/uur in het tweede uur; bij de storing op en 2 oktober was de maximale vracht circa 32 kg/uur. 5 2 Witteveen+Bos LW27-8 definitief

6 In de volgende tabel zijn de met het korte termijn model berekende concentraties in de kern van de pluim (op 44 meter hoogte) en aan de grond (op 5 meter hoogte) weergegeven in geval dat er geen enkele pluimstijging optreedt, bij de genoemde stabiele omstandigheden en relatief lage windsnelheden. Tabel 4.2 Concentraties (mg/m³) op verschillende afstanden tot REC bij grote storing en zonder pluimstijging Klasse snelheid hoogte 00 m 300 m 500 m 700 m D 3 m/s 44 meter 9,7 0,8 0,5 5 meter 0, 0,7 0,7 0,5 4 m/s 44 meter 7,3 0,6 0,4 5 meter 0,0 0,6 0,5 0,4 5 m/s 44 meter 6,2 0,5 0,4 5 meter 0,0 0,5 0,5 0,4 In tabel 4.2. is een theoretisch worst case beeld gegeven van enerzijds een maximale storing en anderzijds geen enkele pluimstijging. In alle situaties zal op 5 meter hoogte de uurgemiddelde concentratie al lager zijn dan de VRW van mg/m³. Binnen een uur kunnen kortstondig hogere concentraties voorkomen dan de berekende uurgemiddelde concentraties, omdat de pluim meandert of omdat er wervels stijgen en dalen achter de windmolen. Zoals eerder beschreven geeft dit voor de piekconcentratie als 0-minuten gemiddelde een verhoging van een factor 2 ten opzichte van de uurgemiddelde concentratie. De concentratie op 5 meter hoogte zal dan in deze theoretische worst case benadering nog steeds voldoen aan de 0-minuten VRW waarde van mg/m³ bij windsnelheden vanaf 4 m/s. Dit zal in werkelijkheid ook gelden bij lagere windsnelheden omdat dan sprake is van aanzienlijke pluimstijging door warmte-inhoud en de hoge verticale uittreesnelheid uit de schoorsteen. De gemiddelde pluimhoogte van 44 meter is in alle gevallen een zeer conservatieve aanname. Als de pluim zich gemiddeld op bijvoorbeeld 60 meter hoogte zou bevinden (dit is het geval bij foto s van situaties waar de pluim zich min of meer horizontaal verplaatst, met windsnelheden > 5 m/s), is op alle afstanden genoemd in tabel 4.2. de concentratie op 5 meter lager dan 0,4 mg/m³ uurgemiddeld (en lager dan mg/m³ als 0- minuten gemiddeld). De gemiddelde windsnelheid in het gebied is 5,6 m/s (KNMI Stavoren). Bij nog lagere windsnelheden ( - 2 m/s; circa 0% van de tijd) dan weergegeven in tabel 4.2. is altijd sprake van aanzienlijke pluimstijging. 6 2 Witteveen+Bos LW27-8 definitief

7 Windmolens Er staan 4 windmolens in lijn ten noorden van de REC (zie afbeelding). De afstand van de schoorsteen van de REC tot de eerste molen is 00 meter en tussen de molens is de afstand steeds 200 meter. Er zijn in de afgelopen 5 jaar op enkele dagen (met name in de wintermaanden) foto s beschikbaar waarin een natte condenserende pluim ook nabij de grond zichtbaar is en er door de eerste molen een zichtbare opmenging plaatsvindt (bijvoorbeeld 29 januari 207 in bijlage II). Na de tweede en verdere molens is er geen pluim meer zichtbaar. 7 2 Witteveen+Bos LW27-8 definitief

8 De aanwezigheid van windmolens geeft in de modellering (in het kader van de vergunning) een aantoonbare verhoging van de concentraties aan de noordzijde van de REC. Deze zijn berekend met het zogenoemde zogmodel, waarbij in het geval dat de pluim door een turbine waait deze door het zog versneld wordt opgemengd en (verdund) tot grondniveau kan komen. Verder veronderstelt het model dat een rookpluim die op die plaats nog warmer is dan de omgevingslucht, na passage door de turbine deze warmte-inhoud volledig kwijt is en niet meer kan bijdragen aan pluimstijging. In werkelijkheid zal de pluim op de betreffende korte afstand nog enige warmte kunnen bezitten. Dit menggedrag waarbij hogere concentraties aan de grond optreden is bijvoorbeeld zichtbaar in de navolgende afbeelding en genoemde afbeelding in bijlage II. Naast de juiste windrichting (zuidzuidwesten wind, graden) zal ook sprake moeten zijn van voldoende windsnelheid (meer dan circa 5 a 6 m/s). Direct achter de windmolen neemt de gemiddelde windsnelheid vervolgens af. Om de concentraties die worst case zouden kunnen optreden te schatten, kan gebruik gemaakt worden van tabel 4. en 4.2. en de analyse daaronder. Bij maximale reguliere emissies is in tabel 4.. te zien dat, ook als er geen enkele pluimstijging is (die aanname is nog conservatiever dan het zogmodel), na 00 meter reeds sprake is van verdunning tot ver onder de VRW-waarde in de kern van de pluim. Ongeacht de invloed van de windmolen, zal nabij de grond geen sprake kunnen zijn van concentraties nabij de VRW. Uit de meetgegevens van het meetstation aan de Lijnbaan blijkt uit de eerste 4 maanden dat er geen afwijkende concentraties gemeten worden direct achter de windmolens, wat conform de voorspelde berekeningen is. De zichtbare condens (waterdamp) bij hoge relatieve vochtigheid heeft geen invloed op de genoemde concentraties. In tabel 4.2. (worst case situatie met grote storing) is te zien wat volledige menging van de pluim voor concentraties kan geven. Deze zijn lager dan de VRW-waarde. In de kern van de pluim is bij de van toepassing zijnde windsnelheden vanaf 5 m/s na 300 meter de concentratie rond de VRW-waarde of lager. H. Erbrink Witteveen+Bos LW27-8 definitief

9 Gebouwinvloed Als een schoorsteen dichtbij of op een gebouw staat, wordt de verspreiding van de pluim in sterke mate beïnvloed door dit gebouw. In de lijwervel van het gebouw kan een deel van de pluim naar beneden worden meegetrokken. Bij de modellering met het NNM wordt met deze gebouwinvloed rekening gehouden en domineert dit de normale berekening van de pluimstijging. Dit effect is bij de REC zowel terug te zien in de rekenresultaten van de luchtkwaliteitsonderzoeken in het kader van de vergunningen, als in diverse foto s, zoals onderstaand. Bij de REC speelt de gebouwinvloed in het gebied direct ten oosten van de REC, bij wind uit het westen. De berekende verhoogde immissie concentraties blijven evenwel ruim onder de normen, hetgeen ook is te verklaren vanuit de eerder beschreven initiële verdunningsberekeningen. De afstand vanaf de oostelijke terreingrens tot de schoorsteen bedraagt circa 300 meter. Vanaf deze afstand zijn de concentraties nabij de kern van de pluim reeds in de orde van grootte van de VRW-waarde. In hoofdstuk 5 wordt dit beeld bevestigd met een worst case berekening die gebaseerd is op het Nieuw Nationaal Model (NNM). 9 2 Witteveen+Bos LW27-8 definitief

10 Kustlijnfumigatie Indien er sprake zou zijn van kustlijnfumigatie dan speelt dit effect zich af in hetzelfde gebied van de gebouwinvloed: direct ten oosten van de REC. Door kustlijnfumigatie zal er een verlaagde menglaaghoogte aanwezig kunnen zijn. Het hiervoor beschreven effect van gebouwinvloed is echter al zodanig dominant dat deze eventuele en incidentele beperking daar niets aan toevoegt. 5 VERSPREIDINGSBEREKENINGEN Met het Nieuw Nationaal Model (NNM) zijn berekeningen gedaan met de worst case storingsemissie van 230 kg/uur in twee situaties: - met hoog debiet ( Nm³/uur) en rookgas temperatuur van 30 C; - met laag debiet ( Nm³/uur) en rookgas temperatuur van 75 C. In de tweede situatie is sprake van veel minder warmte-inhoud en minder snelheid in de schoorsteen dan in de eerste situatie. Deze situatie is voor verspreiding het minst gunstig en zal leiden tot hogere immissieconcentraties; veiligheidshalve wordt daarom hierna deze situatie verder uitgewerkt. Om met het NNM de hoogste uurgemiddelde immissieconcentraties in een jaar in beeld te brengen, is de genoemde storingsemissie volcontinue over het jaar gemodelleerd. Vervolgens is op basis daarvan de 99,9- percentiel contour berekend. Bij de 99,9-percentiel worden de hoogste piekconcentraties in beeld gebracht, namelijk de concentraties die gemiddeld 9 uur in een jaar (0, % van de tijd) worden overschreden. Op deze wijze komen de meest ongunstige (meteo-)situaties in beeld die de 9 hoogste concentraties in een jaar veroorzaken. Deze rekenwijze is extreem worst case omdat geen rekening wordt gehouden met de kans dat die uren niet samenvallen met een storing. In de volgende afbeelding zijn de resultaten weergegeven van de tweede situatie met beperkte pluimstijging. Het gebied waar de immissie 9 uur per jaar (theoretisch) hoger kan zijn dan mg/m³ bevindt zich direct rondom de REC. Buiten dit gebied nemen de concentraties zeer snel af, zoals is te zien aan de contour van 0,5 mg/m³. Ook voor een 0-minuten piek, die een factor 2 hoger ligt dan het uurgemiddelde, is het gebied van mg/m³ (0-minuten gemiddeld) beperkt tot nabij de REC. Het effect van de gebouwinvloed wordt met het NNM goed in beeld gebracht. Omdat is uitgegaan van dezelfde emissievracht, is de concentratie in het rookgas in de tweede situatie met een lager debiet per definitie hoger dan.000 mg/nm³ en bedraagt dan mg/nm³. Deze concentratie is als zodanig niet realistisch, maar wordt voor deze worst case als rekenwaarde aangenomen. Zoals eerder toegelicht, neemt bij storingen het debiet snel af, maar is de concentratie van.000 mg/nm³ dan wel van toepassing. De storingsvracht van 230 kg/uur is daarom worst case. 0 2 Witteveen+Bos LW27-8 definitief

11 Afbeelding 5. Immissiecontouren 0,5 en,0 mg/m³ als 99,9-percentiel (9 uur/jaar) bij volcontinue (8760 uur/jaar) storing 6 EVALUATIE De pluim van de schoorsteen kan met name bij lage luchttemperaturen en hoge luchtvochtigheid goed zichtbaar zijn. Vanwege de relatief lage schoorsteenhoogte zal bij bepaalde meteo-omstandigheden in situaties van meanderend pluimgedrag, bij gebouwinvloed of na de windmolen, de pluim ook momentaan - zichtbaar zijn tot op grondniveau (dit neerslaan gebeurt overigens ook als de pluim niet zichtbaar is). De concentraties die op grondniveau bij die omstandigheden optreden zijn echter zeer laag. Bekend is dat er klachten uit de directe omgeving (nabije bedrijven) van de REC zijn over incidenteel prikkelende, zure lucht. Gezien de emissies van de REC is in principe NO 2 de eerst aangewezen potentiële component die in aanmerking zou komen als eventuele oorzaak, omdat enerzijds de emissie veel hoger is dan van HCl of SO 2 en anderzijds de gevoeligheidsgrens lager. Op basis van de worst case berekeningen zoals hiervoor beschreven, is een verklaring van de klachten niet te geven. Ook de beschouwde meetresultaten van het meetstation aan de Lange Lijnbaan laten over vier maanden geen bijzonderheden zien en bevestigen vooral wat in de modellering wordt voorspeld. 7 OPTIES VERBETERING LUCHTKWALITEIT Uit de analyse van de mogelijke bijdrage in de omgeving van de zure emissie (NO x, SO 2. HCl en HF) volgt dat bij reguliere bedrijfsvoering de kans is uitgesloten dat VRW-waarden worden benaderd. Er is vanuit dat oogpunt geen reden om de huidige toegepaste technieken (DeNOx en droog doekenfilter met bicarbonaat) aan te passen of om de schoorsteen te verhogen. De schoorsteen van de REC is 44 meter hoog. Schoorstenen bij andere AVI s in Nederland zijn hoger, evenals bij de meeste AVI s in het buitenland. Er gelden geen vaste regels voor een schoorsteenhoogte. De noodzakelijke hoogte wordt bepaald aan de hand van verspreidingsberekeningen en toetsing van de luchtkwaliteit, zoals in het geval van de REC. 2 Witteveen+Bos LW27-8 definitief

12 Indien er een noodzaak voor verbetering aanwezig zou zijn, hangt die alleen samen met het beperken van de (gevolgen van) storingsemissies. Deze maatregelen betreffen de bedrijfszekerheid, procedures en kwaliteit van de toegepaste technieken en de technische organisatie. De frequentie en hoogte van de emissies van storingen die na de opstartfase sinds 20 hebben plaatsgevonden is zodanig dat de kans op een overschrijding van een VRW-waarde op leefniveau zeer gering is. 8 CONCLUSIES Bij reguliere emissies uit de schoorsteen van de REC is op basis van worst case berekeningswijzen in de omgeving geen overschrijding van luchtkwaliteitseisen, MTR-waarden of gezondheidskundige richtwaarden (VRW) te verwachten. Deze verwachting wordt bevestigd door de meetwaarden van het luchtmeetstation aan de Lange Lijnbaan over de eerste 4 maanden. Bij (worst case) hoge storingsemissies kunnen in de nabijheid van de REC, met name ten oosten en westen, onder de meest ongunstige meteo-omstandigheden een aantal uren per jaar concentraties voorkomen die in de orde van grootte van de VRW-waarde liggen. De kans op deze gebeurtenis is uiterst gering (een worst case maximale storing moet precies met die enkele meteo-uren per jaar samenvallen) en met lichte gevolgen (VRW niveau). Geconcludeerd wordt dat op basis van deze analyse geen reden te vinden is voor een schoorsteenverhoging. 2 2 Witteveen+Bos LW27-8 definitief

13 I BIJLAGE: JOURNAAL FILES NNM Witteveen+Bos LW27-8 Bijlage I definitief

14 applicatie computerprogramma STACKS+ VERSIE 206. release datum Release 2 september 206 versie PreSRM tool datum berekening starttijd berekening (datum/tijd) :34 receptorpunten (rijksdriehoek) totaal aantal receptorpunten 3 regematig grid onbekend aantal gridpunten horizontaal nvt aantal gridpunten vertikaal nvt meest westelijke punt (X-coord.) meest oostelijke punt (X-coord.) meest zuidelijke punt (Y-coord.) meest noordelijke punt (Y-coord.) naam receptorpunten bestand points.dat receptorhoogte (m).50 meteorologie meteo-dataset uit PreSRM begindatum en tijdstip 200 einddatum en tijdstip X-coordinaat (m) Y-coordinaat (m) monte-carlo percentage (%) 00.0 terreinruwheid ruwheidslengte (m) 0. bron ruwheidslengte PreSRM (ja/nee) ja ruwheidslengte bepaald in gebied X-coord. links onder Y-coord. links onder X-coord. rechts boven Y-coord. rechts boven stofgegevens component inert gas toetsjaar 200 ozon correctie (ja/nee) nvt percentielen berekend (ja/nee) ja middelingstijd percentielen (uur) depositie berekend nee eigen achtergrondconcentratie gebruikt nee bronnen aantal bronnen zeezoutcorrectie (voor PM0) concentratie (ug/m3) nvt overschrijdingsdagen nvt Witteveen+Bos LW27-8 Bijlage I definitief

15 gegeven is de fractie van de gemiddelde emissiesterkte over de bedrijfsuren per tijdseenheid uren van de dag bronnummer bronnaam gem. emissievracht (kg /h) 0- uur -2 uur 2-3 uur 3-4 uur 4-5 uur 5-6 uur 6-7 uur 7-8 uur 8-9 uur 9-0 uur 0- uur -2 uur [Schoorsteen ] "Rec, schoorsteen" 230 bronnummer bronnaam 2-3 uur 3-4 uur 4-5 uur 5-6 uur 6-7 uur 7-8 uur 8-9 uur 9-20 uur 20-2 uur 2-22 uur uur uur [Schoorsteen ] "Rec, schoorsteen" dagen van de week bronnummer bronnaam maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag [Schoorsteen ] "Rec, schoorsteen" maanden van het jaar bronnummer bronnaam januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december [Schoorsteen ] "Rec, schoorsteen",005 gegeven is de fractie van de gemiddelde emissiesterkte over de bedrijfsuren per tijdseenheid uren van de dag bronnummer bronnaam gem. emissievracht (kg /h) 0- uur -2 uur 2-3 uur 3-4 uur 4-5 uur 5-6 uur 6-7 uur 7-8 uur 8-9 uur 9-0 uur 0- uur -2 uur [Schoorsteen ] "Rec, schoorsteen" 230 bronnummer bronnaam 2-3 uur 3-4 uur 4-5 uur 5-6 uur 6-7 uur 7-8 uur 8-9 uur 9-20 uur 20-2 uur 2-22 uur uur uur [Schoorsteen ] "Rec, schoorsteen" dagen van de week bronnummer bronnaam maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag [Schoorsteen ] "Rec, schoorsteen" maanden van het jaar bronnummer bronnaam januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december [Schoorsteen ] "Rec, schoorsteen",005 Witteveen+Bos LW27-8 Bijlage I definitief

16 II BIJLAGE: SPECIFIEKE FOTO S Witteveen+Bos LW27-8 Bijlage II definitief

17 9 maart 206: windsnelheid 0 m/s uit 40 graden, RV 70% In deze situatie is er sprake van een hoge windsnelheid en is de pluimhoogte dan ook lager, waardoor deze deels in het zog van de molen kan komen en is een deel van de pluim zichtbaar achter de eerste windmolen. Op basis van de windrichting (meteo Stavoren) zou de pluim meer richting Waddenzee gaan, maar tijdens de foto is dat niet het geval. 7 jan 207: wind 30 graden, windsnelheid 2 m/s, 97% RV Direct boven de schoorsteen is te zien dat de pluim sterk stijgt, wat logisch is gezien de lage windsnelheid. De hoge relatieve vochtigheid draagt bij aan de condensvorming. De pluim gaat richting de Waddenzee en heeft een gemiddelde hoogte > 00 meter. Witteveen+Bos LW27-8 Bijlage II definitief

18 28 feb 207: windrichting graden, 88% RV, windsnelheid 8-9 m/s In deze situatie is er sprake van een hoge windsnelheid (in tegenstelling tot de vorige foto) en is de pluimhoogte dan ook lager en is een deel van de pluim zichtbaar achter de eerste windmolen. Dat er in het gebied daarbij geen hoge concentraties optreden, laten de meetresultaten van het meetstation zien. Witteveen+Bos LW27-8 Bijlage II definitief

19 29 jan 207: windrichting graden, 95% RV en windsnelheid 6 a 8 m/s Ook in deze situatie is er sprake van een relatief hoge windsnelheid en is de pluimhoogte dan ook lager en is condens van de pluim zichtbaar achter de eerste windmolen. De windrichting gaat precies over de lijn van de windmolens en het meetstation. In het gebied zijn de totale NO 2 concentraties gemiddeld rond de 0,03 mg/m³. Witteveen+Bos LW27-8 Bijlage II definitief