Vogels en vraat in eutrofe rietmoerassen. Ruud P.B. Foppen

Transcriptie

1 Vogels en vraat in eutrofe rietmoerassen Ruud P.B. Foppen

2 Begrazing moeras en vogels????? Begrazing door wat? - Grote herbivoren (koeien, paarden, herten) - Vogels (ganzen, zwanen) - Evertebraten Vogels als oorzaak of als slachtoffer?

3 Gak-gak of Karre-Karre? Zit de gans andere soorten dwars? Ruud P.B. Foppen

4 Rol van gans als grazer/beheerder - Ervaringen Oostvaardersplassen, zie lezing Mennobart van Eerden hierna Ecosystem engineer die kan zorgen voor vergrote variatie/diversiteit in moerasvegetatie en daarmee verrijking van (avi)faunistische en floristische waarden

5 Effecten op riet Rietkwaliteit verbetert en meer nutriëntendynamiek, Maar Hoeveelheid en dynamiek van begrazing is sleutel voor toe- of afname rietareaal

6 Baardman profiteert van jonge geïnundeerde en begraasde rietvelden

7 Belangrijke voorwaarde Sturing van begrazingsproces door spelen met waterpeil - Nieuwe rietontwikkeling bij drooglegging - Handhaving oud riet bij voldoende waterdiepte

8 De dynamiek van de gans

9

10 Soepgans Canadese gans Brandgans Grauwe Gans Knobbelzwaan

11 Ganzen en rietmoerassen Er zijn in Nederland geen rietmoerassen meer zonder (grote) aantallen ganzen (klei->veen- >rivier->zandgrond) De vraag is of en welke effecten die dichtheden/aantallen hebben op de helofytenvegetaties Zijn studies Oostvaardersplassen naar de effecten door te extrapoleren naar andere gebieden?

12 OBN onderzoek Loenen-Loosdrecht: Ganzen belemmeren terugkeer helofytenranden Lamers et al OBN rapport

13 In laagveen spelen zeker ook waterkwaliteit, peil en golfwerking een rol Winnie Rip

14 Probleem jonge verlandingsstadia Moeilijk om vanuit verlandingssituaties helofytenvegetaties te ontwikkelen Helofyten zoals riet zijn essentieel voor veel van onze moerasvogels

15 Rietranden van belang voor kritische moerasvogels

16 Rietranden onder druk Graveland & Coops (1997)

17 Situatie Grote karekiet hachelijk

18 Geldt zeker niet voor alle moerasvogels

19 Randensoort/waterriet

20 Wat rest is enkele kerngebieden

21 Totale populatie <150 paar Sinds 1990 jaarlijkse tellingen in kerngebieden (Gooi en Randmeren)

22 N territoria Sovon Vogelonderzoek Nederland Aantallen Randmeren dramatisch afgenomen: onder IHD Ketelmeer Vossemeer Zwarte Meer Drontermeer

23 Loosdrechtse plassen

24 Oorzaken achteruitgang Afrika, trekweg (?) Predatie, recreatie (???) Habitatkwaliteit broedperiode Verdwijnen goede rietranden: hoog, dik waterriet, brede rietkragen Verdwijnen grote insecten Begrazing Graveland-studies

25 Case study Loosdrechtse plassen Van der Winden (2016)

26 Gans als probleem

27 Waargenomen effecten Op veel plaatsen wordt, zelfs op kleine schaal, nieuwe (riet)moerasvegetatie ontwikkeling beïnvloed Bestaande rietranden worden beïnvloed

28 Op maat oplossingen

29 Maatregelen tegen ganzenvraat Benetting (evt in combi met verjaging)

30 Eerste resultaten bemoedigend

31 2017: veldscan overige grote karrengebieden Is er sprake van begrazing rietranden en in welke mate? - Drontermeer - Vossemeer - Zwarte meer - Ketelmeer

32 Elders ook maatregelen bijv. voor ontwikkelen nieuw moeras weren ganzen in o.a Gelderse Poort, Vechtplassen, Delta,. Linten en exclosures lijken te helpen, in combinatie met waterpeilbeïnvloeding (drooglegging)

33 Voorbeeld Park Lingezegen

34 Kwaliteit rietmoeras Hier en daar forse begrazing Veel dynamiek Veel diversiteit hoog Weinig dynamiek Verstarring Weinig diversiteit Snelle successie Overal forse begrazing Verdwijnen riet laag Gansdichtheid Grote per ha moeras rietmoerassen zoals OVP Veel kleine rietmoerassen met veel randen

35 Kennisbehoefte Hoe houden/krijgen we een optimale dichtheid herbiveren in het riet? Wat is effectiviteit? Zijn er andere maatregelen denkbaar? Hoe generaliseerbaar (werkt het overal?) Hoe groot is het probleem? Onderzoek naar de effecten op algemene vogelsoorten in rietmoeras/randen (kleine karekiet-rietzanger-rietgors) en andere rietbewoners

36 Rol OBN Meenemen begrazing als factor voor herstel verlandingsprocessen (zie praatje Winnie) Initiëren/stimuleren onderzoek naar effecten natuurwaarde op FAUNA/VOGELS Meedenken/doen ontwikkelen alternatieve werings/verjagingsmaatregelen

37 Bedankt voor uw aandacht