Module Pathologie 93002_Pathologie_2e_proef.indd :47

Transcriptie

1 Module Pathologie

2 Colofon Auteur Esther van Schuur Henriëtte van Grinsven Marieke Poort Redactie Anne-Marie Vervelde Beeld ARKA media BV Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Bent u desondanks van mening dat we u hebben benadeeld, dan kunt u contact met ons opnemen. Eerste druk, Ontwikkelcentrum, Ede, Nederland info@ontwikkelcentrum.nl Internet: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum.

3 Inhoudsopgave Inleiding 6 1 De huid Oriëntatie Symptomen en huidonderzoek Huidaandoeningen met jeuk Huidaandoeningen zonder jeuk Aandoeningen van klieren in de huid Opdracht 19 2 Het bewegingsstelsel Oriëntatie Het skelet Gewrichten Spieren Pezen De elleboog De heup De knie Opdracht 33 3 De bloedsomloop Oriëntatie Algemene symptomen bij ziekten van het hart Aangeboren hartaandoeningen Verkregen hartaandoeningen Hartritmestoornissen Shock Opdracht 46 4 Bloed en bloedvormende organen Oriëntatie De milt Rode bloedcellen Witte bloedcellen Afwijkende stolling Teveel bloedcellen Bloedtransfusie Opdracht 55 5 Het ademhalingsstelsel Oriëntatie Ademgeluid De neusholte De keelholte (farynx) 59 3

4 5.5 Het strottenhoofd (larynx) De luchtpijp (trachea) De longen De ademhalingsspieren De pleurale holte Opdracht 69 6 Nieren en urinewegen Oriëntatie Symptomen en diagnostische hulpmiddelen De nieren Urinewegen en blaas Opdracht 77 7 Het spijsverteringsstelsel Oriëntatie De mondholte aangeboren afwijkingen De mondholte ontstekingen De mondholte overige afwijkingen De slokdarm Braken Maagtorsie De dunne darm De dikke darm De alvleesklier De lever Overige leverafwijkingen De galwegen Opdracht Het zenuwstelsel Oriëntatie De hersenen Het ruggenmerg Het perifere zenuwstelsel Opdracht Zintuigen Oriëntatie De ogen De oren Opdracht 119 4

5 10 Hormoonhuishouding Oriëntatie De hypofyse Schildklieren en bijschildklieren Bijnieren Alvleesklier oftewel pancreas Opdracht Geslachtsorganen Oriëntatie Vrouwelijke geslachtsorganen Mannelijke geslachtsorganen Opdracht 131 Begrippenlijst 132 5

6 Inleiding Kwalificatiedossier Dierverzorging De module Pathologie is onderdeel van een serie modulen van het Ontwikkelcentrum voor het kwalificatiedossier Dierverzorging. De inhoud van deze module sluit aan bij het Profieldeel Dierenartsassistent paraveterinair niveau 4. Meer in het bijzonder bij Kerntaak 1 Uitvoeren algemene praktijkwerkzaamheden en Kerntaak 2 Verrichten paraveterinaire handelingen. Om deze kerntaken te kunnen uitvoeren moet de beginnend beroepsbeoefenaar een brede kennis hebben van pathologie of ziekteleer. Pathologie Om te kunnen werken met zieke dieren en uitleg te geven over de bevindingen van de dierenarts is kennis van de pathologie noodzakelijk. Hierbij worden de oorzaken en aard van (dier)ziekten bestudeerd. Pathologie is afgeleid van de Griekse woorden voor ziekte en leer, pathos en logos. Pathologie noemen we daarom ook wel ziekteleer. In de module Pathologie leer je de belangrijkste aandoeningen van de verschillende orgaansystemen zoals de huid en bloedsomloop. Hoofdstukken 1 en 2 De module Pathologie bestaat uit tien hoofdstukken die samen de pathologie bij meerdere diersoorten behandelen met de nadruk op honden en katten. Als een dier een huidziekte heeft kan dit zowel voor het dier als voor de eigenaar erg vervelend zijn. Het dier kan bijvoorbeeld heel vervelende jeukklachten hebben. Voor een eigenaar is het vervelend als een dier gaat stinken of er vies uit ziet. Hoofdstuk 1 gaat over de oorzaken, behandeling en het voorkomen van huidziekten. In hoofdstuk 2 leer je over aandoeningen van het bewegingsstelsel. Hierbij gaat het niet alleen over afwijkingen aan de botten, zoals botbreuken, maar bijvoorbeeld ook over gescheurde pezen, spierafwijkingen en erfelijke aandoeningen van het bewegingsstelsel. Hoofdstuk 3 tot en met 5 In de volgende hoofdstukken gaat het over wat er mis kan gaan bij de voorziening van het lichaam van bloed en zuurstof. Hoofdstuk 3, De bloedsomloop, gaat over ziekten van het hart. Ook worden shock en DIS behandeld, dit zijn symptomencomplexen die ontstaan als de bloedsomloop niet goed meer werkt. Er kunnen ook problemen ontstaan met het bloed zelf. Bijvoorbeeld als er teveel of te weinig bloedcellen aanwezig zijn in de bloedbaan. In hoofdstuk 4 leer je hier alles over. Bij ziekten van het ademhalingsstelsel zie je vaak dat het dier benauwd is. Maar wat is benauwdheid eigenlijk en waardoor wordt het veroorzaakt? Het antwoord op deze vragen krijg je in hoofdstuk 5, Het ademhalingsstelsel. Hoofdstuk 6 tot en met 9 Braken en diarree zijn bekende symptomen van het spijsverteringsstelsel, maar waardoor ontstaan deze symptomen? Kunnen ziekten van andere organen deze klachten ook veroorzaken? En wat doe je eraan? Deze vragen en andere aandoeningen van het spijsverteringsapparaat worden in hoofdstuk 6 behandeld. In hoofdstuk 7 leer je dat het plasgedrag veel verteld over de gezondheid van de nieren en urinewegen. Afwijkingen van het zenuwstelsel zijn vaak ingewikkeld. Om deze te onderzoeken is het meestal noodzakelijk dat een specialist een MRI, CT-scan of scintigrafie maakt. In hoofdstuk 8 leer je de meest voorkomende ziekten van het 6

7 zenuwstelsel herkennen. Hoofdstuk 9 gaat over aandoeningen aan de ogen en oren. Je zult er in dit hoofdstuk achter komen dat oog- en ooraandoeningen veel verschillende verschijnselen kunnen hebben. Blindheid en doofheid zijn hier slechts een van. Hoofdstuk 10 en 11 Hoofdstuk 10 behandelt de pathologie van de hormoonhuishouding. We noemen dit ook wel endocriene ziekten. Hierbij werkt een specifieke klier te hard of juist niet hard genoeg. Geslachtshormonen beïnvloeden geslachtsorganen. In het laatste hoofdstuk, 11 Geslachtsorganen, wordt behandeld welke aandoeningen er kunnen ontstaan aan de vrouwelijke en mannelijke geslachtsorganen. Wij wensen je veel leerplezier en succes bij het verwerken van de inhoud van deze module. De auteurs Bij dit boek ontvang je een éénjarige licentie op de digitale module. Je vindt de activatiecode op de achterzijde. In deze module vind je computersymbolen. Deze interactieve extra s, waaronder digitale opdrachten, bronnen en hulpmiddelen zijn te vinden in de digitale versie. 7

8 8

9 1 De huid 1.1 Oriëntatie Huidziekten Ziekten van de huid zijn meestal niet levensbedreigend. Wel zijn ze vervelend voor het dier, vooral als er jeuk aanwezig is. Ook voor de eigenaar is het onaangenaam; de huid kan er vies uit gaan zien en gaan stinken. Reden genoeg om veel aandacht te geven aan de preventie en bestrijding van huidziekten. Een goede verzorging van de huid kan veel problemen voorkomen. Sommige rassen moeten regelmatig getrimd worden, andere dagelijks geborsteld. Belangrijk is de bestrijding van parasieten, want zij veroorzaken de meeste huidproblemen. 1.2 Symptomen en huidonderzoek Symptomen Als er iets mis is met de huid zie je dat vrij snel, maar het is vaak lastig om de oorzaak te achterhalen. De symptomen van huidziekten lijken veel op elkaar. De meeste vertonen de vier symptomen van ontsteking: roodheid, warmte, zwelling en pijn/jeuk. Hierdoor krijgt het dier haaruitval, een vettige en stinkende huid en soms secundaire ontstekingen, die het lastiger maken om de oorzaak te vinden. Belangrijk bij huidklachten is dan ook de plaats waar het probleem zich voordoet en in welke mate de verschillende symptomen aanwezig zijn. Er zijn huidziekten die jeuk veroorzaken en huidziekten die dat niet doen. Daarom delen we de huidziekten in naar aanwezigheid of afwezigheid van jeuk. Anamnese Om de oorzaak van de huidklachten te achterhalen, vraag je de eigenaar van het dier antwoord te geven op een aantal vragen (de anamnese): Wat is de aard van de klachten? Bespreek de symptomen, zoals jeuk (pruritus) kaalheid (alopecia), roodheid (erytheem) of afwijkende huidgeur, het gedrag (bijt, likt of krabt het dier?) en de periode: zijn de klachten seizoensgebonden, al eerder voorgekomen, hoe lang duren ze al, wat was het verloop? Hoe is de algemene gezondheid van het dier? Vraag hoe het dier eet, drinkt, zijn behoefte doet, hoe het met haar cyclus gesteld is, of er problemen zijn met orgaansystemen en/of systemische verschijnselen. Hoe zijn de leefomstandigheden? Vraag naar klachten bij eventuele andere huisdieren en huisgenoten, naar verblijf in het buitenland en hoe het dier is gehuisvest. Wat is de ziektegeschiedenis? Bespreek eerdere aandoeningen, antiparasitaire behandeling, voeding en medicatie. 1. Wat is de eerste vraag die je stelt om de oorzaak van huidklachten te vinden? A. Eet het dier nog? B. Zijn er andere dieren in huis? C. Hoe lang bestaat de klacht al? D. Heeft het dier jeuk of niet? De huid 9