Grondonderzoek Beoordeling Primaire Keringen

Transcriptie

1 Grondonderzoek Beoordeling Primaire Keringen Programma van Eisen 1. Inleiding Tussen 2017 en 2023 worden alle primaire keringen getoetst aan de wettelijke veiligheidsnormen. Ten opzichte van vorige toetsrondes is er veel veranderd. De nieuwe normering wordt geïmplementeerd en er komt een nieuw beoordelingsinstrumentarium (WBI). Een belangrijke verandering in het beoordelingsinstrumentarium betreft de wijze van beoordelen van de macrostabiliteit. Deze wordt gebaseerd op de Critical State Soil Mechanics (CSSM)-theorie en ongedraineerde schuifsterkte van klei en veen (ongedraineerd rekenen). Hiervoor zijn ongedraineerde sterkteparameters nodig waar voorheen alleen met gedraineerde sterkteparameters werd gerekend. Daarnaast zijn aanvullende gegevens gewenst om onzekerheden in grondopbouw verder te verkleinen en met een hogere profieldichtheid te kunnen rekenen. De komende jaren moet daarom voor alle primaire keringen van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK) aanvullend grondonderzoek worden uitgevoerd. Dit PvE beschrijft de omvang van het grondonderzoek en de eisen die HHSK hier aan stelt. 2. Scope en planning Er worden binnen het beheergebied van HHSK vier te beoordelen normtrajecten onderscheiden, zie figuur 1. HHSK wil in 2017 starten met het beoordelen van traject 14-1 (dijk langs de Hollandsche IJssel Schielandzijde), aangevuld met de gelijkvormige aansluitende ca. 2,5 km dijk onder de stormvloedkering (14-2_toev: Nijverheidsstraat/Schaardijk tot aan de aansluiting van de Riviumboulevard). In figuur 1 is deze totale strekking, 14-1 plus 14-2_toev., met oranje weergegeven. Om een vlotte start van de toetsing in 2017 mogelijk te maken moet het grondonderzoek zo spoedig mogelijk worden opgestart. Uitgangspunt is dat de werkzaamheden in september 2016 beginnen. De resultaten dienen in twee delen te worden opgeleverd: voor eind januari 2017: resultaten van het veldwerk, inclusief de op basis daarvan op te stellen ondergrondschematisering ter plaatse van de sondeer- en boorlocaties, aangevuld met de ondergrondschematisering op basis van het in hoofdstuk 3 genoemde "oud" grondonderzoek; eind maart: het volledige resultaat van de werkzaamheden zoals omschreven in hoofdstuk 3, inclusief onderliggende rapportage van het uitgevoerde veldwerk en labonderzoek. De overige trajecten worden in de loop van de periode beoordeeld. Daarnaast wordt in de periode waar nodig de beoordeling verder gedetailleerd. Ook voor deze werkzaamheden is aanvullend grondonderzoek benodigd (optie 1 en optie 2), al is nu nog onduidelijk wat de omvang wordt. De opdrachtnemer zal daarom samen met de opdrachtgever een planning voor de komende jaren maken. Dit gebeurt op basis van ervaringen die met traject Grondonderzoek beoordeling primaire keringen 2023

2 14-1 worden opgedaan, de rekenresultaten en voortschrijdende inzichten uit de doorontwikkeling van het WBI. Figuur 1 - Normtrajecten HHSK 3. Op te leveren resultaat Het op te leveren resultaat bestaat uit: een proevenverzameling van generieke geotechnische parameters; rekenprofiel-specifieke geotechnische parameters: laagopbouw en grensspanning; laagopbouw in aanvullende rekenprofielen op basis van oud grondonderzoek. Een belangrijke eis voor alle op te leveren resultaten is dat deze herleidbaar en navolgbaar zijn. Dit betekent dat rekensheets die zijn gebruikt om tot de gevraagde parameters te komen, met het resultaat worden meegeleverd. Alle (statistische) verwerking van gegevens zoals in dit hoofdstuk beschreven moet worden uitgevoerd door een ter zake kundige met aantoonbare ervaring met dit type werkzaamheden. Generieke geotechnische parameters Voor de generieke geotechnische parameters kan een proevenverzameling worden opgesteld. Daarbij wordt uitgegaan van de volgende onderscheiden grondlagen: Veen (*) Gyttja Veen, kleiig (*) Klei antropogeen (dijksklei) (*) Klei humeus (*) Klei silitig (*) Klei zandig Zand Wegverharding/-fundering 2

3 Voor de met (*) aangeduide grondlagen wordt gevraagd om oplevering van rekenwaarden van de volgende generieke parameters: Volumiek gewicht onder de kruin γ n, kruin Volumiek gewicht onder de teen γ n, teen Normaal geconsolideerde ongedraineerde schuifsterkteratio S Sterktetoename exponent m Het vertrekpunt voor deze parameters vormt de data onderliggend aan de proevenverzameling die reeds is opgebouwd voor dijkversterkingsproject Krachtige IJsseldijken Krimpenerwaard (KIJK). Deze dijkversterking is onderdeel van traject Aanvullende data uit laboratoriumonderzoek voor de trajecten 14-1 en 14-2_toev. wordt hieraan toegevoegd. De uiteindelijke rekenwaarden volgen dus uit een samenvoeging van de data van KIJK en de aanvullend ingewonnen data. De rapportage Labonderzoek KIJK wordt hiervoor ter beschikking gesteld (zie ook bijlage 4). Rekenprofiel-specifieke geotechnische gegevens Met rekenprofiel-specifieke gegevens wordt gedoeld op laagopbouw en grensspanning in onderscheiden lagen. De gegevens uit alle uitgevoerde boringen en sonderingen dienen te worden vertaald naar een laagopbouw met laagscheidingen ten opzichte van NAP en karakterisering van onderscheiden grondlagen conform hierboven genoemd (zie ook tabel 3). Ter plaatse van alle uitgevoerde sonderingen dient daarnaast voor alle onderscheiden met (*) aangeduide grondlagen, voor zover beneden grondwaterniveau, een laaggemiddelde rekenwaarde van de grensspanning te worden vastgesteld. De laaggemiddelde rekenwaarde van de grensspanning dient te worden afgeleid uit de voor waterspanningseffecten en totaalspanning gecorrigeerde sondeerweerstand en de voor de gebruikte sondeerequipment en gevolgde werkwijze vastgestelde conusfactor N kt voor de onderscheiden grondlagen. Bij het op deze manier afleiden van de grensspanning, kan de waarde in de praktijk nogal variëren over de laagdikte. Daarom wordt de laagdikte waarover de gemiddelde grensspanning wordt bepaald gemaximeerd op 1 meter. Lagen met grotere dikte dan 1 meter dienen te worden opgeknipt in meerdere sublagen. Aan de te hanteren uitgangswaarde voor de factor N kt dient een onderbouwende analyse ten grondslag te liggen die mede moet worden overlegd en opgeleverd. Ter controle op en ter versterking van de onderbouwing van de te hanteren waarde van de conusfactor wordt een aantal DSS-proeven op veen en triaxiaalproeven op klei bij terreinspanning uitgevoerd. Indien de resultaten van deze proeven daartoe aanleiding geven, dient de waarde van de conusfactor voor betreffende lagen te worden bijgesteld. Voor nadere omschrijving van de wijze van bepaling van de gevraagde grondparameters wordt verwezen naar paragraaf 6.4 van de rapportage "Consequentieanalyse dijkversterking krachtige IJsseldijken Krimpenerwaard". Laagopbouw in aanvullende rekenprofielen op basis van "oud" grondonderzoek Om te komen tot grotere dichtheid van rekenprofielen dienen sondeergrafieken en boorstaten afkomstig uit eerder uitgevoerd onderzoek eveneens te worden vertaald naar een laagopbouw met laagscheidingen ten opzichte van NAP en karakterisering van onderscheiden grondlagen conform aan het begin van dit hoofdstuk genoemd. Zo wordt gekomen tot een uniforme set ondergrondschematiseringen in álle beschikbare grondonderzoekspunten. Voor die sondeergrafieken en boorstaten waarvoor dit nog niet gedaan is, dient dit aanvullend te worden uitgevoerd. Deze set sondeergrafieken (uitsluitend die waarbij ook wrijving gemeten is) en boorstaten wordt meegeleverd. In totaal betreft dit 34 sondeergrafieken en 20 boorstaten. Op locaties waar zowel een sondeergrafiek als boorstaat beschikbaar is, dienen deze tot één schematisering te worden verwerkt. 3

4 Uiteraard dient de naamgeving van de per grondonderzoekspunt op te stellen schematisering logisch gerelateerd te zijn aan de bestaande bestandnamen van de betreffende sondeergrafieken en boorstaten. 4. Omvang grondonderzoek Op basis van beschikbaar grondonderzoek is een voorstel gedaan voor de invulling van het aanvullend benodigde grondonderzoek voor trajecten 14-1 en een klein deel van traject Dit voorstel is gericht op verder detailleren van de schematisering van de ondergrondopbouw zoals die ten behoeve van eerdere toetsronden reeds is opgesteld, alsmede op het verkrijgen van voor de uitvoering van de ongedraineerde stabiliteitsanalyses benodigde parameters. Het grondonderzoeksvoorstel omvat een aanwijzing van beoogde onderzoeksprofielen en de daarin uit te voeren boringen en sonderingen. Daarnaast is een voorstel gedaan voor uit te voeren laboratoriumonderzoek op ongeroerde grondmonsters. Uitgangspunt daarbij is dat de sterkteproeven en samendrukkingsproeven in beginsel worden uitgevoerd op monsters afkomstig uit de verschillende boringen met een gelijkmatige spreiding over het gehele onderzoekstraject. In aanvulling hierop is tenslotte ook een voorstel gedaan voor uit te voeren waterspanningsmetingen in drie dwarsraaien verdeeld over het te onderzoeken traject. Dit dient om het verloop van de waterspanningen in de klei- en veenlagen nauwkeurig te kunnen vaststellen, alsmede om stijghoogte in het diepe zand en eventueel aanwezige freatische waterstand in de cohesieloze toplaag bovenop de dijkskern te kunnen vaststellen. De beoogde onderzoekslocaties en ter plaatse uit te voeren type onderzoek zijn weergegeven in figuur 2. Deze gegevens worden ook als ArcGIS-bestand beschikbaar gesteld. Figuur 2 - Beoogde onderzoekslocaties en uit te voeren type grondonderzoek 4

5 De in de figuur onderscheiden verschillende typen onderzoeksraaien zijn in onderstaande tabel gespecificeerd. Tabel 1 - Onderscheiden typen onderzoeksraaien Type Grondonderzoek st (kl1) + sk (kl2) + bt sondering teen (klasse 1) + sondering kruin (klasse 2) + boring teen st (kl1) + sk (kl2) + bk sondering teen (klasse 1) + sondering kruin (klasse 2) + boring kruin st (kl1) + sk (kl2) + bt + wsr sondering teen (klasse 1) + sondering kruin (klasse 2) + boring teen + raai waterspanningsmeting st (kl1) + sk (kl2) sondering teen (klasse 1) + sondering kruin (klasse 2) st (kl1) sondering teen klasse 1 st (kl2) sondering teen klasse 2 In onderstaande tabel zijn de voorgestelde hoeveelheden grondonderzoek samengevat. Tabel 2 - Hoeveelheden uit te voeren onderzoek Type onderzoek Aantal Veldonderzoek Sonderingen met waterspanningsmeting - klasse 1 langs teen 46 - klasse 2 langs teen 11 - klasse 2 in kruin 28 Boringen, continue gestoken tot 1 meter in pleistoceen zand - langs teen (max. 15m diep) 12 - in kruin (max. 20m diep) 5 Waterspanningsonderzoek (BAT-)waterspanningsmeters 18 Peilbuis met datalogger 6 Laboratoriumonderzoek Classificatieproeven * TX-CIU-proeven (single stage, op klei) - bij terreinspanning - boven de grensspanning DSS-proeven (op veen) - bij terreinspanning - boven de grensspanning SAM-proeven - op monsters voor sterkteproeven bij terreinspanning - op monsters voor sterkteproeven boven de grensspanning Rapportage Feitelijke rapportage veld- en laboratoriumonderzoek 1 Feitelijke rapportage metingen waterspanningen 1 * Op alle onderscheiden grondlagen per boring Een overzicht van voor voorbereiding en uitvoering van het onderzoek van beschikbare relevante gegevens is opgenomen in bijlage 4 "Beschikbare gegevens". Er wordt verwacht dat de opdrachtnemer dit voorstel beoordeelt en waar nodig gemotiveerd bijstelt

6 5. Vervolgonderzoek In later stadium ( ) worden aanvullende opdrachten gegeven voor onderzoek in de overige te toetsen trajecten 14-2, 15-3 en Voorwaarde is dat het onderzoek voor traject 14-1 naar tevredenheid is uitgevoerd (voor beide partijen). De precieze omvang van het benodigde aanvullende onderzoek is op dit moment nog niet duidelijk en mede afhankelijk van inzichten en ervaringen die in eerste periode met beoordeling van traject 14-1 worden opgedaan. Ter indicatie kan op voorhand worden uitgegaan van een totale omvang van de aanvullende opdrachten gezamenlijk gelijk aan anderhalf keer de omvang van het onderzoek in traject Algemene eisen Het uitvoeren van het grondonderzoek moet voldoen aan de eisen die in dit PvE zijn opgenomen. Van groot belang is dat de opdrachtnemer alle uitgevoerde stappen en gemaakte keuzes goed vastlegt, zodat de werkwijze in een later stadium reproduceerbaar is, en de opgeleverde datasets onafhankelijk van de opdrachtnemer in later stadium verder uitbreidbaar zijn. In dit verband wordt nadrukkelijk gerefereerd aan de in hoofdstuk 3 omschreven eisen aan het op te leveren resultaat. Rapportage van op te leveren resultaten dient te geschieden in het Nederlands. Dit geldt ook voor alle overige communicatie in verband met uitvoering van het project. Gegevens HHSK beheert alle gegevens in ArcGIS. Er is een database met eerder uitgevoerd grondonderzoek bij HHSK beschikbaar. Voor traject 14-1 is een voorstel met onderzoekslocaties vastgelegd in een file geodatabase. Van de opdrachtnemer wordt verwacht dat hij de keuze voor de uiteindelijke vastgestelde onderzoekslocaties op vergelijkbare wijze vastlegt. De uitgebreide voorwaarden voor levering van digitale gegevens en producten staan in bijlage 5. Een korte samenvatting met aanvullingen staat hieronder. Locatie van onderzoekspunten Leveren in GIS bestanden. Nauwkeurigheid van de ligging +/- 10 cm ten opzichte van de werkelijke onderzoekslocatie. Attribuutgegevens aan de onderzoekspunten nummer onderzoek; naam onderzoek; code/nummer onderzoekspunt (uniek coderen); bijlagenummer in rapport; datum uitvoering; opmerkingen; bestand GEF; bestand PDF; aanvullend op de algemene eisen in bijlage 5 worden boringen en sonderingen ook in het bestandsformaat IMBRO-XML gevraagd; type boring of sondering (Begemann-, Handboring etcetera); diepte t.o.v. NAP; maaiveldhoogte t.o.v. NAP. Locatie van monitoringsinstrumenten Volgens "Locatie van onderzoekspunten", aangevuld met digitale foto van de locatie waar het monitoringsinstrument staat. Van de geplaatste monitoringsinstrumenten voor uitvoeren van 6

7 waterspanningsmetingen en stijghoogtemetingen dienen plaatsingsgegevens alsmede meetdata zodanig geleverd te worden dat hieruit eenduidig de drukhoogte per monitoringsinstrument ten opzichte van NAP af te leiden is. Onderzoeksresultaten van boringen, sonderingen Volgens landelijk geldende standaarden en normen. Sonderingen en boringen in GEF & PDF formaat. In het kader van de Basisregistratie Ondergrond (BRO) worden bestanden daarnaast ook in IMBRO-XML aangeleverd. Naamgeving van de bestanden dusdanig kiezen dat er een koppeling te maken is met de attribuutinformatie in de locatiebestanden. De grondopbouw (laagscheiding en grondsoort) moet verder bruikbaar zijn voor invoer in DSoilmodel. Daarom vraagt HHSK om de schematisering van de grondopbouw op basis van de sonderingen en boringen in een excelbestand aan te leveren op de wijze zoals aangegeven in tabel 3. Tabel 3 - Indeling op te leveren ondergrondschematisering soilprofile_id top_level soil_name... Waarbij Soilprofile_id de naam van de boring/sondering, Top_level de bovenkant (m NAP) van de grondlaag in een ondergrondprofiel en Soil_name de laageenheid is. Rapportage grondmechanisch onderzoek Rapportage met advies en factual report leveren volgens voorwaarden voor rapportages (Word & PDF). Meetnauwkeurigheid onderzoeklocaties en afstanden tussen de onderzoekpunten X en Y: 15 cm; Z: 5 cm. 7. Eisen grondonderzoek Eisen sonderingen met waterspanningsmeting Voor een goede bepaling van de grensspanning is het, in slappe lagen met lage conusweerstand, nodig om klasse 1 sonderingen uit te voeren met kleef- en waterspanningsmeting (u2 filter). In de kruin van de dijk is de kans op puin in de ondergrond vrij groot. Klasse 1 sonderingen zijn vrij kwetsbaar en de kans op beschadiging door puin is groot. De conusweerstand in de kruin van de dijk zal naar alle waarschijnlijkheid hoger zijn dan in de teen van de dijk. Het is daarom als second best toegestaan om de sonderingen in de kruin van de dijk uit te voeren als klasse 2 sonderingen met meting van de kleef en waterspanningen (u2 filter). De sonderingen dienen overeenkomstig NEN-EN-ISO (oktober 2012, klasse 1) en latere correctiebladen (zoals NEN-EN-ISO /C1, januari 2013) te worden uitgevoerd en gerapporteerd. Hierbij worden aanvullend de volgende eisen gesteld: sondeerdiepte tot minimaal 1m in het pleistocene zand of, in geval van klasse 1 sonderingen, overschrijden van 3,5 MPa conusweerstand; sondering inclusief meting van conusweerstand, kleef, waterspanning en helling; sonderingen in de teen bij voorkeur op een afstand van 4 tot 6m uit de teen. Bij een andere afstand dient contact te worden opgenomen met de opdrachtgever; de gebruikte conus heeft een oppervlak van minimaal 10cm 2 ; de specificaties van de gebruikte conussen dienen bekend te zijn, inclusief de "net area ratio"; bij toepassing van een 15cm 2 conus dient een verlengd staartstuk te worden toegepast; 7

8 gebruikte conussen dienen wekelijks te worden geijkt. Opnemen van de ijkgrafieken in het eindrapport; de nulpunten voor en na de sondering dienen eenduidig te worden vastgelegd en worden opgenomen in het eindrapport zodat de mate van nulpuntsverloop inzichtelijk is; de conus moet een temperatuur hebben van circa 10 C (grondtemperatuur); indien het sondeergat voorgeboord moet worden, dan dient de grondopbouw van de voorboring ook geclassificeerd te worden conform NEN5104; in de rapportage dient de opdrachtnemer een tabel op te nemen met de door hem geïnterpreteerde grondwaterstand; indien de onderzoekslocatie niet goed bereikbaar is, dan mag deze zonder overleg tot maximaal 5m verplaatst worden in de lengterichting van de dijk. Indien de verplaatsing groter is dan 5m dient contact te worden opgenomen met de opdrachtgever; de waterspanningsmeting van alle sonderingen geschiedt met een u 2 -filter (filter achter de punt); de gemeten conusweerstanden zullen worden gecorrigeerd voor de gemeten waterspanning. De opdrachtnemer moet het materiaaltype van het filter aangeven; een goede ontluchting voor de waterspanningsmetingen is vereist. Dit moet aantoonbaar worden uitgevoerd. Sonderingen dienen voorafgaande aan de boringen te worden uitgevoerd; het sondeergat dient over de hoogte van de cohesieve lagen te worden afgedicht met de napriktechniek. De afdichting bestaat uit zwelstaven van het type Mikolit 300 en gelijktijdige aanvulling met boorspoeling type Cebogel OCMA. De opdrachtnemer moet de behaalde kwaliteitsklasse aantonen door deze te rapporten in het feitelijk rapport. Naast de aanduiding op de sondeergrafiek dient dit in tabelvorm te gebeuren door per sondering aan te geven wat het nulpunt vóór start sonderen en bij einde sonderen is en het aldus verkregen nulpuntverloop. Dit moet worden vergeleken met tabel 2 van voornoemde norm, waarna de opdrachtnemer de sondeerklasse bepaalt en rapporteert in de tabel (waarin ook de geïnterpreteerde en/of gemeten grondwaterstand wordt vermeld). Indien de sondering is uitgevoerd met een lagere klasse dan klasse 2 wordt de sondering afgekeurd en moet deze op kosten van opdrachtnemer worden overgemaakt. Indien een beoogde klasse 1 sondering de vereiste kwaliteit niet heeft gehaald dan dient dit te worden gemeld en dient in overleg te worden vastgesteld of de sondering over wordt gemaakt. De relevante ijkresultaten worden opgenomen in een tabel en door opdrachtnemer geanalyseerd en gerapporteerd. Indien blijkt dat de gegevens van de ijkgrafieken tot afkeuring leiden, dan moet de desbetreffende sondering op kosten van de opdrachtnemer worden overgemaakt. Goed bevonden sonderingen worden niet gecorrigeerd voor de verschillen in ijkresultaten. Eisen boringen De boringen dienen overeenkomstig NEN-EN-ISO (2006) en latere correctiebladen te worden uitgevoerd en hierbij worden aanvullend de volgende eisen gesteld: de ongeroerde ongestoorde monsters dienen kwaliteitsklasse 1 volgens NEN-EN-ISO :2006(E) te halen; boorgaten dienen over de hoogte van de cohesieve lagen te worden afgedicht met zwelstaven van het type Mikolit 300 en gelijktijdige aanvulling met boorspoeling type Cebogel OCMA; boringen voor ongestoorde monstername dienen uitgevoerd te worden met een van de volgende boorsystemen: o Piston Sampler met dunwandige steekbuis met een diameter van minimaal 100mm. Dit boorsysteem is zeer geschikt voor ongestoorde monstername in veen (geringe monsterverstoring en nauwelijks steekverlies). Bij het Dijken op Veen project (Zwanenburg, 2014) is dit systeem voor veen duidelijk beter gebleken dan de overige drie methoden. o Holle Avegaar met een diameter van minimaal 100mm. De snijrand van de Holle Avegaar dient een scherpe hoek en een scherpe snijrand te hebben. o Ackermann boringen (buslengte 400mm, binnendiameter 66mm). o Begemann boring (>65mm). bij Ackerman boringen: 8

9 o gebruik maken van nieuwe, ronde, scherpe niet geroeste steekbussen. De steekbussen mogen geen bramen hebben. Het gebruik van een core catcher is niet toegestaan; o bussen dienen te worden gedrukt (niet geslagen). Steekapparaat dient niet-gedraaid te worden getrokken; o snijhoek van de steekbussen is minimaal 60 (of scherper) ten opzichte van de verticaal; o bussen direct na steken niet schoonmaken met water (vanwege invloed op zuigspanning en monsterverstoring); o bussen dienen te zijn voorzien van duidelijke en deugdelijke identificatie; o voor iedere bus wordt de gestoken lengte in het veld bepaald en vastgelegd op een boorstaat; bij Begemann boringen: o het gebruik van een core catcher is niet toegestaan; o steekapparaat dient niet-gedraaid te worden getrokken; o de binnendiameter van de steekmond dient gelijk te zijn aan de binnendiameter van de pvc-liners; o bij steekweigering voordat de gevraagde diepte is bereikt (zijnde minimaal 1m in het Pleistocene zand met minimaal 1m netto zandopbrengst, dus afsluiterbuis dieper penetreren) moet de boring worden overgemaakt; hierbij mag blind worden gestoken tot juist na de diepte waarop de steekweigering is opgetreden; de boormeester bepaalt vooraf het gewicht van de schone steekbus/pvc-liners incl. afdopping. Daarnaast bepaalt de boormeester na het steken de vullingsgraad van de steekbus/pvc-liners. Deze informatie wordt vermeld op de boorstaat. Deze gegevens zijn van belang om later het totaal volumiek gewicht te bepalen; bussen/pvc-liners na steken opvullen met licht opvulmateriaal en luchtdicht afwerken met doppen en tape. Gebruik van parafine niet toegestaan. Scheiden van het opvulmateriaal met plastic; afwijkingen dienen op de boorstaat te worden vermeld; opgeboorde grond waar mogelijk in directe omgeving passend verwerken, anders afvoeren; boorbussen dienen direct te worden gelabeld of op een andere manier van een duidelijk kenmerk te worden voorzien. Op de label staan de volgende zaken vermeld of zijn via het registratieformulier en het kenmerk direct te herleiden: o projectnummer of identificatie; o uitvoeringsdatum; o boringnummer of identificatie; o boven- en onderzijde vanaf maaiveld; de boringen dienen vergezeld te worden van een registratieformulier waarop minstens het volgende staat: o projectnummer of identificatie; o uitvoeringsdatum; o boorsysteem en aanverwante variabelen zoals gebruikte steekmond en gebruikte spoeling, indien van toepassing; o boormeester; o aantallen buizen van welk type; o steekdiepte van de afzonderlijke bussen; o totale diepte van de boring; o indien van toepassing: eventuele bijzonderheden; o steekverlies; indien de onderzoekslocatie niet goed bereikbaar is, dan mag deze zonder overleg tot maximaal 5m verplaatst worden in de lengterichting van de dijk. Indien de verplaatsing groter is dan 5m dient contact te worden opgenomen met de opdrachtgever; de onderling gerelateerde onderzoeklocaties (boring/sondering) dienen op 3m van elkaar te worden uitgevoerd. 9

10 Eisen transport en monsterbehandeling op de dag van steken dient de boring naar het laboratorium te worden gebracht dan wel naar een op temperatuur en vocht gecontroleerde ruimte. Hiervoor geldt een temperatuur van 6 C tot 12 C en een relatieve luchtvochtigheid van minimaal 85%; monsterbussen dienen verticaal te worden vervoerd, verend ondersteunend en stootvrij ingepakt; indien wordt vermoed dat de kwaliteit van een monster is beïnvloed tijdens de opslag dient dit te worden geregistreerd; bussen vrij houden van vorst en extreme temperatuur (5 C<=T<25 C). Bussen dienen horizontaal te worden opgeslagen. Niet in water bewaren. Temperatuurwisselingen tijdens transport moeten minder dan 2 C zijn; reservemonsters moeten gedurende maximaal 12 maanden na opleveren van het eindproduct worden opgeslagen. Waterspanningsmeters en dataloggers Dit meetinstrumentarium zal worden geplaatst om tenminste gedurende het eerstkomende stormseizoen (1 oktober april 2017) de waterspanningsvariaties op verschillende diepte in de dijk en het onderliggende slappe lagenpakket te meten. Daarnaast worden in de drie meetraaien de stijghoogte in het pleistoceen en de eventueel aanwezige freatische waterspanning vlak boven de kleikern onder de dijkskruin gemeten. Per meetraai wordt uitgegaan van 2 verticalen, 1 ter plaatse van de kruin en 1 ter plaatse van de teen. In de verticalen worden op drie niveaus (BAT-)waterspanningsmeters geplaatst: op 2 tot 3 meter onder de bovenkant van de slappe lagen (ofwel 2 tot 3 meter onder maaiveld ter plaatse van teen en 2 tot 3 meter onder bovenkant kleikern ter plaatse van de kruin), op 1 tot 2 meter vanaf de bovenkant van het pleistoceen zand, en een derde meetpunt er tussenin. De stijghoogte in het pleistoceen en het eventueel aanwezige freatisch water boven de kleikern ter plaatse van de dijkskruin, wordt gemeten met een datalogger in een peilbuis in respectievelijk de binnenteen van de dijk (pleistoceen) en de kruin van de dijk (vlak boven de kleikern). Alle meetinstrumenten dienen minstens 1 maal per uur te loggen. De meetdata dient telemetrisch ontsloten te worden en online te raadplegen te zijn, gepresenteerd in de vorm van tijdwaterspannings-grafieken. Daarnaast dient de onderliggende data van de totale meetreeks per meetinstrument te raadplegen en te downloaden te zijn. De waterspanningsmeters moeten overeenkomstig NEN-EN-ISO worden uitgevoerd en geplaatst. Hierbij worden aanvullend de volgende eisen gesteld: het boorgat dient goed te worden opgeschoond en doorgepompt alvorens de meetbuis wordt geplaatst; alle boorgaten worden over de hoogte van de cohesieve lagen afgedicht met zwelkleistaven type Mikolit 300 en een gelijktijdige aanvulling met boorspoeling type Cebogel OCMA. Boven de filters dient hiertoe eerst drainzand te worden aangebracht; de meetbuizen in de kruin afwerken met een straatpot onder maaiveld. Bij afwerking zodanige voorzieningen treffen dat meetbuizen niet vol kunnen lopen met vuil en of regenwater; de dataloggers en de waterspanningsmeters dienen gedurende de gehele meetperiode goed te worden onderhouden, te worden gecontroleerd op juist functioneren, en zo nodig vervangen; alle meetresultaten van de waterspanningen in de ondergrond moeten worden gerelateerd aan de (geïnterpoleerde) buitenwaterstanden. In de ArcGIS-laag met grondonderzoekslocaties wordt (in de attribute table) per raai aangegeven welke waterstandmetingen gebruikt moeten worden. Langer doormeten tot en met tenminste het opvolgende stormseizoen is optioneel. Het monitoringssysteem moet daarop zijn ingericht. 10

11 8. Randvoorwaarden laboratoriumonderzoek Het laboratoriumonderzoek moet worden uitgevoerd conform het protocol laboratoriumproeven voor grondonderzoek aan waterkeringen (Deltares 2016b). De laboratoriumresultaten worden aangeleverd volgens het STOWA uitwisselformat database 4.2. Eisen monsterbehandeling en monsterselectie stalen boorbuizen dienen liggend te worden uitgedrukt; kunststof boorbuizen dienen aan weerszijden te worden doorgesneden. Het gebruik van frezen of andere trillende of vibrerende apparatuur is niet toegestaan; de visuele indruk van de monsterkwaliteit dient omschreven te worden, zoals: o monsterdiameter; o verkleuringen; o vervormingen, groeven in monster etc.; o verstoring van de gelaagdheid; o extra steekverlies ten gevolge van het uitdrukken, indien van toepassing. Prepareren monsters of proefstukken Monsters worden met scherpe messen uit de boring genomen en direct verder verwerkt. Monsters die niet meteen worden gebruikt, worden met een label in cellofaan verpakt en tot verder gebruik gekoeld weggelegd. De tijd tussen het uitnemen van een monster en de beproeving daarvan dient zo beperkt mogelijk te worden gehouden. Elk monster wordt apart genummerd en gelabeld. Het trimmen van een veenmonster moet met de nodige zorg worden uitgevoerd. Veen met de soms stugge vezels, wortels en takjes in combinatie met de grote samendrukbaarheid is erg gevoelig voor monsterverstoring door het trimmen. De volgende procedure wordt aangehouden: een uit de boring genomen monster wordt eerst planparallel gemaakt; vervolgens wordt dit monster op een trimapparaat geplaatst waarin het monster draaiend op verschillende diameters teruggebracht kan worden. Met behulp van dit apparaat en zeer scherpe messen worden eerst wat dikkere plakken van de zijkant verwijderd. Bij het verwijderen van de laatste circa halve centimeter worden alleen dunne plakjes verwijderd totdat de gewenste diameter is bereikt. Hiervoor dienen hoogwaardige keukenmessen met een langgerekt recht snijvlak te worden gebruikt, die regelmatig met aanzetstalen worden geslepen; voor het prepareren van een monster voor een samendrukkingsproef, constant rate of strain proef of een direct simple shear proef wordt het aldus verkregen monster vervolgens onder een handbediende boorkolom geplaatst met een scherpe snijring op het monster. De snijring wordt door middel van de boorkolom met een geringe kracht op het monster gedrukt. Het buiten de snijring stekende deel van het monster wordt vervolgens voor de snijring uit met dezelfde messen weggesneden, zodat de snijring als het ware over het monster glijdt; tenslotte worden de aan de onder- en bovenzijde van de ring uitstekende delen van het monster met dezelfde messen laagje voor laagje afgesneden. In de laatste fase wordt het lemmet op twee punten van de snijring gehouden, zodat het oppervlak gelijk aan de bovenen onderzijde van de ring gehouden. Voor het trimmen van een kleimonster ten behoeve van het uitvoeren van een triaxiaalproef kan dezelfde procedure worden gevolgd als hiervoor aangegeven voor het trimmen van veenmonsters (eerste en tweede punt). Eventueel kunnen ook draadzagen worden gebruikt voor het trimmen van een kleimonster, maar bij stijve klei wordt dit afgeraden. Voor het trimmen van een kleimonster ten behoeve van het uitvoeren van een samendrukkingsproef, constant rate of strain proef of direct simple shear proef kan eveneens een scherpe snijring worden gebruikt, zoals hierboven aangegeven. Een uit de boring genomen kleimonster wordt eerst planparallel gemaakt. Uitvoering laboratoriumwerkzaamheden Uit eerder onderzoek is de bodemopbouw onder, naast en in de dijk geschematiseerd in geotechnische lengteprofielen. Voor het uit te voeren laboratoriumonderzoek worden de volgende negen laageenheden onderscheiden: 11

12 1. Veen, volumegewicht tot 11 kn/m3; 2. Veen, kleiig, volumegewicht 11 tot 12 kn/m3; 3. Diep Veen, voorheen Basisveen, volumegewicht tot 12 kn/m3; 4. Klei, venig, volumegewicht kn/m3; 5. Klei, volumegewicht kn/m3; 6. Zandige Klei, volumegewicht 18 kn/m3; 7. Dijkmateriaal, antropogene grond, zandige grond dan wel kleigrond; 8. Diepe Klei, voorheen klei in de Formatie van Kreftenheye; 9. Zand, Pleistoceen. Aan deze eenheden worden de geotechnische eigenschappen met betrekking tot sterkte, stijfheid en samendrukking en dergelijke gekoppeld. In tabel 4 zijn de beoogde aantallen sterkte- en samendrukkingsproeven gegeven. Deze betreffen een nadere specificatie van de aantallen vermeld in tabel 2. Tabel 4 - Volumiek-gewicht-specifieke proeven Laag (γ [kn/m 3 ]) TX-CIU SAM DSS 1 Veen (tot 11) Kleiig Veen (tot 12) Basisveen (tot 12) Venige Klei (12 15) Klei (15 18) Zandige Klei ( 18) Dijkmateriaal (Klei, antropogeen) Diepe Klei (Kreftenhye) Zand Totaal Uitgangspunt bij de vermelde aantallen in deze tabel is dat de samendrukkingsproeven worden uitgevoerd op bijbehorende monsters waarop sterkteproeven bij terreinspanning worden uitgevoerd. De overige sterkteproeven (per onderscheiden grondlaag steeds 4) worden uitgevoerd boven de grensspanning. Classificatieproeven Hiervoor gelden de volgende classificatie- dan wel herkenningsproeven, inclusief hieraan gestelde specificaties op alle uitgevoerde boringen: bepaling totaal volumieke gewichten van alle ingewonnen ongeroerde monsters direct bij binnenkomst in het laboratorium (geen norm, zie specificaties hieronder); beschrijving van geroerde monsters, conform NEN 5104; beschrijving van ongeroerde monsters, conform NEN 5104; bepalen watergehalte, conform NEN 5112 en NEN 5113; bepalen volumieke massa, conform NEN 5110 en NEN 5111; bepaling organisch stofgehalte. Triaxiaalproeven op klei (TX) Triaxiaalproeven dienen conform het Stowa protocol te worden uitgevoerd. Daarnaast gelden nog de volgende aanvullende randvoorwaarden: voorconsolidatie in andere opstelling is niet toegestaan; ter voorbereiding van de triaxiaalproeven dient de totaalspanning, waterspanning en effectieve spanning per boorlocatie te worden uitgewerkt; de axiale rek in de afschuiffase wordt doorgezet tot 25%; triaxiaalproeven worden enkel op klei uitgevoerd. Direct simple shearproeven op veen (DSS) Direct simple shear proeven (DSS) dienen conform het Stowa protocol te worden uitgevoerd. Daarnaast gelden nog de volgende aanvullende randvoorwaarden: 12

13 voorconsolidatie in andere opstelling is niet toegestaan; DSS proeven worden alleen op veen en kleiig veen uitgevoerd. Samendrukkingsproeven (SAM) Samendrukkingsproeven dienen bij voorkeur als Ko CRS-proef te worden uitgevoerd, conform het Stowa protocol. Samendrukkingsproeven zijn echter ook toegestaan. Daarnaast geldt dat deze op niet (diameter) getrimde monsters wordt uitgevoerd. Vereisten rapportage Te rapporteren parameters SAM-proeven a: directe compressiecoëfficiënt b: seculaire compressiecoëfficiënt c: seculaire reksnelheidscoëfficiënt RR: recompressie ratio CR: compressie ratio Cα: kruipcoëfficiënt Eoed: stijfheidsmodulus cv: consolidatiecoefficient Taylor en Casagrande σ vy: grensspanning Bjerrum en isotachen σ vy: bovengrens grensspanning (i.v.m. consolidatiespanning TX- en DSS-proeven) Te rapporteren parameters TX- en DSS-proeven φ : hoek van inwendige wrijving bij τmax en bij ε25% (TX-CIU proeven) su: ongedraineerde schuifsterkte bij τmax en bij ε25% (TX-CIU proeven) φ : hoek van inwendige wrijving bij τmax en bij ε40% (DSS-proeven) su: ongedraineerde schuifsterkte bij τmax en bij ε40% (DSS-proeven) Eu,50: elasticiteitsmodulus (TX-CIU-proeven) G50: shear modulus (DSS-proeven) Een toelichting op bovenstaande parameters en proeven voor WBI-2017 staat in het VTV- Technisch Deel en de Schematiseringshandleiding Macrostabiliteit (zie Documentatie). 9. Omgeving De veldwerkzaamheden vinden overwegend plaats op percelen die in eigendom zijn van derden. Voor start van de uitvoering van het werk zal HHSK een brief sturen aan de betrokken pachters, eigenaren, gemeenten en wegbeheerders, als aankondiging van het veldwerk op het perceel door opdrachtnemer. In deze brief worden ook de contactgegevens van opdrachtnemer vermeld en wordt aangegeven dat opdrachtnemer de genoemde betrokkenen zelfstandig zal benaderen voor het verkrijgen van betredingstoestemming en oplevering terrein na uitvoering van het veldonderzoek. Het verkrijgen van betredingstoestemming voor percelen (inclusief eventuele plaatsing van waterspanningsmonitoring) is een taak en verantwoordelijkheid van de opdrachtnemer. In het geval dat het opdrachtnemer niet lukt om na aantoonbare inzet bovenvermelde toestemming te verkrijgen, zal HHSK op verzoek een bemiddelende rol vervullen. Bij opdracht zal de opdrachtnemer een adressenlijst van de perceeleigenaren en pachters worden gegeven. Vergunningen Vergunningen worden door opdrachtnemer verzorgd. De opdrachtnemer dient beheerst, zorgvuldig en tijdig zorg te dragen voor het verkrijgen van benodigde vergunningen, ontheffingen, beschikkingen en toestemmingen. Om dit te realiseren dienen de volgende activiteiten te worden uitgevoerd: inventariseren en aanvragen benodigde vergunningen/toestemmingen; 13

14 verstrekken informatie aan HHSK ten behoeve van reeds aangevraagde vergunningen/ toestemmingen; verstrekken originele vergunningen/toestemmingen aan HHSK. De opdrachtnemer dient informatie aan te leveren, waarmee HHSK kan aantonen dat zal worden voldaan aan de eisen van het bevoegd gezag. Terreinomstandigheden De begaanbaarheid van het terrein dient door opdrachtnemer vooraf onderzocht te zijn (waarbij geanticipeerd moet worden op de uitvoeringsperiode). In zijn aanbieding wordt door de opdrachtnemer omschreven op welke locaties het terrein moeilijk begaanbaar is, wat de oorzaak hiervan is, welke oplossing is gekozen om het grondonderzoek doorgang te laten vinden en eventuele consequenties van de gekozen oplossing. De opdrachtnemer dient zich bij uitvoering van de voorverkenning bewust te zijn dat de omgeving mogelijk nog niet op de hoogte gesteld is van het aanstaande grondonderzoek. Schade In het Plan van Aanpak behorende bij de aanbieding dient de opdrachtnemer te omschrijven hoe om wordt gegaan met het voorkomen en afhandelen van schade aan de omgeving. De opdrachtnemer is aansprakelijk voor eventuele kosten die hieruit voortvloeien. De opdrachtnemer dient schade en de afhandeling hiervan bij de opdrachtgever te melden. Bodemobjecten M.b.t. aanwezige kabels en leidingen voert de opdrachtnemer de KLIC-melding uit. Niet gesprongen explosieven: langs de IJsseldijk Schieland (traject 14-2) en een deel van traject 14-1 zijn drie risicogebieden aanwezig. Een risicokaart (PDF en ArcGIS-file) en rapport worden als bijlage meegestuurd. De opdrachtnemer beoordeelt (mede) op basis van deze gegevens of het grondonderzoek zonder risico uitgevoerd kan worden. Archeologie: 14

15 Documentatie Rapporten Deltares Handreiking voor het bepalen van schuifsterkteparameters - WTI 2017 Toetsregels Stabiliteit. Deltares, rapport GEO-0002, december Deltares 2016a. Schematiseringshandleiding Macrostabiliteit. Deltares, rapport GEO-0005-gbh, februari Deltares 2016b. Protocol laboratoriumproeven voor grondonderzoek aan waterkeringen. Deltares (in samenwerking met Stowa en sectorpartijen), rapport GEO-0002-gbh, mei Deltares 2016c. Protocol sonderen voor Su-bepaling. Deltares (in samenwerking met sectorpartijen), rapport GEO-0006, juni ENW Technisch Rapport Grondmechanisch Schematiseren, 2012 Van Essen Dijken op Veen II. Protocol monsterverstoring. Deltares, rapport GEO-0004, Versie 03, 28 april 2014, concept. Zwanenburg, C Dijken op Veen II - DoV werkwijze voor bepaling Macrostabiliteit Markermeerdijk. Deltares, rapport GEO-0001, Versie 2, 13 oktober 2014, definitief concept. Links Documentatie Basisregistratie Ondergrond in relatie tot grondonderzoek: 15