Nader advies. Rechtmatigheid opdracht tot. ambtshalve betalingen SVB. Mr. dr. F. de Vries Mr. dr. H.G. Warmelink Prof. mr. D.J.

Transcriptie

1 Nader advies Rechtmatigheid opdracht tot ambtshalve betalingen SVB Mr. dr. F. de Vries Mr. dr. H.G. Warmelink Prof. mr. D.J. Elzinga

2 Inhoud Aanleiding... 2 Vraag Vraag Vraag Vraag

3 Aanleiding Naar aanleiding van het door Stibabo uitgebrachte advies zijn aanvullende vragen gesteld. In dit rapport worden deze aanvullende vragen beantwoord. Vraag 1 Op p.6 van uw advies geeft u aan dat de minister op grond van artikel 21 van de Kaderwet ZBO s beleidsregels kan vaststellen. Is dat ook het geval in deze situatie? Wij hebben namelijk niet vast kunnen stellen dat deze beleidsregels er zijn. Ja, dat is ook het geval in deze situatie, met dien verstande dat de staatssecretaris van VWS, waar het de uitvoering van de onderhavige wettelijke regelingen betreft, daartoe bevoegd is. Ook wij hebben niet kunnen vaststellen dat deze beleidsregels er zijn en ook overigens is ons niets gebleken van een nader uitgewerkt juridisch kader bij of krachtens AMvB. Art lid 2 Wmo resp. art lid 2 Jeugdwet bieden uitdrukkelijk de mogelijkheid tot het stellen van een dergelijk uitvoeringskader. Wel zijn er tussen de betrokken partijen afspraken gemaakt en heeft de staatssecretaris (op uitdrukkelijk verzoek van de SVB) de opdracht gegeven ambtshalve betalingen te verrichten. Dat is in lijn met de bepalingen 21 en 23 van de Kaderwet. 2

4 Vraag 2 Uit pagina 6 van uw advies leiden wij af dat u van mening bent dat er in dit geval sprake is van ernstige taakverwaarlozing door de SVB voor wat betreft de uitvoering van de Wmo, waardoor de minister (of staatssecretaris) van VWS nadere voorzieningen mag treffen. Kunt u dit nader toelichten? Waar blijkt dit uit? Is er bijvoorbeeld jurisprudentie op dit punt? Wij hebben beschreven dat de grondslag voor het optreden van de SVB inzake de Wmo, de Wlz en de Jeugdwet, gevonden moet worden in de in het advies aangeduide bepalingen van deze wettelijke regelingen in samenhang met de Wet Suwi. Art. 9 van deze wet bevat een regeling omtrent aanwijzingen door de minister bij ernstige tekortkomingen in de uitvoering van dit artikel. Wij menen dat het handelen van de staatsecretaris van VWS met betrekking tot de zogeheten ambtshalve afdoening op deze bepaling is te baseren. Zoals wij op p. 10 van het advies hebben aangeduid, lieten de feitelijke omstandigheden kennelijk geen andere keuze dan deze weg te bewandelen. Wat ons betreft spreken de feiten hier voor zich. Alle betrokken partijen waren doordrongen van de maatschappelijke ernst van de situatie. Wij hebben niet zozeer zelf een oordeel willen vellen over de juiste inschatting van de ernst van de omstandigheden. Zoals wij aan het slot van ons advies hebben beschreven was de keuze voor de ambtshalve toekenning er mede op gericht om bestuursrechtelijke en civielrechtelijke claims te voorkomen. Ook wijzen we graag op de maatschappelijke en politieke druk die is uitgeoefend om maatregelen te treffen. Jurisprudentie op dit specifieke terrein is ons niet bekend. Wel zijn er voorbeelden te geven waarin ministerieel ingrijpen noodzakelijk werd geacht in verband met het disfunctioneren van ZBO s of RWT s (rechtspersonen met een wettelijke taak). 3

5 Het meest sprekende voorbeeld daarvan in deze specifieke sector is wellicht de CTSVaffaire (m.b.t. het toenmalige College van Toezicht Sociale Verzekeringen), waarin de verantwoordelijke staatssecretaris een te afwachtende houding werd verweten. De ernst van de zaak moge voorts blijken uit het gegeven dat de directeur van de SVB per 1 februari 2016 haar functie heeft moeten neerleggen in verband met de problemen die zijn ontstaan met betrekking tot de door de wet voorgeschreven uitbetalingen. Dat deze maatregel is getroffen door het ministerie van SZW (en dus niet door VWS) is in overeenstemming met het door ons geschetste wettelijke kader. Vraag 3 Op p.7 van het advies wordt art.9 van de wet Suwi toegelicht, dat bepaalt dat de minister van SWZ in geval van taakverwaarlozing een aanwijzing kan geven. Dat artikel verklaart u analoog van toepassing op deze situatie. Betekent dat dat er bv. in de Wmo (of in uitvoeringsregelingen gebaseerd op de Wmo) geen soortgelijke bepaling m.b.t. een aanwijzingsbevoegdheid te vinden is? De door u aangeduide regelingen zijn summier waar het de relatie tussen de betrokken organen betreft. Een specifieke grondslag voor het handelen van de staatssecretaris van VWS hebben we daarin niet aangetroffen. Dat is ook niet noodzakelijk. De Kaderwet ZBO s en de Wet Suwi hebben immers de strekking deze materie voor meerdere en soortgelijke situaties te regelen. Hier is relevant de relatie tussen de artt. 62 en 9 Suwi. Op grond hiervan is de aanwijzingsbevoegdheid van de staatssecretaris ook gegeven met betrekking tot uit de Wmo voortvloeiende pgb s. 4

6 Vraag 4 Naast de vraag of de staatssecretaris van VWS formeel -juridisch een aanwijzing mag geven, was onze oorspronkelijke vraag vooral gericht op of dit mag gezien het feit dat het gaat om gemeentegeld of geld van zorgkantoren. Op welke wettelijke basis mag de staatssecretaris van VWS beslissingen nemen (beschikken) over dit geld? Twee zaken zijn hier van belang. In de eerste plaats is in de relevante wettelijke regelingen uitdrukkelijk bepaald dat de de SVB namens de colleges c.q. zorgkantoren de betalingen ten laste van verstrekte pgb s, alsmede het hiermee verbonden budgetbeheer, uitvoert. Art. 9 lid 5 Suwi geeft de verantwoordelijke staatssecretaris de bevoegdheid om aanwijzingen te geven omtrent deze betalingen en het daarmee verbonden beheer, zowel aan de SVB als ook aan de colleges. In casu worden die aanwijzingen kennelijk niet nader gereguleerd door een AmvB, (die o.g.v. art lid 2 Wmo resp. art lid 2 Jeugdwet nadere regels over de uitvoering had kunnen geven). en al evenmin door een beleidsregel (die o.g.v. art. 21 Kaderwet gesteld had kunnen worden), maar dat doet niet af aan de bevoegdheid tot het geven van een dergelijke aanwijzing, die immers rechtstreeks uit de wet voortvloeit. Een tweede aspect is, dat is gebleken dat colleges de SVB ook daadwerkelijk in staat stellen deze betalingen te doen door financiële middelen beschikbaar te stellen. Daarmee is de cirkel, comptabel gezien, weer rond. Dat er desalniettemin sprake is van onrechtmatige uitgaven heeft te maken met het gegeven, dat aan de voorwaarden die de wet aan de betalingen stelt, niet is voldaan. De gevolgen daarvan komen uiteindelijk voor rekening van de gemeenten. 5

7 De bemoeienis van het Rijk (de staatssecretaris) met de uitvoering van deze gedecentraliseerde taken en bevoegdheden is derhalve geen fout, vergissing of toevalligheid, maar een bewust gekozen onderdeel van een wettelijk vastgelegd arrangement. Of dat, mede uit staatsrechtelijk oogpunt, wel een gelukkig arrangement is, hebben we verder buiten beschouwing gelaten. 6

8 Stichting voor Beleidsanalyse en Bestuursondersteuning Hoekje TA Kommerzijl 7