Vogels in het Markiezaat van 1983 tot Hidde Bult VWG Bergen op Zoom

Transcriptie

1 Vogels in het Markiezaat van 1983 tot 2015 Hidde Bult VWG Bergen op Zoom

2 Doel presentatie: veranderingen in het ecosysteem illustreren met vogelsoorten Markiezaat afgesloten in 1983 Daarna ondergaat het gebied allerlei transformaties die nog altijd gaande zijn VWG Bergen op Zoom start tellingen september 1983 Die tellingen zal ik gebruiken om veranderingen in het ecosysteem te illustreren Eerst uitleg over beheer Daarna enkele trekvogels en wintergasten Na de pauze: enkele broedvogels Boskreek en Hogerwaardschor omstreeks 1986 Ruigtes W-B VWG met Harig wilgenroosje en Vlier 2

3 Markiezaat: Natura 2000 begrenzing Kom Oosterschelde; Markiezaatskade 1983 voor Schelde-Rijn verbinding Zoommeer SRV < kade Brabantse Wal Oosterschelde Markiezaat SWEV-dag 21 februari

4 Markiezaat: vanaf 1988 twee beheersinstrumenten Stuw regelt meerpeil afgetopt regenmodel Begrazing: Grazige ruigtes in oost en zuid Bosvorming in west SWEV-dag 21 februari

5 Natura 2000 functies vogels: voedsel & rust Meerpeil speelt daarbij een rol neerslag verdamping Neerslagoverschot: afvoer via stuw (RIJP 1988) Capaciteit stuw onvoldoende: verblijftijd water te lang SWEV-dag 21 februari

6 Beheersinstrument Markiezaat: stuwhoogte Peilverloop*: hoog na winter, laag in nazomer feb Capaciteit stuw (RIJP) onvoldoende: dit had afgevoerd moeten worden stuw sep 60 cm nu WB VWG 17/09/15 *Arjan van Beek, Waterschap Brabantse Delta

7 Effect van meerpeil op abiotische variatie Voormalig slik (matig voedselarm zand): hoog Markiezaatsmeer Spuitkop (Steenvliet) Markiezaatsmeer Spuitkop (Steenvliet) Voormalig slik: laag Voormalig schor (voedselrijke zavel) 50 cm + NAP Voormalig schor (voedselrijke zavel) 0 cm + NAP Enige grote meer met semi-natuurlijk jaarlijks peilverloop Veel meer dynamiek dan in omringende meren Peilschommelingen zorgen voor grote abiotische variatie 7

8 48cm + NAP, 10/02/2008 SWEV-dag 21 februari

9 28cm + NAP, 12/09/2012 SWEV-dag 21 februari

10 Ontzilting Markiezaatsmeer* Veel trager dan in andere randmeren, nu zwak brak matig brak Cl -, g/l zwak brak zoet jaar Verwachting: zoet < 300 mg Cl - l -1 rond 2010 Cl - = chloride ion: maat voor NaCl concentratie WB VWG 17/09/15 *Loenders 1988, Waterschap Brabantse Delta

11 Waterkwaliteit Markiezaatsmeer Algenbloei sinds 1992 Eerst alleen in zomer, nu jaarrond Oorzaak is aanvoer nutriënten door*: Uitspoeling fosfaat uit voormalige zeebodem Aanvoer nutriënten via kwel Aanvoer nutriënten door beekje de Blaffert Vogels: ganzen, meeuwen, Aalscholver Lange verblijftijd water (trage verversing) Fosfaat wordt niet vastgelegd; ook geen mosselen Troebeling: Belemmert plantengroei Beperkt doorzicht: parameter voor waterkwaliteit WB VWG 17/09/15 * Casper Cusell, Systeemanalyse Markiezaat, juni 2015, Witteveen + Bos 11

12 Waterkwaliteit Markiezaatsmeer Gevolgen voor vogels? doorzicht, meter WB VWG 17/09/15 jaar VWG Waterschap Kader Richtlijn Water Een meer met dynamisch semi-natuurlijk peilregime Maar,.. waterkwaliteit slechter dan in Krammer- Volkerrak of Zoommeer * Doorzicht: metingen Waterschap Brabantse Delta, VWG 12

13 Markiezaat Natura 2000 Instandhoudingsdoelen (IHD) voor trek- en wintervogels Voedsel en rust Aantal Voedsel en rust Aantal Fuut 200 Bergeend 250 Geoorde Fuut 50 Smient Aalscholver* 680 Krakeend 280 Lepelaar 50 Wintertaling 700 Kleine Zwaan 30 Pijlstaart 480 Grauwe Gans 510 Slobeend 150 Brandgans 130 Meerkoet 920 zeekraal Gemiddelde of *maximum per seizoen 12/09/2012 SWEV-dag 21 februari

14 Fuut: viseter. Maxima in nazomer voor slagpenrui: rust, ondiep water IHD: seizoensgemiddelde 200 SWEV-dag 21 februari 2015 Saxifraga-Iztok Skornik 14

15 Fuut (viseter) Afname in Markiezaat, onder IHD < IHD: instandhoudingsdoel < gemiddelde laatste vijf seizoenen SWEV-dag 21 februari

16 Fuut (viseter): onder IHD, afname Afname alleen in Markiezaat of ook landelijk? SWEV-dag 21 februari

17 Welke variabelen verklaren fluctuaties van Fuut en andere soorten in Markiezaat? Landelijke populatie? Waterkwaliteit (doorzicht)? Ontzilting (chloride, Cl - )? Meerpeil? Oppervlakte voormalige slikken? Beschikbaarheid ondiep water (0-10 cm)? Multipele lineaire regressie Seizoensgemiddelden Absolute aantallen WB VWG 17/09/15 17

18 Fuut: fluctuaties in Markiezaat Regressiemodel seizoensgemiddelden: R 2 = 0,67; P < 0,001 Variabelen, gemiddelden t P Landelijke populatie 2,056 0,052 Chloride (Cl - ), zoutconcentratie -0,759 0,456 Doorzicht 3,717 0,001 Meerpeil -2,203 0,038 Slikken -1,724 0,099 Ondiep water -1,175 0,253 WB VWG 17/09/15 18

19 Fuut: viseter Maxima in nazomer voor slagpenrui: rust, ondiep water Afname gerelateerd aan slechte waterkwaliteit Laag meerpeil is gunstig voor Fuut SWEV-dag 21 februari 2015 Saxifraga-Iztok Skornik 19

20 Lepelaar: vis, bodemdieren, tastjager SWEV-dag 21 februari 2015 Piet Munsterman, Saxifraga 20

21 Lepelaar: vis, bodemdieren, tastjager Markiezaat: Boven IHD. Na 1995 toename, stabiel laatste 7 seizoenen < gemiddelde laatste vijf seizoenen < IHD: instandhoudingsdoel SWEV-dag 21 februari

22 Lepelaar: fluctuaties in Markiezaat Regressiemodel seizoensgemiddelden: R 2 = 0,88; P < 0,001 Variabele (gemiddelden) t P Landelijke populatie 7,267 <0,001 Chloride (Cl - ), zoutgehalte,513 0,614 Doorzicht 1,749 0,096 Meerpeil -3,304 0,004 Slikken -3,072 0,006 Ondiep water -1,259 0,223 WB VWG 17/09/15 22

23 Lepelaar: vis, bodemdieren, tastjager Groei van internationale populatie speelt rol in Markiezaat Laag meerpeil is gunstig voor Lepelaars SWEV-dag 21 februari 2015 Piet Munsterman, Saxifraga 23

24 Bergeend: bodemdieren Luc SWEV-dag Hoogenstein, 21 februari 2015 Saxifraga 24

25 Bergeend: eet bodemdieren Markiezaat: afname laatste 10 seizoenen, onder IHD Nederland: toename laatste 10 seizoenen < IHD: instandhoudingsdoel De lat ligt wel erg hoog! < gemiddelde laatste vijf seizoenen SWEV-dag 21 februari

26 Bergeend: fluctuaties in Markiezaat Regressiemodel seizoensgemiddelden: R 2 = 0,85; P < 0,001 Variabele t P Landelijke populatie 1,938 0,066 Chloride (Cl - ), zoutconc. 5,237 < 0,001 Doorzicht -,715 0,482 Meerpeil -1,701 0,103 Slikken -1,986 0,060 Ondiep water -2,318 0,030 SWEV-dag 21 februari

27 Bergeend: bodemdieren Afname gerelateerd aan ontzilting: verandering van bodemfauna Areaal ondiep water (0-10cm) drukt aantallen? Luc SWEV-dag Hoogenstein, 21 februari 2015 Saxifraga 27

28 Pijlstaart: bodemdieren én planten SWEV-dag 21 februari 2015 Piet Munsterman, Saxifraga 28

29 Pijlstaart Markiezaat: trend onduidelijk, voldoet aan IHD Nederland: geen veranderingen laatste 10 seizoenen Tellingen overgeheveld naar Oosterschelde door DGW / RIKZ. Daarom niet in Sovon bestand van Markiezaat. < IHD: instandhoudingsdoel < gemiddelde laatste vijf seizoenen SWEV-dag 21 februari

30 Pijlstaart Regressiemodel seizoensgemiddelden: R 2 = 0,49; P = 0,012 Variabele t P Landelijke populatie,593 0,559 Cl - (chloride conc.) 2,760 0,011 Doorzicht -1,996 0,058 Meerpeil -2,295 0,032 Slikken -2,198 0,039 Ondiep water,147 0,885 WB VWG 17/09/15 30

31 Pijlstaart: bodemdieren én planten Ontzilting drukt aantal: verandering bodemfauna Hoog meerpeil drukt aantallen Tendens: minder bij afnemend doorzicht SWEV-dag 21 februari 2015 Piet Munsterman, Saxifraga 31

32 Smient: herbivoor Luc Hoogenstein, Saxifraga SWEV-dag 21 februari

33 Smient, seizoensgemiddelden Markiezaat: geen significante trends, onder IHD (1600) Nederland: afname laatste 10 seizoenen Regressiemodel seizoensgemiddelden: R 2 = 0,38; P = 0,081 zeekraal waterplanten < IHD: instandhoudingsdoel < gemiddelde laatste vijf seizoenen SWEV-dag 21 februari

34 Smient: aantallen sep nov jan (ijsvrij) mrt Regressiemodel: R 2 = 0,26; P = 0,001 Variabele t P Landelijke populatie 1,842 0,069 Chloride (Cl - ), zoutconc. -,575 0,567 Doorzicht 3,252 0,002 Meerpeil -,290 0,773 Slikken,313 0,755 Ondiep water -,750 0,455 Slechte waterkwaliteit is ook funest voor planteneters SWEV-dag 21 februari

35 Watervogels met IHD: Variabelen die fluctuaties in Markiezaat verklaren Landelijke populatie Significante rol bij: Aalscholver, Lepelaar, Krakeend Ontzilting: Afname: Aalscholver, Bergeend & Pijlstaart Toename: Knobbelzwaan, Tafeleend, totaal eenden & Meerkoet Laag meerpeil (bereikbaarheid voedsel?): Gunstig voor: Fuut, Aalscholver, Lepelaar, Grauwe Gans, Pijlstaart, Tafeleend en totaal eenden Geen enkele soort had baat bij hoog meerpeil Slechte waterkwaliteit (doorzicht): Afname: Fuut, Smient & totaal eenden WB VWG 17/09/15 35

36 Functies voor Markiezaat in Natura 2000: rust voor trek- en wintervogels Rustfunctie: HVP (hoogwatervluchtplaats) steltlopers < kade Rustfunctie: slaapplaats Wulp, ganzen, meeuwen Middelste Zaagbek Niet in Natura 2000 opgenomen SRV HVP Brabantse Wal Middelste Zaagbek Oosterschelde Markiezaat SWEV-dag 21 februari

37 Hoogwatervluchtplaats (HVP): Tureluur en Bonte Strandloper Bonte Strandloper: bij hoog water (HW) uit Oosterschelde naar Markiezaat SWEV-dag 21 februari 2015 SWEV-dag 21 februari Hendrik van Kampen

38 Bonte Strandloper: seizoensmaxima HVP Markiezaat: dalende trend, voldoet niet meer aan IHD Maar, vanaf 2000 Sovon teldata, niet steevast tijdens HW... Hoog water Laag water < instandhoudingsdoel < laatste vijf seizoenen SWEV-dag 21 februari

39 Bonte Strandloper: seizoensmaxima HVP Markiezaat: Alleen tellingen dalende tijdens trend, HW: voldoet IHD wordt niet wel meer bereikt.. aan IHD Andere telmethode: onderschatting seizoensmaxima Hoog water Laag water < laatste vijf seizoenen < instandhoudingsdoel SWEV-dag 21 februari

40 IHD voor Markiezaat in Natura 2000: rust (HVP) voor steltlopers uit Oosterschelde Telmethode is veranderd: mede daardoor lagere seizoensmaxima In Oosterschelde significante afname van: Bontbekplevier, Zwarte Ruiter, Kanoet, Pijlstaart.. Nieuwe HVPs in Oosterschelde : Bonte Strandloper en Zilverplevier blijven ter plaatse, tenzij er springtij is Geen wonder dat IHDn voor HVP-soorten in Markiezaat niet worden gehaald W-B VWG Bontbekplevier, Bonte Strandloper en Kleine Strandloper Ton Bakker 41

41 Markiezaat Natura 2000: instandhoudingsdoelen Voldoende (3), lager (12) of hoger (5) Voedsel en rustfunctie Aantal Rustfunctie (HVP) Aantal Fuut 200 Kluut* 140 Geoorde Fuut 50 Bontbekplevier* 360 Aalscholver* 680 Zilverplevier* Lepelaar 50 Kanoet* Kleine Zwaan 30 Bonte Strandloper* Grauwe Gans 510 Zwarte Ruiter* 210 Brandgans 130 Bergeend 250 Smient Krakeend 280 Wintertaling 700 Pijlstaart 480 Slobeend 150 Meerkoet 920 Gemiddelde of *maximum per seizoen SWEV-dag 21 februari

42 Markiezaat Natura 2000: instandhoudingsdoelen Voldoende (3), lager (6) of hoger (5) Voedsel en rustfunctie Aantal Rustfunctie (HVP) Aantal Fuut 200 Kluut* 140 Geoorde Fuut 50 Bontbekplevier* 360 Aalscholver* 680 Zilverplevier* Lepelaar 50 Kanoet* Kleine Zwaan 30 Bonte Strandloper* Grauwe Gans 510 Zwarte Ruiter* 210 Brandgans 130 Bergeend 250 Smient Krakeend 280 Wintertaling 700 Pijlstaart 480 Slobeend 150 Meerkoet 920 Gemiddelde of *maximum per seizoen SWEV-dag 21 februari 2015 HVP-functies IHDn Markiezaat verstrengeld met ontwikkelingen in Oosterschelde 43

43 Soorten zonder instandhoudingsdoel: Slaapplaats voor veel vogels Oude land Wulp , ~= Ganzen , Kleine Zwaan , ~= Meeuwen >20.000, trend? Oosterschelde Middelste Zaagbek Ontdekking Teus Slagboom: tot vogels! Niet in Natura 2000 Niet in Natura 2000 SWEV-dag 21 februari 2015 Harry Oosterhout, Saxifraga Rik Kruit, Saxifraga 45

44 Markiezaat anno 2015: besluit niet-broedvogels Door semi-natuurlijk peilverloop meer dynamiek en abiotische variatie dan in omringende randmeren Geen recreatie of beroepsvaart, meer rust dan elders in Delta: rui- en slaapplaats voor veel vogels Waterkwaliteit onvoldoende. Mede daardoor aantal soorten onder IHD van Natura 2000 SWEV-dag 21 februari 2015 Klapekster, Ton Bakker 12/05/2012 Zeearend, Erik de Jonge, BL 46

45 Pause.. Vragen over trek- en wintervogels? W-B VWG

46 Markiezaat anno 2015: broedvogels Beheersvisie 1988*: divers wetland-systeem Open water: goede kwaliteit, soortenrijk ecosysteem Spuitkop isolatie belangrijk broedgebied Slik: Door trage ontzilting successie remmen Spuitkop Markiezaatsmeer schor slik SWEV-dag 21 februari /05/2012 * M. Loenders (RIJP rapport cbd) 48

47 Gevolg van semi-natuurlijk meerpeil: trage ontzilting lage slikken Constant peil (Zoommeer, Krammer-Volkerrak): neerslag percoleert, snelle ontzilting Natuurlijk peil: in winter stijgt peil en regen loopt af over maaiveld, trage ontzilting Hoge schorren: regenwater percoleert wel, snelle ontzilting H. Bult, VWG Bergen op Zoom, 17/09/2009

48 Beheer: semi-natuurlijk meerpeil. Gevolg: trage ontzilting lage slikken Constant peil (Zoommeer, Krammer-Volkerrak): neerslag percoleert, snelle ontzilting Natuurlijk peil: in winter stijgt peil en regen loopt af over maaiveld, trage ontzilting Hoge schorren: regenwater percoleert wel, snelle ontzilting H. Bult, VWG Bergen op Zoom, 17/09/2009

49 Markiezaat anno 2015: broedvogels Beheersvisie 1988*: divers wetland-systeem Open water: goede kwaliteit, soortenrijk ecosysteem Spuitkop isolatie belangrijk broedgebied Slik: Door trage ontzilting successie remmen Oeverzone: plaatselijk open grazige overgangen elders rietmoeras. Schor: snelle ontzilting schor oost: grazige ruigtes (begrazing) west: spontane bosvorming Spuitkop Markiezaatsmeer slik SWEV-dag 21 februari /05/2012 * M. Loenders (RIJP rapport cbd) 51

50 Markiezaat anno 2015: broedvogels Beheersvisie 1988*: divers wetland-systeem Open water: goede kwaliteit, soortenrijk ecosysteem: Slobeend Spuitkop isolatie belangrijk broedgebied: Kolonievogels Slik: trage ontzilting, successie remmen: Pioniervogels Oeverzone: plaatselijk open grazige overgangen: Weidevogels elders rietmoeras: Rietvogels Schor: snelle ontzilting oost: grazige ruigtes (begrazing): Struweelvogels west: spontane bosvorming: Bosvogels SWEV-dag 21 februari /05/2012 * M. Loenders (RIJP rapport cbd) 52

51 Kolonievogels*: Spuitkop/Steenvliet Grootste eiland in regio Lastig bereikbaar voor grondpredatoren Spuitkop Steenvliet Eiland boven +30cm NAP *Teixeira, Veerkracht 19 (2014) 2 SWEV-dag 21 februari

52 Zilvermeeuw: foerageert buiten Markiezaat Nederland: 48% afname tussen 1990 en 2011 Markiezaat: 182% toename tussen 1990 en 2011 Zilvermeeuw Markiezaat BMP-index BMP-index 100 broedparen WB VWG 17/09/15 jaar Kragge, 7km van Spuitkop, Ton Bakker 54

53 Brandgans: van kliffen op Nova Zembla naar Markiezaat Nederland: enorme toename Markiezaat: na 1988 groei, stabiel Brandgans vanaf 2005; foerageert in Markiezaat BMP-index Markiezaat BMP-index Saxifraga, Peter Meininger broedparen WB VWG 17/09/15 jaar Saxifraga, Peter Meininger 55

54 Lepelaar, foerageert vooral buiten Markiezaat Nederland: 375% toename. Markiezaat: nog meer groei Vos verstoort 2 e broedpoging 1996, stuw 10cm hoger In 1997 Vos bereikt alsnog Spuitkop, plundert broedsels Lepelaar Markiezaat BMP-index BMP-index broedparen Saxifraga, Peter Meininger WB VWG 17/09/15 jaar 56

55 Bij verzilting: gemiddeld meerpeil 0 cm +NAP Spuitkop: geen eiland meer, kolonievogels verdwijnen Markiezaatsmeer Markiezaatsmeer Spuitkop Spuitkop Voormalig schor (voedselrijke zavel) Ton Bakker Voormalig schor (voedselrijke zavel) 50 cm + NAP 0 cm + NAP 57

56 Strandvlaktes: overal ter wereld een bedreigd habitat SWEV-dag 21 februari

57 Pioniervogels*: typerend voor strandvlaktes *Teixeira, WB VWG 17/09/15 Veerkracht 19 (2014) 2 Luuk Punt, Saxifraga 59

58 Markiezaat Landtong, Markiezaat, 16/05/2010

59 Strandplevier, broedparen Delta (Nederland): 64% afname sinds 1990 Markiezaat: afname na1997, stuw 10cm hoger Markiezaat Delta Zoommeer Markiezaat broedparen 60 40? totaal Delta broedparen jaar In Markiezaat 31 jaar na afsluiting nog pioniers! Normaal verdwijnen ze na ca. 10 jaar. WB VWG 17/09/15 jaar 61

60 Slobeend-groep: kleinschalig, ondiep (matig) voedselrijk open water; nat grasland Nederland: 43% afname sinds 1990 Markiezaat: 44% afname sinds Slobeend Markiezaat BMP-index broedparen W-B VWG *Teixeira, Veerkracht 19 (2014) periode 0 Saxifraga, Rik Kruit 62

61 Open grazige oevers: begrazing (rundvee, IJslanders) en trage ontzilting Weidevogels (Teixeira, Veerkracht 19 (2014) 2) Scholekster Kievit Tureluur Zomertaling Veldleeuwerik broedparen SWEV-dag 21 februari periode 63

62 Kievit* Nederland: 38% afname sinds 1990 Markiezaat: 53% afname na 1990, zelfs 68% sinds Kievit Markiezaat BMP-NL 200 broedparen, BMP-index periode 0 Saxifraga, Piet Munsterman WB *Teixeira, VWG 17/09/15 Veerkracht 19 (2014) 2 64

63 SWEV-dag 21 februari 2015 Structuurrijk grasland: geen Kievit, wel Veldleeuwerik 65

64 Veldleeuwerik*: structuurrijk grasland Nederland: 63% afname sinds 1990 Markiezaat: 52% toename Veldleeuwerik Markiezaat BMP-index BMP-index broedparen Saxifraga, Mark Zekhuis *Teixeira, WB VWG 17/09/15 Veerkracht 19 (2014) 2 66

65 Struwelen Struweelvogels Grasmus Sprinkhaanzanger Roodborsttapuit Kneu Bosrietzanger Blauwborst broedparen WB VWG 17/09/15 *Teixeira, Veerkracht 19 periode (2014)

66 Sprinkaanzanger*: grazig struweel Nederland: 114 % toename sinds 1990 Markiezaat: 1678 % toename sinds Sprinkhaanzanger Markiezaat BMP-index BMP-index broedparen periode 0 Ton Bakker *Teixeira, WB VWG 17/09/15 Veerkracht 19 (2014) 2 68

67 Hoge schorren: zeer snelle ontzilting, geen grazers Explosie van: Harig wilgenroosje, Vlier, Grote Brandnetel Struwelen ideaal voor Bosrietzanger, Blauwborst, Maar, vanaf 1988 rundvee in reservaat Ruimen meteen struiken en kruiden op Ruigtes eerst alleen in onbegraasde delen Pas later weer opslag van wilgen, berken in lastig bereikbare delen of op voedselarme bodems Boskreek en Hogerwaardschor omstreeks 1986 W-B VWG

68 Bosrietzanger: struweel met struiken Nederland : 19 % afname sinds 1990 Markiezaat: 184 % toename sinds Bosrietzanger Markiezaat BMP-index BMP-index broedparen Start begrazing periode 0 René van Rossum Ton Bakker Na 1998 opslag wilgen op lastig bereikbare plaatsen *Teixeira, WB VWG 17/09/15 Veerkracht 19 (2014) 2 71

69 Blauwborst: struweel, liefst bij kreekranden Nederland: 140% toename na 1990 Markiezaat: 17% afname na 1990 (60% t.o.v. 1984/88) Blauwborst BMP-index 100 Markiezaat BMP-index Start begrazing broedparen 50 Waarom zo n traag herstel? periode 0 Ton Bakker Kreekranden werden kreekruggen: daar lopen nu vee-routes *Teixeira, WB VWG 17/09/15 Veerkracht 19 (2014) 2 72

70 Rundvee is verzot op Riet WB VWG 17/09/15 73

71 Rietmoeras WB VWG 17/09/15 Aanvankelijk alleen in onbegraasde compartimenten. Kwam ook daar vrij traag op gang. 74

72 Kleine Karekiet* Rietranden, zomervogel, insecteneter, minieme territoria Nederland: 3 % toename sinds 1990 Markiezaat: 1002 % toename sinds Kleine Karekiet Markiezaat BMP-index BMP-index broedparen periode 0 René van Rossum *Teixeira, WB VWG 17/09/15 Veerkracht 19 (2014) 2 75

73 Baardman: rietmoerassen, standvogel: insecten in zomer, rietzaad in winter, groot leefgebied nodig per clan Nederland: 34 % toename sinds 1990 Markiezaat: enorme toename sinds Baardman Markiezaat BMP-index BMP-index broedparen periode 0 René van Rossum *Teixeira, WB VWG 17/09/15 Veerkracht 19 (2014) 2 Op één na grootste populatie van Noord-Brabant 76

74 Maar weinig waterriet. Waterspiegel wijkt in zomer Grondpredatoren kunnen tot nesten doordringen Weinig waterrietsoorten: Snor enkele paren, Roerdomp ongeregeld, Grote Karekiet incidenteel Bruine Kiekendief is zelfs (bijna) verdwenen, in tegenstelling tot omringende polders! WB VWG 17/09/15 77

75 Moerasbos Vink-groep 803 Appelvink-groep Specht-groepen Bosvogels 400 broedparen WB VWG 17/09/ periode *Teixeira, Veerkracht 19 (2014)

76 Zwartkop Nederland: 90% toename Markiezaat: 6100% toename 200 Zwartkop Markiezaat BMP-index BMP-index broedparen WB VWG 17/09/ periode 0 Ton Bakker 79

77 Zomertortel: jong bos, struiken op vochtige bodem Nederland: 78% afname sinds 1990 Markiezaat: 171% toename 30 Zomertortel Markiezaat BMP-index BMP-index broedparen periode 0 Saxifraga, Piet Munsterman *Teixeira, WB VWG 17/09/15 Veerkracht 19 (2014) 2 80

78 Markiezaat anno 2015: broedvogels Beheersvisie 1988*: divers wetland-systeem Klopte die visie? Open water: goede kwaliteit, soortenrijk ecosysteem Spuitkop isolatie belangrijk broedgebied: kolonievogels Slik: trage ontzilting, successie remmen: drie decennia pioniers Oeverzone: plaatselijk open grazige overgangen: weidevogels (tijdelijk) elders rietmoeras: rietvogels Schor: snelle ontzilting oost: grazige ruigtes door begrazing: struweelsoorten west: spontane bosvorming bossoorten SWEV-dag 21 februari /05/2012 * M. Loenders (RIJP rapport cbd) 81

79 Met dank aan: Tellers VWG Bergen op Zoom Ray Teixeira: broedvogelkarteringen Brabants Landschap Leo Santbergen (Waterschap Brabantse Delta) Ron van der Hut (Bureau Waardenburg): ecotopen Ronald Buskens (Royal Haskoning) En u voor uw aandacht! Vragen: zoute of zoete toekomst? 82

80 SWEV-dag 21 februari

81 Verbetering waterkwaliteit Overleg met Waterschap & Provincie, juni 2015 Verblijftijd water/nutriënten inkorten ( spoelen ) Witteveen + Bos: maakt scenario s zoet / zout op vraag van Provincie Noord-Brabant en Waterschap Brabantse Delta SWEV-dag 21 februari

82 Enige structurele oplossing waterkwaliteit: verblijftijd water/nutriënten verkorten Zoute scenario s, voordelen: Gedeeltelijke terugkeer naar brakke/zoute situatie Zoute scenario s, nadelen: Minder dynamiek: nu 60 cm, dan << 30 cm Broedeiland verdwijnt: Lepelaars, Brandgans, meeuwen Ecologische val voor pioniersoorten (Kluut, Strandplevier): vallen ten prooi aan Bruine Rat, Egel en Vos. Risico: vervuiling door calamiteit op SRV Stagnatie moerasvorming? Zoete scenario s Peil + dynamiek handhaven, maar: Vergroting capaciteit stuw (conform 1 e beheerplan) Verversen met water uit SRV/Zoommeer? Baggeren? 85

83 vegetaties W-B VWG

84 Slobeend: plas-dras grasland Slobeend Markiezaat BMP-index broedparen periode 0 Saxifraga-Piet Munsterman WB VWG 17/09/15 87