Transcriptie

1 Nijverheidsweg AZ Stein Tel: +31 (0) Fax: +31 (0) KvK: BTW: B01 Risicoanalyse en beheersplan conform BRL6010 Opdrachtgever: Coumans Installaties t.a.v. Dhr. Nelissen Adres Kapelstraat 76 Postcode en woonplaats 6191 RG Beek Telefoon: Locatie: Sporthal Marsana t.a.v. Adres Molenveldweg 4 Postcode en woonplaats 6231 RX Meersen Telefoon: Datum opdracht: Vaststellingsdatum beheersplan: Projectnummer: Adviseur: Maurice Jennissen BRL6010 Certificaat: K64047/02 Gegevens met betrekking tot risicoanalyse / beheersplan: Gebruikte risicoanalyse: Uitgebreide risicoanalyse Beheersplan opgesteld door: Naam: Dion Holland Handtekening: Datum: Bedrijf: Total Project Care BV Beheersplan geldig verklaard door: Naam: Maurice Jennissen Handtekening: Datum: Bedrijf: Total Project Care BV Eindverantwoordelijke/ bevoegde voor de beheersmaatregelen: Naam: Handtekening:

2 Inhoudsopgave: 1. Algemene gegevens organisatie, installatie en beheersplan 2. Waarborgen actualiteit beheersplan 2.1 Externe factoren 2.2 Interne factoren 2.3 Wijzigingen in de installatie 2.4 Wijziging van dit plan 3. Beheersplan 3.1 Beheersmaatregelen 3.2 Beheersplan 3.3 Technische maatregelen naar aanleiding van de risicoanalyse 3.4 Wekelijks beheer: spoelen 3.5 Maandelijks beheer: temperaturen. 3.6 Jaarlijks beheer: controle verzegeling 3.7 Jaarlijks beheer: controle terugstroombeveiligingen 3.8 Jaarlijks beheer: onderhoud warmwaterbereider 3.9 Half/jaarlijks beheer: monstername 3.10 Jaarlijks beheer: temperatuurmeters ijken 4. Risicoanalyse 4.1 Kwalificatie risico's 4.2 Nieuwe risicoanalyse 4.3 Symbolen en afkortingen 4.4 Componentenbeoordeling 4.5 Toestellenlijst 4.6 Tappuntenlijst 5. Tekeningen, schema's en andere gegevens van de installatie 5.1 Wijziging van tekeningen 6. Foto's 7. Werkvoorschriften 7.1 Plaatsing temperatuuropnemer 7.2 Controle meetinstrumenten voor meting van de temperatuur 7.3 Meten van warm- en koudwatertemperaturen 7.4 Preventieve thermische desinfectie tappunten 7.5 Spoelen tappunten 7.6 Beschermingsmaatregelen 7.7 Maatregelen bij legionellaconcentraties boven de grenswaarde 8. Monsteruitslagen 9. Informatie over Legionella 2.1 Eigenschappen van legionella 2.2 Detectiemethoden 2.3 Aanwezigheid in waterinstallaties 2.4 Biofilm en sediment 2.5 Legionellose 2.6 Risicofactoren 10. Bijlage 11. Registratielijst taken en bevoegdheden Registratielijst diverse instellingen 12. Logboek/ locatieprofiel

3 1. Algemene gegevens opdrachtgever, installatie en beheersplan Opdrachtgever Naam Coumans Installaties Adres Kapelstraat 76 Postcode & plaats 6191 RG Beek Contactpersoon & functie Telefoon Dhr. Nelissen Locatie Eigenaar van installatie Sporthal Marsana Prioritaire locatie nee De installatie is weggewerkt in de constructie ja Gebruiker Bezoekers/personeel/verenigingen/sporters Adres Molenveldweg 4 Postcode & plaats 6231 RX Meersen Telefoon locatie Contactpersoon & functie Telefoon contactpersoon Algemene gegevens installatie Bouwjaar installatie 2014 Installatie beschrijving KW: Uittap WW: Circulerend Leidingsoort Type warmwaterbereider 1 Merk Inhoud Bouwjaar warmwaterbereider Type warmwaterbereider 2 Merk Inhoud Bouwjaar warmwaterbereider Type warmwaterbereider 3 Merk Inhoud Bouwjaar warmwaterbereider Kunstof Gasgestookt BFN50N AO Smith 298 liter Onbekend Gasgestookt BFN50N AO Smith 298 liter Onbekend Gasgestookt BFN50N AO Smith 298 liter Onbekend Electro Duo koper Daalderop 120 liter Type warmwaterbereider 4 Merk Inhoud Bouwjaar warmwaterbereider 2014 Jaargebruik water totaal [m 3 ] Onbekend Herkomst van het water WML Tekeningen of beschrijving beschikbaar Ja Logboek Op locatie Gegevens over dit beheersplan en onderliggende risicoanalyse Gebruikte risicoanalyse Beheersplan opgesteld door Maurice Jennissen Datum uitgebreide risicoanalyse Total Project Care BV Omgevingstemperaturen Technische ruimte / Meterkasten Algemene ruimtes (bijv.kamers) Lager dan 25 C Lager dan 25 C Tappunten Tappuntbeveiling (verbranding) aanwezig Automatische kranen aanwezig Aërosolvormende tappunten aanwezig ja ja ja Uitvoering beheerstaken Spoelen van tappunten Temperatuurmeting Keerklepcontrole Coordinatie watermonstername Controle verzegeling brandslanghaspels Sediment verwijderen/ontkalken boiler Beheerder Beheerder nntb nntb nntb nntb

4 Bedrijfstijden locatie Dagen per week 5 Weekend 2 Soort gebruik Sporters Afwijkingen nee Lange stilstandsperiode Zomervakantie Adviesbureau Naam Total Project Care B.V. (TPC) Adviseur Maurice Jennissen Adres Nijverheidsweg 20 Postcode & plaats 6171 AZ Stein Telefoon Mobiel Fax maurice@totalprojectcare.nl Waterleidingbedrijf Naam WML Adres Limburglaan 25 Postcode & plaats 6229 GA Maastricht Telefoon Fax Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) Naam Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) Adres Postbus Postcode & plaats 2500 BD Den Haag Telefoon Internet GGD Zuid - Limburg Naam Afdeling infectieziekten Adres Postbus 2022 Postcode & plaats 6160 HA Geleen Telefoon

5 2. Waarborgen actualiteit beheersplan 2.1 Externe factoren Om te waarborgen dat dit beheersplan aan de daaraan gestelde wettelijk eisen blijft voldoen is Total Project Care BV verantwoordelijk voor het volgen van de wettelijke en andere ontwikkelingen. Gebruikte bronnen zijn daarbij: - informatie via internet (o.a. websites en - schriftelijke informatie van toezichthouder; - (indien van toepassing): schriftelijke informatie van het waterleidingbedrijf. Total Project Care BV rapporteert de wijzigingen die van toepassing zijn aan de klant. Deze zal vervolgens een besluit nemen over het al dan niet wijzigen van dit plan. 2.2 Interne factoren Als tijdens de uitvoering van dit beheersplan blijkt dat er wijzigingen in de beheersmaatregelen nodig lijken, dienen de betrokkenen dit te melden aan het adviesbureau. Deze zal dan een besluit nemen over eventuele aanpassing van dit plan. 2.3 Wijziging in de installatie Als er wijzigingen in de installatie worden doorgevoerd die de: - temperatuur; - mate van gebruik; - mate van doorstroming; van (delen van) de installatie beïnvloeden, zorgt de klant ervoor dat voor het desbetreffende deel van de installatie binnen 3 maanden een nieuwe risicoanalyse wordt uitgevoerd. Daarbij gaat hij tevens na of dit beheersplan moet worden aangepast. Deze aanpassing zal ook binnen 3 maanden na het tot stand komen van de wijziging zijn uitgevoerd. 2.4 Na wijziging van dit plan Na wijzigingen in dit plan zorgt de klant ervoor dat alle betrokkenen een nieuwe versie krijgen. De oude versies moeten worden vernietigd of ingenomen.

6 3. Beheersplan 3.1 Beheersmaatregelen De groei van de eventuele aanwezige legionellabacterie kan worden beheerst door het uitvoeren van de volgende beheersmaatregelen. - Wekelijks spoelen warm- en koudwaterleidingen - Maandelijk controleren watertemperatuur boilers - Maandelijks controleren temperatuur koudwater - Half- / jaarlijks watermonstername - Jaarlijks controleren van brandslanghaspels en verzegeling - Jaarlijks controleren van terugstroombeveiligingen en werking appendages - Jaarlijks controleren / kalibreren thermometers - Jaarlijks sediment verwijderen uit boilers - 10 jaarlijks vervangen van niet controleerbare terugstroombeveiligingen 3.2 Beheersplan Beheersmaatregelen frequentie hoofdstuk Spoelen van niet gebruikte tappunten wekelijks 3.4 Controle dataloggers, uit te lezen middels gprs maandelijks bijlage Zwembadwaterbemonstering maandelijks 8 Meting watertemperaturen op diverse tappunten maandelijks 3.5 Watermonsters, incl. organisatie half/jaarlijks 3.9 Visuele controle CA - beveiligingen (lekkages) jaarlijks 3.7 Controle BA - Beveiligingen jaarlijks 3.8 Controle EA - Beveiligingen jaarlijks 3.8 Controleren verzegelingen brandslanghaspels jaarlijks 3.6 Controle WW - circulatiepompen en afsluiters Sediment verwijderen boiler(s) e.d. jaarlijks jaarlijks 3.8 Ontkalken TSA jaarlijks 3.8 Jaarlijkse inspectie installatie Meetprogramma 2A, ontharder e.d. jaarlijks jaarlijks 8 Temperatuurmeters ijken jaarlijks jaarlijks te vervangen EB, EB+DA 10 jaarlijks jaarlijks te vervangen CA - beveiligingen 10 jaarlijks jaarlijks te vervangen inlaatcombinaties 10 jaarlijks 3.7 Thermische desinfectie op regie

7 3.3 Technische maatregelen naar aanleiding van de risicoanalyse Op grond van de in hoofdstuk 4 weergegeven rapportage van de risicoanalyse wordt geadviseerd de de volgende technische maatregelen uit te voeren. Hierdoor zal er een risico-neutrale situatie ontstaan. Uitvoerings: Nr. Verd. Ruimte nr Ruimte omschrijving Tappunt Actie: datum Paraaf 7 BG 0.38 Tech.Ruimte Circulatie Pomp Geen afleesbare temperatuurmeter, deze plaatsen 8 BG 0.36 Kantoor Koffie automaat Tijdens opname niet aanwezig NU wekelijks spoelen 25 BG 0.08 Kantine BAR Tijdens opname niet aanwezig NU wekelijks spoelen 26 BG 0.08 Kantine BAR Tijdens opname niet aanwezig NU wekelijks spoelen 27 BG 0.08 Kantine Koffie automaat Tijdens opname niet aanwezig NU wekelijks spoelen 30 BG 0.09 Keuken KMK Tijdens opname niet aanwezig NU wekelijks spoelen

8 3.4 Wekelijks Spoelen Gebouw:Sporthal Marsana Contactpersoon: Firma: Uitvoerder: Week nr.: Datum: Temperatuurmetingen Spoelen Koud water Warm water Koud water Warm water Aflezen Nr. Verd. Ruimte nr. Ruimte omschrijving Tappunt 30 Sec ( C) 90 Sec ( C) 30 Sec ( C) 90 Sec ( C) 2 min ( C) 2 min ( C) meter ( C) Paraaf 22 BG 0.10 Miva Toilet Ruimte WC 24 BG 0.10 Miva Toilet Ruimte TDMK 57 BG 0.17 DO-Rmt scheidsrechter WC 58 BG 0.17 DO-Rmt scheidsrechter WTMK 59 BG 0.17 DO-Rmt scheidsrechter TDMK 100 BG 0.16 DO-Rmt scheidsrechter WC 101 BG 0.16 DO-Rmt scheidsrechter WTMK 102 BG 0.16 DO-Rmt scheidsrechter TDMK Opmerkingen/constateringen: Spoelsysteem, Rada Outlook Digitale Mengkraan, bij alle douches dienen ingesteld te worden dat er wekelijks spoeling plaats vindt. Niet gebruikte tappunten (langer dan 1 week) moeten gespoeld en geregistreerd worden op bovenstaande formulier.

9 3.5 Maandelijks beheer: Temperaturen Gebouw:Sporthal Marsana Firma: Contactpersoon: Uitvoerder: Meetapparaat: Maand: Datum: Temperatuurmetingen Spoelen Koud water Warm water Koud water Warm water Aflezen Nr. Verd. Ruimte nr. Ruimte omschrijving Tappunt 30 Sec ( C) 90 Sec ( C) 30 Sec ( C) 90 Sec ( C) 2 min ( C) 2 min ( C) meter ( C) Paraaf 3 BG 0.38 Tech.Ruimte Boiler1 7 BG 0.38 Tech.Ruimte Circulatie 29 BG 0.09 Keuken KMK 99 BG 0.27 Schrobmachine RMT. UGMK GBS uitlezen digitaal Opmerkingen/Constateringen: GBS dient maandelijks uitgeprint te worden en opgeslagen te worden in het logboek.

10 3.6 Jaarlijks beheer: controle verzegeling Gebouw:Sporthal Marsana Contactpersoon: Firma: Uitvoerder: Jaar: Datum: Nr. Verd. Ruimte nr. Ruimte omschrijving Tappunt Verzegeling haspel Verzegeling afsluiter Opmerking Paraaf 28 BG 0.08 Kantine BSH Akkoord / Verbroken Akkoord / Verbroken 98 BG 0.04 Gang bij Rmt 0.16 BSH Akkoord / Verbroken Akkoord / Verbroken 99 BG 0.04 Gang bij schrobmachine BSH Akkoord / Verbroken Akkoord / Verbroken Opmerkingen/constateringen:

11 3.7 Jaarlijks beheer: controle terugstroombeveiligingen Gebouw:Sporthal Marsana Contactpersoon: Firma: Uitvoerder: Jaar: Datum: Nr. Verd. Ruimte nr. Ruimte omschrijving Tappunt Type Code Bevindingen Actie Methode Paraaf 1 BG 0.38 Tech.Ruimte Watermeter EA EA-1 Akkoord / Defect Klep vervangen / geen Stan/ Vac/ overdr 2 BG 0.38 Tech.Ruimte CV Vulpunt EA EA-2 Akkoord / Defect Klep vervangen / geen Stan/ Vac/ overdr 6 BG 0.38 Tech.Ruimte Voorraadvat1 EA EA-3 Akkoord / Defect Klep vervangen / geen Stan/ Vac/ overdr 7 BG 0.38 Tech.Ruimte Circulatie Pomp EA EA-4 Akkoord / Defect Klep vervangen / geen Stan/ Vac/ overdr 8 BG 0.36 Kantoor Koffie automaat EA EA-5 Akkoord / Defect Klep vervangen / geen Stan/ Vac/ overdr 27 BG 0.08 Kantine Koffie automaat EA EA-6 Akkoord / Defect Klep vervangen / geen Stan/ Vac/ overdr 28 BG 0.08 Kantine BSH EA EA-7 Akkoord / Defect Klep vervangen / geen Stan/ Vac/ overdr 32 BG 0.09 Keuken Ijsblokjes Machine EA EA-8 Akkoord / Defect Klep vervangen / geen Stan/ Vac/ overdr 98 BG 0.04 Gang bij Rmt 0.16 BSH EA EA-9 Akkoord / Defect Klep vervangen / geen Stan/ Vac/ overdr 99 BG 0.04 Gang bij schrobmachine BSH EA EA-10 Akkoord / Defect Klep vervangen / geen Stan/ Vac/ overdr 2 BG 0.38 Tech.Ruimte CV Vulpunt CA CA-1 Akkoord / Defect Vervangen in 2024 Visueel 31 BG 0.09 Keuken Ind, Vaatwasmasch. CA CA-2 Akkoord / Defect Vervangen in 2024 Visueel 8 BG 0.36 Kantoor Koffie automaat EB EB-1 niet controleerbaar Vervangen in BG 0.10 Miva Toilet Ruimte WTMK EB EB-2 niet controleerbaar Vervangen in BG 0.10 Miva Toilet Ruimte TDMK EB EB-3 niet controleerbaar Vervangen in BG 0.08 Kantine Koffie automaat EB EB-4 niet controleerbaar Vervangen in BG Meterkast Verbruikers mtr.kantine EB EB-5 niet controleerbaar Vervangen in BG 0.25 Kleedkamer5 DO. RMT. Digi Box Rada EB EB-6 niet controleerbaar Vervangen in BG 0.26 Kleedkamer6 DO. RMT. Digi Box Rada EB EB-7 niet controleerbaar Vervangen in BG 0.17 DO-Rmt scheidsrechter TDMK EB EB-8 niet controleerbaar Vervangen in BG 0.24 Kleedkamer4 DO. RMT. Digi Box Rada EB EB-9 niet controleerbaar Vervangen in BG 0.23 Kleedkamer3 DO. RMT. Digi Box Rada EB EB-10 niet controleerbaar Vervangen in BG 0.22 Kleedkamer2 DO. RMT. Digi Box Rada EB EB-11 niet controleerbaar Vervangen in BG 0.21 Kleedkamer1 DO. RMT. Digi Box Rada EB EB-12 niet controleerbaar Vervangen in BG 0.16 DO-Rmt scheidsrechter TDMK EB EB-13 niet controleerbaar Vervangen in 2024 Opmerkingen/Constateringen:

12 3.7 Jaarlijks beheer: controle terugstroombeveiligingen Gebouw:Sporthal Marsana Contactpersoon: Firma: Uitvoerder: Jaar: Datum: Nr. Verd. Ruimte nr. Ruimte omschrijving Tappunt Type Code Bevindingen Actie Methode Paraaf 3 BG 0.38 Tech.Ruimte Boiler1 Overdr. vent IN-1 Akkoord / Defect Vervangen in 2024 Visueel 4 BG 0.38 Tech.Ruimte Boiler2 Overdr. vent IN-2 Akkoord / Defect Vervangen in 2024 Visueel 5 BG 0.38 Tech.Ruimte Boiler3 Overdr. vent IN-3 Akkoord / Defect Vervangen in 2024 Visueel 34 BG 0.40 Meterkast Boiler INLC. IN-4 Akkoord / Defect Vervangen in 2024 Visueel Opmerkingen/Constateringen:

13 3.8 Jaarlijks beheer: onderhoud warmwaterbereider Gebouw:Sporthal Marsana Contactpersoon: Firma: Uitvoerder: Jaar: Datum: Temperatuur aflezen Nr. Verd. Ruimte nr. Ruimte omschrijving Type Datum controle WW ( C) CIRC ( C) Onderhoud Paraaf 3 BG 0.38 Tech.Ruimte Boiler1 Spuien / ontkalken / Service 4 BG 0.38 Tech.Ruimte Boiler2 Spuien / ontkalken / Service 5 BG 0.38 Tech.Ruimte Boiler3 Spuien / ontkalken / Service 6 BG 0.38 Tech.Ruimte Voorraadvat1 Spuien / ontkalken / Service 34 BG 0.40 Meterkast Boiler Spuien / ontkalken / Service Opmerkingen/constateringen: Rada Outlook Digitale Mengkraan Automatische instelbaar spoelsysteem dient jaarlijks gecontroleerd te worden op juiste werking

14 3.9 Half / jaarlijks beheer: Monstername Gebouw:Sporthal Marsana Contactpersoon: Aantal watermonsters per ronde: 4 Firma: Uitvoerder: Maand: Temperatuurmetingen Koudwater Warm / Mengwater Uitslag Nr. Verd. Ruimte nr. Ruimte omschrijving Tappunt 30 Sec ( C) 90 Sec ( C) 30 Sec ( C) 90 Sec ( C) Kve/l 23 BG 0.10 Miva Toilet Ruimte WTMK 24 BG 0.10 Miva Toilet Ruimte TDMK 58 BG 0.17 DO-Rmt scheidsrechter WTMK 59 BG 0.17 DO-Rmt scheidsrechter TDMK 102 BG 0.16 DO-Rmt scheidsrechter WTMK 103 BG 0.16 DO-Rmt scheidsrechter TDMK Datum: Watermonsterummer Opmerking: Per monsternameronde 4 monsternamepunten kiezen uit deze lijst. De monstername en analyse wordt uitgevoerd door een geaccrediteerd monsternemer en laboratorium.

15 3.10 Jaarlijks beheer: Temperatuurmeters ijken Gebouw:Sporthal Marsana Contactpersoon: Firma: Uitvoerder: Jaar: Datum: Gemeten waarde Gemeten waarde te gekalibreerde meter: testen meter: Nr. Verd. Ruimte nr. Ruimte omschrijving Meter: +/- 30 C +/- 60 C C C D T Binnen norm D T < 3,0 C Paraaf 3 BG 0.38 Tech.Ruimte Boiler1 C C C C / ok / niet ok 7 BG 0.38 Tech.Ruimte Circulatie Pomp C C C C / ok / niet ok Omschrijving gekalibreerde meter: Kalibratie certificaatnummer: Opmerkingen/Constateringen: Bron: ISSO 55.1 (Herziene versie 2012 blz 162).

16 4. Risicoanalyse Risiconeutrale situatie geldt voor het beschouwde installatiedeel zoals aangetroffen op de dag van het onderzoek en is alleen van toepassing als de installatie is aangepast in overeenstemming met in deze analyse genoemde maatregelen en nadat de vermelde beheersmaatregelen zijn uitgevoerd. 4.1 Kwalificatie risico s Bij de risicokwalificatie wordt gebruik gemaakt van de symbolen + (afsterven Legionellabacteriën), 0 (neutraal) en - (groei Legionellabacteriën). Als referentie wordt uitgegaan van een concentratie van minder dan 100 kve/l. In onderstaande tabel wordt de betekenis van meerdere minnen en plussen weergegeven. Symbool Betekenis geen groei kans op beperkte groei kans op matige groei kans op grote groei beperkte reductie matige reductie grote reductie 4.2 Nieuwe risicoanalyse De eigenaar of gebruiker dient binnen 3 maanden na wijziging van de drinkwaterinstallatie of daarop aangesloten tappunten en/of gebruiksdoel van aansluitpunten de risicoanalyse opnieuw uit te (laten) voeren. 4.3 Symbolen en afkortingen Code Omschrijving Code Omschrijving BSH Brandslanghaspel N Nooit CV-VUL CV-vulpunt Z Zelden CLOSE-IN Close- in boiler W Wekelijks DMK Douche mengkraan D Dagelijks FT Fontein HDK Handdouche (keuken) IND-VA KA KMK MIVA Industriële vaatwasser Koffieautomaat Keukenmengkraan Mindervalidetoilet WTMK Wastafelmengkraan TK Tapkraan WC UR UGK VA WA WTK METER WOH CIRC Toilet Urinoir Uitstortgootsteen Vaatwasmachine Wasmachine Wastafel (alleen KW) Watermeter Waterontharder Circulatiewater 4.4 Samenvatting componentenbeoordeling Hoofdfunctie Oordeel Grondstof 0 Drinkwaterinstallatie 0 Warmtapwaterbereiding 0 Warmwaterleidngnet 0

17 4.4 Componentenbeoordeling Hoofdfunctie: Grondstof Component: Grondstof leidingwater Schema: n.v.t. Beoordeling: Herkomst drinkwater (grondstof) Waterleidingbedrijf Eigen watervoorziening drinkwater Beoordeling Geen risico: 0 *Risicoanalyse uitvoeren conform het drinkwaterbesluit. *Voor de bron met verwijzing naar het drinkwaterbesluit. *Voor de leidingen met verwijzing naar de hoofdfunctie koudwaterinstallatie.

18 4.4 Componentenbeoordeling vervolg Hoofdfunctie: Grondstof Component: Grondstof leidingwater Schema: Beoordeling: Etmaalgemiddelde binnentemperatuur 20 C Beoordeling C Beoordeling > 25 C Beoordeling Directe aansluiting 0 0 water 25 C: 0 water > 25 C: - [1] Verzegelde omloopleiding 0 - [2] -- [2] Directe aansluiting Verzegelde omloopleidingen [1] Opties: - Bouwkundige of installatietechnische aanpassing waardoor de binnentemperaturen onder 25 C blijft. - Beheersmaatregelen waardoor de watertemperaturen onder 25 C blijven, zoals geforceerde doorstroming door spuien, eventueel geautomatiseerd. [2] Installatie aanpassen. De volgende maatregelen kunnen door (of met toestemming van) het waterleidingbedrijf worden uitgevoerd. - Verwijder omloop afsluiter en zorg voor een compleet passtuk voor de watermeter. - Maak de omloopleiding aftapbaar door het plaatsen van 2 verzegelde afsluiters direct op de hoofdleiding en maak het tussenliggende deel aftapbaar met een aftapkraantje en een beluchter.

19 4.4 Componentenbeoordeling vervolg Hoofdfunctie: Drinkwaterinstallatie Component: vertakkend met uiteenlopende tappunten Schema: n.v.t. Beoordeling: Lengte uittapleiding Etmaalgemiddelde binnentemperatuur Gebruik (per enkelvoudige uittapleiding) Gebruik alle (werk)dagen, eventueel geen gebruik in weekend Wekelijks gebruik Gebruik minder dan eenmaal per week alle 5 m > 5 m 25 C > 25 C > 25 C Beoordeling Beoordeling Beoordeling [2] [2] 0* - [1] --- [3] Bij binnentemperaturen die meer dan één week (aanneengesloten of cumulatief/gestapeld boven 25 C liggen onstaan in principe een onveilige situatie die niet aan de norm voldoet. De beste oplossing is het aanpassen van de installatie op zodanige wijze dat geen binnentemperaturen boven 25 C optreden. Anders zijn beheersmaatregelen vereist zoals: [1] Wekelijks spoelen op de betreffende tappunten. [2,3] Dagelijks spoelen. Viermaal per jaar dient het water bacteriologisch te worden beproefd en betrouwbaar verklaard. [3] In het geval van een brandslanghaspel of nooddouche zijn meerdere maatregelen mogelijk. Hiervoor zijn apparte beoordelingen gegeven. * Vewin werkblad 3.1 artikel 3 stelt dat aan het eind van elke leiding een tappunt moet zijn aangebracht. Als de inhoud van de leiding niet wekelijks wordt ververst, dan dient aan het begin van de leiding een controleerbare keerklep te worden aangebracht.

20 4.4 Componenten beoordeling vervolg Hoofdfunctie: Drinkwaterinstallatie Component: Aansluiting brandslanghaspels Schema: Beoordeling : Met een afstand groter dan 0,15m tussen doorstroomde leiding en bedieningsafsluiter Met een controleerbare keerklep (EA) met (open, verzegelde) afsluiter met keerklep op <0,15m Met bedieningsafsluiter doorstroomd aangesloten Op een niet-doorstroomde leiding die zelf met een controleerbare keerklep (EA) met (open, verzegelde) afsluiter op de doorstroomde leiding is aangesloten De twee laatste manieren om een brandslanghaspel aan te sluiten hebben de voorkeur. --- [1] [1] Deze situatie is niet gewenst. Aanpassen zoals in een van de overige situaties.

21 4.4 Componentenbeoordeling vervolg Hoofdfunctie: Warmtapwaterbereiding Component: Voorraadtoestellen Schema: Voorraadvat 1 Beoordeling: Temperatuurinstelling 25 tot 45 C Dagelijks thermische desinfectie 25 tot 45 C Wekelijks thermische desinfectie 25 tot 45 C Zonder thermische desinfectie 45 tot 50 C Boven 50C Beoordeling 0 0* --- [1] -- [1] 0 ** - Voor collectieve installaties en woninginstallaties met cirulatie eist de NEN 1006 dat de temperatuur van het water aan het mengtoestel of aan het tappunt en in de retourleiding(en) ten minste 60 C moet zijn. * Bij wekelijkse preventie thermische desinfectie kan incidenteel een situatie onstaan waarin legionella in concentraties boven de detectiegrens optreedt. Er is geen aanleiding om dan hoge concentraties te verwachten. ** Het betreft hier de beoordeling voor het vat. In combinatie met een circulatiesysteem is een temperatuurinstelling boven 65 C gangbaar. De combinatie van toestellen en warmwaterleidingnet bepaalt welke temperatuur dient te worden ingesteld; zie ook NEN 1006

22 4.4 Componentenbeoordeling vervolg Hoofdfunctie: Warmtapwaterbereiding Component: Voorraadtoestellen Schema: Boiler 1 AO Smith BFN 50N Inhoud 298ltr. Gasgestookt Beoordeling: Temperatuurinstelling 25 tot 45 C Dagelijks thermische desinfectie 25 tot 45 C Wekelijks thermische desinfectie 25 tot 45 C Zonder thermische desinfectie 45 tot 50 C Boven 50C Beoordeling 0 0* --- [1] -- [1] 0 ** - Voor collectieve installaties en woninginstallaties met cirulatie eist de NEN 1006 dat de temperatuur van het water aan het mengtoestel of aan het tappunt en in de retourleiding(en) ten minste 60 C moet zijn. * Bij wekelijkse preventie thermische desinfectie kan incidenteel een situatie onstaan waarin legionella in concentraties boven de detectiegrens optreedt. Er is geen aanleiding om dan hoge concentraties te verwachten. ** Het betreft hier de beoordeling voor het vat. In combinatie met een circulatiesysteem is een temperatuurinstelling boven 65 C gangbaar. De combinatie van toestellen en warmwaterleidingnet bepaalt welke temperatuur dient te worden ingesteld; zie ook NEN 1006

23 4.4 Componentenbeoordeling vervolg Hoofdfunctie: Warmtapwaterbereiding Component: Voorraadtoestellen Schema: Boiler 2 AO Smith BFN 50N Inhoud 298ltr. Gasgestookt Beoordeling: Temperatuurinstelling 25 tot 45 C Dagelijks thermische desinfectie 25 tot 45 C Wekelijks thermische desinfectie 25 tot 45 C Zonder thermische desinfectie 45 tot 50 C Boven 50C Beoordeling 0 0* --- [1] -- [1] 0 ** - Voor collectieve installaties en woninginstallaties met cirulatie eist de NEN 1006 dat de temperatuur van het water aan het mengtoestel of aan het tappunt en in de retourleiding(en) ten minste 60 C moet zijn. * Bij wekelijkse preventie thermische desinfectie kan incidenteel een situatie onstaan waarin legionella in concentraties boven de detectiegrens optreedt. Er is geen aanleiding om dan hoge concentraties te verwachten. ** Het betreft hier de beoordeling voor het vat. In combinatie met een circulatiesysteem is een temperatuurinstelling boven 65 C gangbaar. De combinatie van toestellen en warmwaterleidingnet bepaalt welke temperatuur dient te worden ingesteld; zie ook NEN 1006

24 4.4 Componentenbeoordeling vervolg Hoofdfunctie: Warmtapwaterbereiding Component: Voorraadtoestellen Schema: Boiler 3 AO Smith BFN 50N Inhoud 298ltr. Gasgestookt Beoordeling: Temperatuurinstelling 25 tot 45 C Dagelijks thermische desinfectie 25 tot 45 C Wekelijks thermische desinfectie 25 tot 45 C Zonder thermische desinfectie 45 tot 50 C Boven 50C Beoordeling 0 0* --- [1] -- [1] 0 ** - Voor collectieve installaties en woninginstallaties met cirulatie eist de NEN 1006 dat de temperatuur van het water aan het mengtoestel of aan het tappunt en in de retourleiding(en) ten minste 60 C moet zijn. * Bij wekelijkse preventie thermische desinfectie kan incidenteel een situatie onstaan waarin legionella in concentraties boven de detectiegrens optreedt. Er is geen aanleiding om dan hoge concentraties te verwachten. ** Het betreft hier de beoordeling voor het vat. In combinatie met een circulatiesysteem is een temperatuurinstelling boven 65 C gangbaar. De combinatie van toestellen en warmwaterleidingnet bepaalt welke temperatuur dient te worden ingesteld; zie ook NEN 1006

25 4.4 Componentenbeoordeling vervolg Hoofdfunctie: Warmtapwaterbereiding Component: Voorraadtoestellen Schema: Electro Boiler meterkast Daalderop duo koper 120ltr uittap Beoordeling: Temperatuurinstelling 25 tot 45 C Dagelijks thermische desinfectie 25 tot 45 C Wekelijks thermische desinfectie 25 tot 45 C Zonder thermische desinfectie 45 tot 50 C Boven 50C Beoordeling 0 0* --- [1] -- [1] 0 ** - Voor collectieve installaties en woninginstallaties met cirulatie eist de NEN 1006 dat de temperatuur van het water aan het mengtoestel of aan het tappunt en in de retourleiding(en) ten minste 60 C moet zijn. * Bij wekelijkse preventie thermische desinfectie kan incidenteel een situatie onstaan waarin legionella in concentraties boven de detectiegrens optreedt. Er is geen aanleiding om dan hoge concentraties te verwachten. ** Het betreft hier de beoordeling voor het vat. In combinatie met een circulatiesysteem is een temperatuurinstelling boven 65 C gangbaar. De combinatie van toestellen en warmwaterleidingnet bepaalt welke temperatuur dient te worden ingesteld; zie ook NEN 1006

26 4.4 Componentenbeoordeling vervolg Hoofdfunctie: Warmtapwaterbereiding Component: Opstelling met meerdere warmtapwatertoestellen Schema: Beoordeling: Type toestelopstelling Parallel Serie met oplaadsysteem Serie zonder oplaadsysteem Beoordeling Ieder toestel dient een neutraal of positief risico-oordeel te hebben. Ieder toestel dient een neutraal of positief risico-oordeel te hebben. Een eventueel negatief risico-oordeel van het eerste toestel kan gecompenseerd worden door een even positief of positiever risico-oordeel van het tweede toestel. Dit is vooral van belang als het eerste toestel een lage temperatuur boiler is (bijvoorbeeld verwarmd door een warmtepomp of zonneboiler).

27 4.4 Componentenbeoordeling vervolg Hoofdfunctie: Warmtapwaterbereiding Component: Desinfecterende eigenschappen ten aanzien van legionella van voorraadvaten met een temperatuur in het gehele vat boven 60 C. Schema: Beoordeling Temperatuur in het gehele vat +++ naverwarmingstijd 60 tot 65 C >10 min. 65 tot 70 C >1 min. 70 C en hoger >10 sec. Oordeel 1e toestel Oordeel 2e toestel Oordeel 3e toestel Oordeel 4e toestel Oordeel totaal neutaal onvoldoende neutaal neutaal

28 4.4 Componentenbeoordeling vervolg Hoofdfunctie: Warmwaterleidingnet Component: Circulatiesysteem Schema: Bedrijfswijzen Continu onder 50 C (mengwaterysteem, b.v. 40 C) Continu boven 50 C (b.v. ontwerp aanvoer/retour 55/50 of 60/50 C Continu boven 60 C (b.v. ontwerp 65/60 of 70/60 C Beoordeling --- [1] 0 [2] 0

29 4.4 Componentenbeoordeling vervolg Hoofdfunctie: Warmwaterleidingnet Component: Warmwaterleidingnet: Uittapleidingen naar een of meerdere tappunten met een watertemperatuur tussen 25 en 60 C continu of gedurend de bedrijfsperiode Schema: Temperatuur warmtapwater 60 C continu Lengte uitapleiding 5 m 5 m > 5 m Etmaalgemiddelde binnentemperatuur 25 C > 25 C n.v.t Gebruik (per enkelvoudig uittapleiding) Oordeel Oordeel Oordeel Gebruik alle werkdagen eventueel geen gebruik in weekend 0 * 0 ** -** [3] Gebruik minimaal eens per week 0 * - **[2] ---** [3] Minder dan eenmaal per week - * [1] --- ** [2] ---** [3] Opmerkingen: * Eventuele legionellagroei treedt voornamelijk op in de uittapleiding vlak bij de circulatieleiding of voorraadtoestel t.g.v. opwarming door warmtegeleiding door het water en het leidingmateriaal. ** Eventuele legionella groei kan optrden in de gehele uittapleiding t.g.v. opwarming door binnentemperatuur. Opmerkingen: - De lengte van de uittapleiding heeft uitsluitend betrekking op de afstand tussen warmwatertoestel of mengtoestel en tappunt. Voor de risicobeoordeling worden deze leidinglengtes niet opgeteld. - De beoordeling geldt voor die uittapleidingen waarop het gebruik betrekking heeft. - Als in een (weinig of dode) uittappleiding legionella aanwezig is kan deze via het warmwatertoestel, het

30 Bij leidingen die uitsluitend worden doorstroomd met temperaturen onder 60 C onstaat in principe een onveilige situatie die niet aan de eisen voldoet. De leiding aan de aangesloten zijnde heeft permanent een hoge temperatuur (40 C of hoger). In dit stuk leiding, met een lengte van enige decimeters tot een meter, bestaan zeer gunstige condities voor de groei van legionella. Mogelijke beheersmaatregelen zijn: [1] voor leidingen korter dan 5 meter wekelijkse spoelen; [2],[3] Als de binnentemperatuur boven 25 C ligt onstaan in de gehele leidingen gunstige condities voor de groei van legionella. Mogelijke beheersmaatregelen zijn: a. Wekelijkse preventie thermische desinfectie op temperaturen van 60 C of hoger; b.alternatieve preventieve desinfectie (afhankelijk van de toe te passen techniek is toestemming vereist van de ILT-inspectie).

31 4.4 Componentenbeoordeling vervolg Hoofdfunctie: Tappunten Component: Alle typen tappunt Schema: n.v.t. Tappunten veroorzaken op zich geen legionella-risico. Het gebruik van een tappunt kan echter in de voorgaande installatie tot risico's leiding. Met name extreem langdurige tappingen en het langdurig (een of meer weken) achterwege blijven van tappingen kunnen risico's veroorzaken. Deze risico's worden voor de betreffende componenten reeds beoordeeld.

32 4.5 Toestellenlijst Toestel Tapkraan met slangwartel Mengkraan met slang aan uitloop Koffieautomaat met/zonder filter Frisdrankautomaat met/zonder filter Warme drankenautomaat Drinkwaterkoeler Biertap met reinigingsinstallatie Voedselbereider IJs crusher/blokjesmachine Glazenspoelinrichting bar Spoelbak met vulbuis bar Vaatwasser industrieel Vaatwasser Wasmachine Wasmachine aansluiting >30 cm Gevelkraan Bedpanspoeler Hoog/laagbad (inbouw of in leiding) Vijver Kappersmengkraan Vulkraan CV < 45 KW Vulkraan CV < 45 KW Vulkraan CV > 45 KW Vulkraan koelinstallatie Combitoestel Close-in boiler Boiler gas/ electro Voorraadvat indirect verwarmd Voorraadvat door TSA verwarmd Doorstoomtoestel/geiser Mengventiel (KW) Hydrofor Circulatiepomp Chemische ontharder Brandslanghaspel Brandslanghaspel Beveiliging Vereist EA EA EA EA EA EA EA EA EA EA AC CA EA EA DA EA AD EA AA,AB,AD EA EA EB CA CA/BA inlaat inlaat inlaat inlaat inlaat n.v.t. EA EA EA CA/BA EA -strang EA

33 4.6 Tappuntenlijst KW Temp. WW Temp. Foto nr. Beveiliging Beveiliging Nr. Verd. Rmt nr. Ruimte omschrijving Tappunt Type water Gebruik Aërosol 30 sec. 90 sec. 30 sec. 90 sec. aanwezig verplicht Opmerking 1 BG 0.38 Tech.Ruimte Watermeter KW W Nee EA EA QN = 6 m3 2 BG 0.38 Tech.Ruimte CV Vulpunt KW N Nee EA+CA EA+CA EA op aftakking 3 BG 0.38 Tech.Ruimte Boiler1 KW/WW W Nee Overdr. vent Overdr. vent AO Smith BFN 50N Inhoud 298ltr. Gasgestookt in serie geschakeld 4 BG 0.38 Tech.Ruimte Boiler2 KW/WW W Nee Overdr. vent Overdr. vent AO Smith BFN 50N Inhoud 298ltr. Gasgestookt in serie geschakeld 5 BG 0.38 Tech.Ruimte Boiler3 KW/WW W Nee Overdr. vent Overdr. vent AO Smith BFN 50N Inhoud 298ltr. Gasgestookt in serie geschakeld 6 BG 0.38 Tech.Ruimte Voorraadvat1 KW/WW W Nee EA EA Inhoud 900 ltr in serie geschakeld 7 BG 0.38 Tech.Ruimte Circulatie Pomp WW W Nee EA EA Deze word op afstand uitgelezen GBS Geen afleesbare temperatuurmeter, deze plaatsen 8 BG 0.36 Kantoor Koffie automaat KW W Nee EBDA/EA EBDA/EA Tijdens opname niet aanwezig NU wekelijks spoelen 9 BG 0.12 Heren Toilet WC KW W Nee 10 BG 0.12 Heren Toilet WC KW W Nee 11 BG 0.12 Heren Toilet Urinoir KW W Nee 12 BG 0.12 Heren Toilet Urinoir KW W Nee 13 BG 0.12 Heren Toilet Urinoir KW W Nee 14 BG 0.12 Heren Toilet WTK KW W Nee BG 0.12 Heren Toilet WTK KW W Nee 16 BG 0.11 Dames Toilet WTK KW W Nee 17 BG 0.11 Dames Toilet WTK KW W Nee 18 BG 0.11 Dames Toilet WC KW W Nee 19 BG 0.11 Dames Toilet WC KW W Nee 20 BG 0.11 Dames Toilet WC KW W Nee 21 BG 0.11 Dames Toilet WC KW W Nee 22 BG 0.10 Miva Toilet Ruimte WC KW Z Nee Wekelijks spoelen 23 BG 0.10 Miva Toilet Ruimte WTMK KW/WW Z Nee 18,6 18, ,8 2xEB 2xEB Micro Thermostaat Beveiliging aanwezig. Wekelijks spoelen 24 BG 0.10 Miva Toilet Ruimte TDMK KW/WW Z Ja 2xEB 2xEB Wekelijks spoelen 25 BG 0.08 Kantine BAR KW W Nee Tijdens opname niet aanwezig NU wekelijks spoelen 26 BG 0.08 Kantine BAR KW W Nee Tijdens opname niet aanwezig NU wekelijks spoelen 27 BG 0.08 Kantine Koffie automaat KW W Nee EBDA/EA EBDA/EA Tijdens opname niet aanwezig NU wekelijks spoelen 28 BG 0.08 Kantine BSH KW N Ja EA EA EA in kruipruimte en verzegeld 29 BG 0.09 Keuken KMK KW/WW W Nee 19,8 18,1 70,1 70,8 30 BG 0.09 Keuken KMK KW/WW W Nee Tijdens opname niet aanwezig NU wekelijks spoelen 31 BG 0.09 Keuken Ind. Vaatwasmasch. KW W Nee CA CA 32 BG 0.09 Keuken Ijsblokjes Machine KW W Nee EA EA 33 BG Meterkast Verbruikers mtr.kantine KW W Nee EB EB 34 BG 0.40 Meterkast Boiler KW/WW W Nee 72,0 INLC. INLC. Electro Boiler Daalderop duo koper 120ltr uittap 35 BG 0.25 Kleedkamer5 DO. RMT. DO Meng W Ja 36 BG 0.25 Kleedkamer5 DO. RMT. DO Meng W Ja 37 BG 0.25 Kleedkamer5 DO. RMT. DO Meng W Ja 38 BG 0.25 Kleedkamer5 DO. RMT. DO Meng W Ja 39 BG 0.25 Kleedkamer5 DO. RMT. DO Meng W Ja 40 BG 0.25 Kleedkamer5 DO. RMT. DO Meng W Ja 41 BG 0.25 Kleedkamer5 DO. RMT. Digi Box Rada KW/WW W Nee 2xEB 2xEB Rada Outlook Digitale Mengkraan Automatische instelbaar spoelsysteem 42 BG 0.25 Kleedkamer5 DO. RMT. TKR KW W Nee 43 BG 0.20 Toilet Ruimte WC KW W Nee 44 BG 0.20 Toilet Ruimte Fontein KW W Nee 45 BG 0.26 Kleedkamer6 DO. RMT. DO Meng W Ja 46 BG 0.26 Kleedkamer6 DO. RMT. DO Meng W Ja 47 BG 0.26 Kleedkamer6 DO. RMT. DO Meng W Ja 48 BG 0.26 Kleedkamer6 DO. RMT. DO Meng W Ja 49 BG 0.26 Kleedkamer6 DO. RMT. DO Meng W Ja 50 BG 0.26 Kleedkamer6 DO. RMT. DO Meng W Ja 51 BG 0.26 Kleedkamer6 DO. RMT. Digi Box Rada KW/WW W Nee 2xEB 2xEB Rada Outlook Digitale Mengkraan Automatische instelbaar spoelsysteem 52 BG 0.26 Kleedkamer6 DO. RMT. TKR KW W Nee 53 BG 0.18 Toilet Ruimte WC KW W Nee 54 BG 0.18 Toilet Ruimte Fontein KW W Nee 55 BG 0.19 Toilet Ruimte WC KW W Nee 56 BG 0.19 Toilet Ruimte Fontein KW W Nee 18,1 17,6 57 BG 0.17 DO-Rmt scheidsrechter WC KW Z Nee Wekelijks spoelen 58 BG 0.17 DO-Rmt scheidsrechter WTMK KW/WW Z Nee Wekelijks spoelen 59 BG 0.17 DO-Rmt scheidsrechter TDMK KW/WW Z Ja 2xEB 2xEB Beveiligde kraan 40 C Wekelijks spoelen 60 BG 0.24 Kleedkamer4 DO. RMT. DO Meng W Ja 61 BG 0.24 Kleedkamer4 DO. RMT. DO Meng W Ja 62 BG 0.24 Kleedkamer4 DO. RMT. DO Meng W Ja 63 BG 0.24 Kleedkamer4 DO. RMT. DO Meng W Ja 64 BG 0.24 Kleedkamer4 DO. RMT. DO Meng W Ja 65 BG 0.24 Kleedkamer4 DO. RMT. DO Meng W Ja 66 BG 0.24 Kleedkamer4 DO. RMT. Digi Box Rada KW/WW W Nee 2xEB 2xEB Rada Outlook Digitale Mengkraan Automatische instelbaar spoelsysteem

34 4.6 Tappuntenlijst vervolg KW Temp. WW Temp. Foto nr. Beveiliging Beveiliging Nr. Verd. Rmt nr. Ruimte omschrijving Tappunt Type water Gebruik Aërosol 30 sec. 90 sec. 30 sec. 90 sec. aanwezig verplicht Opmerking 67 BG 0.24 Kleedkamer4 DO. RMT. TKR KW W Nee 68 BG 0.23 Kleedkamer3 DO. RMT. DO Meng W Ja 69 BG 0.23 Kleedkamer3 DO. RMT. DO Meng W Ja 70 BG 0.23 Kleedkamer3 DO. RMT. DO Meng W Ja 71 BG 0.23 Kleedkamer3 DO. RMT. DO Meng W Ja 72 BG 0.23 Kleedkamer3 DO. RMT. DO Meng W Ja 73 BG 0.23 Kleedkamer3 DO. RMT. DO Meng W Ja 74 BG 0.23 Kleedkamer3 DO. RMT. Digi Box Rada KW/WW W Nee 2xEB 2xEB Rada Outlook Digitale Mengkraan Automatische instelbaar spoelsysteem 75 BG 0.23 Kleedkamer3 DO. RMT. TKR KW W Nee 76 BG 0.15 Toilet Ruimte WC KW W Nee 77 BG 0.15 Toilet Ruimte Fontein KW W Nee 78 BG 0.14 Toilet Ruimte WC KW W Nee 79 BG 0.14 Toilet Ruimte Fontein KW W Nee 80 BG 0.22 Kleedkamer2 DO. RMT. DO Meng W Ja 81 BG 0.22 Kleedkamer2 DO. RMT. DO Meng W Ja 82 BG 0.22 Kleedkamer2 DO. RMT. DO Meng W Ja 83 BG 0.22 Kleedkamer2 DO. RMT. DO Meng W Ja 84 BG 0.22 Kleedkamer2 DO. RMT. DO Meng W Ja 85 BG 0.22 Kleedkamer2 DO. RMT. DO Meng W Ja 86 BG 0.22 Kleedkamer2 DO. RMT. Digi Box Rada KW/WW W Nee 2xEB 2xEB Rada Outlook Digitale Mengkraan Automatische instelbaar spoelsysteem 87 BG 0.22 Kleedkamer2 DO. RMT. TKR KW W Nee 88 BG 0.21 Kleedkamer1 DO. RMT. DO Meng W Ja 89 BG 0.21 Kleedkamer1 DO. RMT. DO Meng W Ja 90 BG 0.21 Kleedkamer1 DO. RMT. DO Meng W Ja 91 BG 0.21 Kleedkamer1 DO. RMT. DO Meng W Ja 92 BG 0.21 Kleedkamer1 DO. RMT. DO Meng W Ja 93 BG 0.21 Kleedkamer1 DO. RMT. DO Meng W Ja 94 BG 0.21 Kleedkamer1 DO. RMT. Digi Box Rada KW/WW W Nee 2xEB 2xEB Rada Outlook Digitale Mengkraan Automatische instelbaar spoelsysteem 95 BG 0.21 Kleedkamer1 DO. RMT. TKR KW W Nee 96 BG 0.13 Toilet Ruimte WC KW W Nee 97 BG 0.13 Toilet Ruimte Fontein KW W Nee 98 BG 0.04 Gang bij Rmt 0.16 BSH KW N Ja EA EA EA in kruipruimte en verzegeld 99 BG 0.04 Gang bij schrobmachine BSH KW N Ja EA EA EA in kruipruimte en verzegeld 100 BG 0.27 Schrobmachine RMT. UGMK KW/WW W Nee 101 BG 0.16 DO-Rmt scheidsrechter WC KW Z Nee Wekelijks spoelen 102 BG 0.16 DO-Rmt scheidsrechter WTMK KW/WW Z Nee Wekelijks spoelen 103 BG 0.16 DO-Rmt scheidsrechter TDMK KW/WW Z Ja 2xEB 2xEB Beveiligde kraan 40 C Wekelijks spoelen Totaal aantal tappunten: 92 (zie hst 7.7)

35 5. Tekening, schema's van de installatie De tekeningen en schema's die de installatie beschrijven en die gebruikt zijn bij de risicoanalyse, zijn opgenomen in dit hoofdstuk. Tijdens de risicoanalyse gebleken onjuistheden/ onvolledigheden in de tekeningen zijn aangepast. 5.1 Wijziging van tekeningen Bij een wijziging van de installatie wordt het betrokken installatiebedrijf gevraagd om de bestaande tekeningen te actualiseren. Na oplevering van de wijziging in de installatie zullen deze gewijzigde tekeningen door opdrachtgever worden beoordeeld op juistheid. Als de tekeningen juist zijn, zal hij deze voorzien van het juiste revisienummer en toevoegen aan dit hoofdstuk en het tekening-overzicht. Als de tekeningen niet juist zijn wordt de installateur hierop aangesproken en dient deze alsnog een correcte tekening aan te leveren.

36 6. Foto's Geen foto's beschikbaar van locatie sporthal Marsana

37 7.1 Werkvoorschrift plaatsing temperatuuropnemer Doel: Dit werkvoorschrift beschrijft de wijze waarop temperatuuropnemers worden geplaatst. Principe: ISSO-publicatie 31 bevat aanbevelingen voor het inbouwen van dompelbuizen van temperatuuropnemers en geeft richtlijnen voor de nauwkeurigheid van de meting. Werkwijze: Adviezen voor de plaatsing van temperatuuropnemer: Plaats bij voorkeur temperatuuropnemer in dompelbuizen. Er zijn voelers op de markt die in een T-stuk (knelfitting) met ½ draad te plaatsen zijn. Dat werkt vrij snel; Gebruik bij de montage contactpasta om de geleiding te bevorderen; De dompelbuis volledig later omstromen Plaats een tweede dompelbuis vlakbij de temperatuuropnemer om deze te controleren met een gekalibreerde thermometer. Zorg dat deze eveneens goed contact maakt met de meetbuis. Er zijn ook speciale meetnippels op de markt met de mogelijkheid een voeler via een rubber stop in het medium te steken. Ook sommige typen inregelafsluiters bezitten die mogelijkheid. Opmerking: Uit de publicatie blijkt eveneens dat een systematische meetfout bij contactthermometers (klemtemperatuuropnemers) niet is uit te sluiten. Deze kan oplopen tot 5-10% van de gemeten waarde. Deze fout ontstaat door corrosie en het ontbreken van goed contact tussen de voeler en de pijp, dan wel een sterke afkoeling van de contactvoeler naar de omgeving. De klemtemperatuuropnemers (buisvoelers) worden met een veer om de buis gemonteerd en vragen daardoor extra controle en onderhoud. Indien een tweede dompelbuis beschikbaar is, dan is de beste oplossing deze met water te vullen en dan een zogenoemde dompelvoeler te gebruiken.

38 7.2 Werkvoorschrift controle meetinstrumenten voor meting van de temperatuur Doel: Dit werkvoorschrift beschrijft de wijze waarop de kalibratie van handheld meetinstrumenten en/of controle van stationaire meetinstrumenten voor meting van de watertemperatuur en volumestroom moet worden uitgevoerd. Principe: Selectieve temperatuurmeetinstrumenten (bedoeld voor goed- of afkeur) dienen aan één van de volgende twee criteria te voldoen: 1. Of de gebruiker moet kunnen aantonen dat het meetinstrument voldoet aan de in de Criteria for Measuring Equipment jan 1997 Uitgave EnergieNed. Deze criteria zijn inmiddels verouderd. Zodra er equivalente, dan wel vervangende Europese criteria zijn, moeten de meetinstrumenten daaraan voldoen. De gebruiker kan dit aantonen door middel van een berekening van de gebruiksonzekerheid over het gehele gebruiksgebied waaruit blijkt dat deze kleiner is of gelijk aan de vereiste waarde, of door middel van een verklaring van de fabrikant of een certificerende instelling waarin deze aangeeft dat het meetinstrument voldoet aan de gestelde eisen; 2. Of het instrument dient bij aanschaf minimaal aan de volgende specificaties te voldoen: - Nauwkeurigheid bij aanschaf, inclusief opnemer beter of gelijk aan 1 C in het meetgebied van 0 tot 100 C; - Resolutie (of uitleesnauwkeurigheid) beter of gelijk aan 0,5 C; - Tijdens de meting een continue contrtole op elektronische defecten zoals kortsluiting of kabelbreuk (bij elektronisch werkende sensoren) of jaarlijkse controleprocedure op vastzitten (bij mechanisch werkende meetinstrumenten), bijvoorbeeld door een temperatuurswijziging vast te stellen bij kortstondig uitbouwen. Selectieve temperstuurmeetinstrumenten moeten beschikken over een geldige kalibratie, dan wel maximaal twaalf maanden geleden gecontroleerd zijn met een gekalibreerd selectief temperatuurmeetinstrument. De kalibratie- of de controleresultaten moeten vastgelegd en opvraagbaar zijn over een periode van minimaal de laatste vijf jaar. Werkwijze periodieke kalibratie handheld meetinstrumenten Bij de wijze en de frequentie van deze kalibratie zijn er twee mogelijkheden: Indien deze door de fabrikant of leverancier worden aangegeven, kunnen deze opgaves worden nagevolgd. Anders moet elk meetinstrument ten minste eenmaal per jaar te worden gekalibreerd met behulp van geschikte referentiemiddelen met een aantoonbare geldige herleidbaarheid naar (inter)nationale standaarden. Het aantal meetpunten (minimaal drie) moet over het gehele gebruiksgebied worden verdeeld. Hierbij moet het gehele meetinstrument, dus inclusief eventuele sensor, aan de kalibratie worden onderworpen. De kalibratieresultaten moeten vastgelegd zijn en door de beheerder van de meetinstrumenten beoordeeld zodat de maximale afwijking bij kalibratie op geen enkel van de onderzochte meetpunten meer bedraagt dan de opgaven (specificaties) van de fabrikant of leverancier. Zijn deze specificaties niet bekend, dan moet de maximale afwijking bij kalibratie op geen enkel punt in het gebruiksgebied groter zijn dan ±1,5 C. Wordt de kalibratie uitbesteed aan derden, dan moeten deze tenminste te beschikken over een ISO 9001 certificaat dan wel een geldige herleidbaarheid van de bij de kalibratie gebruikte referentiemiddelen kunnen aantonen alsmede een beoordeling dat deze referentiemiddelen en de toegepaste procedures geschikt zijn voor de meetinstrumenten die worden gekalibreerd. Werkwijze periodieke controle stationaire meetinstrumenten: Vast ingebouwde selectieve temperatuurmeetinstrumenten kunnen, in plaats van een periodieke kalibratie, ook periodiek worden gecontroleerd met een geschikt selectief temperatuurmeetinstrument (verder de referentie genoemd) welke beschikt over een geldige kalibratie. Daarbij gelden de volgende twee voorwaarden (de hier verder gebruikte lettercoderingen verwijzen naar dezelfde coderingen in de onderstaande voorbeeldtabel): Gegeven Nul'meting Controle 1 Controle 2 Datum Nominale bedrijfstemperatuur (in C) 60 (A) 60 (A) 60 (A) Aanwijzing onderhavige tempmeter (in C) 64,2 (B) 66,6 (E₁) 55,5 (E₂) Aanwijzing referentietempmeter (in C) 62,1 62,6 (F1) 57,5 (F2) Afwijking 4,0 (G₁=E₁-F₁) -2,0 (G₂ = E₂ - F₂) Nul afwijking (in C)(<3,0 C) 2,1 (D=B-C) 2,1 (D=B-C) 2,1 (D=B-C) Afwijking t.o.v. nulafwijking (in C)(<3,0 C) 1,9 (H₁= G₁ - D) 0,1 (H₂= G₂-D) Controle uitgevoerd door identificatie Wim N. T2468 Piet P. T2468 Wim N. T3579 referentietemperatuurmeter Meetplaats van de referentie tempmeting Contactmeting op leiding naast temperatuursensor

39 7.3 Werkvoorschrift meten van warm- en koudwatertemperaturen Doel: Dit werkvoorschrift beschrijft de wijze waarop de plaatsen voor het uitvoeren van temperatuurmetingen kunnen worden bepaald. Temperatuurmetingen zijn een uitstekende methode om snel risico op groei van legionella vast te stellen. Temperaturen boven 25 C (bij koudwaterleidingen en warmwateruittapleidingen) en beneden 60 C (bij warmwatercirculatieleidingen en warmtapwatervoorraadtoestellen) geven aan dat er een vergroot risico op groei van legionella bestaat. In het legionellabeheersplan worden ook temperatuurmetingen opgenomen. Door middel van deze periodieke metingen wordt de temperatuur gemonitord en kunnen waar nodig acties worden ondernomen. Principe: Kritische temperaturen kunnen onder andere ontstaan door: Hoge ruimtetemperaturen; Opwarming in schachten en/of onder plafonds en/of in warme ruimten; Plaatselijke opwarming van de koudwaterleiding en/of warmtapwateruittapleiding door bijvoorbeeld een CV-leiding; Onjuiste instellingen warmwaterbereider; Onjuist ingeregelde warmwatersystemen. Voorbeelden van meetpunten op een locatie zijn: Watertemperatuur: Koudwater per leidinggroep (op het eind van de leiding); Koudwater op lange uittapleidingen; Koudwater na een warme ruimte; Koudwater na een leidingschacht; Koudwater nabij (vermoedelijke) hotspots; Warmwater per warmwaterbereider; Warmwater per deelring; Warmwater voor de boiler bij circulatieleidingen; Warmwater op tappunt bij lange uittapleidingen. Ruimtetemperatuur: Schachten; Ruimtes boven het plafond; Warme ruimten (b.v. hydrofoorruimte, technische ruimte); Kruipruimte Aandachtspunten: Let op dat de gemeten temperatuur ook samenhangt met het gebruik van een tappunt; een tappunt dat net gebruikt is geeft andere waarden dan een langdurig stilstaand tappunt. Zo kun je bijvoorbeeld vroeg in de ochtend opwarming meten op een leidingdeel waar je s middags geen opwarming zou meten. Daarom zijn ruimtetemperaturen ook belangrijk; Wanneer een kritische temperatuur gemeten wordt, ga na wat de oorzaak hiervan is en onderneem zo nodig actie; Meet - wanneer op een tappunt zowel warm- als koudwater gemeten moet worden eerst de koudwatertemperatuur en vervolgens warmwatertemperatuur; Er zijn thermometers met een geheugen voor maximum- en minimumwaarden. Benodigdheden: Thermometer (minimaal meetbereik C, maximale afwijking van 0,5 C, zie werkvoorschrift controle meetinstrumenten); Tijdwaarneming. Werkwijze: Koudwatertappunt: De kraan moet geopend worden met een straal zoals dit normaal ook wordt gedaan (zoals b.v. bij handen wassen). Direct bij het openen van de kraan moet de thermometer met vaste hand in de waterstroom worden gehouden. Eventueel kan een eenvoudige statief worden gebruikt. Tevens moet gelijktijdig de tijdwaarneming worden gestart. De begintemperatuur wordt genoteerd. Op het moment dat de minimale (eind)temperatuur is bereikt wordt deze genoteerd. De tijdsduur benodigd voor het bereiken van de minimale temperatuur moet in seconden in de meetlijst worden genoteerd.

40 7.3 Werkvoorschrift meten van warm- en koudwatertemperaturen vervolg Ook moet de gemeten maximum koudwatertemperatuur worden genoteerd. Als de temperatuur boven de 25 C komt, in een hotspot aangetoond en moeten maatregelen getroffen worden. Tijdens de stroming richting het tappunt vindt er een egalisatie van de watertemperatuur plaats door turbulentie en warmteuitwisseling met de uittapleiding. Er kan daarom ook sprake zijn van een hotspot als de maximumtemperatuur onder 25 C blijft, maar er wel temperatuurstijging optreedt van meer dan 5 C. In die gevallen moet een meer nauwkeurige meting worden uitgevoerd. Dat kan door de kraan te openen met een minimale volumestroom (zogenaamd potloodstraal) en het temperatuurverloop te registreren. Na het bereiken van de eindtemperatuur moet minimaal drie minuten worden doorgemeten om te controleren of er hotspots in het aanvoertraject aanwezig zijn. Een andere methode is om het water op te vangen in bekers van 0,1 of 0,2 liter en daarvan de temperatuur te meten. Heeft het water in een van de bekers een hogere temperatuur dan 25 C dan is er sprake van een hotspot. Vervolgens kan vrij exact de plaats van de hotspot berekend worden, waarna men ter plaatse van de hot spot de leiding- of omgevingstemperatuur kan meten. De leidinglengte bij een inhoud van één liter is afhankelijk van de inwendige middellijn, zie onderstaande tabel. d L (mm) (m) 10 12,7 13 7,5 20 3,2 25 2,0 Tabel J.2 Leidinglengte Opmerking: Na langdurig tappen bereikt de temperatuur uiteindelijk de temperatuur zoals die aanwezig is in het distributienet. Pas als er ongeveer drie uur niet is getapt bereikt het drinkwater in de binneninstallatie de omgevingstemperatuur. Voor een goede meting is het dus van belang dat er minimaal drie uur van te voren niet is getapt. Langdurig hoge buitentemperaturen in de zomer kunnen invloed hebben op de binnentemperatuur en ook op de temperatuur van het aangeleverde water door het drinkwaterbedrijf. Kies het moment van de metingen dan ook niet in een periode met srtuctureel hogere buitentemperaturen dan 25 C. Warmwatertappunt: voor het warmwatertappunt moet dezelfde beginprocedrue worden gevolgd als bij het koudwatertappunt. Nadat de maximale eindtemperatuur is bereikt hoeft de temperatuur hier echter niet meer te worden gevolgd.

41 7.4 Werkvoorschrift preventieve thermische desinfectie tappunten Doel: Dit werkvoorschrift beschrijft de wijze waarop preventieve thermische desinfectie wordt uitgevoerd. Deze maatregel wordt periodiek, in de regel wekelijks, toegepast in situaties waarin een risico op legionella- en biofilmhechting en groei aanwezig is in een deel van de installatie. Het doel van de maatregel is de eventueel aanwezige legionella (op materiaal en in de biofilm) te doden in dat deel van de installatie waarop de maatregel wordt toegepast. Installatiedelen waarop deze maatregel kan worden toegepast zijn bijvoorbeeld warm- en mengwater uittapleidingen, circulatiesystemen of warmwatervoorraadvaten. Met deze maatregel wordt geen thermische desinfectie van zwaar vervuilde systemen en installaties beoogd. Als dat gewenst is dient correctieve thermische desinfectie te worden toegepast, in combinatie met andere maatregelen, zoals reiniging of chemische desinfectie van de installatie. Principe: Bij toepassing van preventieve thermische desinfectie wordt het betreffende installatiedeel gedurende de zogenaamde standtijd in zijn geheel op of boven de gewenste temperatuur gehouden. In de eerste versie van deze handleiding wordt hiervoor de term spoeltijd gebruikt, wat verwijst naar de praktijk om uittapleidingen te spoelen. Omdat er ook andere manieren zijn om preventieve thermische desinfectie toe te passen wordt de voorkeur gegeven aan het begrip standtijd. De standtijd is korter als hogere temperaturen worden toegepast. Hiervoor worden op grond van de momenteel beschikbare kennis de volgende regels gehanteerd: Temperatuur Standtijd t.b.v. preventieve thermische desinfectie 60 C 20 minuten 65 C 10 minuten 70 C 5 minuten Tabel J.3 Standtijd Werkwijze: Bij uittapleidingen kan preventieve thermische desinfectie op o.a. de volgende manieren worden gerealiseerd: Continue doorstroming. Het debiet wordt zo gekozen dat aan het tappunt gedurende de standtijd de gewenste temperatuur heerst. In de regel kunnen lage debieten worden toegepast waardoor lage vermogens gevraagd worden en lage energieverliezen optreden; Interval doorstroming. Deze methode wordt voornamelijk met een vorm van geautomatiseerd spoelen (via een GBS) toegepast. Aan het eind van ieder interval moet nog steeds de gewenste temperatuur heersen. Ook bij deze methode worden lage vermogens gevraagd en treden lage energieverliezen op.; Externe verwarming (bijv. trace heating). Hierbij wordt niet met water gespoeld maar wordt de leiding met water tot de gewenste temperatuur opgewarmd. Hierbij wordt het tappunt (douchekop, mondstuk kraan) niet gedesinfecteerd. Het is niet vereist dat het doorstromen op alle tappunten gelijktijdig en met het ontwerpdebiet gebeurt. In veel gevallen is dat ook onmogelijk door de beperkte capaciteit van de installatie. Bij doorstromen met ontwerpdebieten treedt tevens een hoog energie- en watergebruik op, wat minder gewenst is. Opmerking: Als in een bestaande installatie voor de eerste maal preventieve thermische desinfectie wordt toegepast kan er veel sediment loskomen. Daarom wordt aanbevolen om, zowel bij nieuwe als bestaande installaties, vooraf correctieve maatregelen uit te voeren, zoals correctieve thermische desinfectie, reiniging of chemische desinfectie.

42 7.5 Werkvoorschrift spoelen tappunten Doel: Dit werkvoorschrift beschrijft de wijze waarop het spoelen van uittapleidingen wordt uitgevoerd. Deze maatregel wordt periodiek, in de regel wekelijks, toegepast in situaties waarin een risico op legionella- en biofilmhechtig en groei aanwezig is in een uittapleiding. Het doel van de maatregel is de eventueel in het water aanwezige legionella weg te spoelen zodat de kans op hechting aan de wand (of materiaal) geminimaliseerd wordt en bij aanwezigheid van biofilm en legionella de concentratie in het water minimaal blijft. Met deze maatregel wordt geen doding of verwijdering van biofilm en daarin aanwezige legionella bereikt. Als dat gewenst is moet preventieve thermische desinfectie worden toegepast. Principe: Bij het spoelen wordt het water in een uittapleiding naar een tappunt ververst. Hierbij worden geen eisen gesteld aan de temperatuur van het water. Werkwijze: Bij het spoelen wordt water getapt totdat een stabiele temperatuur van het water is bereikt (indicatie dat het water in de leiding geheel ververst is). Hierna wordt nog minimaal tien seconden doorgespoeld. Er worden geen eisen gesteld aan de minimum stroomsnelheid.

43 7.6 Werkvoorschrift beschermingsmaatregelen Doel: Bij het uitvoeren van de preventieve beheersmaatregel spoelen kunnen ruimten gevuld worden met waterdamp, waarbij aërosolen met legionella kunnen vrijkomen. Daarnaast kan verbranding van personen optreden als met heet water wordt gespoeld op plekken waar bij normaal bedrijf mengwater wordt aangeboden. Het doel van de maatregelen is bezoekers, gebruikers en bedienend personeel te beschermen tegen legionellabesmetting en verbrandingsgevaar. Principe: Voor deze situatie is in onderstaand schema aangegeven op welke wijze beschermingsmaatregelen getroffen kunnen worden voor bezoekers, gebruikers en bedienend personeel. Figuur: Beslisboom t.b.v. beschermingsmaatregelen bij periodiek spoelen.