Sociale Informatiekunde: Verwerkingsvoorbeelden

Transcriptie

1 Sociale Informatiekunde: Verwerkingsvoorbeelden 1. Voorbereiding De aanmaak en interpretatie van frequentie- en kruistabellen met behulp van MS Excel wordt in deze bijlage bij de cursus nader toegelicht. Om onderstaande verwerkingsvoorbeelden te kunnen volgen en zélf te kunnen uitvoeren heb je een databestand nodig. Je kan dit databestand als volgt vinden: 1. Surf naar: 2. Voer als paswoord in: Auto25 (opgelet: hoofd- en kleine letters hebben hun belang!) en klik op Login 3. Klik op Open cursusteksten 4. Kies voor MS Office Kies voor MS Excel Klik onderaan in de inhoudsopgave op Oefenwerkmappen downloaden 7. Klik met je rechter muisknop op de bestandsnaam cliëntgegevens.xls 8. Kies in het snelmenu voor Doel opslaan als 9. Navigeer naar de gewenste bestemming op de harde schijf van je computer of netwerkdrive en klik op Opslaan Je kan het bestand cliëntgegevens.xls thans openen met MS Excel 2. Situering Het bestand cliëntgegevens.xls bevat de registratiegegevens van een welzijnsdienst gelegen in één van de meest verarmde buurten van Anderlecht. De gegevens werden door de maatschappelijk werkers ingevoerd betreffende 47 cliënten. Het cliënteel bestaat zowel uit allochtonen als autochtonen. Veelal zijn deze cliënten slechts behuisd in goedkope huurwoningen. De registratie betreft een aantal variabelen die persoonskenmerken van het cliënteel beschrijven (geslacht, leeftijd, herkomst, ), alsook een aantal variabelen die aangeven of een bepaalde problematiek doorheen de contacten met deze cliënten al dan niet werd behandeld: problemen met het verwerven/behouden van een vervanginkomen, problemen met schulddelging, huurproblemen,.). Onderstel dat de maatschappelijk werkers van deze eerstelijnsdienst een jaarverslag moeten schrijven, waarin een aantal cliëntgegevens statistisch worden weergegeven. Onderstaande hoofdstukjes zijn voorbeelden van verwerking van de cliëntgegevens in functie van dit jaarverslag. 3. Structuur In onderstaande voorbeelden wordt steeds eenzelfde structuur voorgesteld aan de hand waarvan de verschillende statistische verwerkingen worden opgebouwd. Je kan deze beschouwen als geheugensteuntjes die je kan (maar niet altijd moet) gebruiken om zelf statistische verwerkingen te voorzien van commentaar. Ze worden in de tekst vetjes weergegeven. Voor frequentietabellen kan je volgende structuur gebruiken:

2 1. Hypothese: je veronderstellingen, verwachtingen of vermoedens aangaande de verdeling van de variabele over het cliënteel op basis van je voorkennis: andere opleidingsonderdelen, vaklitteratuur, krantenartikels, stage- of werkervaringen met het cliënteel, 2. Berekening: de aanmaak van een draaitabel waarin de frequentie van variabele wordt weergegeven 3. Interpretatie: je analyse en commentaar bij de getoonde cijfers en procenten 4. Conclusie: je besluit inzake de mate waarin je vooronderstellingen, gemaakt in de hypothese, blijken te kloppen 5. Aanbevelingen: je beleidsmatige aanbevelingen, suggesties, aandachtspunten die je aan de maatschappelijke werkers van deze dienst wil meegeven op basis van de bijkomen statistische uitkomsten. Voor kruistabellen kan je terugvallen op de volgende structurerende elementen: 1. Hypothese: (zie hoger) 2. Berekening: de aanmaak van een draaitabel waarin het verband tussen de twee betreffende variabelen wordt uitgedrukt: Bepaal welke variabele de onafhankelijke variabele is en welke de afhankelijke variabele Plaats de onafhankelijk variabele in het kolomgebied en de afhankelijk in het rijgebied Bereken de kolomtotalen 3. Interpretatie: bespreek de weergegeven cijfers en percentages: Kijk naar totalen Kijken naar details en opvallende cijfers 4. Conclusie: (zie hoger) 5. Aanbevelingen: (zie hoger) 2

3 6. Scholingsgraad van het cliënteel Hypothese: Omdat de eerstelijnsdienst in Anderlecht hoofdzakelijk met cliënten uit verpauperde buurten werkt zouden we kunnen verwachten dat het hoogst behaalde diploma (de scholingsgraad) zeer laag is: relatief veel cliënten met een diploma Lager Onderwijs en Lager Middelbaar Onderwijs en waarschijnlijk weinig cliënten met een diploma Hoger Middelbaar of NUHO Berekening: Vermits de scholingsgraad in het cliëntbestand wordt aangegeven door de variabele Laatst behaalde diploma en we de scholingsgraad van het gehele cliëntbestand willen onderzoeken is de constructie van een frequentietabel van deze variabele aangewezen. Diploma HMO LMO LO NUHO Onbekend Eindtotaal ,28% 29,79% 38,30% 6,38% 4,26% 100,00% Interpretatie: Bovenstaande cijfers geven aan dat 38,3% en 29,8% van de cliënten slechts een diploma Lager Onderwijs of Lager Middelbaar Onderwijs behaalde. Dit betekent dat twee cliënten op drie (68%) laaggeschoold is. Slechts een vijfde van de cliënten beëindigde het Hoger Middelbaar Onderwijs met vrucht en nauwelijks 6,4% voleindigde een studie Niet Universitair Hoger Onderwijs. Conclusie: Onze vooronderstelling wordt door deze cijfers bevestigd: omdat het cliënten met een laag inkomen en wonend in verarmde buurten betreft hebben ze inderdaad een overwegend lage scholingsgraad. Aanbeveling: De eerstelijnsdienst zal met dit gegeven rekening moeten houden in haar communicatie met deze cliënten (begrijpelijke taal spreken en schrijven) en tijdens de hulpverlening. Wellicht is overleg met de buurtscholen aangewezen. 3

4 7. Wat is de scholingsgraad van het cliënteel naar herkomst? Hypothese: Autochtonen hebben een hoger diploma dan allochtonen omwille van taalachterstand, culturele verschillen. Is dit ook het geval voor Anderlechts cliënteel? Berekening: Voor een onderzoek naar een mogelijk verband tussen de herkomst (autochtoon op allochtoon) en de scholingsgraad (diploma) is in tegenstelling met bovenstand voorbeeld - de constructie van een kruistabel aangewezen. Vermits de herkomst bepalend is voor het behaalde diploma (en niet omgekeerd: het is niet omdat je laaggeschoold bent dat je allochtoon bent) is de herkomst de onafhankelijke variabele. Daarom plaatsen we deze variabele bij conventie in de kolom en de afhankelijke variabele (diploma) in de rij. Omdat de onafhankelijk variabele in de kolom staat berekenen we kolompercentages (in het andere geval zouden we rijpercentages moeten berekenen). Herkomst Diploma Allochtoon Autochtoon Onbekend Eindtotaal HMO ,50% 28,57% 0,00% 21,28% 20,00% 80,00% 0,00% 100,00% LMO ,25% 28,57% 33,33% 29,79% 35,71% 57,14% 7,14% 100,00% LO ,25% 28,57% 33,33% 38,30% 50,00% 44,44% 5,56% 100,00% NUHO 3 3 0,00% 10,71% 0,00% 6,38% 0,00% 100,00% 0,00% 100,00% Onbekend ,00% 3,57% 33,33% 4,26% 0,00% 50,00% 50,00% 100,00% Eindtotaal Aantal Eindtotaal Kolompercentage 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% Eindtotaal Rijpercentage 34,04% 59,57% 6,38% 100,00% Interpretatie: Kijken naar totalen: Uit de eindtotalen blijkt dat het cliëntenbestand voor nagenoeg tweederde uit autochtone cliënten bestaat (59,57%) ; 34% is allochtoon en voor een minderheid (6,4%) is de herkomst onbekend. Kijken naar details en opvallende cijfers : Het laagste behaalde diploma (Lager Onderwijs) wordt door de grootste groep cliënten behaald (38,3%), wat meteen een eerste aanduiding is voor de in het algemeen lage scholingsgraad van het cliënteel. Echter, het valt op dat meer dan helft van de allochtone cliënten (56,3%) enkel een diploma LO in hun bezit hebben, tegenover slechts een derde van de autochtonen. 4

5 Een tweede aanduiding voor de algemeen lage scholingsgraad van het cliënteel levert het hoge percentage houders van een diplome Lager Middelbaar Onderwijs: nagenoeg 30%. Ook in deze groep laaggeschoolden komen verhoudingsgewijs méér allochtone cliënten voor (31,3%) dan autochtone (28,6%). De achterstand van allochtonen ten overstaan van autochtone cliënten voor wat betreft de scholingsgraad zet zich meer uitgesproken door in de daaropvolgende (hogere) diploma s. Slechts 12,5% van de allochtone cliënten behaalde een diploma Hoger Middelbaar Onderwijs tegen meer dan dubbel zoveel autochtonen (28,6%). Daar waar geen enkele allochtone cliënt een NUHO-diploma op zak heeft, is dat voor meer dan 10% van de autochtonen wel het geval. Conclusie: Het cliënteel bestaat in hoofdorde uit laaggeschoolden: meer dan de helft (57%) raakte niet verder dan het Lager Middelbaar Onderwijs: 87% van de allochtone cliënten en slechts 57% van de autochtonen. Onze hypothese blijkt bijgevolg juist te zijn: autochtone cliënten hebben doorgaans inderdaad een hogere scholingsgraad, want stromen veel meer door naar de hogere opleidingsniveau s dan allochtonen. Aanbevelingen: De Anderlechtse welzijnsdienst zal met de lage scholing van het cliënteel terdege moeten rekening houden, bijvoorbeeld door het hanteren van een gepast taalgebruik in gesprekken, brochures, affiches,, zeker wanneer men zich tot allochtonen richt. Misschien is het aangewezen om in de contacten met scholen, openbare diensten, gemeentepolitie, op deze lage scholingsgraad van overwegend allochtone buurtbewoners te wijzen. 3. Wie bezoekt de eerstelijnsdienst? Hypothese: Het lijkt aannemelijk om te veronderstellen dat verhoudingsgewijs: vooral autochtone vrouwen de weg naar de eerstelijnsdienst vinden, omdat autochtone mannen minder geneigd zijn om een beroep te doen op een hulpverleningsaanbod binnen de allochtone cliëntengroep in hoofdorde mannen de eerstelijnsdienst bezoeken omdat allochtone vrouwen vaak minder met allerlei instanties in contact komen. Berekening: In onderstaande kruistabel onderzoeken we of deze vooronderstellingen ook voor dit Anderlechtse cliënteel gelden. Vermits we onderstellen dat er een verband is tussen de herkomst van het cliënteel (onafhankelijke variabele) en het geslacht (afhankelijke variabele), plaatsen we Herkomst in het kolomgebied en het Geslacht in het rijgebied. We analyseren in dat geval de kolompercentages. Herkomst Geslacht Allochtoon Autochtoon Onbekend Eindtotaal Man ,37% 52,63% 0,00% 100,00% 56,25% 35,71% 0,00% 40,43% Vrouw ,00% 64,29% 10,71% 100,00% 43,75% 64,29% 100,00% 59,57% Eindtotaal Eindtotaal Rij% 34,04% 59,57% 6,38% 100,00% Eindtotaal Kolom% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 5

6 Interpretatie: Kijken naar totalen: Wanneer we de rijtotalen bekijken, dan blijken meer vrouwen (59,6%) dan mannen (40,4%) de dienst te bezoeken. Het gaat daarbij om beduidend minder allochtone cliënten (16 van de 47 of 34%) dan autochtone (60%). Van drie cliënten (6,4%) is de herkomst onbekend. Kijken naar details en opvallende cijfers : Binnen de groep van allochtone cliënten zijn zoals verwacht de mannen in de meerderheid (56,3%), al is het aandeel vrouwelijke allochtone cliënten (43,7%) groter dan we hadden ondersteld. Dat vooral vrouwelijke autochtone cliënten op de dienst beroep doen (64,3%) en bijgevolg minder mannen (35,7%) strookt eveneens met onze onderstelling. Conclusie: Dit brengt ons bij de conclusie dat zoals vaak in andere gelijkaardige eerstelijnsdiensten wordt vastgesteld het Anderlechtse cliënteel wellicht niet zoveel van dat van andere diensten verschilt, voor wat betreft dit aspect. Aanbeveling: De dienst kan misschien op deze vastgestelde verschillen inspelen door bijvoorbeeld de bekendmaking van de dienst vooral op plaatsen te voeren waar veel migrantenvrouwen of autochtone mannen komen 4. Wie heeft het meeste problemen met schulddelging: Autochtonen of allochtonen? Hypothese: Het lijkt aannemelijk dat allochtone cliënten, ondermeer omwille van hun eerder vastgestelde lage scholingsgraad die aanleiding kan geven tot een lage tewerkstellingsgraad, verhoudingsgewijs méér met financiële problemen en een daarmee samenhangende schuldenlast te maken krijgen dan autochtone cliënten. Berekening: We bouwen een kruistabel waarin kan worden onderzocht of de herkomst (onafhankelijk variabele) van invloed is op het rapporteren van problemen met schulddelging door de cliënt. Herkomst Schulddelging Allochtoon Autochtoon Onbekend Eindtotaal Ja ,00% 28,57% 33,33% 36,17% Neen ,00% 71,43% 66,67% 63,83% Totaal Interpretatie: Kijken naar totalen: Bovenstaande tabel geeft aan dat ruim één cliënt op drie (36,2%) melding maakt van een probleem met schulddelging. Kijken naar details en opvallende cijfers : Verhoudingsgewijs zijn het echter vooral cliënten van allochtone herkomst die een afbetalingsprobleem toegeven ten overstaan van de maatschappelijk werk: niet minder 50%. Daartegenover staat dat slechts ruim een kwart tot een derde (28,6) van de autochtone cliënten schulddelging als (deel van de) voorgelegde problematiek aandraagt. 6

7 Conclusie: Onze hypothese houdt stand. Problemen met schuldaflossing worden in veel grotere mate door allochtone cliënten gerapporteerd dan door autochtone cliënten. Aanbeveling: Bij intakegesprekken zullen maatschappelijk werkers alleszins oog moeten hebben voor eventuele afbetalingsproblemen van cliënten, omdat ruim één cliënt op drie ermee te maken heeft. Dit geldt vooral wanneer het om allochtone cliënten gaat. Misschien moeten meer maatschappelijk werkers zich verder bekwamen in budgetbegeleiding. 7