IN DE GREEP VAN EEN SEKTE Een verkennend onderzoek

Transcriptie

1 Universiteit Gent in opdracht van Sektesignaal

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Resultaten Karakteristieken Schadelijke sekten Strafbare feiten Overige misstanden 8 2

3 1 Inleiding In het kader van een studie Criminologische Wetenschappen aan de Universiteit Gent is in 2016 in opdracht van Sektesignaal een verkennend onderzoek gedaan naar de sekteproblematiek in Nederland. Het onderzoek bestond uit een dossieranalyse waarin 199 cases van Sektesignaal zijn geanalyseerd. Het onderzoek biedt een beeld van de karakteristieken, schadelijkheid en gemelde (strafbare) misstanden binnen gesloten groepen. De belangrijkste resultaten hiervan worden in dit document gepresenteerd. 3

4 2 Resultaten 2.1 Karakteristieken In bijna de helft van de cases (49%) is er sprake van een groepering met onder andere een (pseudo-) christelijk karakter. In de top drie staan verder (psycho-) therapeutische (26%) en New Age (20%) groepen. Ook groepen met een educatief of commercieel karakter komen met regelmaat (17%) aan de orde in gesprekken met melders. Aantal % (Pseudo) Christelijk 97 49% (Psycho) Therapeutisch 51 26% New Age 39 20% Educatief en commercieel 34 17% Oosters 27 14% Occult/satanisch/zwarte magie 11 6% Overig 11 6% Tabel 1: Verdeling categorieën Tabel 2 geeft inzicht in het geslacht van de slachtoffers waarover gesproken wordt in de cases. In tien gevallen werd er geen geslacht benoemd. Aantal % Vrouw % Man 69 35% Algemeen 10 5% Geen meerderjarig slachtoffer 5 3% Tabel 2: Geslacht slachtoffer 4

5 Uit de analyse blijkt dat de problematiek nog volop actueel is (tabel 3). In bijna zestig procent van de cases wordt gesproken over een misstand die minder dan een jaar geleden heeft plaatsgevonden of nog steeds plaatsvindt. In twintig procent van de cases heeft het gemelde feit langer dan drie jaar geleden plaatsgevonden. Aantal % 0-1 jaar % 1-3 jaar 40 20% 3-5 jaar 10 5% >5 jaar 30 15% Totaal 198 Tabel 3: Ouderdom van het gemelde feit Tabel 4 geeft in hoofdlijnen de geografische spreiding weer van de groepen waarover is gesproken. In totaal zijn er 149 plaatsnamen genoemd. Een geografische spreidingskaart toont een brede verspreiding aan. Hieruit valt geen patroon af te leiden. Opvallend is wel dat de groepen in Oost-Nederland veelal aan de Duitse grens gevestigd zijn. Aantal % West Nederland 56 60% Noord Nederland 40 20% Zuid Nederland 10 5% Oost Nederland 30 15% Totaal 149 Tabel 4: Geografische spreiding 5

6 2.2 Schadelijke sekten Bij de analyse van de 199 cases van Sektesignaal is gebruik gemaakt van dertien schadelijke criteria, opgesteld door een Belgische parlementaire onderzoekscommissie (1997). In 136 van de cases binnen het onderzoek (68%) was volgens de melders sprake van schadelijke factoren binnen een gesloten groep. In bijna driekwart (74%) van deze cases werd gesproken over het aanwenden van mentale manipulatie. Ook werden leden vaak verplicht om te breken met hun gezin of andere familieleden (54%), werden ze onderworpen aan een slechte fysieke of geestelijke behandeling (41%) of was er sprake van buitensporige financiële eisen, oplichting of verduistering van geld en goederen ten koste van de leden (40%). Vaak is er sprake van meerdere schadelijke factoren (tabel 6). In 44% van de schadelijke groepen waren zelfs vier of meer schadelijke factoren aanwezig. Schadelijke factor Aantal % 1. Bedrieglijke of misleidende wervingsmethoden % 2. Het aanwenden van mentale manipulatie % 3. De slechte fysieke of geestelijke (psychologische) behandeling 56 41% waarmee adepten of hun familie worden onderworpen. 4. Het ontzeggen aan de adepten of hun familie van passende medische 23 17% zorg. 5. Geweld, met name seksuele geweld, ten aanzien van de adepten, hun 37 27% familie, derden of kinderen. 6. De verplichting voor de adepten om met hun gezin, hun echtgenoot, 74 54% kinderen, verwanten en vrienden te breken. 7. Het feit dat kinderen worden ontvoerd of aan hun ouders worden 21 15% onttrokken. 8. Het ontnemen van de vrijheid om de sekte te verlaten. 11 8% 9. Buitensporige financiële eisen, oplichting en verduistering van geld en 54 40% goederen ten kosten van de adepten. 10. De onrechtmatige exploitatie van het werk van de leden % 11. Een compleet breken met de democratische samenleving als 17 13% boosaardig wordt afgedaan. 12. De wil om de samenleving ten gronde te richten ten voordele van de 2 2% sekte. 13. Het aanwenden van onwettige methodes om macht te verwerven % Totaal 474 Tabel 5: Schadelijke criteria (Parlementair Onderzoek België, 1997) Aantal criteria Aantal % % % % Totaal 136 Tabel 6: Aanwezige schadelijke criteria 6

7 2.3 Strafbare feiten In totaal werd er in de 199 cases 78 keer melding gedaan van een mogelijk strafbaar feit 1. In 38% van deze 78 meldingen ging het om één tot drie strafbare feiten. Drie keer werden er meer dan zeven strafbare feiten gemeld. In totaal hebben de 78 melders van strafbare feiten 141 feiten gemeld, wat gemiddeld neerkomt op bijna twee feiten per case. Bijna de helft van de melders geeft aan dat er sprake was van financiële- of arbeidsuitbuiting. Een derde sprak van bedreiging of intimidatie en in 22% van de gevallen was er sprake van verkrachting, aanranding, seksueel misbruik of uitbuiting. Strafbaar feit Aantal % Financiële- en arbeidsuitbuiting 37 47% Bedreiging en intimidatie 25 32% Verkrachting/aanranding/seksueel 17 22% misbruik/uitbuiting Seksuele intimidatie en blootstelling 15 19% Fraude 14 18% Mishandeling en fysiek geweld 13 17% Vrijheidsontneming 6 8% Stalking 3 4% Moord(aanslag) en ontvoering 2 3% Overig 9 12% Totaal 141 Tabel 7: Strafbare feiten waarover gemeld werd 1 Het gaat hierbij om gemelde misstanden bij Sektesignaal. Melders hebben op eigen initiatief contact opgenomen. Er is geen wederhoor toegepast. Sektesignaal geeft advies op basis van de gemelde informatie. 7

8 2.4 Overige misstanden Naast de strafbare feiten genoemd in paragraaf 2.3 werden in 170 gevallen (85,4%) ook overige misstanden gemeld: in totaal 571. Dat komt neer op ruim drie misstanden per case. Isolatie van familie of vrienden (57%) en het afstaan van financiële middelen of goederen (54%) komt in meer dan de helft van de cases voor. Ook het verlies van de identiteit (47%) en ernstige groepsdruk (31%) komt regelmatig voor. Misstand Aantal % Isolatie van familie/vrienden 97 57% Afstaan financiële middelen of goederen 92 54% Verlies identiteit 79 47% Ernstige groepsdruk 52 31% Wij-zij denken 50 29% Geen eigen mening of kritiek mogen hebben 48 28% Psychische mishandeling, vernedering of 47 28% onderdrukking Verrichten van vrijwilligerswerk 22 13% Geen privéleven meer 20 12% Onthouden medicatie, medische zorg 20 12% Scheiden van partners, inbreken op relaties 17 10% binnen groep Deprivatie 16 9% (Verplicht) druggebruik 7 4% Onthouden verdere scholing 4 2% Totaal 571 Tabel 8: Overige misstanden waarover gemeld werd 8

9