food sectormonitor augustus 2011

Transcriptie

1 sectormonitor food augustus 211 Omzet voedingsmiddelenindustrie groeit door export en prijsstijgingen Zorgen om marges in aardappelverwerkende industrie Post EHEC-tijdperk biedt groentesector kansen

2 1 Sectormonitor Food augustus 211 ABN AMRO Economisch Bureau COLUMN Gefocust en flexibel De grote dynamiek in de wereld is kansrijk en verwarrend. De overvloed aan informatie, de geavanceerde manieren om data te analyseren, empowerment van individuen door allerlei ICT- en internettoepassingen leiden tot individualistische beslissingen en daarmee tot een lastig te voorspellen collectieve consumentenvraag. Product life cycles worden korter en concurreren op time-to-market wordt meer wezenlijk. Anderzijds lijkt paradoxaal genoeg de consument ook afhankelijker in zijn doen en laten, afhankelijk van de mening van opinieleiders, van de groep of van systemen. Zie het belang dat we hechten aan consumentenrecensies op internet of het vertrouwen in autonavigatiesystemen. Ook foodbedrijven worden dagelijks geconfronteerd met deze dynamiek en de bijbehorende dilemma s met de noodzaak om onderscheid te maken tussen hypes en structurele veranderingen. Wispelturig consumentengedrag, volatiele prijzen voor agricommodities, vervagende grenzen tussen subsectoren, overheidsbeleid en publieke discussies van buiten het fooddomein met gevolgen op het vlak van duurzaamheid, beïnvloeden de focus. Deze dynamiek beperkt de houdbaarheid van strategieën. De wereld wordt minder voorspelbaar met - bijvoorbeeld door internationalisatie - ook meer aspecten buiten de eigen invloedsfeer: wisselkoersverhoudingen, verkeerde communicatie van overheden over besmette producten, geopolitieke beweegredenen of andere opvattingen over zakendoen en duurzaamheid. Om succesvol te zijn is flexibiliteit nodig, flexibiliteit van geest, van personeel en daarmee flexibiliteit van organisatie. Veel mensen hebben weerstand tegen verandering en niet alle organisaties laten zich makkelijk veranderen. Immers verhoudingen in een sector kunnen star zijn, deels gebaseerd op emoties en beelden van vroeger. Voorbeelden zijn er te vinden in de groente & fruit sector, maar ook in de transactieverhoudingen tussen food retail en private label bedrijven, bij de geringe transparantie qua informatie over prijsvorming door de keten heen of de hedendaagse focus op sales en het beduidend mindere belang van sourcing. Focus hebben en flexibel zijn, het lijkt een tegenspraak. Hoe de paradox te verenigen, dat is ware innovatie. Producten die gezond, lekker, betaalbaar en geproduceerd zijn op een duurzame wijze. Succesvolle bedrijven maken deze combinatie. Vaak door relaties met de andere bedrijven in de keten aan te gaan om via innovatie en (keten)efficiency een concurrentievoordeel te realiseren. Network ambidexterity heet dat. Samenwerking met consistente verhoudingen, onderling respect en langere termijn oriëntatie geeft rust en focus. En samenwerking tussen verschillende partijen, ketenpartners (telers, fabrikanten, handelaren en retailers) of soms partijen buiten de eigen keten, geeft flexibiliteit. Door deze manier van omgaan van actoren onderling, reduceren de onzekerheden en zo risico s in een keten. Met als resultaat dat er meer innovatieve producten in de markt worden gezet. Dit leidt tot waardecreatie met een grotere kasstroom tegen een lager risico. Niels Dijkman Sector Banker Food

3 2 Sectormonitor Food augustus 211 ABN AMRO Economisch Bureau INHOUDSOPGAVE MACRO ECONOMISCHE OMGEVING 3 Groei vertraagt in Nederland na sterke start Haperend consumentenvertrouwen Valutakoersen SECTORVISIE FOOD 4 Omzet groeit verder Cyclus boven de trendlijn Export doet het goed AARDAPPELVERWERKENDE INDUSTRIE 5 Record hoeveelheid aardappelen verwerkt Grootste groei van afzet in landen buiten Europa Verdergaande groeimogelijkheden GROOTHANDEL IN KAAS 6 Kaasproductie heeft in 21 opgaande lijn hervat Meer dan 4% van de export is Goudse kaas Tweederde kaasexport bepaald door 5 landen EXPORT VAN GROENTE NA EHEC 7 Ontwikkeling van export voor EHEC-crisis EHEC-crisis slaat diepe wonden in export Export na EHEC

4 3 Sectormonitor Food augustus 211 ABN AMRO Economisch Bureau MACRO ECONOMISCHE OMGEVING Saldo pos./neg. antwoorden (%) Economische kengetallen Nederland Groei in % Werkloosheid 5,5 5, 4,8 (% beroepsbevolking) Reëel beschikbaar inkomen,2,4,9 Inflatie 1,3 2,3 2, Refi rente (ECB, in %, ultimo) 1, 1,5 2, Particuliere consumptie,4,5 1, Export 1,8 5,8 6,4 Investeringen -4,4 7, 4,4 Overheidsuitgaven,7,3 -,7 BBP 1,7 2, 1,6 Bron: ABN AMRO Economisch Bureau Consumentenvertrouwen en koopbereidheid -5 jan-1 jan-3 jan-5 jan-7 jan-9 jan-11 1,,9,8,7,6,5 Consumentenvertrouwen Bron: CBS Brits pond en Russische roebel Bron: Thomson Reuters Datastream Koopbereidheid,4 2 jan-1 jan-3 jan-5 jan-7 jan-9 jan-11 EUR/GBP (l.a.) EUR/RUB (r.a.) Groei vertraagt in Nederland na sterke start De Nederlandse economie groeide in het eerste kwartaal van 211 stevig door fors hogere investeringen en het herstel van de voorraden. Na dit sterke eerste kwartaal is de BBP-groei afgezwakt onder invloed van overheidsbezuinigingen, de hoge olieprijs en de mondiale groeivertraging. Dankzij de sterke jaarstart zal de groei van het BBP in 211 met ongeveer 2%, hoger uitkomen dan in 21 (1,7%). Opnieuw zorgt de export voor het leeuwendeel van de expansie, maar de bijdrage is kleiner dan vorig jaar. Naar verwachting zullen de investeringen een flinke toename laten zien, terwijl de consumptiestijging bescheiden blijft. De consumptiegroei wordt voornamelijk beperkt door een matige toename van het reëel beschikbaar inkomen. De individuele koopkracht neemt af, maar daar staat wel een stijging van de werkgelegenheid tegenover. ABN AMRO verwacht dat de ECB een pauze inlast bij de aanpassingen van de rente en de rente pas in de zomer van 212 zal verhogen. In 212 zal de groei van de Nederlandse economie volgens ABN AMRO terugvallen tot 1,6%. Haperend consumentenvertrouwen Met het opleven van de Nederlandse economie vanaf medio 29 is ook het consumentenvertrouwen verbeterd. Echter in de afgelopen maanden hapert het vertrouwensherstel van de consument; sinds maart 211 laat het consumentenvertrouwen een daling zien. De koopbereidheid van de consument is in juni wel verbeterd, echter is in juli weer gedaald. Dit biedt geen uitzicht op een stijging van de particuliere consumptie. Een significant herstel van het vertrouwen mag op de korte termijn niet worden verwacht. De macroeconomische vooruitzichten voor het komende jaar bieden momenteel geen aanknopingspunten voor een positief scenario. Valutakoersen De koers van de euro is van groot belang voor de exportmogelijkheden van de Nederlandse foodsector. Ongeveer 39% van de export van foodproducten (inclusief levende dieren) wordt naar landen buiten de eurozone geëxporteerd. Het Verenigd Koninkrijk is de belangrijkste bestemming buiten de eurozone met een aandeel van 1%. Het aandeel van Rusland neemt in het afgelopen decennium gestaag toe en bedraagt momenteel 2%. Het Britse pond heeft sinds het eind van 27 fiks onder druk gestaan door de economische en financiële crisis waaraan het Verenigd Koninkrijk werd blootgesteld. In de afgelopen maanden traden er met enige regelmaat schommelingen op in de koers van het Britse pond door de ontwikkelingen met betrekking tot het steunpakket voor Griekenland en de bezorgdheid over de staatsschuldencrisis in de eurozone. Het Economisch Bureau van ABN AMRO verwacht dat het Britse pond in het derde kwartaal van 211 zal verzwakken tot iets boven,9 en tot medio 212 rond dit niveau zal blijven schommelen. In de tweede helft van 212 zal het Britse pond naar verwachting weer wat aan terrein winnen ten opzichte van de euro doordat dan in het Verenigd Koninkrijk de rente sneller verhoogd zal worden dan in de eurozone. Er wordt een ultimo 212 koers verwacht van,87. Het economisch herstel in Rusland is nog fragiel. Dit heeft met veel factoren te maken, waaronder de toegenomen politieke onzekerheid in verband met de aankomende verkiezingen in december 211 (Doema) en maart 212 (presidentschap). Het Economisch Bureau van ABN AMRO verwacht dat het reële BBP in 211 en 212 met 4,5% zal toenemen. Verder wordt uitgegaan van een EUR/RUB koers van 42 aan het eind van 211, waarna er in 212 een herstel tot 39 zal plaatsvinden. De foodsector zal het komende jaar vanuit valutaperspectief weinig afzetimpulsen ondervinden.

5 4 Sectormonitor Food augustus 211 ABN AMRO Economisch Bureau 2% 15% 1% 5% % -5% -1% SECTORVISIE FOOD Omzetontwikkeling per kwartaal (j-o-j) 27Kw1 28Kw1 29Kw1 21Kw1 211Kw1 Omzet groeit verder De omzet van de voedingsmiddelenindustrie laat sinds het eerste kwartaal van 21 een groei zien, na een daling in het gehele jaar ervoor. De omzetgroei is in het eerste kwartaal van 211 toegenomen tot bijna 12%. De omzetstijging kan voor een belangrijk deel worden verklaard door de aantrekkende export en door prijsstijgingen van veel producten. De ontwikkeling van de wereldeconomie heeft een positieve invloed op de export. In de tweede helft van 21 en begin 211 zijn de prijzen van veel agrarische grondstoffen op de wereldmarkt sterk gestegen. De oorzaak hiervan ligt voor een deel in minder gunstige weersomstandigheden. Verder is de vraag in de wereld toegenomen door een stijging van de wereldbevolking, een grotere vraag uit opkomende markten en het toegenomen gebruik van agrarische grondstoffen voor de productie van biobrandstoffen. De voedingsmiddelenindustrie kan de hogere grondstofkosten slechts beperkt en vertraagd doorberekenen. x EUR 1 mln index (omzet 25=1) Bron: CBS Cyclus en trend jan-1 jan-3 jan-5 jan-7 jan-9 jan-11 Trendmatige groei Omzet na seizoenscorrecties Bron: CBS, bewerking ABN AMRO Sector & Commodity Research Exportontwikkeling voeding en levende dieren Groente en fruit Vlees Zuivel en eieren Koffie, thee enz Bereide voedingsmiddelen overige voedingsmiddelen Bron: CBS, bewerking ABN AMRO Sector & Commodity Research Cyclus boven de trendlijn De omzet van de voedingsmiddelenindustrie laat op de lange termijn een trendmatige groei van gemiddeld 2,5% per jaar zien. Vanaf 25 ligt deze trendmatige groei op een fractioneel hoger niveau, wat in nevenstaande grafiek is weergegeven. De omzetcyclus slingert om de trendlijn, waarbij iedere 5 à 6 jaar een gehele cyclus wordt doorlopen. Door de snel verslechterende economische ontwikkelingen in de tweede helft van 28 daalde de omzet in deze periode sterk. Eind 29 werd het dieptepunt van de cyclus bereikt, waarna er een herstel optreedt. Sinds november 21 ligt de omzet weer boven de trendlijn en bevindt de omzet zich in de expansiefase van de cyclus. Export doet het goed De export van de voedingsmiddelenindustrie laat een stijgende lijn zien. Door de economische ontwikkelingen is de export in 29 teruggevallen. In 21 is het groeipad weer hervat. Bij de export vormen groente en fruit de grootste productgroep gevolgd door vlees, zuivel en eieren, koffie en thee en bereide voedingsmiddelen. Bij de grootste drie productgroepen neemt de export in de loop der jaren toe. In 29 is de exportgroei bij deze productgroepen onderbroken, maar in 21 is de groei hervat. Bij koffie en thee en bereide voedingsmiddelen treedt ook een groei van de export op, maar heeft er in 29 geen terugslag plaats gevonden. In het eerste kwartaal van 211 is de export van alle vijf van de hiervoor genoemde productgroepen verder toegenomen. De exportstijging na 29 kan worden verklaard door het herstel van de verschillende economieën in de wereld en door de hogere prijzen voor soft-commodities waardoor de prijzen van voedingsmiddelen op een hoger niveau liggen. De lidstaten van de EU zijn de belangrijkste exportbestemmingen voor de Nederlandse voedingsmiddelenindustrie. Ruim 8% van de export wordt binnen de EU afgezet. Traditioneel zijn Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk de belangrijkste afzetlanden, waarbij de export naar deze landen jaarlijks (m.u.v. 29) is gegroeid. Vooral de export naar Duitsland heeft zich in 21 en begin 211 goed ontwikkeld. In de eerste helft van 21 is de export naar landen buiten de eurozone gunstig beïnvloed door de zwakkere euro, met name ten opzichte van pond, roebel en zloty. Sinds de eeuwwisseling neemt het belang van Oost-Europese landen in de export van voedingsmiddelen sterk toe. Vooral Polen en Rusland zijn belangrijke exportbestemmingen. In de afgelopen tien jaar is de export naar deze landen met gemiddeld 16% respectievelijk 1% per jaar gestegen tot EUR 1.56 mln respectievelijk EUR 935 mln.

6 5 Sectormonitor Food augustus 211 ABN AMRO Economisch Bureau x 1. ton AARDAPPELVERWERKENDE INDUSTRIE Verwerkte aardappelen januari maart mei juli september november Bron: NAO Record hoeveelheid aardappelen verwerkt De Nederlandse aardappelverwerkende industrie neemt in Europa een vooraanstaande plaats in bij de productie van aardappelconsumptieproducten. Er worden niet alleen voorgebakken producten (frites, blokjes, schijfjes e.d.) geproduceerd, maar ook gedroogde producten (granulaat, vlokken), snacks (chips, sticks) en overige producten (rösti, aardappelkroketten). De bedrijfstak is sterk geconcentreerd. De vier grootste bedrijven (Aviko, Farm Frites, Lamb- Weston/Meijer en McCain) hebben gezamenlijk circa 85% van de beschikbare productiecapaciteit. Naast de sterke concentratie zijn de bedrijven internationaal gericht met productiefaciliteiten in veel landen zoals in België, Duitsland, Polen en Egypte. In het lopende seizoen worden bij de Nederlandse bedrijven maandelijks meer aardappelen verwerkt dan in dezelfde periode in het jaar ervoor. In de eerste helft van 211 heeft de industrie zelfs de grootste hoeveelheid aardappelen verwerkt sinds de eeuwwisseling. Dit is opmerkelijk omdat de oogst in 21 relatief klein was en de aardappelprijzen hoog waren. De efficiencygraad van de sector ligt in het lopende seizoen op een lager niveau dan in andere jaren. Er moeten meer aardappelen worden verwerkt om een zelfde productie van voorgebakken producten te halen. Dit wordt veroorzaakt door de minder goede kwaliteit van de aardappelen uit de oogst van 21. De voorgaande aspecten leiden ertoe dat de marges bij de aardappelverwerkende industrie in 211 onder druk staan. De import van aardappelen voor verwerking is in het eerste halfjaar van 211 afgenomen. Per saldo verwerkt de aardappelverwerkende industrie echter in het lopende seizoen meer binnenlandse aardappelen. x 1. ton Productie voorgebakken producten januari maart mei juli september november Bron: NAO Grootste groei van afzet in landen buiten Europa Voorgebakken producten is het belangrijkste marktsegment voor de aardappelverwerkende industrie met een aandeel van circa 8% van de totale productie. Deze producten worden diepgevroren of als koelvers product op de markt gebracht. De productie van voorgebakken producten laat een stijgende trend zien. In 21 is de productiegroei beperkt geweest (+1,4%), terwijl de productie in het eerste halfjaar van 211 is gestabiliseerd. De export is van groot belang voor de sector. Het grootste gedeelte van de productie wordt op buitenlandse markten afgezet, waarbij het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk de belangrijkste bestemmingen zijn. De afzet is het afgelopen jaar minder sterk gestegen dan in 29. Niet alleen hebben valutakoersontwikkelingen hierbij een rol gespeeld, maar ook de toenemende bezorgdheid van de West-Europese consument over obesitas. De grootste groei in de afzet treedt op in Azië, Zuid-Amerika en in het Midden Oosten. Nederlandse bedrijven leggen de focus op verschillende marktsegmenten. Enkele bedrijven richten zich op de foodservicemarkt, terwijl andere bedrijven de nadruk leggen op de productie van A-merken of van huismerken. Verdergaande groeimogelijkheden In de aardappelverwerkende industrie is de internationale concurrentie sterk. De afgelopen jaren is de productiecapaciteit in België fors uitgebreid. Hieraan heeft de sterke uitbreiding van de aardappelteelt in Wallonië bijgedragen. De afzet van voorgebakken producten zal de komende jaren verder groeien waarbij het van groot belang is dat nieuwe markten worden ontwikkeld, zoals de fastfoodmarkt in opkomende markten. Tevens kunnen de bedrijven zich onderscheiden door nieuwe producten te ontwikkelen. Hierbij is kostprijsbeheersing een belangrijk element. De industrie kan gebruik maken van de gunstige uitgangspunten voor de Nederlandse aardappelmarkt, zoals een gunstig klimaat en een goede bodemgesteldheid.

7 6 Sectormonitor Food augustus 211 ABN AMRO Economisch Bureau x EUR 1 mln x 1. ton GROOTHANDEL IN KAAS Productie van kaas Bron: CBS Export van kaas naar soort Goudse Edammer Cheddar overige Bron: Productschap Zuivel Export kaas naar bestemming x 1. ton Duitsland Frankrijk België Spanje Griekenland overige Bron: Productschap Zuivel Kaasproductie heeft in 21 opgaande lijn hervat De grote kaasfabrieken hebben een belangrijke positie in de afzetstructuur van kaas. Daarnaast wordt de distributie verzorgd door een aantal groothandelaren in kaas, die ook de opslag, afrijping en verdere bewerking ter hand nemen. De Nederlandse kaasproductie bevindt zich sinds 22 in een opgaande lijn met een onderbreking in 28 en 29. In 21 is de productie op een recordhoogte van de afgelopen tien jaar uitgekomen. In de eerste vijf maanden van 211 is de kaasproductie gestabiliseerd op een niveau van 316. ton. In de afgelopen acht jaar is de productie met gemiddeld 1,9% per jaar gestegen. Enerzijds kan de productiestijging worden verklaard door de grotere melkproductie, anderzijds door het feit dat een groter deel van de aangevoerde melk tot kaas is verwerkt. De belangrijkste kaassoort die in Nederland wordt geproduceerd is Goudse, gevolgd door Edammer en Maasdammer. Meer dan 4% van de export is Goudse kaas De binnenlandse consumptie van kaas neemt de afgelopen jaren toe, met een onderbreking in 28. In 21 werd er 2,5 kg kaas per hoofd van de bevolking geconsumeerd. Er is een trend waarneembaar waarbij de consument een grotere belangstelling aan de dag legt voor gezondere kaassoorten zoals de light variëteiten en kaas met minder zout. Ongeveer driekwart van de Nederlandse kaasproductie wordt op buitenlandse markten afgezet. De export van kaas laat een stijgende lijn zien. Deze trend is in 29 onderbroken met een fikse daling (- 17%). Minder goede ontwikkelingen op de wereldzuivelmarkt en de economische crisis waren de oorzaak van deze terugval. In 21 is de kaasexport hersteld. Gedurende de eerste vier maanden van 211 liep de export echter weer terug (-7%). De belangrijkste kaassoort die wordt geëxporteerd is Goudse kaas. Circa 41% van de export bestaat uit deze kaassoort. Het aandeel van Goudse kaas is de afgelopen jaren redelijk stabiel. Een andere belangrijke kaassoort is Edammer. In 21 is het aandeel van Edammer in de export licht gestegen tot 15%. De consumentenprijs van kaas bereikte in het begin van 21 een dieptepunt en is in de loop van het jaar gestegen. In augustus 21 lag de prijs op het hoogste niveau van het jaar. Tweederde kaasexport bepaald door 5 landen De belangrijkste exportbestemmingen voor de Nederlandse kaashandel liggen binnen de EU. Circa 83% van de export wordt in de EU afgezet. De export naar de EU-lidstaten is in 21 toegenomen. In de eerste vier maanden van 211 staat de export echter onder druk onder andere door de exportdaling naar Duitsland. In Duitsland, de belangrijkste exportmarkt voor Nederlandse kaas, wordt bijna 35% van de Nederlandse kaasexport afgezet. De export naar Duitsland is in 21 nog licht gestegen, maar neemt in de eerste maanden van 211 af. Dit wordt mede veroorzaakt door de toenemende binnenlandse productie in Duitsland, waarbij ook de kwaliteit van het product verbetert. Opmerkelijk is de stijging van de export naar Griekenland (+15%) in het eerste kwartaal van 211. De kaasexport ondervond in deze periode nog geen hinder van de Griekse crisis. In april heeft de export echter wel te lijden gehad onder de Griekse crisis; de export naar Griekenland daalde in deze maand met ruim 4%. Buiten de EU wordt veel kaas afgezet in Rusland en in Japan. De Russische markt ontwikkelde zich in de eerste vier maanden van 211 erg goed (+78%). De droogte in de zomer van 21 heeft de binnenlandse kaasproductie in Rusland onder druk gezet. Dit heeft in de eerste maanden van 211 een positieve uitwerking op de import van kaas in Rusland gehad. In het tweede kwartaal is de vraag uit Rusland afgenomen. De kaasprijzen staan door deze ontwikkeling licht onder druk.

8 7 Sectormonitor Food augustus 211 ABN AMRO Economisch Bureau x 1. ton EXPORT VAN GROENTE NA EHEC Export glasgroente M 5M Tomaat Komkommer Paprika Bron: Productschap Tuinbouw, KCB Ontwikkeling van export voor EHEC-crisis De export van groente en fruit is in de eerste vijf maanden van 211 met 11% afgenomen ten opzichte van dezelfde periode in 21. Nagenoeg alle belangrijke EU-lidstaten (met uitzondering van Polen en Italië) hebben minder Nederlandse groente en fruit afgenomen. Buiten de EU is Rusland een belangrijke exportmarkt. Dit land is de afgelopen jaren opgeklommen tot de top 5 van Nederlandse exportbestemmingen. De export naar Rusland staat in 211 ook onder druk. De export van tomaten heeft zich de afgelopen jaren positief ontwikkeld, terwijl de export van komkommer en paprika een wisselend beeld laat zien. In de eerste vijf maanden van 211 is de export van glasgroente teruggelopen. In deze periode ondervond glasgroente een sterkere concurrentie op de exportmarkten van het Spaanse product door gunstige weersomstandigheden en teeltverlenging ten opzichte van vorig jaar. EHEC-crisis slaat diepe wonden in export Vanaf week 21 van 211 is de sector hard getroffen door de EHECcrisis in Duitsland. Duitse autoriteiten hebben in eerste instantie de uitbraak van de EHEC-crisis toegeschreven aan de consumptie van groente zoals komkommer, tomaat en sla en hebben de consumptie van deze groente afgeraden. Hierdoor is de afzet op de Duitse markt sterk teruggelopen. De consument heeft het vertrouwen in een gezond en veilig product verloren; het product heeft een sterk negatief imago gekregen. Daarnaast hebben enkele landen zoals Rusland de grenzen voor groente uit de EU tijdelijk gesloten. Deze ontwikkelingen hebben in juni en juli 211 tot een sterke daling van de export van Nederlandse groente geleid. De prijzen zijn tot een dieptepunt gedaald en er zijn veel producten vernietigd. In deze periode is uit voorzorg binnen ABN AMRO een multidisciplinair EHEC-team opgericht om snel te kunnen schakelen richting de sector zelf, het ministerie van EL&I, de media en andere belangenbehartigers. Na korte tijd werd duidelijk dat vruchtgroente en sla niet de besmettingsbron van de epidemie zijn, maar het kwaad was toen al geschied. Alle ogen zijn gericht op marktherstel. De export is weer op gang gekomen en ligt momenteel bijna weer op hetzelfde niveau als in voorgaande jaren. Export na EHEC Het herstel van de export verliep trager dan verwacht, terwijl de prijzen van de producten op een erg laag niveau lagen. Het herstellen van het imago en het terugwinnen van het vertrouwen in het product zijn van cruciaal belang voor de sector. Niet alleen promotie maar ook communicatie is hierbij een belangrijk hulpmiddel. De sterke punten van het Nederlandse product zoals kwaliteit, gezondheid, voedselveiligheid en duurzaamheid moeten op een effectieve wijze naar de consument worden uitgedragen. De Duitse consument hecht veel waarde aan deze aspecten, waarbij een positief signaal van de Duitse politiek ook een gunstige uitwerking op de afzet zal hebben. De export naar Rusland is weer vrijgegeven, maar komt minder vlot op gang. Exporteurs hebben veel problemen bij de afhandeling bij Russische grensposten en de op Rusland gespecialiseerde groothandelsbedrijven ondervinden hier duidelijk hinder van. Op de langere termijn kan de sector versterkt uit de crisis komen als het Nederlandse product minder anoniem wordt. Het onderscheidend vermogen kan worden versterkt door productinnovatie, de introductie van een kwaliteitslabel en logistieke concepten voor de optimalisatie van tracking en tracing. Sturen op kwaliteit en volume door intensieve samenwerking vormt een randvoorwaarde voor het realiseren van deze initiatieven. De grote vraag is welke lessen de sector uiteindelijk uit de EHEC-crisis zal trekken.

9 8 Sectormonitor Food augustus 211 ABN AMRO Economisch Bureau Economisch Bureau Sector & Commodity Research Thijs Pons tel: thijs.pons@nl.abnamro.com Commercieel Contact Sector Banker Niels Dijkman tel: niels.dijkman@nl.abnamro.com Disclaimer De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op door ABN AMRO betrouwbaar geachte gegevens en informatie, die op zorgvuldige wijze in onze analyses en prognoses zijn verwerkt. Noch ABN AMRO, noch functionarissen van de bank kunnen aansprakelijk worden gesteld voor in deze publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. De weergegeven opvattingen en prognoses houden niet meer in dan onze eigen visie en kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. Teksten zijn afgesloten op 8 augustus 211. ABN AMRO, augustus 211 Deze publicatie is alleen bedoeld voor eigen gebruik. Het gebruik van tekstdelen en/of cijfers is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Verveelvoudiging en/of openbaarmaking van deze publicatie is niet toegestaan, behalve indien hiervoor schriftelijk toestemming is gekregen van ABN AMRO.