Inhoudsopgave WERKGROEP KLINISCHE KINESIONOMIE NOORD NEDERLAND VERPLAATSINGSTECHNIEKEN. bestelwijze...2 voorwoord...3 inleiding...

Transcriptie

1 Inhoudsopgave bestelwijze...2 voorwoord...3 inleiding...7 hoofdstuk 1. de haptonomische benaderingswijze 1.1. Inleiding Communicatie Lichaamstaal Haptonomische benadering en aanraking Fenomenen in de haptonomie...10 hoofdstuk 2. theoretische beschouwing van de menselijke houding en bewegingen 2.1. Inleiding De wervelkolom Belasting en belastbaarheid Overbelasting en onderbelasting Lichamelijke klachten Biomechanica Normen en grenzen van fysieke belasting...15 hoofdstuk 3. preventiebeleid fysieke klachten 3.1. Inleiding Preventiebeleid De ergocoach Verplaatsingsprotocollen met het softwareprogramma V-pro...18 hoofdstuk 4. tilregels, praktijkrichtlijnen en overige adviezen bij fysieke belasting in de gezondheidzorg 4.1. Inleiding Tilregels en overige adviezen De Praktijkrichtlijnen en de bronnen van fysieke belasting Voorbeeldschema Praktijkrichtlijnen...22 hoofdstuk 5. verplaatsingstechnieken Verklaring van gebruikte woorden technieken om de cliënt naar je toe te kantelen Kantelen in het algemeen Kantelen met behulp van de korte hefboom Kantelen via handvatting schouderblad en bekken Kantelen in geval van een letsel aan de heup door twee hulpverleners Kantelen in geval van een letsel aan de wervelkolom (armspalk) Kantelen met behulp van een (steek)laken technieken om de cliënt van je af te kantelen Van je af kantelen met behulp van één arm Van je af kantelen met behulp van de korte hefboom Van je af kantelen via handvatting schouder en bekken (volleybaltechniek) Van je af kantelen met behulp van kussens ondersteekplaatsingen De cliënt op de ondersteek plaatsen via kanteling De cliënt op de ondersteek plaatsen door het heffen van het bekken De cliënt op de ondersteek plaatsen met behulp van de papegaai wisselligging en zijwaarts verplaatsen van de cliënt Zijwaarts verplaatsen met behulp van het glijzeil Wisselligging met behulp van het glijzeil Wisselligging via het glijzeil en het (steek)laken B. Wisselligging naar de andere lichaamshelft

2 1.5. Fenomenen in de haptonomie In de relatie cliënt-hulpverlener kunnen we enkele haptonomische fenomenen benoemen: ruimte, uitnodigen, naderen en doorvoelen. Deze zijn in het praktische handelen niet te scheiden, maar wel theoretisch te onderscheiden. In de dagelijkse handelingen lopen ze min of meer in elkaar over en zijn ze essentieel voor een goede benadering. A. Ruimte Tijdens verzorgingsmomenten wordt iemands ruimte ingenomen. Soms letterlijk en figuurlijk. In de ontmoeting met de cliënt heb je te maken met een variabele afstand. Meer lichamelijke verzorging vraagt om een grotere toenadering. Terwijl de afstand wordt verkleind is het de kunst om iemand toch de ruimte te laten voor het invullen van diens eigen mogelijkheden. Onderzoek heeft aangetoond hoe mensen zich gedragen binnen een bepaalde afstand van elkaar. Er wordt onderscheid gemaakt tussen vier ontmoetingsruimtes, waarin mensen zich op een vergelijkbare manier gedragen. 1. De nabijheidsruimte wordt begrensd door een armlengte afstand. In deze ruimte ervaren we de nabijheid van de ander als intiem. We kunnen troosten, beschermen of liefhebben. Als we de ander gedwongen in deze ruimte moeten toelaten, voelen we ons gespannen en onprettig (bijvoorbeeld in een volle lift, bus, wachtkamer). Hierop zijn verschillende reacties mogelijk: terugtrekken, een passieve of een agressieve opstelling. 2. De individuele ruimte sluit aan op de nabijheidsruimte en reikt tot ongeveer anderhalve meter rond het lichaam. We ontmoeten de ander voor een strikt persoonlijk contact (bijvoorbeeld een vertrouwelijk gesprek). 3. De ontmoetingsruimte reikt van anderhalve meter tot ongeveer drie meter. In deze ruimte vindt sociaal verkeer plaats, zoals op feestjes, vergaderingen en lessen. Hier wordt de ander toegelaten en verdragen: we zullen hem steeds waarnemen en zijn geneigd om een gesprek te beginnen (bijvoorbeeld twee mensen die op een bus staan te wachten). Binnen deze ruimte is het moeilijk een ander te negeren De maatschappelijke ruimte begint op ongeveer drie meter en gaat tot zover de zintuiglijke waarneming reikt. Het is de ruimte van algemeen maatschappelijke omgang. Hierin kunnen we de ander ontmoeten zonder een gesprek te moeten aangaan. Wel nemen we de ander waar, zij het oppervlakkig, vluchtig. Het betreden van de nabijheidsruimte en gedeeltelijk ook de individuele ruimte wordt als een directe aanraking ervaren. Men voelt de ander binnenkomen, naderen in de eigen haptische ruimte. Terwijl een hulpverlener de werkt in de nabijheidsruimte, ervaart de cliënt dit gevoelsmatig als een contact in de ontmoetingsruimte. Dit vraagt om respect en zorgvuldigheid de nabijheidsruimte 2. de individuele ruimte 3. de ontmoetingsruimte 4. de maatscappelijke ruimte B. Naderen (presentie, transparantie, respect) De manier waarop je iemand nadert doet iets met de ander. Hoe een verzorgende zich presenteert aan de cliënt kan hierin erg bepalend zijn. Wanneer de cliënt abrupt van achteren of opzij benaderd wordt, dan zal het langer duren voordat deze hierop kan anticiperen. Dit kan terughoudendheid of een schrikreactie oproepen. Eenmaal in beeld vraagt de opstelling van de verzorgende om transparantie: is het duidelijk waarvoor je bent gekomen? Uiteindelijk is respect voor de eigenheid van de cliënt bepalend voor de totale invulling van de toenadering.

3 Hoofdstuk 2 Theoretische beschouwing van de menselijke houding en bewegingen 2.1. Inleiding Bij het verplaatsen van cliënten is het naast de juiste benadering en kennis van de Praktijkrichtlijnen ook belangrijk om inzicht te hebben in de menselijke houding en beweging. De wervelkolom is een belangrijk onderdeel van de rug, bijna ieder mens heeft weleens rugklachten door overbelasting. We dragen de lasten meestal aan de voorzijde, met als gevolg een sterke trekkracht aan de spieren en banden langs de wervelkolom. Bij het dragen van dezelfde last recht boven de wervelkolom, of verdeeld aan beide zijden ervan, is deze trekkracht beduidend minder. Om overbelasting te voorkomen heb je rekening te houden met de belangrijkste biomechanische principes: - niet werken met een gedraaide of voorover gebogen rug - de last dichtbij het lichaam houden - binnen je steunvlak werken. De krommingen zijn van opzij gezien: - hol (lordose) ter hoogte van de hals- en lendenwervels; - bol (kyphose) ter hoogte van de borstwervels en heiligbeen en staartbeen De wervelkolom De wervelkolom bevindt zich midden in de rug, vlak onder de huid. Het onderste deel vormt samen met de beide heupbeenderen het bekken. Het bovenste deel vormt de verbinding met het hoofd. De wervelkolom is opgebouwd uit een serie wervels: - 7 halswervels (A) - 12 borstwervels (B) - 5 lendenwervels (C) - heiligbeen (D) - staartbeen (E) LORDOSE KYFOSE B A Tussen alle wervels en ook tussen de laatste lendenwervel en het heiligbeen zit een tussenwervelschijf (discus). De wervelkolom is zo opgebouwd dat er diverse krommingen te onderscheiden zijn. Deze krommingen geven de wervelkolom meer flexibiliteit en schokdemping bij bewegen. Vergelijk het in de grond slaan van een rechte paal of een kromme paal. De kromme paal zal meer meebuigen om de krachten op te vangen. LORDOSE C KYFOSE E D 12

4 Hoofdstuk 3 Preventiebeleid fysieke klachten 3.1. Inleiding Elke organisatie is verplicht om een Arbobeleids-plan op te stellen en een risicoinventarisatie (RI&E) uit te voeren, om op deze wijze met een effectief plan van aanpak te werken aan het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. Een onderdeel hiervan is het terugdringen van de fysieke belasting. De laatste jaren is men naast de bronaanpak fysieke belasting zich er meer bewust van geworden dat veilig werken de nodige aandacht behoeft. Hierbij hoort een goed beleid betreft agressie en geweld. Voor veel mensen, die een publieke taak uitvoeren is veiligheid geen vanzelfsprekendheid meer. Hieraan wordt door de overheid aandacht besteed: Het spreekt voor zich, dat de haptonomische benadering in bepaalde situaties agressieve reacties kan voorkomen. Aanvankelijk was de taak van de ergocoach vooral gericht op het voorkomen van fysieke (over)belasting. Tegenwoordig is de taak in veel instellingen uitgebreider. In sommige instellingen is de ergocoach ook veiligheidscoach geworden en heeft hij het voorkomen en omgaan met agressie binnen zijn takenpakket. Dat is nog niet overal het geval. Soms ligt deze taak bij de preventiemedewerker. Deze houdt zich bezig met veiligheid, gezondheid en arbeidsomstandigheden. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de werkgever. Ieder bedrijf is verplicht om een preventiemedewerker in dienst te hebben. Deze taak kan gecombineerd worden met andere functies ( bv. arbocoördinator). De convenanten Arbeid en Gezondheid voor de V&V, de Thuiszorg, Ziekenhuizen en GGZ geven duidelijkheid over een goed instellingsbeleid. In alle convenanten wordt het werken met ergo-/veiligheidscoaches aanbevolen. Zij zijn van belang binnen het preventiebeleid. Er zijn verschillende meetinstrumenten ontwikkeld en de Praktijkrichtlijnen zijn ingevoerd (zie hst.4). Door de Sectorfondsen Zorg en Welzijn zijn voor alle branches complete werkpakketten uitgebracht, waarin concrete handreikingen en instrumenten worden aangeboden, voor het uitvoeren van preventiebeleid.(*) We noemen de volgende: 1. Praktijkrichtlijnen fysieke belasting voor de zorgverleners en de ondersteunende dienst 2. Beleidsspiegel; een checklist waarmee op beleidsniveau vastgesteld kan worden of de instelling voldoet aan effectief preventiebeleid en om de sterke en zwakke punten van het preventiebeleid fysieke belasting in kaart te brengen ter voorbereiding van een plan van aanpak. 3. Tilthermometer; een instrument om de fysieke belasting voor zorgverleners vast te stellen. 4. Rugradar; een instrument om de fysieke belasting voor medewerkers van de ondersteunen de dienst vast te stellen. Verder nog instrumenten ter ondersteuning zoals de werkplekcheck, aktieblok, werkplekcheck, rugboekje, statman, preventiewijzer. (Informatie bij de branche-organisatie) 5. Zelfredzaamheidsradar; een instrument om de samenhang in zelfredzaamheid in kaart te brengen. 6. Werkplekcheck; een instrument om de eigen werkplek te analyseren (*) Uitgaven werkpakketten aanpak fysieke belasting sectorfondsen Zorg en Welzijn, auteurs LOCOmotion 3.2. Preventiebeleid Een mogelijk plan van aanpak zal op vier niveau s plaats kunnen vinden, te weten 1. management 2. stuurgroep preventiebeleid (fysieke belasting) 3. ergo- veiligheidscoaches 4. hulpverleners 1. Management externe ondersteuning Taak:. vaststellen van preventiebeleid fysieke belasting en agressie. onderzoek naar fysieke belasting en agressie bij werknemers. instellen van een stuurgroep en ergo-veiligheidscoaches. zorgt voor praktische randvoorwaarden ten aanzien van goede en veilige arbeidsomstandigheden. beschikbaar stellen van financiële middelen. Instrumenten: Beleidsspiegel, RI&E 2. Stuurgroep preventiebeleid, bestaande uit de vertegenwoordigers uit de verschillende lagen van de instelling (bijv. manager, aandachtsfunctionaris, ergo veilgheidscoaches, fysio-, ergotherapeut, preventiemedewerker.) Taak:. de problematiek in beeld brengen, prioriteiten vast stellen en dit formuleren naar een plan van aanpak met concrete doelstellingen. selecteren van ergocaches. vastleggen taken, verantwoordelijkheden en faciliteiten voor alle betrokkenen. aanschaf hulpmiddelen. vaststellen inhoud verplaatsingsprotocol. vaststellen inhoud training fysieke belasting voor medewerkers en ergocoaches. Instrumenten; Beleidsspiegel, Tilthermometer en/of Rugradar, Werkplekcheck 3.Ergo- veiligheidscoaches, bij voorkeur minimaal twee coaches op elke afdeling/of team. Taak: zie hfst voorzien de stuurgroep van informatie over de gang van zaken op de afdelingen voor wat betreft het preventiebeleid. signaleren en inventariseren van risicofactoren, fysieke en psychische belasting. het stimuleren en bewaken van preventiebeleid. specialiseren in kennis en vaardigheden op het gebied van fysieke belasting en verplaatsingstechnieken. implementeren van het verplaatsingsprotocol Instrumenten; Tilthermometer en/of Rugradar, Werkplekcheck,zelfredredzaamheidsradar 16

5 Kantelen met behulp van de korte hefboom Voorbereiding: De hulpverlener Kantelingen gebruik je bij handelingen zoals: - bed verschonen - wassen - wondverzorging - ondersteekplaatsing - onderbrengen glijzeil - aankleden - aanbrengen tilbanden Bij deze handeling past de volgende natuurlijke beweging: de cliënt zet de beweging in vanuit het been. zet het bed op werkhoogte en eventueel het bedhek (gedeeltelijk) omhoog zorgt dat het hoofd van de nodigt de cliënt uit zich van cliënt rust op 1 kussen, waar- boven smal te maken bij de schouders vrij liggen; verplaatst het kussen naar zich toe Uitvoering: De hulpverlener plaatst zijn hand aan de bui- geeft een impuls aan de cliënt beweegt de knie in een ruime n.b.: tenzijde van de knie van het om de knie op te trekken in de beweging naar zich toe, zodat - de beweging op tijd afremmen verste been van de cliënt, in richting van het hoofdeinde - ruimte maken voor de cliënt de cliënt op zijn zij kantelt de knieholte om te kantelen - op tijd terugstappen i.v.m. de veiligheid Terugkantelen: Terugkantelen: Uitvoering: De hulpverlener - plaatst zijn hand aan de binnenzijde van het bovenbeen van de cliënt, tegen de knie, en laat de cliënt terugkantelen - begeleidt de beweging door met zijn hand via de binnenzijde van het bovenbeen naar de enkel te glijden. Afronding: De handeling afronden; de armen naast het lichaam leggen. VERPLAATSINGSTECHNIEKEN HOOFDSTUK 5 27

6 5.5.2.B. De cliënt tot zit op de rand van het bed laten komen via koppelzwaai Voorbereiding: De hulpverlener Deze handeling gebruik je bij cliënten met onvoldoende spierkracht om zelfstandig tot zit te komen. Bij deze handeling past de volgende natuurlijke beweging van de cliënt: met een zwaai uit bed komen met behulp van het gewicht van de benen Uitvoering: De hulpverlener maakt de cliënt van onderen omvat met de ene hand de plaatst zijn andere hand smal verste pols van de cliënt en bovenlangs om de enkels van vraagt de cliënt hem vast te cliënt pakken met beide handen. Variatie handvatting: Handvatting bij pols en enkels wijzigen in elleboog en gebogen knieën geeft een zodanige impuls dat en zet dan gelijk de beweging door middel van een cirkelvor- laat de benen van de cliënt los in door zijn verste been te ver- mige beweging komt de cliënt als de cliënt bijna tot zit op de de cliënt zijn hoofd optilt plaatsen tot zit op de rand van het bed rand van het bed komt Variatie met behulp van opgerolde handdoek Afronding: De hulpverlener houdt de cliënt onder controle op de rand van het bed plaats de opgerolde handdoek onder de enkels van de cliënt en geeft een zodanige impuls dat de cliënt zijn hoofd optilt en door middel van een cirkelvormige beweging tot zit komt op de rand van het bed VERPLAATSINGSTECHNIEKEN HOOFDSTUK 5 N.B.: Denk bij de uitvoering aan een goede tegenhang zodat je eindpositie als hulpverlener een zittende houding is ter hoogte van het hoofdeinde van het bed. 49

7 De cliënt van de (rol)stoel naar bed begeleiden met behulp van de glijplank Voorbereiding: De hulpverlener Deze handeling is mogelijk bij een goede zit- en armfunctie. Bij de handeling plaats je de glijplank zodanig dat de cliënt van hoog naar laag glijdt. zet het bed net iets lager dan de rolstoel en de rolstoelleuning omhoog (of verwijder deze). Zet het hoofdeinde van het bed omhoog. Dit kan de cliënt ook zelfstandig doen nodigt de cliënt uit de bil te heffen en plaatst de glijplank als verbinding van de rolstoel naar het bed Uitvoering: De hulpverlener nodigt de cliënt uit met één hand op de rolstoel te steunen en met de andere hand op de glijplank nodigt de cliënt uit zichzelf over de glijplank te verplaatsen en op bed plaats te nemen begeleidt hierbij de benen van de cliënt in de beweging Afronding: De hulpverlener: - nodigt de cliënt uit ruimte te maken om de glijplank te verwijderen en zorgt dat de cliënt veilig en comfortabel zit VERPLAATSINGSTECHNIEKEN HOOFDSTUK 5 59

8 De cliënt via stand van stoel naar een (rol)stoel verplaatsen Voorbereiding: De hulpverlener Bij deze handeling past de volgende natuurlijke beweging; de cliënt buigt zijn knieën en brengt het gewicht boven de voeten waarna hij door een strekbeweging tot stand komt. Variaties mogelijk: - steun bij de schouderbladen ( zie foto s) - steun bij de bovenarmen - met gebruik van de sling - met gebruik van de draaischijf ( zie foto) zet de rolstoel op de rem en nodigt de cliënt uit naar voren nodigt de cliënt uit ruimte zet deze haaks op de stoel te komen en de romp te strek- te maken tussen armen en waarin de cliënt zit ken romp, brengt zijn armen onder de oksel van de cliënt door en plaatst zijn handen op de schouderbladen Uitvoering: De hulpverlener plaatst zijn knieën aan weerszijden van de knieën van de cliënt, om het door de knieën zakken van de cliënt te voorkomen brengt zijn gewicht naar achte- geeft op dat moment een ren zodat de zitbeenknobbels strekimpuls aan de cliënt van de cliënt vrij komen van de zodat beiden tot stand komen stoel (tegenhang) begeleidt de cliënt naar de andere stoel totdat deze met de achterkant van zijn benen de stoel raakt N.B.:. het is mogelijk deze techniek in zowel de schredestand als de spreidstand uit te voeren. nooit met een been tussen de knieën van de cliënt gaan staan!. het is ook mogelijk om een hand op het schouderblad en de andere hand onder de bil van de cliënt te plaatse geeft met zijn handen een lichte aanzet op de schouderbladen, zodat de cliënt voorover buigt en door middel van tegenhang op de stoel plaatsneemt 68 Hulpmiddel voor het draaien is de draaischijf (zie hoofdstuk )

9 Rolbord/patslide Het rolbord is een vormvaste rollende plaat met een hoes er omheen waarmee de cliënt met minimale inspanning rollend verplaatst kan worden. Door de hardheid kan het gemakkelijk tussenruimtes overbruggen en het kan röntgen doorlaatbaar zijn. Eenvoudig bij horizontale verplaatsingen van lig naar lig of zit naar zit ( kleine maatvoering). De patslide is een vormvaste dunne gladde plaat waarmee horizontale verplaatsingen worden uitgevoerd in combinatie met een laken. Dit hulpmiddel wordt veel gebruikt op röntgenafdelingen. De patslide kan ook in combinatie met een glijzeil gebruikt worden Draaischijf voor zittende cliënten (soft turner) Dit hulpmiddel bestaat uit twee zacht gestoffeerde kunststof schijven die ten opzichte van elkaar kunnen draaien.door een gladde tussenlaag is de weerstand tijdens het draaien minimaal. Het geeft de cliënt de mogelijkheid vrijwel zelfstandig en zonder wrijving onder het zitvlak van zitpositie te veranderen, bijvoorbeeld op de rand van het bed. Eventueel in combinatie met de pape- VERPLAATSINGSTECHNIEKEN HOOFDSTUK 7 gaai. In de auto kan eenvoudig gedraaid worden op de stoel bij het in- en uitstappen. Om de draaischijf op de juiste wijze onder het zitvlak van de cliënt te krijgen is het nodig dat hij ruimte kan maken onder een helft van het zitvlak bij een zittende houding. Bij een liggende houding is een kanteling noodzakelijk. 89

10 Passieve lift (de tillift) Het woord passief slaat op de mobiliteitsklasse D-E van de cliënt. De cliënt hoeft niet over enige spierkracht te beschikken. Daar waar mogelijk wordt wel om medewerking gevraagd om de fysieke belasting bij het aanbrengen van de tilband te minimaliseren. Met de tillift worden de cliënten, ondersteund door de tilband, verplaatst van lig naar zit of van zit naar zit. Ad 2 Het vierpuntsjuk (een clip met paddestoel verbinding) Het vierpuntsjuk is een tilsysteem met paddestoelbevestiging, waar de clip op bevestigt wordt. Er zijn verschillende modellen van vierpuntsjukken op de markt onder andere volwassen- en kinderjuk. Kenmerk van een vierpuntsjuk is, dat de houding van de cliënt, wanneer deze los komt van zijn ondergrond, tijdens het tillen van houding kan veranderen. Deze positieverandering kan zowel mechanisch als elektrisch tot stand worden gebracht. In de dagelijkse praktijk verdient het electrisch kanteljuk de voorkeur. De voordelen en beperkingen van het vierpuntsjuk worden bepaald door het model van het juk. Zo zal het ene model meer afstand mogelijk maken tussen de cliënt en het juk dan het andere model. A. Soorten tilliften Er zijn verschillende soorten tilliften op de markt. Tilliften zijn als volgt in te delen: 1. Tweepuntsjuk 2. Vierpunts (elektrisch) kanteljuk Het tiljuk is het systeem waarin de cliënt door het bevestigen van de tilband getild wordt. Bij de aanschaf van tilliften is het tiljuk van doorslaggevende betekenis. De doelgroep bepaalt vanuit de mobiliteit, de mogelijkheden en beperkingen, welk tiljuk het meest adequaat en comfortabel tilt. Om die reden worden de verschillen uitgelegd. 3. Verrijdbare tilliften versus plafondlift systemen Ad 1. Het tweepuntsjuk (haak met lus verbinding) Een tweepuntsjuk wordt ook wel vergeleken met een klerenhanger. Er zijn twee punten (haken), waar de tilband door lussen aan bevestigd kan worden. Kenmerk van een tweepuntsjuk is dat de houding van de cliënt bepaald wordt door het gebruik van de lussen. Wanneer de cliënt los komt van zijn ondergrond, is houdingsverandering in de lift niet meer mogelijk. Algemeen kan het volgende over het vierpuntjuk verteld worden: Mechanisch vierpuntsjuk: Dit tiljuk werkt op basis van de zwaartekracht. Dit betekent dat de hulpverlener de cliënt goed in de tilband moet plaatsen. Wanneer deze voorwaarde wordt nagekomen, kost het positioneren van het mechanische vierpuntsjuk geen kracht. In praktijk blijkt dat de hulpverlener met regelmaat de tilband niet exact op de stuit aanbrengt, waardoor kracht inspanning vereist is om de positie van de cliënt in het tiljuk te veranderen. Elektrisch vierpuntsjuk: Door de elektrische bediening van het vierpuntsjuk door de afstandsbediening en/of bediening in het juk, kan de hulpverlener zonder enige krachtsinspanning de cliënt van houding veranderen tijdens het tillen. Dit biedt als voordeel dat de hulpverlener ten alle tijden de houding van de cliënt kan bijsturen bij het verplaatsen. In de praktijk heeft dit juk de voorkeur. Voordelen tweepuntsjuk - Voor zelfstandig gebruik door cliënt door het gemakkelijk aan kunnen brengen van lussen. Denk hierbij aan cliënten met een lage dwarslaesie, (onder)beenamputaties - Bij extreme spasticiteit van de cliënt kan door het spelen met de lusinstelling bij een bepaalde doelgroep het spasme onderdrukt worden - Eenvoudig in gebruik Beperkingen tweepuntsjuk - De houding tijdens de transfer kan niet worden gewijzigd als de cliënt vrij is van de onderlaag - Duidelijk uitleg van het gebruik van de lussen, omdat vooraf bepaald dient te worden hoe de cliënt getild moet worden (in zithouding, of half zit-/lighouding) - Bij sommige tilliften kan er verlies van tilhoogte optreden door de zittende positie van de cliënt in de lift. Tevens heeft dit te maken met de uitlading en reikwijdte van de tillift 94

11 7.3. Algemene werkwijze; gebruik van handschoenen Het gebruik van de juiste hulpmiddelen bij het aantrekken van steunkousen ontlast zowel cliënt als hulpverlener. De Praktijkrichtlijnen geven aan dat bij kousen van drukklasse 2 of hoger altijd een hulpmiddel gebruikt moet worden. Geschikte hulpmiddelen zijn: steunkousenaantrekkers, steunkousenuittrekkers, huishoudhandschoenen en wondverzorgingskrukjes en (in hoogte verstelbare) verzorgingskrukken. Het dragen van handschoenen door degene die de kousen over het lichaamsdeel verplaatst is sterk aan te bevelen. Dit kan zowel de cliënt zelf zijn, als ook de hulpverlener. Dergelijke handschoenen vergroten de grip op de steunkous. Hierdoor kan meestal worden volstaan met het op duwen van de steunkous, in plaats van eraan te moeten trekken Steunkousenaantrekker (zie ook A,B,C,D.) Steunkousenaantrekkers bestaan in meerdere soorten en maten. De bij de steunkousen meegeleverde stoffen puntzakjes zijn onvoldoende voor een gezonde werkwijze. Goede hulpmiddelen bestaan uit zeer gladde stof in meerdere lagen. Voor steunkousen met een open en gesloten teen bestaan meerdere uitvoeringen en maten. 102

12 Douchestoel/douchetoiletstoel De douchestoel of -kruk is er voor cliënten die niet zo lang kunnen staan maar verder alle handelingen zelfstandig kunnen uitvoeren. Is dit niet het geval, dan kan gebruik gemaakt worden van een in hoogte verstelbare douche(toilet)stoel. Deze is verrijdbaar zodat de cliënt bijvoorbeeld vanuit bed naar de douche verplaatst kan worden. Daar kan met de hoog/laag functie beter hulp worden geboden bij aan- en uitkleden, wassen en eventueel toiletgebruik. Daarnaast zijn er ook douchetoiletstoelen met een kantelmechanisme, waarbij de cliënt door elektrische bediening in verschillende posities gebracht kan worden, zoals de ligpositie waar de benen ondersteund worden. Daarnaast zijn er ook douchetoiletstoelen met een positie waarbij de stuit van de cliënt vrijkomt van de stoel wat veel voordeel oplevert bij de verzorgende handelingen Douchebrancard (hoog/laag verstelbaar) Dit hulpmiddel is uitstekend te gebruiken voor cliënten die in liggende positie gewassen moeten worden. De transfer van bed naar de brancard en weer terug gebeurt zonder handmatig tillen (zie ). De brancard is verkrijgbaar in verschillende lengtes en met een elektrische of mechanische hoog/laag bediening. De elektrische verdient de voorkeur. Er bestaan ook hulpmiddelen waarbij je met een voetpedaal het middendeel van de brancard omhoog brengt waardoor de cliënt kantelt. Bij aanschaf moet het volgende in acht worden genomen: Zijkanten gemakkelijk en volledig wegklapbaar, bedieningsmogelijkheden aan 2 kanten, de manoeuvreerbaarheid, beremming van de wielen (liefst centraal), eenvoud van schoonmaken. 106