nieuwsbrief impuls aan de leefomgeving

Transcriptie

1 nieuwsbrief 14e jaargang - nummer 1 - januari 2015 KNHM begeleidt bewoners bij de verbetering van hun buurt, wijk of straat. Dit doen we met inzet van kennis, procesbegeleiding en een uitgebreid netwerk. Mantelaar Innovatie in de mantelzorg impuls aan de leefomgeving En verder: Van de directeur Kansen voor groen zelfbeheer Proeftuin van Holland Stadslandbouw als sociale ondersteuning Van steenoven naar stroomfabriek

2 van de directeur Groen aan de buurt Kansen voor groen zelfbeheer Zorg en wonen De tijd dat zorg het exclusieve domein van de overheid was, ligt achter ons. KNHM krijgt steeds vaker te maken met burgers die zelf initiatieven ontplooien op het gebied van zorg, welzijn en wonen. Zoals het NaoberzorgPunt in Limburg, een dorpsbreed-netwerk, waar mensen elkaar ontmoeten en waar je terecht kan voor niet-medische vragen. Met zo n netwerk bouwen de initiatiefnemers aan een soort nuldelijnszorg die de eerstelijnszorg door huisartsen en fysiotherapeuten aanvult. Een hele interessante ontwikkeling. Nieuwe zorg- en woonconcepten komen vooral uit de gemeenschap. Maar er zijn ook jonge ondernemers die zich met innovatieve concepten op de zorgmarkt begeven. Zoals Mantelaar, een Amster damse mantelzorgorganisatie waarvan KNHM Participaties BV medeaandeelhouder is. Mantelaar ontlast mantelzorgers door de inzet van medische studenten. Het is een initiatief dat de sociale leefbaarheid bevordert, maar tegelijkertijd gebaseerd is op een goed verdienmodel (zie ook pagina 3). Initiatieven als het NaoberzorgPunt en Mantelaar laten zien dat onze maatschappelijke visie op zorg aan het veranderen is. Burgers ontplooien zelf initiatieven op het gebied van zorg en wonen. Niet met de bedoeling om professionele taken over te nemen, maar om samen met bestaande zorgprofessionals te kijken hoe ze in hun eigen leefomgeving nieuwe vormen van ondersteuning kunnen realiseren. Dat is een positieve ontwikkeling die KNHM graag ondersteunt. Frank van Bussel Kennis uitwisselen, vragen stellen en van elkaar leren. Dat waren de belangrijkste doelen van het werkbezoek dat een groep Utrechtse wethouders eind 2014 afl egde. Ze staken hun licht op bij vier groene bewonersinitiatieven in en rond Amersfoort. Een leerzame en inspi rerende ervaring. Wat doen bewoners om de kwaliteit van het groen in hun buurt te verbeteren en wat kan de lokale overheid doen om lokale groene initiatieven optimaal de ruimte te geven? Die vragen staan centraal in Groen aan de buurt, een project van Natuur en Milieufederatie Utrecht, Landschap Erfgoed Utrecht, netwerk vrijetijdslandschappen en KNHM. Het ontbreekt wethouders meestal niet aan goede bedoelingen, zegt Joost Kingma, namens KNHM bij Groen aan de buurt betrokken. Maar als ze net zijn aangetreden, overzien ze vaak niet welke lastige hobbels zich in de praktijk voordoen. Het is goed om daar met elkaar over in gesprek te gaan. Als kickoff van het project bezochten de wethouders vier inspirerende bewoners- initiatieven: van postzegelpark Leusderweg, een tijdelijke ontmoetingsplaats voor buurtbewoners, tot Elisabeth Groen, een voormalig ziekenhuisterrein dat door de bewoners zelf wordt ingericht. De excursie maakte duidelijk dat bewoners op uiteenlopende manieren in hun groene leefomgeving investeren, maar liet ook zien dat groen zelfbeheer een kwestie is van blijven leren. Kingma: Ieder project heeft z n eigen verhaal, met z n eigen succesfactoren én knelpunten. Het is leerzaam om daar bij stil te staan en ik denk dat elke wethouder er wel iets van heeft opgestoken. Die ervaring nemen ze weer mee naar een volgend project. knhm.nl/projecten > excursie FOTO: JOS STÖVER

3 Mantelzorgers ontlasten door studenten geneeskunde bij de zorg in te schakelen: de Amsterdamse zorgorganisatie Mantelaar heeft een slimme oplossing gevonden voor een nijpend maatschappelijk probleem. In november 2014 sloot KNHM Participaties BV een samenwerkingsovereenkomst met de zorgonderneming die het menselijke aspect weer terug wil brengen in de mantelzorg. Door een deelneming in het bedrijf wil KNHM Participaties BV de groei van 80 naar 700 betalende cliënten mogelijk maken. FOTO S: VVB Mantelaar Innovatie in de mantelzorg Mantelaar is een intermediair voor aanvullende mantelzorg. De Amsterdamse organisatie schakelt geneeskundestudenten vanaf het tweede jaar van hun studie in voor de ondersteuning van thuiswonen de ouderen. Door de inzet van de studenten komen niet alle taken op de schouders van de vaste mantelzorgers neer. We ontzorgen de mantelzorger, zegt Titiaan Zwart, mede-initiatiefnemer van Mantelaar. Onze studenten bieden ondersteuning op het moment dat familieleden, vrienden of buren daar geen tijd voor hebben. Daarom presenteren we onze zorg als de een na beste oplossing. De studenten die Mantelaar inzet zijn minimaal twee uur bij een cliënt actief. In die tijd bieden ze niet alleen ondersteuning bij praktische zaken, maar geven ze ook invulling aan sociale quality time : samen een kopje thee drinken, een praatje maken of een stukje wandelen. Zwart: Door de bezuinigingen in de thuiszorg ontvangen veel cliënten alleen nog praktische zorg. Voor het menselijke aspect is nauwelijks ruimte. In onze dienstverlening willen we weer ruimte scheppen voor datgene waar het echt om gaat: aandacht. Het idee voor Mantelaar ontstond toen mede-initiatiefneemster Barbara Groene- veld samen met haar moeder de zorg voor haar grootmoeder op zich nam. Groeneveld liep algauw tegen de beperkingen van afstand en tijd aan, en vroeg zich af of de zorg niet anders kan worden georganiseerd. Inmiddels is Mantelaar voor zo n 80 Amsterdamse cliënten actief. De organisatie werkt nadrukkelijk vraaggestuurd. Nadat Mantelaar het We ontzorgen de mantelzorger.

4 stemmen uit t veld Burgerparticipatie en burgerinitiatieven zijn de werkvelden van KNHM. Hoe denken professionals uit ons netwerk over bepaalde zaken binnen onze werkvelden? In stemmen uit t veld geven ze hun mening over onderwerpen waarmee zij actief bezig zijn. eerste contact heeft gelegd, maken de cliënten zelf de vervolgafspraken met de student die hen begeleidt. Zwart: Door op een slimme manier gebruik te maken van webtechnologie kunnen onze cliënten en mantelzorgers onderling hun afspraken regelen en direct met elkaar communiceren. Bovendien zorgt het systeem ervoor dat de studenten automatisch betaald krijgen. Dat scheelt veel administratieve handelingen en dus geld. Groei realiseren De komende jaren wil Mantelaar een groei realiseren van 80 naar 700 betalende cliënten in Amsterdam en uitbreiden naar andere steden in Nederland. Door aandeelhouderschap wil KNHM Participaties BV de groei mogelijk maken. KNHM Participaties BV investeert in startende sociaal ondernemers die maatschappelijke meerwaarde als primair doel nastreven. Daarbij is (fi nanciële) winst een noodzakelijk middel voor het bieden van onafhankelijkheid en continuïteit. Zwart: KNHM is nauw bij onze organisatie betrokken. De adviseurs van KNHM praten en denken mee, geven adviezen en stellen hun netwerk voor ons open. Dat is een belangrijke steun in de rug. Ook Ferdinand Mesu, vanuit KNHM Participaties BV bij de organisatie betrokken, is enthousiast over de samenwerking. Mantelaar is een prachtig initiatief met een duidelijke maatschappelijke meerwaarde. Door de druk van de schouders van mantelzorgers te halen, draag je er aan bij dat ouderen langer kunnen terugvallen op hun eigen, vertrouwde netwerk. Dat komt de leefbaarheid sterk ten goede. Proeftuin van Holland Hoe bouw je een tuin die van oudsher een wetenschappelijke functie heeft, om tot een aantrekkelijk groengebied dat ook voor publiek interessant is? Voor die uitdaging staat de Proeftuin van Holland. Het belangrijkste onderdeel van het gebied is de sortimentstuin Harry van de Laar. Deze tuin, waar ruim 2500 verschillende boomkwekerijgewassen te zien zijn, vormt niet alleen een fraaie stalenkaart van alle Boskoopse kwekerijproducten, maar is ook een bron van inspiratie voor vakgenoten en consumenten. Op dit moment is de sortimentstuin nog niet bij een groot publiek bekend. Toch is de Stichting sortimentstuin Harry van der Laar er met hulp van sponsoren en vrijwilligers in geslaagd de tuin om te bouwen tot een goed bezocht publiekscentrum. De tuin kreeg deze zomer zelfs de status van Toeristisch Overstap Punt een mooi succes. De komende jaren willen we ook de rest van het gebied ontwikkelen. Er zijn plannen voor een zorgboerderij voor de kwekerijsector, een educatiecentrum, verblijfsaccommodatie en een gedeelte waar je eetbare gewassen kan proeven. Die tweede fase is een stuk lastiger, want om onze wensen te realiseren hebben we nieuwe maatschappelijke partners nodig. Gelukkig is kort geleden het bestemmingsplan gewijzigd, zodat we kunnen beginnen met het realiseren van de noodzakelijke bebouwing. Een veranderingsproces als dit vergt een lange adem, maar zoals we ook met de sortimentstuin hebben gemerkt: met enthousiasme kan je enorm veel bereiken. En er zijn voldoende mensen die hun schouders eronder willen zetten. Als je dan ook nog veel positieve reacties krijgt, kan je ontzettend veel bereiken. Stef Boersen, mede-eigenaar van de Proeftuin van Holland

5 EigenWijkse Energie Coöperatie Van steenoven naar stroomfabriek Zelden kwam een initiatief op het gebied van lokale duurzame energie zo voortvarend uit de startblokken als de EigenWijkse Energie Coöperatie. De coöperatie presenteerde onlangs, samen met het Utrechts Landschap, een plan om 500 zonnepanelen op het dak van een oude steenfabriek aan te brengen: de Stroomfabriek. Een maand na de startbijeenkomst waren alle zonnepanelen verkocht. Bij een monumentale steenfabriek denk je niet meteen aan energie uit zonnepanelen. Maar de EigenWijkse Energie Coöperatie en Utrechts Landschap slaagden erin een voormalige steenfabriek langs de Lek te koppelen aan een groen doel. De energiecoöperatie gaat op het dak schone energie voor ruim 30 huishoudens produceren. We vinden het belangrijk om minder afhankelijk te worden van grote energiebedrijven, zegt Henk Muis, voorzitter van de energiecoöperatie. Door dit ini tiatief houden we zelf de regie over onze energievoorziening, blijft de werkgelegen heid in de eigen regio en stimuleren we de toename van duurzame energie. Op 25 oktober presenteerde de Eigen- Wijkse Energie Coöperatie de plannen aan de inwoners van Wijk bij Duurstede. Om zoveel mogelijk publiek te trekken deed de coöperatie een beroep op RTL Het leek echt of mensen op dit project zaten te wachten. weerman Reinier van den Berg, die een gepassioneerd verhaal hield over klimaatverandering. De respons was overweldigend. Bijna 90 mensen meldden zich aan als lid van het collectieve energiebedrijf en diezelfde middag werden maar liefst 300 van de 500 beschikbare zonnepanelen verkocht. Muis: Meteen na onze presentatie stonden mensen in de rij om op één of meer zonnepanelen in te tekenen. We zijn algauw gaan turven om zeker te weten dat we geen nee hoefden te verkopen. Het leek of mensen echt op dit project zaten te wachten. Aaibare plek Met het zonnedak wil de EigenWijkse Energie Coöperatie een bijdrage leveren aan het streven van de gemeente om in 2030 energieneutraal te zijn. De gemeente was dan ook direct enthousiast over de plannen, net als de eigenaar van de voormalige steenfabriek, Utrechts Landschap. Ook KNHM is vanaf het begin bij de plannen voor de Stroomfabriek betrokken. KNHM dacht mee over organisatie en proces, hielp mee met het opstellen van een businesscase en leverde inhoudelijke deskundigheid. Muis: Dankzij de ondersteuning van KNHM hadden we niet alleen veel extra expertise tot onze beschikking, maar konden we stappen maken waarmee we nog geen ervaring hadden. Volgens Freek Hasselaar, namens KNHM bij het project betrokken, is het succes van de energiecoöperatie voor een belangrijk deel te danken aan een goede voorbereiding. De initiatiefnemers hebben zich van tevoren goed verdiept in de argumenten waarmee ze mensen over de streep konden trekken. Bovendien is zo n steenfabriek in een natuurgebied een aaibare plek waarmee veel mensen zich verbonden voelen. Ze komen er al om fi guurlijk energie te tanken. Straks wordt er ook letterlijk energie geproduceerd. Dat spreekt sterk tot de verbeelding. knhm.nl/projecten > stroomfabriek

6 Een braakliggend terrein in de Dordtse wijk Oud-Krispijn bracht sociaal raadsman Onno de Bruyne op een lumineus idee: stadslandbouw ten behoeve van mensen die onder het sociaal minimum leven. Inmiddels zit het eerste seizoen van Groeituinen Dordrecht er op en is de tuin uitgegroeid tot trefpunt in de buurt. We hebben echt sociale winst geboekt. FOTO S: JEROEN NIERMEIJER Groeituinen Dordrecht Stadslandbouw als sociale ondersteuning Een stad heeft zelden een gebied ter grootte van vier voetbalvelden over. Maar na de sloop van acht fl atgebouwen kwam er in de Dordtse wijk Oud-Krispijn een fl ink stuk grond vrij waarmee de komende jaren niets gebeurt. Onno de Bruyne, mede-initiatiefnemer van de Groeituinen Dordrecht, zag direct mogelijkheden voor een van de percelen. Als sociaal raadsman moet ik regelmatig beoordelen of mensen wel of niet van de voedselbank gebruik mogen maken. Ik vroeg me af of er geen alternatieve manier was waarop ze in hun voedselbehoefte konden voorzien. Zo ontstond het idee van een stadslandbouwgebied voor en door de buurt. Bovendien willen ze bijdragen aan de sociale cohesie in de buurt. De Bruyne: In Oud-Krispijn leven mensen uit veel verschillende culturen naast elkaar, vaak zonder elkaar te kennen. Door samen in de tuin te werken maken mensen sneller De tuinen zijn niet meer uit de buurt weg te denken. een praatje, leren ze hun buren kennen en nodigen ze elkaar een keer uit voor een kop koffi e. Respect KNHM is van het begin af aan bij het project betrokken. Branka Vos, adviseur bij KNHM Zuid-Holland, fungeerde als sparringpartner, hielp de initiatiefnemers bij het maken van een stappenplan en het vergroten van het draagvlak. Dat laatste bleek lastiger dan gedacht. Vos: In Oud- Krispijn wonen relatief veel mensen die uit een andere cultuur afkomstig zijn. Met fl yeren bereik je hen nauwelijks. Pas toen we de sleutelfi guren in de verschillende gemeenschappen hadden benaderd, kwamen er mensen op het project af. Vervolgens bleek er wel degelijk enthousiasme voor de plannen te bestaan. Inmiddels zit het eerste seizoen van de groeituinen erop en is het gebied uitgegroeid tot groen trefpunt voor buurtbewoners. Onno de Bruyne: De tuinen zijn niet meer uit de buurt weg te denken. En hoewel er geen hekken omheen staan, wordt er nauwelijks proletarisch geoogst. Het is echt een initiatief van, voor en door de buurt. > groeituinen Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij, Postbus 33, 6800 LE Arnhem, T , info@knhm.nl, Uitgave: KNHM, Vormgeving: Ineke Oerlemans, Druk: Canon