Hanne Vonckx Stedelijke ontwikkeling & woonbeleid STADSVERNIEUWINGSPROJECT: NOORDELIJKE STADSPOORT IEPER

Transcriptie

1 Hanne Vonckx Stedelijke ontwikkeling & woonbeleid STADSVERNIEUWINGSPROJECT: NOORDELIJKE STADSPOORT IEPER

2 Inhoud 1. Criteria stadsvernieuwingsproject Algemene projectinfo Financieel overzicht Verdeling publiek-privaat Uitbetaling subsidieschijven in het kader van het stadsvernieuwingsproject Besluit Bronnen

3 1. Criteria stadsvernieuwingsproject Het project Noordelijks Stadspoort is een stadsvernieuwingsproject doordat het aan volgende criteria voldoet: Multifunctionaliteit Het project omvat verschillende functies, het is gericht op de multifunctionaliteit van een bepaald stadsdeel, de Neerstad. Het project heeft vooreerst als resultaat de realisatie van hoogwaardige en functionele cultuurinfrastructuur voor de stedelijke bibliotheek, het stedelijk archief en het stedelijk kunstonderwijs. Anderzijds is er plaats voor kwalitatieve woon- en handelsgelegenheden. Een hoogwaardig openbaar domein met groene assen dient als matrix. Hefboomfunctie Het project Noordelijke Stadspoort is belangrijk door de verwachte structurele hefboomfunctie die op middellange en lange termijn verwacht wordt. Deze hefboomfunctie heeft betrekking op de maatschappelijke, economische en ruimtelijke ontwikkeling van het vernieuwde stadsdeel en het verhoogt de algemene leefkwaliteit van de buurt. Publiek-private samenwerking Stad Ieper werkte samen met verschillende private partners (THV, EANDIS, en SHM Ons Onderdak) en publieke partners (Vlaamse overheid, provincie en VVM De Lijn) om de realisatie van een binnenstedelijk reconversie- en inbreidingsproject mogelijk te maken. Zorgt voor nieuwe dynamiek Dit project zorgt zeker voor een nieuwe dynamiek, in die zin dat de sociale, functionele en ruimtelijke situatie verandert. Het draagt bij tot het verbeteren van de praktijk van stadsvernieuwing in heel Vlaanderen. Dit project functioneert als een scharnier tussen het noordelijke stadsdeel en het stadscentrum. Ruimte die vroeger privé was, wordt publiek gemaakt, waardoor een nieuwe stedelijke dynamiek ontstaat. Financiële ondersteuning (Vlaams geld) Stad Ieper ontving 1,5 miljoen euro subsidies van de Vlaamse overheid. 2

4 2. Algemene projectinfo De verlaten Picanolsite in de Polenlaan in het hart van Ieper is in enkele jaren tijd omgetoverd tot een nieuw stadsdeel, de Neerstad. Via publiek-private samenwerking kwam een opmerkelijke mix tot stand van culturele functies, sociale woningen, appartementen, lofts, handelszaken en een nieuwe publieke ruimte. En dat alles met behoud van de waardevolle gebouwen op de site. 1 1: Picanolsite; 2: Kattenkerhof 2 De Ieperse academie voor beeldende kunst groeit en bloeit. Ze heeft, net als de academie voor muziek en woord, meer dan duizend leerlingen. De ateliers van de academie zijn gehuisvest in de vroegere montagehal van weefgetouwenfabrikant Picanol, een werkelijke imposante ruimte. Bij de herbestemming van het gebouw werd de structuur in gewapend beton gehouden. De ateliers nemen twee van de drie beuken van de hal in. In de aangrenzende ruimtes vindt de academie voor muziek en woord onderdak, er is zelfs een kleine concertzaal. De gerenoveerde constructiehal is zonder twijfel het meest in het oog springende maar lang niet het enige onderdeel van de Neerstad, een project waarvoor de stad Ieper de Prijs Bouwheer 2009 kreeg in de categorie Hergebruik en Herbestemming. De nieuwe stedelijke bibliotheek, het stadsarchief, de academies, woningen, winkels en een stedelijk plein maken van de Neerstad een echt nieuw stadsdeel op een boogscheut van het centrum van Ieper. De productieafdeling van de weefgetouwenfabriek verhuisde decennia geleden, de kantoren en de demonstratiehal bleven tot het begin van de eeuw aan de Polenlaan. Toen kwam dit reusachtige terrein volledig leeg te staan en dreigde de verwaarlozing van de fabrieksgebouwen zich uit te breiden naar de hele site. In diezelfde periode was de stad Ieper op zoek naar nieuwe locaties voor haar culturele infrastructuur: een cultuurcentrum, een bibliotheek, een fuifzaal en onderdak voor het deeltijds kunstonderwijs. Constructiehal die nu dienst doet als academie. 3

5 Volgens secretaris Stefan Depraetere was het voor de stad onmiddellijk duidelijk dat ze dit project niet alleen konden ontwikkelen. Ze hadden niet de volledige Picanolsite nodig voor de culturele functies die ze er wilden onderbrengen. Ook voor privé-investeerders waren er dus veel mogelijkheden. Om budgettaire ontsporingen te vermijden wilde de stad een PPS-constructie (publiek-private samenwerking) opzetten met één private partner, volgens de DBFM-formule: design, build, finance, maintain. Na een eerste marktverkenning werd het PPS-dossier geopend. In 2005 besliste Ieper samen te werken met de groep Vanhaerents-Van Roey, met architectenbureau Buro II als onderaannemer. Op dat ogenblik had de stad de site al gekocht, met 30% Vlaamse subsidies. Maar toen de stad ook een dossier indiende om subsidies als stadsvernieuwingsproject te krijgen, kreeg ze dit niet. Bij een tweede poging kreeg de stad geld voor verder ontwerpend onderzoek. De overheid stelde zich vooral vragen bij de inpassing van de site in de omgeving. Toen heeft Ieper Robbrecht & Daem onder de arm genomen. Bij de derde poging werd de subsidieaanvraag uiteindelijk goedgekeurd. Ze kregen 1,5 miljoen euro steun. Het project is er zeker en vast beter door geworden. Hiernaast zie je het Kattenkerkhof, vroeger een parkeerterrein voor Picanol, is een plein geworden met twee grote groentafels. In uitvoering van de stedenbouwkundige studie van Robbrecht & Daem komt daar in de toekomst bouwgrond voor handelszaken en appartementen. De Polenlaan is afgesloten voor doorgaand verkeer en geeft toegang tot een ondergrondse parkeergarage voor bewoners en bezoekers van de Neerstad. De bibliotheek is voor een deel ondergebracht in de gerenoveerde en verbouwde ijzergieterij. De bib deelt haar inkomhal met het stadsarchief. Boven het archief bouwde de private partner 23 appartementen. Daarnaast bouwde hij in het hart van de site 17 sociale woningen van twee verdiepingen met een kleine stadstuin. Na de oplevering werden ze gekocht door de sociale huisvestigingsmaatschappij Ons Onderdak, die ze nu verhuurd aan haar klanten. De wandelroute tussen de bibliotheek en de sociale woningen loopt uit op een nieuw verkeersvrij plein, het beeldenplein. Het is een open plein met een ruime overdekte fietsenstalling. Na de aanplanting van groen en de plaatsing van straatmeubilair en enkele kunstwerken moet dit een nieuwe ontmoetingsplek worden. Voor fietsers en voetgangers is er een doorsteek van het plein naar het centrum. Het beeldenplein met achteraan appartementen en garageboxen. Oud en nieuw vloeien in elkaar over. Op het dak van de bibliotheek werden appartementen gebouwd. 4

6 3. Financieel overzicht 3.1. Verdeling publiek-privaat TOEGEZEGDE MIDDELEN GEREALISEERDE MIDDELEN Absoluut ( ) % Absoluut ( ) % PRIVAAT AANDEEL THV Noordelijke Stadspoort euro 42,3% euro 40,1% EANDIS euro 0,3% euro 0,3% Totaal Financieel aandeel privé euro 42,6% euro 40,4% PUBLIEK AANDEEL VMM Vlaamse milieumaatschappij VMSW Vlaamse maatschappij voor Sociaal Wonen euro 3,2% euro 2,1% euro 0,8% euro 0,8% AWV Agentschap Wegen en Verkeer euro 1,5% euro 4,7% Provincie West-Vlaanderen euro 1,5% euro 0,5% Stad Ieper euro 51,3% euro 51,5% Totaal financieel aandeel publieke sector Geraamde totale kostprijs van het project euro 57,4% euro 59,6% euro 100% euro 100% Tabel: bron Document stand van zaken stadsvernieuwingsproject Ieper: Noordelijke Stadspoort. Verkregen via Secretaris Stefan Depraetere Uitbetaling subsidieschijven in het kader van het stadsvernieuwingsproject De geraamde totale kostprijs van het project bedraagt euro. Het financiële aandeel van de Stad in het totale project bedraagt euro. De subsidie werd gebruikt om dit financiële aandeel van de stad mede te dragen. De toegezegde subsidie bedraagt 1,5 miljoen euro. De subsidie werd als volgt uitbetaald: een eerste voorschot op de subsidie van 30% na de vastlegging; een tweede voorschot op de subsidie van 30% wanneer aangetoond werd dat de stad 30% van haar aandeel, zijnde euro, heeft gerealiseerd; een derde voorschot op de subsidie van 30% wanneer aangetoond werd dat de stad 60% van haar aandeel, zijnde euro, heeft gerealiseerd; het saldo van de subsidie wanneer aangetoond werd dat de stad haar volledige aandeel, zijnde euro, heeft gerealiseerd. 5

7 4. Besluit Dit project mikt op de ruimtelijke herstructurering van dit stadsdeel alsook op de revaluatie van de (leef)omgeving. Op die manier werd een attractieve en bruisende poort naar het stadscentrum gecreëerd en een aantrekkelijke, actieve en leefbare buurtontwikkeling gestimuleerd. De keuze van de stad voor het behoud van een site met een belangrijke historische waarde voor de stad, was niet de meest voor de hand liggende. Door de betrokkenheid van tal van actoren (verschillende stadsdiensten, eigenaars, promotoren en de sociale bouwmaatschappij) was dit project in de aanvangsfase heel complex. De bouwheer heeft in de beginfase blijk gegeven van veel geduld en overtuigingskracht en uiteindelijk met een stevige kennis van zaken dit project binnen de gestelde termijnen tot een goed einde weten te brengen. Het samenbrengen van verschillende functies in één buurt biedt synergieën: van culturele functies over sociale doelstellingen en private ontwikkelingen tot het creëren van nieuwe publieke ruimte. Deze mix van verschillende functies, in een PPS-constructie, kan een voorbeeldproject zijn voor andere overheden in Vlaanderen zijn. We kunnen zeker en vast spreken van een zeer geslaagde stadvernieuwing in dit stadsdeel waarbij de mix publieke/private functies echt gelukt is en waarbij de publiek-private samenwerking een groot succes was tot voldoening van de betrokken partijen. Ieper heeft ruimschoots meerwaarde gecreëerd voor de onmiddellijke buurt, de betrokken publieke diensten, de ruimere omgeving, de private en sociale huisvesting, de verbinding met het stadscentrum, Het voorzieningen- en belevingsniveau werd serieus opgekrikt en de buurt kreeg er nieuwe inpasbare functies bij. De leefbaarheid van de Noordelijke Stadspoort is op deze manier verankerd en verzekerd. Waarom ik voor dit project gekozen heb is vrij simpel, eerst en vooral heb ik het project door de jaren heen zien ontwikkelen. De bibliotheek is voor mij een plek om tot rust te komen en dit in het bijzijn van een boeiend boek maakt het nog aantrekkelijker om er te vertoeven. Niet alleen de bibliotheek maar ook de nieuwe publieke ruimte waar veel groen zal komen spreekt de mensen aan. Het is een leuke nieuwe ontmoetingsplaats geworden waar zowel jong als oud kan ontspannen. Daarnaast zijn de academies enorm gegroeid, ook de bibliotheek heeft veel meer bezoekers dan voordien. Er kan dus worden opgemerkt dat er een wisselwerking is tussen de verschillende functies op de site, ze versterker elkaar. 6

8 5. Bronnen Gesprek met Eerste Schepen Jef Verschoore te Ieper op 15 april 2015 Gesprek met Secretaris Stefan Depraetere te Ieper op 17 april