Signaleren en melden huiselijk geweld en kindermishandeling

Transcriptie

1 Signaleren en melden huiselijk geweld en kindermishandeling Handreiking voor woningcorporaties

2 Huiselijk geweld Huiselijk geweld komt in onze samenleving te vaak voor. Jaarlijks worden ongeveer kinderen mishandeld. Slechts gevallen worden gemeld. Bovendien is een grote groep kinderen getuige van huiselijk geweld. Zij vertonen vaak dezelfde emotionele problemen als lichamelijk mishandelde kinderen. Naast kinderen zijn ook senioren vaak doelwit. Minstens één op de twintig ouderen wordt mishandeld. Dat komt neer op gevallen per jaar. Experts vermoeden dat dit slechts het topje van de ijsberg is. Huiselijk geweld kan moedwillig zijn of voortkomen uit overbelasting en machteloosheid en kan verschillende vormen aannemen. Het betreft zowel lichamelijke als geestelijke mishandeling, zoals verwaarlozing, financiële en materiële uitbuiting (meest voorkomend bij ouderen), seksueel misbruik en schending van rechten. Huiselijk geweld gebeurt het meest tussen partners, familie, vrienden, goede kennissen of huisvrienden. Ook professionals gaan soms hun boekje te buiten. Definitie huiselijk geweld (Dreigen met) geweld, op enigerlei locatie, door iemand uit de huiselijke kring, waarbij onder geweld wordt verstaan: de fysieke, seksuele of psychische aantasting van de persoonlijke integriteit van het slacht offer, daaronder ook begrepen ouderenmishandeling, eergerelateerd geweld en vrouwelijke genitale ver minking. Tot de huiselijke kring van het slachtoffer behoren: (ex-)partners, gezinsleden, familieleden en huisgenoten. Definitie kindermishandeling Iedere vorm van een voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend, of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel, daaronder ook begrepen eergerelateerd geweld en vrouwelijke genitale verminking. 2

3 Handreiking voor woningcorporaties Huiselijk geweld komt steeds meer uit de taboesfeer. Dat blijkt uit de forse toename van het aantal meldingen bij de steunpunten voor huiselijk geweld. Toch spreken slachtoffers en daders niet graag uit zichzelf over de situatie. Dus het is belangrijk dat hun omgeving in staat is signalen op te vangen en deze op adequate wijze te melden bij instanties die kunnen ingrijpen. Woningcorporaties komen veel bij bewoners thuis en kunnen daarom een waardevolle bijdrage leveren aan het terugdringen van huiselijk geweld. De vanzelfsprekende maatschappelijke functie in wijken en buurten maakt het voor corporatiemedewerkers mogelijk signalen van huiselijk geweld op te pakken en te melden. Woningcorporatie Elan Wonen ontwikkelde in samenwerking met RAAK (Reflectie- en Actiegroep Aanpak Kindermishandeling) speciaal voor woningcorporaties de handreiking. Deze handreiking is ontwikkeld voor alle woningcorporaties die adequaat willen bijdragen aan het terugdringen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Zij biedt een procedure voor het signaleren en melden van huiselijk geweld en kindermishandeling en beschrijft een protocol dat woningcorporaties voor de eigen organisatie kunnen invoeren en continueren. Ter ondersteuning van het protocol is voor woningcorporaties een training Signaleren en melden huiselijk geweld en kindermishandeling ontwikkeld. Ook hierover vindt u informatie in deze handreiking. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling De handreiking Signaleren en melden huiselijk geweld en kindermishandeling draagt bij aan de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling van de ministeries van Justitie, Jeugd en Gezin en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Deze landelijke meldcode wordt verplicht voor gezondheidszorg, onderwijs en kinderopvang, maatschappelijke ondersteuning, jeugdzorg en justitie. Hiermee stelt de overheid eisen aan het melden van huiselijk geweld en kindermishandeling. Volgens de meldcode moet een melding voldoen aan de volgende stappen: signaleren, gesprek met betrokkenen, collegiale toetsing, melden bij het meldpunt, hulp op gang brengen, nazorg en wijze van vastleggen. Naar verwachting treedt de meldcode in 2010 in werking. De landelijke Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling geldt niet voor woningcorporaties. Toch kunnen corporaties met het protocol Signaleren en melden huiselijk geweld en kindermishandeling een essentiële rol vervullen binnen de meldcode van de overheid. Het protocol voor woningcorporaties richt zich uitsluitend op signaleren en melden van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het bevordert de snelheid en professionaliteit van het handelen van medewerkers van woningcorporaties bij een vermoeden van huiselijk geweld en/of kindermishandeling. Het protocol is er niet op gericht woningcorporaties te stimuleren enige vorm van huiselijk geweld en/of kindermishandeling te voorkomen of op te lossen. Handreiking voor woningcorporaties 3

4 Protocol Het protocol is onderdeel van het integrale kwaliteitsbeleid van de woningcorporatie. Het protocol kent de volgende bepalingen: A Beleidskeuze Het bestuur van de woningcorporatie heeft het protocol Signaleren en melden huiselijk geweld en kindermishandeling in de organisatie ingevoerd. Hiermee stelt men zijn medewerkers in de buitendienst in staat een antennefunctie voor mishandeling te ontwikkelen. B Verantwoordelijk medewerker De woningcorporatie heeft een verantwoordelijk medewerker benoemd. Deze persoon is verantwoordelijk voor het implementeren, monitoren en continueren van het protocol. C Meldcode voor woningcorporaties De woningcorporatie hanteert bij meldingen de meldcode Signaleren en melden huiselijk geweld en kindermishandeling voor woningcorporaties, zoals beschreven in dit protocol. Deze meldcode beschrijft het stappenplan, dat de corporatie volgt bij een vermoeden van huiselijk geweld. D Registratie meldingen De woningcorporatie registreert de meldingen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Hiermee krijgt ze zicht op ontwikkelingen van huiselijk geweld in wijken en buurten en kan ze verantwoording afleggen over haar signaleringsfunctie. Bovendien biedt registratie de mogelijkheid de registratiecijfers met de interne organisatie te evalueren. E Training De woningcorporatie traint medewerkers in het signaleren en melden van huiselijk geweld en kindermishandeling. Ze biedt de training aan ten minste alle medewerkers in de buitendienst aan. Ze herhaalt de training minimaal één keer per jaar. F Informatie nieuwe medewerkers De woningcorporatie brengt nieuwe medewerkers bij indiensttreding op de hoogte van het protocol. Bij voldoende deelname krijgen nieuwe medewerkers de training Signaleren en melden huiselijk geweld en kindermishandeling aangeboden. Het protocol maakt onderdeel uit van de informatie die medewerkers ontvangen bij indiensttreding. G Jaarlijkse intervisiebijeenkomst De woningcorporatie houdt jaarlijks een intervisiebijeenkomst, waarin medewerkers spreken over het functioneren van het protocol, de meldcode en hun ervaringen. H Communicatie De woningcorporatie communiceert intern en extern dat ze proactief bijdraagt aan het terugdringen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Ze informeert bewonerscommissies en andere georganiseerde bewoners apart over het beleid en het te volgen protocol. I Kennis delen De woningcorporatie is bereid haar kennis (beleid, protocol, trainingsmethodiek, ervaringen) te delen met collega-woningcorporaties en andere maatschappelijke organisaties. Daar waar nodig en gewenst biedt ze ondersteuning. 4

5 Meldcode De medewerker die een signaal van huiselijk geweld opvangt, maakt na signalering melding van de situatie volgens de meldcode. De woningcorporatie volgt hierbij de volgende stappen: Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Interne melding De medewerker die huiselijk geweld signaleert, meldt dit direct intern bij de verantwoordelijk medewerker. Registratie De medewerker maakt een aantekening van de melding en registreert daarbij: 1. Datum en tijdstip van de melding. 2. Adresgegevens waar het signaal is opgepakt. 3. Naam en functie van de melder. 4. Soort melding: zorg, signaal, vermoeden, constatering. 5. Aard van de melding: a. Partnergeweld, zonder kinderen. b. Partnergeweld, met kinderen. c. Ouderenmishandeling. d. Kindermishandeling/verwaarlozing. 6. Instantie waaraan het signaal is gemeld. Externe melding De medewerker meldt signalen van huiselijk geweld en/of kindermishandeling direct extern bij de aangewezen instantie. Samen maken ze afspraken over de manier waarop de betrokken instantie van de voortgang van de melding terugkoppelt naar de corporatie. Terugkoppeling De medewerker koppelt op hoofdlijnen de voortgang van de melding terug naar de melder. Procedure bij melding Het is niet de taak noch de deskundigheid van de woningcorporatie huiselijk geweld of kindermishandeling aan te pakken. De woningcorporatie doet daarom enkel melding van het signaal bij de aangewezen instantie en geeft zelf geen gevolg aan het signaal. In principe handhaaft de woningcorporatie het gebruikelijke contact met de betrokken bewoners. De woningcorporatie vraagt advies over eventuele vervolgstappen aan de instantie waaraan ze de melding doet. Medewerkers van woningcorporaties die direct getuige van mishandeling zijn, bellen onmiddellijk het alarmnummer 112. Na de melding bij het alarmnummer volgt de melder de stappen uit de meldcode. Aantekening in dossier De woningcorporatie houdt van al haar klanten een dossier bij. Zodra de woningcorporatie een melding doet, maakt ze in het dossier van de betrokken personen een aantekening van de melding. Hierin beschrijft ze beknopt en feitelijk de situatie die aanleiding van de melding was. De woningcorporatie noteert bij de aantekening welke afspraken zij met de betrokken instantie maakte naar aanleiding van de melding. Ze beschrijft wie welke vervolgstappen neemt en op welke termijn en door wie de betrokkene(n) over de signalen en de melding wordt of worden geïnformeerd. De klant van de woningcorporatie heeft altijd het recht zijn eigen dossier in te zien. Handreiking voor woningcorporaties 5

6 Training Signaleren en melden huiselijk geweld en kindermishandeling Voor woningcorporaties is een incompany training ontwikkeld. Voor wie Woningcorporatiemedewerkers in de buitendienst. (Maximale groepsgrootte vijftien personen.) Inhoud Cijfers en feiten huiselijk geweld. Oorzaken en signalen huiselijk geweld. Film interviews slachtoffers huiselijk geweld. (Voor)oordelen en veronderstellingen. Taboes en eigen ervaringen. Taakopvatting signaleren huiselijk geweld en belang interne meldcode. Protocol Signaleren en melden huiselijk geweld en kindermishandeling. Contact betrokkenen na melding. Resultaat Deelnemer heeft kennis van het thema huiselijk geweld en kindermishandeling. Deelnemer ontwikkelt sensitiviteit voor het signaleren van huiselijk geweld en kindermishandeling. Deelnemer weet hoe te handelen volgens het protocol. Duur 3,5 uur. Deze training is ontwikkeld door Elan Wonen en een geaccrediteerd trainings bureau en bedoeld als voorbeeld voor woning corporaties die met het protocol willen werken. Woningcorporaties kunnen zelf een geaccrediteerd trainingsbureau selecteren en een training op maat laten ontwikkelen. Kosten voor een training in bovenstaande opzet bedragen 55,- per deelnemer. 6

7 Aan de slag met het protocol in tien stappen Wilt u dat uw woningcorporatie bijdraagt aan het terugdringen van het aantal gevallen van huiselijk geweld en kindermishandeling? Optimaliseer de snelheid en professionaliteit van het handelen van uw medewerkers. Voer het protocol in uw organisatie in. Hieronder leest u hoe u dat in tien stappen kunt doen. Stap 1 Werken met het protocol begint bij het bestuur van de woningcorporatie. Het bestuur moet het belang van het invoeren van het protocol onderschrijven. Men neemt het besluit het protocol op te nemen in het beleid van de organisatie. Stap 2 Het bestuur van de woningcorporatie benoemt één mede werker in de organisatie, die verantwoordelijk is voor het op de agenda zetten, implementeren, monitoren en continueren van het protocol. Het thema signaleren en melden huiselijk geweld en kindermishandeling kan onderdeel uitmaken van de portefeuille van een stafmedewerker Beleid. Stap 3 De verantwoordelijk medewerker legt contact met de lokale RAAK-coördinator. Informeer de coördinator over uw keuze om het protocol in uw organisatie in te voeren. Bespreek of samenwerking met RAAK gewenst is. Stap 4 De verantwoordelijk medewerker overlegt over het protocol met leidinggevenden van afdelingen, die te maken kunnen hebben met huiselijk geweld. Bespreek de afspraken in het protocol en de trainingsdoelen en toets of deze aansluiten op uw lokale situatie. Stap 5 De verantwoordelijk medewerker ontwikkelt een sociale kaart Huiselijk geweld en kindermishandeling. Hiermee brengt de medewerker alle betrokken instanties en contactpersonen in kaart. Stap 6 De verantwoordelijk medewerker geeft opdracht om de registratiemogelijkheid te ontwikkelen en in te voeren. Dit kan eenvoudig in een digitaal programma, zoals Word of Excel. Stap 7 De verantwoordelijk medewerker selecteert een geaccrediteerd trainingsbureau. Samen bespreken zij de trainingsdoelen en bereiden ze de training voor. Stap 8 De verantwoordelijk medewerker organiseert samen met het trainingsbureau de training(en). Evalueer na afloop het resultaat van de trainingen. Stap 9 Het bestuur zoekt binnen het netwerk naar mogelijkheden om het beleid uit te dragen. De afdeling Communicatie organiseert activiteiten om lokale bekendheid aan het nieuwe beleid te geven. Stap 10 De verantwoordelijk medewerker instrueert een medewerker P&O om het beleid op te nemen in het introductieprogramma voor nieuwe mede werkers. Handreiking voor woningcorporaties 7

8 Benieuwd naar onze ervaringen? Deze handreiking voor woningcorporaties is een initiatief van Woningcorporatie Elan Wonen, in samenwerking met RAAK (Reflectie- en Actiegroep Aanpak Kindermishandeling). Bent u benieuwd naar onze ervaringen met het implementeren en werken met het protocol? Neem dan vooral contact met ons op. Elan Wonen Postbus BR Haarlem Bezoekadres: Meesterlottelaan JJ Haarlem Tel.:(023) mail@elanwonen.nl Handige adressen Centra Jeugd en Gezin Steunpunt Huiselijk Geweld / Advies en Meldpunt Kindermishandeling / Landelijke Training Aanpak Kindermishandeling RAAK Deze handreiking is bedoeld als hulpmiddel voor woningcorporaties. De handreiking maakt geen onderdeel uit van de landelijke Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling en is derhalve niet verplicht voor woningcorporaties. Aan de inhoud van deze handreiking kunnen geen rechten worden ontleend.