Posttraumatische groei bij gedetineerden

Transcriptie

1 Posttraumatische groei bij gedetineerden Een existentiële benadering Siebrecht Vanhooren

2 Posttraumatische groei: Is een grondige positieve wijziging in hoe we onszelf, de ander en de wereld ervaren. Dit laat zich zien in: Een andere zelf-beleving (o.a. personal strength) Een diepere appreciatie van intieme relaties Een diepere appreciatie van het leven zelf Veranderingen in levensdoelen Een verandering in levensopvattingen, levensfilosofie en existentiële openheid Significant verhoogde veerkracht en zingeving (Tedeshi & Calhoun, 2004)

3 Posttraumatische groei komt voort uit de verwerking van onverwachte ingrijpende gebeurtenissen die mensen in hun kern treffen: Trauma (slachtofferschap van geweld, oorlog, natuurrampen) Levensbedreigende ziektes Relatiebreuken, verlies

4 1. Wordt het stellen van een misdrijf en/of detentie ervaren als een ingrijpende gebeurtenis (betekenisverlies)? 2. Is er posttraumatische groei bij gedetineerden? Hoe ziet die er uit? Zijn er verschillen tussen gedetineerden? 3. Hoe kan existentiële psychotherapie bijdragen tot posttraumatische groei bij gedetineerden?

5 Onderzoek (2014, 2015) Piloot studie (N = 30) Kwalitatieve studies (N=30; N = 10) Cross-sectionale studie (N = 365 ; 85.48%) Case studies

6 Betekenisverlies «Je wordt gedetineerd en je hele leven is verwoest. Al je vroegere zekerheden worden onzeker. Ik ben er niet zeker van of ik nog steeds het recht heb om te leven. Ieder wil iets betekenen in zijn leven. Ik heb het gevoel dat mijn hele leven compleet zinloos is geweest.» (Qualitative study, N=10) «Het is alsof je in de hel terecht komt. Plotseling heb je alles verloren. Niets blijft hetzelfde. Je herkent zelfs jezelf niet meer. Zo vreemd. Begrijp je? Het voelt alsof je ineens een volledig andere persoon bent.» (Qualitative study, N=10)

7 Betekenisverlies Cross-sectionele studie in drie Vlaamse gevangenissen (N = 365, 85.48% of IC) De «gemiddelde» gevangene ervaart betekenisverlies Dit betekenisverlies voorspelt pathogeen psychisch lijden Het niveau van dit psychisch lijden in de drie gevangenissen bevindt zich boven de klinische grens

8 Hoe leidt dit betekenisverlies tot posttraumatische groei? Posttraumatische groei en nieuwe zingeving vermindert de kans op recidive Zich begrepen voelen Existentiële zoektocht naar zingeving

9 Zich begrepen voelen «Er was één penitentiair beambte die nu en dan tijd voor me maakte. Hij vroeg me hoe het met me was en het voelde alsof hij echt in mij geïnteresseerd was. Hij gaf me het gevoel dat ik nog steeds een mens was.»

10 Existentiële zoektocht naar zingeving «Je begint te denken over de zin van je bestaan. Had ik de dingen niet anders moeten aanpakken?» «Plots werd ik overvallen door heel essentiële levensvragen; zaken waar ik vroeger nooit had bij stilgestaan.» «Mijn geloof weerhoudt me om zelfmoord te plegen. Ik bid en lees de Bijbel. De verhalen in de Bijbel helpen me te begrijpen dat het leven op zich gewoon nooit simpel is.»

11 Posttraumatische groei (Cross-sectionale studie) Posttraumatische groei wordt voorspelt door: Zich begrepen voelen Existentiële zoektocht naar betekenis en zingeving Religieuze coping Posttraumatische groei toont een robuuste samenhang met minder psychisch lijden Psychotherapie en steun van aalmoezeniers/moreel consulenten

12 Posttraumatische groei Nieuwe relatie ten aanzien van zichzelf Andere relatie ten aanzien van de ander (empathie, sociale vaardigheden) Nieuwe levensdoelen, waarden en zingeving

13 Differentiatie tussen gedetineerden Zingevingsprofielen 1= 39.50% 2= 17.40% 3= 37.29% 4= 05.80% 1 0,5 0-0,5-1 -1,5 Presence of Meaning Search for Meaning -2

14 Differentiatie tussen gedetineerden Posttraumatische groei Psychisch lijden Wereld-beeld Zelf-waarde Zorg voor anderen 1 Laag niveau over-representatie van: Oudere gevangenen Slachtoffers van seksueel geweld Slachtoffers van fysiek geweld 0,5 0-0,5-1 -1,5-2 Presence of Meaning Search for Meaning

15 Psychotherapie Therapeutische relatie Empathie Respect Atuhentieke aanwezigheid Existentiële exploratie (zoektocht) van: Het actuele betekenisverlies (misdrijf, detentie) en verwerking (vroegere) trauma s De existentiële behoeftes die vaak verscholen zitten achter het misdrijf Existentiële thema s (schuld, schaamte, verantwoordelijkheid, zingeving, isolatie, verbondenheid ) Integratie Betekenis van emoties, behoeftes Zelfbeeld, identiteit, levensverhaal Existentiële thema s

16 Siebrecht Vanhooren Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Onderzoeksgroep Klinische Psychologie Tiensestraat Leuven