Huiselijk geweld in Tilburg. Inventarisatie registratiegegevens politie

Transcriptie

1 Huiselijk geweld in Tilburg Inventarisatie registratiegegevens politie

2

3 Huiselijk geweld in Tilburg Inventarisatie registratiegegevens politie dr. M. Bekkers PON Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant januari 2005

4 ISBN X 2005 PON Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant. Het auteursrecht van deze publicatie berust bij het PON. Gehele of gedeeltelijke overname van teksten is toegestaan, mits daarbij de bron wordt vermeld. Vermenigvuldiging en publicatie in een andere vorm dan dit rapport is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van het PON. Deze publicatie is te bestellen onder vermelding van PON-publicatie PON Postbus LA Tilburg Telefoon: (013) Internet:

5 Inhoud 1 Inleiding Achtergrond Vraagstellingen en werkwijze onderzoek 6 2 Aard en omvang geregistreerd huiselijk geweld Omvang en typering huiselijk geweld Typering dader Indeling naar stadsdelen Indeling naar wijken 12 3 Samenvatting en conclusies Beantwoording vraagstellingen Conclusies en aanbevelingen 13

6

7 1 Inleiding De houding ten opzichte van huiselijk geweld is aan verandering onderhevig. In de maatschappij is bijvoorbeeld de roep op een strenge daderaanpak sterker geworden. Met name van de lokale overheid verwachten burgers een adequaat beleid. Dankzij concrete cijfers over aard, omvang en lokale spreiding van het huiselijk geweld kunnen beleidsmakers een gericht beleid op dit gebied ontwikkelen. In dit rapport schetsen we in kort bestek het probleem van huiselijk geweld en de huidige aanpak in Tilburg. We doen dit op basis van het registratiesysteem van de Tilburgse politie waarin de meldingen van huiselijk geweld zijn vastgelegd. 1.1 Achtergrond Huiselijk geweld kan de laatste jaren op een toenemende belangstelling rekenen van politici en beleidsmakers. Lange tijd werd geweld tussen partners of directe naasten gezien als een privé-probleem. In dat denken heeft een omslag plaatsgevonden. Zo onderkent de overheid in de regeringsnota Privégeweld - publieke zaak van april 2002 dat bij geen enkele geweldsvorm zoveel slachtoffers vallen als bij huiselijk geweld. Onlangs nog heeft de minister van Justitie een nieuwe aanpak voorgesteld waarbij daders van huiselijk geweld - op tijdelijke basis - uit huis kunnen worden geplaatst. Het ministerie van VWS heeft structureel miljoenen euro s vrijgemaakt voor verbetering van de vrouwenopvang en voor de oprichting van advies- en meldpunten huiselijk geweld. 1 Ook op lokaal beleidsniveau neemt de aandacht toe: steeds meer gemeenten gaan ertoe over een beleidsnotitie en een plan van aanpak op dit terrein op te stellen. In veel gemeenten zijn inmiddels samenwerkingsverbanden ontstaan tussen politie en hulpverleningsinstanties die met convenanten en protocollen bindende samenwerkingsafspraken hebben gemaakt. In de regio Midden-Brabant is sinds maart 2004 een steunpunt huiselijk geweld actief. Binnen het steunpunt werken 24 organisaties en instellingen samen, waaronder het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling West- en Midden-Brabant, het Elizabethziekenhuis en het Tweestedenziekenhuis, het Algemeen Maatschappelijk Werk, de gemeente Tilburg, GGD Hart voor Brabant, de politie en Kentron-Novadic verslavingszorg. Belang onderzoek Behalve deelname aan dit belangrijke initiatief in de regio Midden-Brabant voert de gemeente Tilburg geen duidelijk beleid in de aanpak van huiselijk geweld. Het realiseren van een gerichte aanpak vereist inzicht in de aard, omvang en spreiding van de problematiek in Tilburg en dit inzicht ontbreekt nu nog. In hoeveel huishoudens speelt huiselijk geweld? Kunnen bepaalde stadsdelen of wijken als risicowijk worden aangewezen? Wat is het daderprofiel? 1 Aanpak Huiselijk Geweld, Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr 24. PON-rapportage: HUISELIJK GEWELD IN TILBURG. INVENTARISATIE REGISTRATIEGEGEVENS POLITIE 5

8 Een antwoord op deze en andere vragen is ten dele te vinden in de registratiegegevens van de politie. Om die reden hebben wij het registratiesysteem van de politie (district Tilburg) geraadpleegd op basis waarvan we een analyse konden maken van het voorkomen van huiselijk geweld in het jaar Definitie Huiselijk geweld heeft betrekking op diverse, uiteenlopende vormen van fysiek en geestelijk geweld. In dit verslag gaan we uit van de definitie die het ministerie van Justitie hanteert in zijn rapport Huiselijk Geweld. 2 Een aantasting van de persoonlijke integriteit van het slachtoffer door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer. De huiselijke kring bestaat uit (ex-)partners, gezinsleden, familieleden en huisvrienden. Huisvrienden zijn personen die een vriendschappelijke band onderhouden met het slachtoffer of iemand uit de onmiddellijke omgeving van het slachtoffer en die hem of haar in huiselijke sfeer ontmoet. 1.2 Vraagstellingen en werkwijze onderzoek Onderzoeksvragen De belangrijkste vragen uit dit onderzoek luiden als volgt: (1) Wat was de omvang van het huiselijk geweld in de gemeente Tilburg in het kalenderjaar 2003? (2) Hoe is de spreiding van het huiselijk geweld over de diverse stadsdelen en wijken van Tilburg? (3) Welke vormen neemt het huiselijk geweld aan en wat zijn de meest voorkomende? Werkwijze onderzoek Het inzicht in de aard en omvang van het huiselijk geweld in de gemeente Tilburg in 2003 is gebaseerd op de registratie ervan door de Tilburgse politie. De politie registreert een melding of aangifte van een misdrijf of overtreding in het zogeheten bedrijfsprocessensysteem (bps). In dat systeem wordt een onderscheid gemaakt in ruim 900 typen incidenten, de zogenaamde incidentcodes. Het bps kent echter geen separate code huiselijk geweld 3. Huiselijk geweld kan worden teruggevonden in tenminste twintig verschillende incidentcodes, waaronder stalking, geweld met of zonder wapen, aanranding, kindermishandeling en man-vrouw mishandeling. In deze categorieën zijn ook gevallen van geweld opgenomen zonder dat sprake is van een relatie tussen dader en slachtoffer. 2 Huiselijk geweld. Aard, omvang en hulpverlening. Tom van Dijk e.a., Dienst Preventie, Jeugdbescherming en Reclassering, Ministerie van Justitie, oktober De incidentcode man/vrouw-mishandeling is, volgens de instructie, bedoeld als registratiecategorie voor huiselijk geweld. De praktijk is echter dat hierin ook veel niethuiselijk geweld gevallen worden opgenomen. Bovendien wordt het begrip huiselijk geweld daarmee verengt tot relatie man-vrouw, waardoor bijvoorbeeld het geweld tegen of van eigen kinderen wordt gemist. 6 PON-rapportage: HUISELIJK GEWELD IN TILBURG. INVENTARISATIE REGISTRATIEGEGEVENS POLITIE

9 Dit betekent dat we alleen een beeld van de omvang en aard van huiselijk geweld konden krijgen als we alle individuele incidenten binnen de genoemde incidentcodes een voor een onder de loep zouden nemen. Onder een deel van deze codes staan echter dermate veel incidenten weggeschreven - soms meer dan dat we besloten te werken met een steekproef uit deze omvangrijke categorieën. In de resultatenbeschrijving in het volgende hoofdstuk geven we per incidentcode worden aan of de uitkomsten gebaseerd zijn op een steekproef en indien dit het geval is op welke steekproefgrootte. Het is overigens niet uit te sluiten dat in een van de andere incidentcodes (buiten de twintig onderzochte) nog incidenten huiselijk geweld zijn terug te vinden. We hebben een conservatieve benaderingswijze van het registratiemateriaal toegepast, dat wil zeggen dat we alleen die gevallen hebben meegenomen in de analyse waarbij ondubbelzinnig duidelijk was dat er sprake was van een relatie tussen dader en slachtoffer. Met andere woorden, alle twijfelgevallen zijn buiten beschouwing gelaten. PON-rapportage: HUISELIJK GEWELD IN TILBURG. INVENTARISATIE REGISTRATIEGEGEVENS POLITIE 7

10 2 Aard en omvang geregistreerd huiselijk geweld Dit hoofdstuk gaat in op de aard en omvang van het huiselijk geweld dat door de politie Midden en West Brabant (politiedistrict Tilburg) is geregistreerd. We zoeken een antwoord op een reeks van vragen. Hoe groo t is de kans dat huiselijk geweld zich binnen een gezin voordoet? Welke vormen neemt het huiselijk geweld aan? Welke kenmerken heeft de dader? Wie zijn de slachtoffers? In welke stadsdelen en wijken is de omvang van het geweld achter de voordeur het grootst? 2.1 Omvang en typering huiselijk geweld Omvang geweld Tilburg had in 2003 bijna inwoners die met elkaar ruim huishoudens vormde. In 2003 deden zich volgens de registratie van de politie district Tilburg in de gemeente Tilburg 1233 incidenten van huiselijk geweld voor, verspreid over 1081 verschillende huishoudens. Meestal betrof het één incident per huishouden, in 55 huishoudens deden zich twee of meer incidenten voor. Omgerekend betekent dit dat zich in één op de 84 Tilburgse huishoudens 4 - dat is 1,2% van alle huishoudens - huiselijk geweld voordoet, althans voor zover bekend bij de politie. Uitgaande van een gemiddeld aantal van 2,4 personen per huishouden en één dader per huishouden, waren in Tilburg in 2003 ruim 1500 personen slachtoffer van huiselijk geweld ofwel 0,7% van de gehele bevolking. Onder slachtoffer verstaan we hier niet alleen de persoon die het geweld aan den lijve ondervindt, maar ook de getuigen van geweld (veelal kinderen). Dit is een zeer conservatieve schatting omdat veel slachtoffers vanwege angst voor nog meer geweld geen melding of aangifte durven te doen. Ook heerst nog een groot taboe op het naar buiten brengen van geweld achter de eigen voordeur. Landelijk onderzoek in opdracht van het Ministerie van Justitie 5 heeft uitgewezen dat mensen uit angst of schaamte naar schatting slechts in 12% van de gevallen melden dat ze slachtoffer zijn van huiselijk geweld. Het werkelijk aantal gevallen ligt volgens dat onderzoek dus ruim een factor 8 hoger dat het officieel geregistreerde cijfer. Toegepast op de geregistreerde omvang in Tilburg (1,2%) zou dit inhouden dat in ongeveer 1 op elke 10 Tilburgse huishoudens huiselijk geweld voorkomt. Vertaald naar het gemiddeld aantal personen per huishouden en rekening houdende met één dader per huishouden gaat het om naar schatting slachtoffers op jaarbasis (6% van de gehele Tilburgse bevolking). Typering geweld Huiselijk geweld uit zich in uiteenlopende vormen (zie tabel 1). Tussen haakjes in de kolom aandeel huiselijk geweld staat aangegeven welk deel van de betreffende incidentcode onder huiselijk geweld valt. In de rechterkolom wordt het aantal incidenten van huiselijk geweld voor de overige gemeenten : = 83,5 5 Van Dijk, T. et al (1997). Huiselijk geweld, aard, omvang en hulpverlening, Den Haag (onderzoek in opdracht van het Ministerie van Justitie) 8 PON-rapportage: HUISELIJK GEWELD IN TILBURG. INVENTARISATIE REGISTRATIEGEGEVENS POLITIE

11 van het politiedistrict Tilburg (dus uitgezonderd Tilburg) gesommeerd weergegeven. Het gaat hier om de gemeenten Oisterwijk, Goirle en Hilvarenbeek waarin zich in 2003 in totaal 164 incidenten voordeden in 144 huishoudens. Dat komt neer op 0,6% van alle huishouden in deze kleinere gemeenten, aanzienlijk minder dus dan in de stad Tilburg (1,2%). De incidenten binnen de diverse categorieën vertonen wat betreft de beschreven problematiek overigens grote overeenkomsten. Een politieagent kan eenzelfde incident veelal onder meerdere incidentcodes wegschrijven. Afhankelijk van de perceptie van deze agent over de aard van het geweld registreert hij of zij het incident onder een bepaalde code. Zo kan het verbale geweld (bijvoorbeeld telefonisch dreigen iemand om te brengen) terug worden gevonden in bedreiging, relatieproblemen, geweld zonder letsel zonder wapen of overige conflicten. Incidentcode Tabel 1: Het aantal geregistreerde incidenten van huiselijk geweld in politieregio Midden- en West-Brabant, district Tilburg over het jaar 2003 Totaal aantal incidenten politiedistrict Tilburg Aandeel huiselijk geweld Huiselijk geweld Tilburg Overige gemeenten politiedistrict Tilburg 1 Buren/relatieproblemen 1746* 492 (28%) Bedreiging 1144* 222 (19%) Man/vrouw mishandeling (70%) Overige conflicten 1158* 126 (11%) Stalking 165** 97 (59%) Geweld zonder letsel zonder wapen 612** 72 (12%) Geweld met letsel zonder wapen 584** 60 (10%) Verkrachting 66*** 24 (36%) Geweld zonder letsel met wapen 115*** 17 (15%) Geweld met letsel met wapen 142*** 16 (11%) Huisvredebreuk (26%) Kindermishandeling (43%) Incest (100%) Ontucht minderjarige (46%) Vrijheidsbeneming (40%) Aanranding 90*** 8 (9%) 8-17 Geweld zonder letsel met vuurwapen 18 1 (6%) 1-18 Geweld met letsel met vuurwapen 5 1 (20%) 1-19 Geweld dodelijk met vuurwapen 3 1 (33%) 1-20 Geweld dodelijk met wapen 2 1 (50%) 1 - TOTAAL * Hieruit is een steekproef van 17% genomen en nader geanalyseerd ** Hieruit is een steekproef van 25% genomen en nader geanalyseerd *** Hieruit is een steekproef van 50% genomen en nader geanalyseerd PON-rapportage: HUISELIJK GEWELD IN TILBURG. INVENTARISATIE REGISTRATIEGEGEVENS POLITIE 9

12 Meest voorkomende vorm is algemene relatieproblemen: eenderde deel van alle incidenten had hierop betrekking. Op de tweede plaats staat bedreiging. De aard van het geweld in deze beide categorieën is vergelijkbaar: het gaat bijvoorbeeld om verbale dreiging met geweld, gooien met spullen, lastig vallen, telefonische scheldkannonades of het huis niet willen verlaten, bijvoorbeeld nadat een van beide partners de relatie heeft beëindigd. Een derde veelvoorkomende vorm (15%) is de man-vrouw mishandeling. Het blijft in deze gevallen niet bij het dreigen met geestelijke of fysieke bedreiging, maar de dader gaat er ook daadwerkelijk toe over. In tientallen gevallen had het geweld letsel tot gevolg; twee gevallen kenden een dodelijke afloop. In honderden gezinnen waren kinderen getuige van geweld; in ruim 30 gezinnen waren kinderen het directe slachtoffer van mishandeling, ontucht of incest. 2.2 Typering dader Uit de gegevens blijkt dat het in 91% van de gevallen van huiselijk geweld gaat om een mannelijke dader en dus in 9% van de gevallen om een vrouwelijke dader (partner, ex-partner, moeder, dochter). In een ruime meerderheid van de gevallen is het geweld afkomstig van een mannelijke (ex-)partner (zie tabel 2). Deze categorie daders neemt 69% van alle incidenten voor zijn rekening. Tabel 2: Overzicht plegers huiselijk geweld gemeente Tilburg Dader N % Man/vriend % Ex-man/ex-vriend % Zoon 19 5% Vader van slachtoffer 15 4% Moeder van slachtoffer 11 3% Huisvriend/goede kennis 11 3% Vrouw/vriendin 10 3% Ex-vrouw/ex-vriendin 9 2% Stiefvader 9 2% Broer van slachtoffer 7 2% Broer van partner 5 1% Medebewoner 4 1% Oom 3 1% Dochter van slachtoffer 3 1% Buren 3 1% Overig 14 4% Totaal % 10 PON-rapportage: HUISELIJK GEWELD IN TILBURG. INVENTARISATIE REGISTRATIEGEGEVENS POLITIE

13 Het beëindigen van de relatie (of de wens daartoe) van de vrouwelijke partner vormt veelal de aanleiding voor huiselijk geweld of leidt tot versterking van reeds bestaand geweld. Opvallend vaak gaat het om een ex-vriendje dat na een kortstondige relatie zijn frustratie botviert op zijn ex. Melding/aangifte De gepresenteerde gegevens hebben, zoals aangegeven, betrekking op de registratie door de politie. Vaak blijft het bij een melding en ziet het slachtoffer af van officiële aangifte vanwege angst voor de consequenties ervan (verhoor dader, in gang zetten justitiële vervolging, en dergelijke). Overigens doen niet alleen slachtoffers aangifte (of melding), in een deel van de gevallen gaat het om melding door een zoon of dochter, familielid, buurtbewoner of door een instantie voor maatschappelijke zorg. 2.3 Indeling naar stadsdelen Op stadsdeelniveau blijkt Tilburg-Noord samen met het centrum gemiddeld genomen het hoogste aandeel geregistreerd huiselijk geweld te kennen (figuur 1). In Tilburg-Noord komt in één op de 47 huishoudens huiselijk geweld voor, dat is 2,1% van alle huishoudens in dit stadsdeel. Deze beide stadsdelen worden gevolgd door Tilburg-Zuid en Tilburg-Oud-Zuid. Huiselijk geweld hoeft niet per definitie in de thuisomgeving plaats te vinden, maar kan ook elders gebeuren, bijvoorbeeld tijdens een avondje stappen. Dit vormt een belangrijke reden voor het feit dat het centrum als betrekkelijk ongunstig in de analyses naar voren treedt. Figuur 1: De omvang van huiselijk geweld op stadsdeelniveau Percentage huiselijk geweld 2003 Aantal incidenten op aantal huishoudens Tilburg gemiddeld 0,481 0 tot 0,100 0,100 tot 0,200 0,200 tot 0,300 0,300 tot 0,400 0,400 tot 0,500 0,500 tot 0,600 0,600 tot 0,700 0,700 en hoger De stadsdelen Reeshof en Berkel-Enschot scoren relatief gunstig: in gemiddeld minder dan 0,8% van de huishoudens zijn incidenten van huiselijk geweld bekend. Omgerekend betekent dit dat in Tilburg-Noord en het centrum ruim 2,5 keer zoveel incidenten worden vastgelegd dan in de Reeshof en Berkel- Enschot. PON-rapportage: HUISELIJK GEWELD IN TILBURG. INVENTARISATIE REGISTRATIEGEGEVENS POLITIE 11

14 2.4 Indeling naar wijken Indien we nader op wijkniveau (figuur 2) inzoomen dan zien we dat het beeld op stadsdeelniveau grotendeels bevestigd wordt. Indien we de wijken met meer dan 5000 inwoners in ogenschouw nemen, dan ontstaat de volgende top-3 van grootste probleemwijken wat huiselijk geweld betreft: (1) Stokhasselt (3,2% van alle huishoudens, dat is 1:31 huishoudens) (2) Groenewoud (2,3%, dat is 1:43 huishoudens) (3) De Hasselt (2,2%, ofwel 1:47 huishoudens) Als we in aanmerking nemen dat slechts een minderheid van de slachtoffers de politie inlicht, ligt het werkelijke cijfer in elk van deze wijken aanzienlijk hoger. Figuur 2: Omvang huiselijk geweld naar wijkniveau (wijken met minder dan 500 inwoners zijn niet in kaart gebracht) Percentage huiselijk geweld 2003 Aantal incidenten op aantal inwoners Tilburg gemiddeld 0,231 geen gegevens minder dan 0,100 0,100 tot 0,200 0,200 tot 0,300 0,300 tot 0,400 0,400 tot 0,500 0,500 en hoger 12 PON-rapportage: HUISELIJK GEWELD IN TILBURG. INVENTARISATIE REGISTRATIEGEGEVENS POLITIE

15 3 Samenvatting en conclusies 3.1 Beantwoording vraagstellingen (1) Wat was de omvang van het huiselijk geweld in de gemeente Tilburg in het kalenderjaar 2003? Op grond van de bps-registratiegegevens van de politie Midden- en West- Brabant kunnen we vaststellen dat zich in Tilburg in 2003 in ten minste 1,2% van de huishoudens huiselijk geweld voordeed. Deze gegevens kunnen, zo leert eerder landelijk onderzoek, met ruim een factor 8 worden vermenigvuldigd gezien de geringe aangifte- en meldingsbereidheid van de slachtoffers. Dit zou betekenen dat huiselijk geweld in bijna 10% van alle Tilburgse huishoudens een rol speelt. Jaarlijks gaat het dan om naar schatting slachtoffers; dat is 6% van alle inwoners. (2) Hoe is de spreiding van het huiselijk geweld over de diverse stadsdelen en wijken van Tilburg? In Tilburg-Noord en het centrum doen zich relatief de meeste incidenten huiselijk geweld voor (of beter: worden de meeste incidenten gemeld); in de Reeshof en Berkel-Enschot de minste. Op wijkniveau (selectie van wijken met meer dan 5000 inwoners) treden de meeste problemen op in Stokhasselt, Groenewoud en De Hasselt. (3) Welke vormen neemt het huiselijk geweld aan en wat zijn de meest voorkomende? Huiselijk geweld kan veel vormen aannemen. De meest voorkomende zijn dreiging met geweld (verbaal dan wel met een wapen), voortdurend lastig vallen (aan de deur, telefonisch, per sms), mishandeling en seksueel geweld. In 2003 had het geweld in tientallen gevallen letsel tot gevolg; in twee gevallen zelfs met dodelijke afloop. In honderden gezinnen waren kinderen getuige van geweld, in ruim 30 gezinnen waren kinderen het directe slachtoffer van mishandeling, ontucht of incest. De dader is in overgrote meerderheid van het mannelijk geslacht (91%), doorgaans gaat het om de partner dan wel ex-partner. Opvallend vaak gaat het om jonge daders die - veelal na een kortstondige relatie - het niet kunnen verwerken dat hun vrouwelijke partner de relatie wil beëindigen (of heeft beëindigd). 3.2 Conclusies en aanbevelingen Vergelijking andere steden en landelijk niveau Huiselijk geweld kan worden getypeerd als een aanzienlijk maatschappelijk probleem, zowel in omvang als aard. De registratiegegevens van de politie laten zien dat in 1,2% van de Tilburgse huishoudens sprake is van huiselijk geweld. Na toepassing van de correctiefactor vanwege geringe bereidheid tot melding of aangifte, kan worden geconcludeerd dat naar schatting 10% van de huishoudens ofwel 6% van de inwoners in de gemeente Tilburg jaarlijks slachtoffer is van huiselijk geweld. PON-rapportage: HUISELIJK GEWELD IN TILBURG. INVENTARISATIE REGISTRATIEGEGEVENS POLITIE 13

16 In hoeverre Tilburg daarmee gunstig dan wel ongunstig afsteekt ten opzichte van andere Nederlandse steden is lastig aan te geven. Slechts sporadisch worden op een dergelijk nauwgezette wijze als in dit onderzoek de lokale politiegegevens geanalyseerd. In de regio Rotterdam-Rijnmond kwam men tot een percentage van 2,5% van de bevolking 6, waarin de onderzoekers eveneens de genoemde vermenigvuldigingsfactor hadden verwerkt. Tilburg zou daarmee met de vastgestelde 5% aanzienlijk ongunstiger scoren. Het is de vraag of dat zo is, want in het Rotterdamse onderzoek werd een aanzienlijk beperktere definitie van huiselijk geweld gehanteerd. Zo liet men de relationele incidenten buiten de directe woonomgeving buiten beschouwing, evenals de geestelijke geweldsdelicten (intimidatie en bedreiging). Het Centrum voor Maatschappelijke Ontwikkeling Groningen heeft onlangs in een uitgebreide monitor huiselijk geweld wel een vergelijkbare definitie als in ons onderzoek gehanteerd en heeft zich ook gebaseerd op het bps-systeem. Men kwam voor Groningen-Noord, een stadsdeel met een bevolkingsdichtheid die vergelijkbaar is met grote delen van Tilburg, tot een percentage van 1,3% 7 van alle huishoudens (zonder toepassing van de vermenigvuldigingsfactor), een percentage dat dus vrijwel gelijk is aan dat door ons werd gevonden. Gerda Dijksman, politiecommissaris en landelijk projectleider Huiselijk geweld, komt in haar rapport van november 2004: Huiselijk geweld: de voordeu r op een kier, uit op ruim 3% van de Nederlandse bevolking ( slachtoffers). In het landelijk onderzoek dat daarvoor is uitgevoerd, is eveneens gebruik gemaakt van de registratiegegevens van de politie. Dat het percentage in dit nationaal onderzoek (3%) lager is dan het door ons gevonden percentage (6%), heeft wellicht te maken met het feit dat ons onderzoek beperkt was tot het stadsniveau. Bovendien beschouwen wij ook de eventuele andere gezinsleden, de getuigen van het geweld, als slachtoffer. Brede aanpak Huiselijk geweld is van alle tijden, maar omdat het gedoogbeleid steeds meer wordt verlaten en het steeds meer aandacht in de media krijgt, lijkt het vooral een fenomeen van de huidige tijd te zijn. Duidelijk is dat het om een complex probleem gaat dat alleen door een brede maatschappelijke aanpak tot verbetering kan leiden. Een meersporenbeleid gericht op publieke bewustwording, preventie, daderaanpak en slachtofferopvang levert op termijn naar verwachting de meeste resultaten op. (1) Publieke bewustwording Naar het voorbeeld van de landelijke campagne tegen zinloos geweld, dienen ook lokale organisaties bij voortduring te werken aan het bewustwordingsproces bij de bevolking. Huiselijk geweld vindt weliswaar achter de voordeur plaats, maar dat betekent nog niet dat de thuissituatie een vrijplaats voor geweld mag zijn. De boodschap moet zijn dat eenieder verantwoordelijk is 6 Beke, B.M.W.A. en M. Bottenberg (2003). De vele gezichten van huiselijk geweld. Aard, omvang en achtergronden (pag. 27) 7 Na herbewerking door het PON van gegevens uit Jaarsma, R.A. en Tierolf, B. (2004). Monitor Huiselijk Geweld in Beeld. De eindmeting 14 PON-rapportage: HUISELIJK GEWELD IN TILBURG. INVENTARISATIE REGISTRATIEGEGEVENS POLITIE

17 voor het indammen van dit maatschappelijke probleem. De gemeente Tilburg kan daartoe in samenwerking met bijvoorbeeld het Steunpunt Huiselijk Geweld een aanpak ontwikkelen. De huidige tijdsgeest van afgenomen tolerantie tegen huiselijk geweld vormt een potentieel vruchtbare bodem voor een dergelijke aanpak. (2) Preventie Vastgesteld is dat het vaak gaat om jongemannen die na slechts een kortstondige relatie overgaan tot geweld. Dit gegeven noopt tot een aanpak bij de basis. Vaak gaat het om kinderen uit gezinnen waarin het gebruik van geweld tot norm is verheven. Ouders kunnen via opvoedingsondersteuning andere strategieën aangereikt krijgen om problemen op te lossen. Daarnaast dient op scholen aandacht te zijn voor dit fenomeen, waarbij de boodschap moet worden overgebracht dat geweld in de relationele sfeer niet acceptabel is. Indien huiselijk geweld in de klas bespreekbaar wordt gemaakt kan het bovendien een startpunt zijn voor hulpverlening aan kinderen die slachtoffer zijn van dit geweld. (3) Daderaanpak Niet alleen dient het juridische netwerk om daders heen verder te worden aangetrokken, tegelijkertijd dienen meer dwang- en drangmiddelen beschikbaar te zijn voor hulpverlening aan de dader. Te denken is aan trainingen om agressie te leren beheersen en aan psychotherapie. (4) Slachtofferopvang Het feit dat vorig jaar het Steunpunt Huiselijk Geweld in het leven is geroepen, is een belangrijke verbetering ten opzichte van de eerdere situatie. Bundeling van krachten betekent snellere herkenning van individuele gevallen van huiselijk geweld en de ontwikkeling naar een eenduidige aanpak ervan. Tegelijkertijd is het zaak dat de opgedane kennis en de ervaringen van het steunpunt leiden tot verdere aanscherping van het huidige lokale beleid. De oprichting van het steunpunt mag niet het eindpunt van de beleidsuitvoering zijn; het is een begin van een uitvoeringstraject dat voortdurend moet worden bijgesteld. (5) Opsporen en implementeren best practices Tot slot: op vele plaatsen in Nederland worden initiatieven genomen om het huiselijk geweld en de gevolgen ervan terug te dringen. Zo is in s-hertogenbosch onlangs het project kindspoor gestart. Politie en hulpverleners werken nauw samen in dit project dat gericht is op het verbeteren van de hulp aan kinderen die het slachtoffer zijn van huiselijk geweld. In Enschede is een zogenaamd zorgteam voor probleemgezinnen in het leven geroepen. Hierin werken justitie, politie, diverse zorginstellingen en maatschappelijk werk samen om ernstige gezinsproblemen aan te pakken. De kennis en ervaringen die beschikbaar komen uit dit soort initiatieven kunnen worden gebruikt om de situatie in Tilburg te verbeteren. Het verdient dan ook sterke aanbeveling dergelijke best practices op te sporen en daar waar mogelijk te implementeren in de lokale situatie van Tilburg. PON-rapportage: HUISELIJK GEWELD IN TILBURG. INVENTARISATIE REGISTRATIEGEGEVENS POLITIE 15

18 Omvang huiselijk geweld eerdere jaren Dit onderzoek biedt de mogelijkheid om met betrekkelijk weinig inspanning een globaal inzicht te verwerven in het aantal incidenten huiselijk geweld in eerdere jaren. Immers, per incidentcode van het bps-registratiesysteem is bekend welk deel daarvan huiselijk geweld betreft. Zo is van de categorie man-vrouwmishandeling 70% huiselijk geweld, van de categorie stalking is 59% huiselijk geweld en van alle verkrachtingszaken is 36% huiselijk geweld. Tegelijkertijd tekenen we daarbij aan dat een percentage minder betrouwbaar is wanneer het gaat om categorieën waarbij betrekkelijk weinig incidenten geregistreerd worden. Registratiesystematiek Dit onderzoek naar de omvang van huiselijk geweld, gebaseerd op het bpssysteem, is tamelijk omslachtig geweest, aangezien huiselijk geweld verspreid over vele incidentcodes versnipperd is terug te vinden. Bovendien dient elk incident in de huidige registratiewijze afzonderlijk te worden gelezen om te kunnen bepalen of het werkelijk om huiselijk geweld gaat. Inmiddels is, in navolging van de politieregio Groningen, aan elk van de incidentcodes een aparte subcategorie huiselijk geweld toegevoegd. Dit is een duidelijke verbetering ten opzichte van de oude situatie. Tegelijkertijd is het uiteraard van wezenlijk belang de invoering hiervan te koppelen aan een heldere, ondubbelzinnige instructie aan het politiecorps over de definitie van huiselijk geweld. 16 PON-rapportage: HUISELIJK GEWELD IN TILBURG. INVENTARISATIE REGISTRATIEGEGEVENS POLITIE