Inleiding Slapen, wat is dat precies?
|
|
- Anneleen Adam
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1
2 Inleiding Deze folder is bedoeld voor ouders die niet altijd toekomen aan een goede nachtrust. Niet omdat ze te hard werken, of omdat ze graag tot in de vroege uurtjes naar de televisie kijken, maar omdat hun kinderen dat niet toelaten. Deze folder is voor ouders met kinderen die een slaapprobleem hebben. Slapen, wat is dat precies? Slapen heeft verschillende functies. Niet alleen lichamelijk hebben wij het nodig om te bekomen van alle inspanningen van overdag, maar ook psychisch hebben we in onze slaap heel wat te verwerken. Al die dingen die we overdag beleven en observeren hebben heel wat impact op ons, vooral bij kinderen. Ze worden voortdurend geconfronteerd met nieuwe dingen. Zo is een dag in de kleuterklas gevuld met honderden opdrachten, losse gesprekjes en allerhande geluiden. Die indrukken worden in de slaap verwerkt en opgeslagen in het geheugen. 2
3 Tijdens het slapen wisselen verschillende fasen elkaar af. Er zijn twee vormen van slaap; de droomslaap en de diepteslaap. Bij volwassenen begint het slaappatroon met de diepteslaap gevolgd door de droomslaap. Tijdens die droomslaap treden dromen op en wordt informatie verwerkt. Het is belangrijk om te dromen, onvervulde wensen worden werkelijkheid, spanningen krijgen een kans om te ontladen en behoeften worden toch nog ingewilligd. Het slaapritme van een kind ziet er anders uit dan dat van een volwassene. Bij een volwassene duurt de slaapcyclus (een diepteslaap gevolgd door de droomslaap) ongeveer 90 minuten. Bij een kind duurt zo n slaapcyclus slechts 45 minuten. Dat betekent dat een kind dus het dubbel aantal slaapcycli heeft. Tijdens de overgang van de ene slaapcyclus naar de andere wordt men vaak even wakker. Het gevolg is dat het kind vaker dan een volwassene s nachts wakker kan worden. Dit is heel normaal. Zowel volwassenen als kinderen worden een paar keer per nacht wakker. Wij merken dit nog niet meer. We draaien ons om en slapen verder. Een kind moet ook leren om vanzelf terug in slaap te vallen. En in dit leerproces hebben ouders een belangrijke opdracht. 3
4 Want door allerlei omstandigheden leren kinderen soms dat in slaap vallen slechts gaat als mama naast hen ligt. Als ze dan s nachts wakker worden kunnen ze pas weer inslapen als mama naast hen ligt. Tenslotte nog dit. De slaapbehoefte van elk kind is verschillend. Sommige kinderen hebben meer slaap nodig dan anderen. Om een beter zicht te krijgen op de slaapbehoefte van je kind, kan je een tijdje een slaapkaart bijhouden.blijkt dat je kind weinig slaap nodig heeft, zal je je daar bij moeten neerleggen. mama 4
5 Wat is een slaapprobleem? Laten we het zo proberen te omschrijven: «zodanig afwijkend slaapgedrag dat er voor ouders een probleem ontstaat» Het begin van een slaapprobleem is soms moeilijk te achterhalen. Als ouder heb je vaak pas na een tijdje door dat er iets niet in orde is. Je moet een paar keer per nacht uit je bed, je bent s morgens moe en prikkelbaar, je kan je niet concentreren op je werk en je hoopt dat de volgende nacht beter wordt. Maar de volgende nacht begint het liedje opnieuw. En dan ga je je afvragen wanneer het precies begonnen is; dat slaapprobleem van je kind De oorzaak van een slaapprobleem is niet steeds eenvoudig te achterhalen. Er zijn immers drie belangrijke factoren die hierin mee kunnen spelen; het kind, de ouders en de omgeving. Laten we dit even verduidelijken. 5
6 Kindfactor Een kind kan niet slapen omdat zijn uur van slapen gaan voortdurend verandert. Vb. Sam (4 maanden) gaat de ene avond om 20 00u slapen, de volgende avond om en dan weer eens om 21 30u. Lichamelijke oorzaken kunnen een rol spelen. Vb. Je kind krijgt tandjes of was ziek en slaapt daarom slecht. Het kind staat onder zware spanningen. Ook angst hoort bij de ontwikkeling van een kind en kan in verschillende periodes voorkomen. Zo kunnen angstdromen s nachts het gevolg zijn van het verwerken van de prikkels van overdag. Prenatale omstandigheden vb. zo stelde men bij een groep van slechte slapers van 14 maanden vast dat hun bevalling langer geduurd heeft dan die van een groep goede slapers. 6
7 Ouderfactor Ouders die zelf slaapproblemen hebben brengen vaak veel begrip op voor hun kind. Hierdoor kunnen ze ongewild de problemen in stand houden met als gevolg dat het slaapprobleem hardnekkiger wordt. Persoonlijke problemen van de ouders kunnen leiden tot spanningen die zij onbewust overdragen op de kinderen. Kinderen met slaapproblemen kunnen bij ouders onzekerheid oproepen, soms ook angst en schuldgevoelens. (Wat doe ik verkeerd?) Die onzekerheid kan leiden tot het minder consequent omgaan met het kind waardoor slaapproblemen ongewild in stand gehouden worden Omgevingsfactor Er zijn bepaalde dagen waar een kind gespannen naar uitkijkt en waardoor het slecht slaapt. vb. Sinterklaas, of zijn verjaardag Je kind gaat op onregelmatige tijden naar bed omwille van feiten waar je zelf niets aan kan veranderen. vb. Je hebt bezoek of een job met onregelmatige werkuren 7
8 De omgeving kan het voor een kind moeilijk maken om te slapen: je woont in de buurt van een station, er is een feest in de buurt met veel lawaai, er is een hevig onweer. Elk van deze factoren kunnen een rol spelen in het ontstaan of in stand houden van een slaapprobleem. Hoe een slaapprobleem oplossen? Bij elk slaapprobleem is het in eerste instantie belangrijk om de kindfactor en de omgevingsfactor na te gaan. Soms is de oorzaak van het slaapprobleem heel logisch te verklaren. vb. Je kind blijkt allergisch van een bepaalde materie, het is erg gespannen, je woont langs een luchthaven, je wilt dat het tien uren slaapt terwijl hij maar acht uur slaap nodig heeft, Je kan energie steken in de aanpak van het slaapprobleem, maar als de oorzaak ligt in de omgeving of in het kind zelf, is dit verloren energie. 8
9 Daarnaast is het belangrijk om de eigen slaapbehoefte van je kind te leren kennen en je daaraan aan te passen. Je kan vb. een slaapkaart invullen om er een beter zicht op te krijgen. Vind je echter geen aanwijsbare reden binnen de omgeving of in het kind zelf, dan is de oorzaak vaak terug te brengen tot het vragen om aandacht. Door hun gedrag kunnen kinderen op twee manieren aandacht vragen: Vb je dochter luistert van de eerste keer, de kinderen spelen een half uur zonder ruzie te maken, of ze ruimen hun speelgoed op zonder dat je het moet vragen, enz Met dit gedrag vragen kinderen op een gewenste manier aandacht. Het is belangrijk dit gedrag te belonen met een complimentje, een extra snoepje, een knuffel of een dikke zoen. Kinderen die voor hun positief gedrag weinig beloond worden met aandacht of althans het gevoel hebben er niet méér mee te winnen gaan op zoek naar een andere manier om die zo begeerde aandacht te krijgen. 9
10 Ze gaan ongewenst gedrag vertonen; niet luisteren, ruzie maken, zeuren. Want hoe je het ook draait of keert: we zetten sneller ons strijkijzer aan de kant om twee ruziënde broers uit mekaar te halen dan om twee rustig spelende broers een kus te geven als beloning. Kinderen die s nachts om hun ouders roepen, die heel hard huilen als je de kamer verlaat, die terug uit hun bed komen. Dit zijn allemaal situaties die vaak terug te brengen zijn tot het vragen van aandacht op een ongewenste manier. Ze hebben voor het inslapen lekker knus bij mama gezeten en vinden de gedachte om alleen te gaan liggen in hun bed zonder die aandacht onaangenaam. Daarom zoeken ze naar een manier om die aandacht te verlengen. Let wel; aandacht geven hoeft niets steeds positieve aandacht te zijn. Ook boos worden, tien keer in de kamer gaan om te kijven, of schreeuwen zijn manieren om kinderen aandacht te geven en door deze 10
11 aandacht worden ze ook beloond. Het zijn namelijk allemaal woorden, emoties en tijd die mama en papa speciaal naar hun richten. Ongewenst gedrag is aangeleerd gedrag. Aangeleerd ongewenst gedrag kan je als ouder afgrenzen en omvormen tot gewenst gedrag. Hier volgt een stappenplan met heel concrete tips rond de aanpak van een slaapprobleem dat ontstaan is uit het vragen van aandacht. Als start Vanaf drie - vier maanden moeten baby's leren zelfstandig in slaap te vallen. Lukt dit niet ga dan na of reden van het slaapprobleem niet in de omgeving of in het kind zelf terug te vinden is. Sluit daarbij zeker een medische oorzaak uit! Kies een vast bedtijdmoment (hou hierbij rekening met de slaapbehoefte van het kind) vb. elke dag om 19 OO 11
12 Waarschuw vijf minuten op voorhand dat het tijd wordt om te gaan slapen Voorzie in hun primaire behoefte vb. heeft hij genoeg gedronken, gegeten, is hun luier zuiver of moeten ze nog eens op het potje, Hou je aan een vast bedritueel; herhaal de handelingen die je doet elke dag in dezelfde volgorde. vb. in de slaapkamer samen de gordijnen toe trekken een dikke knuffel geven in bed leggen en de teddybeer toestoppen welterusten zeggen en uit de kamer gaan Sla a p wel Maak de kamer in de zomermaanden donker 12
13 Is je kind oud genoeg dan kan je afspreken dat hij op zijn kamer blijft totdat je hem komt halen Kijk erop toe dat je kind geen beloning krijgt voor zijn vroeg opstaan vb. Mama komt bij hem liggen. Kweek de discipline om zelf ook eens op tijd te gaan slapen Spreek met je partner een beurtrol van opstaan af zodat ieder eens kan uitslapen 13
14 14
15 Algemeen stappenplan slaapproblemen Hoe pak je hard huilen aan? - Reageer niet meteen maar wacht even. - Check eventueel op afstand. bv. doe de deur op een kier en kijk vanaf de deur of er iets scheelt - Blijft hij wenen controleer dan bij jongere kinderen even kort of de luier niet vuil is, of hij goed liggen maar probeer hem niet uit bed te halen En als het huilen blijft duren - Hoe moeilijk het ook is, probeer het te negeren Dit betekent niet dat je helemaal niets mag doen. Je mag je kind laten weten dat je er nog bent zodat het niet angstig wordt. Maar tegelijkertijd moet je je kind ook leren dat er niets is om angstig voor te zijn en dat het alleen kan slapen. 15
16 Hoe doe je dit dan? Er bestaan twee manieren om dit aan te pakken. - Je gaat naar je kind - Je zegt kordaat dat hij moet slapen (een korte zin van maximum zes woorden). Doe dit koel, krachtig en zakelijk. vb. Tim, ik wil dat je slaapt - Dit bezoekje mag maximum 15 seconden duren - Als je binnengaat mag je geen oogcontact maken - De eerste avond(en) ga je om de twee minuten binnen en je zegt niet meer dan telkens die vaste zin - Je houdt dit vol totdat hij uiteindelijk slaapt - Dit bouw je geleidelijk af; de tweede avond roep je je zin om de drie minuten, de volgende avond om de vier minuten, enz.. 16
17 Ik wil dat je slaapt OF - Je gaat bij de slaapkamerdeur zitten. Opgepast, het is belangrijk dat je kind je niet ziet! - Roep je vaste zin maar ga niet binnen - Deze zin roep je de eerste avonden om de twee minuten - Ook dit bouw je geleidelijk af Specifieke situaties Voedingen Van zes tot acht maanden zijn nachtvoedingen niet meer nodig Je bouwt dit af door geleidelijk aan minder melk in de fles te doen en het kind ook elke keer iets langer te laten wachten. 17
18 18
19 Wat als hij uit zijn bed komt? - Til hem op en breng hem terug naar bed. - Blijf kordaat, koel krachtig zakelijk. - Spreek enkel je vaste zin uit. - Probeer niet boos te worden. - Indien mogelijk geen oogcontact maken. - Leg je hem neer en hij klampt zich aan je vast dan maak je hem rustig los en verlaat je zo snel mogelijk de kamer. Wat als hij zo hard huilen dat hij moet braken? - Haal hem uit zijn bed. - Praat niet tegen hem; niet troosten of boos worden. - Ververs lakens en kleren. - Leg hem terug in bed. - Herhaal je zin en ga uit de kamer. 19
20 Wat als hij angstig is? - Ga naar hem toe en stel het kort gerust. Dit mag niet langer dan drie minuten duren. - Als hij wat ouder is kan je hem een vast knuffeldier geven die je zogezegd levend maakt en die bij het kind blijft - Als hij blijft roepen dat hij schrik heeft, kies dan voor de aanpak die onder algemene stappenplan beschreven staat. Het is inderdaad moeilijk om zo beperkt te reageren als je weet dat je kind angstig is. Toch is het ook belangrijk dat je kind deze angst leert overwinnen. Het angstgevoel kan echt zijn doch ook als middel om aandacht te vragen. Wat als hij daarvoor altijd tussen jullie in heeft gelegen en je nodig heeft om terug in te slapen? - Geef een object van mama of papa mee vb. sjaaltje - Leg een opgerold dekentje of een donsdekentje in zijn bed. Als hij zich s nachts omdraait heeft hij het gevoel tegen je aan te liggen. 20
21 Nog enkele belangrijke aandachtspunten; Kinderen die altijd geleerd hebben dat mama komt als ze huilen reageren heel hevig als mama plots alleen nog maar roept en niet meer bij hen komt liggen. Het is alsof ze denken mama hoort mij niet, ik zal er nog een schepje bovenop doen Soms proberen kinderen dingen die ze daarvoor nog nooit gedaan hadden vb. met het hoofdje tegen de kant van het bed slaan. Het negatieve gedrag wordt dus versterkt. Probeer daarom te voorzien dat ze zich niet kunnen bezeren. Laat je ook niet vangen door dit nieuwe gedrag. Als je erop reageert en je gaat ze troosten leert je kind dat ze volgende keer met haar hoofd moet slaan om je aandacht te krijgen. Bereid je er dus op voor dat de eerste nachten het zwaarste gaan zijn. Het probleem verergert vaak vooraleer verbetering zichtbaar wordt. Het is een goede keuze om te beginnen in het weekend of in de vakantie en om eventueel andere kinderen een nachtje te laten logeren bij oma. Om een goed nachtritme te krijgen, moet je tegelijkertijd ook werken aan een regelmatig dagritme. Dit betekent dat elke dag ongeveer hetzelfde patroon dient gevolgd te worden; opstaan, eten, wassen, school, eten, spelen, badje nemen en dan als laatste slapen. Dit patroon maakt dat slapen ook maar iets gewoons is in de rij van handelingen. In deze dagstructuur is aandacht geven op gewenst gedrag een 21
22 zeer belangrijk aandachtspunt. Leer je kind overdag te belonen voor zijn gewenst gedrag en ontzeg je kind s avonds en s nachts aandacht omwille van zijn negatief gedrag. Als je een partner hebt is het nodig deze aanpak samen door te praten. Wederzijdse ondersteuning is enorm belangrijk. Jullie moeten je er samen doorslaan. Realiseer je dat doordat je zo moe bent en doordat het gehuil van je kind de stressthermometer sterk omhoog doet gaan, ruzies en discussies niet uit te sluiten zijn. Probeer door de dag extra zorg voor mekaar te dragen. Spreek af dat je om beurt uitslaapt en probeer de discipline aan te kweken om zelf ook op tijd te gaan slapen. 22
23 Besluit Slaapproblemen vragen enorm veel energie van ouders. Je hebt overdag gewerkt, eten gemaakt, je bent met de kinderen bezig geweest, je bent moe en wil eigenlijk het liefst op je gemak zijn met je partner of alleen. Maar dan heb je niet op je zoon of dochter gerekend die het liefst de dag nog eventjes verlengt of die 's nachts veel van je vraagt. Niet alleen je dagelijks leven organiseren, maar ook het oplossen van slaapproblemen vraagt enorm veel energie. Hierboven probeerde we om een aantal tips mee te geven. Probeer het eens en bovenal probeer het consequent toe te passen. Er is immers niets dat zo hardnekkig blijft standhouden als gedrag dat maar heel af en toe wordt beloond. Succes! Voor verdere informatie kan u altijd terecht bij de opvoedingswinkel in Genk, grotestraat Tel: 089/ of info@opvoedingswinkel.be 23
24 Verantwoordelijke uitgever Opvoedingswinkel Tel : 089/ of 41 v.z.w. PAS Fax: 089/ grotestraat 31 info@opvoedingswinkel.be 3600 Genk Literatuur Mama ik kan niet slapen: Ludo Driesen Had me dat eerder verteld: Van der Ploeg En als we nou weer eens gewoon gingen opvoeden Feddema & Wagenaar Tekeningen: J. Rutten Referenties Bovenstaande boeken 24
Naar bed, naar bed, zei Duimelot. Als slapen bij je peuter niet vanzelf gaat.
Naar bed, naar bed, zei Duimelot. Als slapen bij je peuter niet vanzelf gaat. www.campuso3.be info@campuso3.be T 089 36 79 40 Inleiding Deze folder is bedoeld voor ouders die niet altijd toekomen aan
Nadere informatieSlaapwel baby. Hoeveel slaapt een baby?
Slaapwel Slaapwel baby Net zoals volwassenen slapen ook niet alle kinderen even gemakkelijk of regelmatig. In deze brochure vind je meer informatie over goede slaapgewoontes en krijg je tips voor een gezonde
Nadere informatieSlaapproblemen. Print. deze. Heel wat kinderen hebben een periode waarin ze niet. folder. goed slapen. In de meeste gevallen gaat dat vanzelf weer
Slaapproblemen Print Heel wat kinderen hebben een periode waarin ze niet deze goed slapen. In de meeste gevallen gaat dat vanzelf weer folder over. Slaapproblemen kunnen voor veel problemen zorgen. Het
Nadere informatiejeugdgezondheidszorg En nu lekker slapen! Hoi wereld... hier ben ik www.icare.nl
jeugdgezondheidszorg En nu lekker slapen!... hier ben ik www.icare.nl Informatie voor ouders/verzorgers Veel kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar maken een kortere of langere periode door van weinig
Nadere informatieLuisteren, hoe leren kinderen dat?
Leren luisteren Luisteren, hoe leren kinderen dat? Kinderen hebben grenzen en regels nodig. Ze zorgen voor duidelijkheid en veiligheid en ze leren hen omgaan met anderen. Verwacht niet van kinderen dat
Nadere informatieLekker slapen. Tips voor een goede (nacht)rust
Lekker slapen Tips voor een goede (nacht)rust Slaap: onmisbaar voor lichaam en geest. We hebben rust nodig om te herstellen van de dag. Bij kinderen is slapen daarnaast belangrijk voor een goede groei.
Nadere informatieSlaap Kindje Slaap. Illustrator: Fiep Westendorp
Slaap Kindje Slaap Illustrator: Fiep Westendorp Normale slaapontwikkeling peuter: Een peuter van 18 maanden tot twee jaar slaapt gemiddeld 11 tot 12 uur s nachts en twee uur overdag. Tot de leeftijd van
Nadere informatieMámááááááá!!! Slapen en slaapmoeilijkheden bij kinderen van 4 tot 10 jaar.
Mámááááááá!!! Slapen en slaapmoeilijkheden bij kinderen van 4 tot 10 jaar. Lekker geslapen? Je kind heeft slaap nodig om goed te groeien. Uit onderzoek blijkt dat veel kinderen tussen 4 en 10 jaar niet
Nadere informatieLekker slapen. Tips voor een goede (nacht)rust
Lekker slapen Tips voor een goede (nacht)rust Slaap: onmisbaar voor lichaam en geest. We hebben rust nodig om te herstellen van de dag. Bij kinderen is slapen daarnaast belangrijk voor een goede groei.
Nadere informatieLekker slapen. Tips voor een goede (nacht)rust
Lekker slapen Tips voor een goede (nacht)rust Slaap: onmisbaar voor lichaam en geest. We hebben rust nodig om te herstellen van de dag. Bij kinderen is slapen daarnaast belangrijk voor een goede groei.
Nadere informatie1. realistische verwachtingen 2. puber 'in zijn vel' 3. opvoedingsstrategieën 4. slapen
1. realistische verwachtingen 2. puber 'in zijn vel' 3. opvoedingsstrategieën 4. slapen MÁMÁÁÁÁÁÁÁ!!! Slapen en slaapmoeilijkheden bij kinderen van 4 tot 10 jaar. LEKKER GESLAPEN? Je kind heeft slaap nodig
Nadere informatieAntwerpen. Leren luisteren
Antwerpen Leren luisteren Luisteren, hoe leren kinderen dat? Grenzen Grenzen zorgen ervoor dat je kind veiligheid en zekerheid ervaart. Zo weet hij wat mag van mama en papa en moet hij niet steeds aftoetsen
Nadere informatieSlaapproblemen? Gezonde slaap
Dit is een folder van www.orthoconsult.nl geschreven door dhr. drs. Ard Nieuwenbroek, trainer/ therapeut bij Ortho Consult. Deze folder is op een aantal punten aangepast en aangevuld door de stressbegeleiders
Nadere informatieHelp, ik kan niet slapen! Slaapproblemen bij jongeren
1 Help, ik kan niet slapen! Slaapproblemen bij jongeren 2 Help, ik kan niet slapen! Slaapproblemen bij jongeren Slaap jij ook zo slecht? Uit onderzoek blijkt dat één op de tien jongeren zo nu en dan last
Nadere informatieSoms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram,
Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, mijn kleine broer Dat is niet van mij mama Dan zegt ze
Nadere informatieSlapen een probleem (4-12 jaar)
Slapen een probleem (4-12 jaar) 1 2 Slapen een probleem (4-12 jaar) Voldoende slaap belangrijk! Iedereen heeft slaap nodig. Voldoende slaap geeft een uitgerust en fit gevoel. Onvoldoende slaap leidt tot
Nadere informatieSlaapproblemen. GGD Regio Nijmegen
Slaapproblemen GGD Regio Nijmegen Slaapproblemen Problemen met het slapen, komen bij kinderen regelmatig voor. Als uw kind moeite heeft met slapen, is het goed om na te gaan waardoor dit komt. In deze
Nadere informatieGIDS. voor een. rustige nacht
GIDS voor een rustige nacht Lekker geslapen? Lekker slapen en uitgerust wakker worden. Voor veel mensen is het een verre droom. Naar schatting één op de vijf mensen in ons land kampt geregeld met slaapproblemen.
Nadere informatieSlaapproblemen? Een aantal feiten. Gezonde slaap. Soorten Slecht Slapen
Niet waar Soms waar Wel waar Slaapproblemen? Een aantal feiten Uit onderzoek blijkt dat èèn op de 10 jongeren zo nu en dan last heeft van slaapproblemen. Dit kan iedereen overkomen en eigenlijk is het
Nadere informatieEten, slapen & zindelijk worden
Eten, slapen & zindelijk worden Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien,
Nadere informatieLeren luisteren. over opvoeden gesproken - Tips voor ouders
Leren luisteren over opvoeden gesproken - Tips voor ouders? Leren luisteren Grenzen Grenzen zorgen ervoor dat je kind zich veilig en zelfzeker kan voelen. Zo weet hij wat van mama en papa mag en moet hij
Nadere informatieWanneer zijn de kinderen klaar voor een zindelijkheidstraining? Kinderen zijn mogelijk klaar voor een zindelijkheidstraining wanneer ze:
Zindelijkheidstraining Net als de meeste ouders kijkt u misschien uit naar de dag dat uw kind geen luiers meer nodig heeft. Uw kind zindelijk maken kan een enorme opgave lijken, vooral wanneer familie,
Nadere informatieOPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS. 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters
OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters Leuk dat je ons e-book hebt gedownload! In dit e-book vertellen we je graag meer over opvoeden. Want het opvoeden van je kind(eren)
Nadere informatieZindelijk worden. De hele dag droog blijven. Positief opvoeden Drenthe
Zindelijk worden De hele dag droog blijven Positief opvoeden Drenthe Zindelijk worden De hele dag droog blijven Elke ouder is blij als er geen luiers meer op het boodschappenlijstje staan. Het betekent
Nadere informatieBaby-lichaamstaal. Albert Schweitzer ziekenhuis kinderafdeling december 2003 pavo 0301
Baby-lichaamstaal Albert Schweitzer ziekenhuis kinderafdeling december 2003 pavo 0301 Inleiding Via deze folder vertellen we u wat over de lichaamssignalen die uw baby geeft: baby-lichaamstaal is méér
Nadere informatieAdviezen om beter te slapen
Adviezen om beter te slapen U heeft last van slapeloosheid. Dit is een veel voorkomende klacht, waarvoor vaak geen duidelijke oorzaak te vinden is. In deze folder leest u tips om beter te kunnen slapen.
Nadere informatieOver slapen, (teveel) huilen en regelmaat
VERZORGING Over slapen, (teveel) huilen en regelmaat voor ouders met een baby tot 3 maanden 2 Waarom huilt een baby? Alle baby s huilen en dat is een gezonde zaak. Het is normaal. Huilen hoort bij de ontwikkeling
Nadere informatieOver slapen, (teveel) huilen en regelmaat
VERZORGING Over slapen, (teveel) huilen en regelmaat voor ouders met een baby tot 3 maanden Waarom huilt een baby? Alle baby s huilen en dat is een gezonde zaak. Het is normaal. Huilen hoort bij de ontwikkeling
Nadere informatieOver peuters en kleuters
Over peuters en kleuters Even terugdenken aan onze eigen puberteit Stemmingswisselingen Boos worden om niets Ruzie maken over niets Met de deuren slaan voor aandacht Experimenteergedrag Grenzen af tasten
Nadere informatieMoeilijke eters 800398 / augustus 2012 Ikazia Ziekenhuis
1 Eetproblemen bij kinderen Sommige kinderen zijn zeer moeilijke eters. Voor ouders en kind kan dit heel lastig zijn. Ouders proberen van alles. Ouders zijn angstig dat hun kind niet genoeg binnen krijgt
Nadere informatieSlaapproblemen bij kinderen tips en adviezen
Slaapproblemen bij kinderen tips en adviezen Slaapproblemen komen veel voor bij kinderen in de leeftijd van 3 tot 6 jaar. Ze kunnen ouders veel half doorwaakte nachten bezorgen. Ook het naar bed gaan en
Nadere informatieSlaapstoornissen bij ouderen
Slaapstoornissen bij ouderen Een goede nachtrust is belangrijk. Tijdens de slaap krijgt het lichaam de tijd om te herstellen. Daarnaast lijkt slaap ook invloed te hebben op het geheugen. Met het ouder
Nadere informatieSlaapstoornissen bij ouderen
Slaapstoornissen bij ouderen Een goede nachtrust is belangrijk. Tijdens de slaap krijgt het lichaam de tijd om te herstellen. Daarnaast lijkt slaap ook invloed te hebben op het geheugen. Met het ouder
Nadere informatieHuilen als communicatiemiddel
Huilen als communicatiemiddel Vanaf de geboorte hebben baby s mogelijkheden om te communiceren. Het communiceren verloopt in het begin heel onbeholpen: door te huilen, zuigen en kijken. Later door zich
Nadere informatieMet het hele gezin gezond het nieuwe jaar in
Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in LINDA AMMERLAAN KINDERVOEDINGSCOACH Inleiding Wie ben ik? Als moeder van 2 kinderen weet ik hoe lastig het is om in deze tijd je kinderen gezond te laten opgroeien.
Nadere informatieDe meeste kinderen worden vanzelf droog zonder dat je er als ouder een inspanning voor moet leveren. Plots komen ze zeggen ik moet pipi.
1 De meeste kinderen worden vanzelf droog zonder dat je er als ouder een inspanning voor moet leveren. Plots komen ze zeggen ik moet pipi. Je zet ze op het potje en daarna heb je nooit meer een natte broek.
Nadere informatieAls je het niet meer ziet zitten...
Infobrochure Als je het niet meer ziet zitten... Omgaan met een huilende baby mensen zorgen voor mensen Inhoud Als je het niet meer ziet zitten...4 Huilen...5 Als huilen een probleem is...6 Voeden...6
Nadere informatieVier op de tien slaapt slecht Bijlage
1) Grafieken en tabellen Vier op de tien slaapt slecht Bijlage Grafiek 1: Stellingen over slaap (totale groep 3.297 personen) Kijk naar jezelf (op een gemiddelde dag) en duid aan in welke mate je het eens
Nadere informatieSlaapproblemen op de peuterleefijd
Slaapproblemen op de peuterleefijd Slaapproblemen op peuterleeftijd Moeite hebben met slapen komt op de peuterleeftijd vaak voor. En dat is niet zo gek. Peuters zijn actief en willen graag oefenen wat
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd 0 tot 4 jaar
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd 0 tot 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met
Nadere informatieVERSLAG SLAAP-ENQUÊTE
Staatsbaan 190 Pontstraat 20 Looierijstraat 3 Tel. : 09/388.69.41 Fax : 09/245.94.38 e-mail : info@vbszulte.be www.vbszulte.be VERSLAG SLAAP-ENQUÊTE september 2008 1 1P 1K 2K 3K 1L 2L 3L 4L 5L 6L ALGEMEEN
Nadere informatiePapa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.
Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben
Nadere informatieLESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com
Samenvatting: Bij dit boek zijn een aantal downloads beschikbaar. Liesbet Slegers heeft deze speciaal getekend als aanvullend educatief materiaal. Het doel van de download ballon is verhaalbegrip en woordenschat
Nadere informatieLESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com
Samenvatting: Bij dit boek zijn een aantal downloads beschikbaar. Liesbet Slegers heeft deze speciaal getekend als aanvullend educatief materiaal. Het doel van de download ballon is verhaalbegrip en woordenschat
Nadere informatieRust, regelmaat en eenduidigheid bij baby s Praktische adviezen
Rust, regelmaat en eenduidigheid bij baby s Praktische adviezen Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Inleiding 1 Veiligheid en voorspelbaarheid 1 Rust 2 Regelmaat 2 Eenduidigheid 2 Communicatie
Nadere informatieIk heb een nieuw horloge, zegt papa. Kijk.
Prent 1 Sst, ik hoor iets! Prent 1. Sst, ik hoor iets! Said en Jamal zitten aan tafel te eten. Samen met papa en mama. Ik heb een nieuw horloge, zegt papa. Kijk. Papa laat het horloge zien. Het is een
Nadere informatieDEEL 2 ACHTERGRONDINFORMATIE
DEEL 2 ACHTERGRONDINFORMATIE ACHTERGRONDINFORMATIE 2.1 Achtergrond Slaap bij kinderen Kinderen komen in hun eerste levensjaren bijna elke dag in aanraking met dingen die ze nog moeten leren of ontdekken.
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieSlaapwel. over opvoeden gesproken - Tips voor ouders
Slaapwel over opvoeden gesproken - Tips voor ouders Slaapwel Slapen, het ene kind doet dit beter dan het andere. Een wondermiddel om elk kind goed te laten slapen, bestaat echter niet. Hoe slapen kinderen
Nadere informatieOp basis van onderstaande items kan je nagaan welke toegevoegde waarde de trainingen
Beste webbezoeker, Op basis van onderstaande items kan je nagaan welke toegevoegde waarde de trainingen Selfcoaching for business Selfcoaching voor privé gebruik Slaapschool voor jou kunnen hebben. Per
Nadere informatieInformatie en advies voor ouders
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders 1 2 Wist u dat de gevolgen van het zien of horen van geweld in het gezin net zo groot zijn als zelf geslagen worden? Ook als het geweld gestopt
Nadere informatieMijn baby heeft een voorkeurshouding... Wat nu?
Mijn baby heeft een voorkeurshouding... Wat nu? Adviezen voor de hantering van uw baby Als uw baby in de eerste levensmaanden altijd met z n hoofd op dezelfde kant ligt, kan hij een afgeplat hoofd krijgen.
Nadere informatieKinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin
Kinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin Opzet van de lezing Welkom Inleiding Theorie, tips en adviezen over opvoeden
Nadere informatieAls opvoeden even lastig is
Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed
Nadere informatieJouw Belang Jouw ouders bespreken gezamenlijk over én met jou wat jouw belang is. Zodat jouw ouders
- Dit basis Kindplan kan als onderdeel worden ingevoegd in het ouderschapsplan of los worden gebruikt door ouders al dan niet met hulp van een professional - Ouders ga na de eerste afspraak met een professional
Nadere informatieTijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.
Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven
Nadere informatieHoofdpijn bij kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Hoofdpijn bij kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl n Hoofdpijn Hoofdpijn bij kinderen komt regelmatig voor. Vaak is de oorzaak duidelijk, bijvoorbeeld slaapgebrek, drukte of lawaai.
Nadere informatieTe vroeg geboren Wat langer geduld
Te vroeg geboren Wat langer geduld Deze folder gaat over het eerste half jaar van het leven van couveusekinderen. Anders? In de eerste zes maanden kunnen couveusekinderen echt anders reageren dan kinderen
Nadere informatieHoe kunt u angst herkennen? Wanneer reden tot zorg?
1 Bang zijn mag! 2 Bang zijn mag! Iedereen is wel eens bang. Angst is een alarm dat afgaat als er gevaar dreigt. Zonder deze waarschuwing zouden we in zeven sloten tegelijk lopen. Deze folder legt in het
Nadere informatieStraffen en belonen. Veronique de Vries Psychologe
Straffen en belonen 1 Veronique de Vries Psychologe HOPON Wat: Opvoeders van kinderen tussen 0 en 12 jaar ondersteunen. Hoe: Adviesgesprekken, infomomenten, thuisbegeleiding, ouder- en kindtrainingen,
Nadere informatieGefeliciteerd. De allerbelangrijkste regel als we het hebben over kinderen en honden is:
Gefeliciteerd. Je bent zwanger en je hebt één of meerdere honden. Het wordt jullie eerste kind. Je bent net bij de verloskundige geweest, het gaat goed met je kindje, en je hebt deze folder meegekregen.
Nadere informatiePubers opvoeden. Veranderingen in de puberteit
Pubers opvoeden Pubers opvoeden De puberteit is de ontwikkelingsfase tussen 10 en 18 jaar. Maar die puberteit is er natuurlijk niet opeens. Vanaf ongeveer 9 jaar kan je al merken dat kinderen beginnen
Nadere informatiePoekie is verdrietig. Want zijn papa en mama gaan scheiden. Geschreven door. Mariska van der Made. Illustraties van. Dick Rink
Poekie is verdrietig Want zijn papa en mama gaan scheiden Geschreven door Mariska van der Made Illustraties van Dick Rink Poekie is een lief klein monstertje van vijf jaar oud. Hij woont samen met zijn
Nadere informatieOmgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl
Door: Jan van den Brand Inleiding Ik krijg veel vragen van hondeneigenaren. Veel van die vragen gaan over de omgang met en de training van de hond. Deze vragen spitsen zich dan vooral toe op: Watt is belangrijk
Nadere informatieOnrustige baby. Moeder en Kind Centrum. Beter voor elkaar
Onrustige baby Moeder en Kind Centrum Beter voor elkaar Inleiding Baby s huilen. Dit is normaal voor een baby. Maar úw kind blijft huilen en niets lijkt daarbij te helpen om uw baby te troosten. Klinkt
Nadere informatieWat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan
Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Alle ouders hebben het beste voor met hun kinderen. Ouders vragen
Nadere informatieTijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling
8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen
Nadere informatieDeze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten.
Ik wil EmoKnallen. Sjoelen en uiten van emoties en gevoelens met jongeren en volwassenen. Benodigdheden: een sjoelbak en sjoelschijven. Te spelen op school, in jongeren en opvangcentra, in het gezin, bij
Nadere informatieTerrorisme en dan verder
Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.
Nadere informatieinhoud 1. Slapen 2. Wat is slapen? 3. Waarom slaap je? 4. Slaapschuld 5. De biologische klok 6. Ochtend en avondmensen 7.
Slaap inhoud 1. Slapen 3 2. Wat is slapen? 4 3. Waarom slaap je? 5 4. Slaapschuld 6 5. De biologische klok 6 6. Ochtend en avondmensen 7 7. Slapen in fasen 7 8. De hoeveelheid slaap 10 9. Inspanning en
Nadere informatieAls ouder wil je het liefst dat je kinderen heel veel leuke dingen doen en minder vaak die dingen die vervelend zijn. Goed samenspelen met andere
Inleiding Als ouder wil je het liefst dat je kinderen heel veel leuke dingen doen en minder vaak die dingen die vervelend zijn. Goed samenspelen met andere kinderen, spontaan zijn, doorslapen, eten wat
Nadere informatieAan tafel. Peuters, kleuters en lagere schoolkinderen
Aan tafel! Aan tafel Als ouder heb je een grote invloed op de eetgewoonten van je kind. Kinderen leren in de eerste plaats eten wat ze hun ouders zien eten en doen jouw eetgedrag na. En dat start al bij
Nadere informatieHelp, mijn papa en mama gaan scheiden!
Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken
Nadere informatieWeer thuis. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Weer thuis Uw kind is opgenomen geweest in het ziekenhuis en gaat nu weer naar huis. Het kan zijn dat thuis meteen alles weer als vanouds is. Het kan ook zijn dat uw kind de ziekenhuisopname moet verwerken.
Nadere informatieSchrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>
Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor
Nadere informatieTIPS OM BETER TE SLAPEN
TIPS OM BETER TE SLAPEN Heeft u last van problemen tijdens het slapen en/of wordt u vaak vermoeid wakker? In deze folder kunt u tips en adviezen vinden voor een betere slaap. Slaapproblemen zijn een vaak
Nadere informatieIk help je wel. illustraties Karlijn Scholten verhaal Isabelle de Ridder
Ik help je wel illustraties Karlijn Scholten verhaal Isabelle de Ridder Deze uitgave is een cadeau van ViaViela aan al onze opvangkinderen en (gast)ouders. Veel voorleesplezier! Juul doet de deur open.
Nadere informatieSlaaphygiene tips voor een gezonde slaap
Slaaphygiene tips voor een gezonde slaap Inleiding Deze folder geeft u informatie over slapeloosheid. Slapeloosheid is een veelvoorkomende klacht. Er zijn mensen die moeite hebben om in slaap te vallen,
Nadere informatieRust en regelmaat voor uw baby. Praktische adviezen
1 Rust en regelmaat voor uw baby Praktische adviezen 2 Rust en regelmaat voor uw baby Praktische adviezen Adviezen over rust en regelmaat voor uw baby en het verminderen van prikkels in de omgeving van
Nadere informatieMijn kind heeft een LVB
Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar
Nadere informatieAls je het niet meer ziet zitten...
Infobrochure Als je het niet meer ziet zitten... Omgaan met een huilende baby mensen zorgen voor mensen 2 Inhoud Als je het niet meer ziet zitten...4 Huilen...5 Als huilen een probleem is...6 Voeden...6
Nadere informatieJezus vertelt, dat God onze Vader is
Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.
Nadere informatiePraten leer je niet vanzelf
jeugdgezondheidszorg Praten leer je niet vanzelf... hier ben ik www.icare.nl Over de spraak-taalontwikkeling van kinderen van 0-4 jaar Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten
Nadere informatieHandleiding Kind in Beeld Kinderopvang
Handleiding Kind in Beeld Kinderopvang Waarom is kinderopvang goed voor mijn kindje. Foto Je bent zwanger. Het is goed om dan al na te denken over kinderopvang van je kindje.. Foto In de kinderopvang zorgt
Nadere informatieHoofdstuk 4: De gehele periode van wennen 6
Wenbeleid Inhoud 2 Hoofdstuk 1: Inleiding 3 Hoofdstuk 2: Eerste kennismaking 4 Hoofdstuk 3: Het afscheid 5 Hoofdstuk 4: De gehele periode van wennen 6 Bijlage 1: Wenschema 2 1. Inleiding Pedagogische medewerkers
Nadere informatieOmgang met uw baby Tips en adviezen
Omgang met uw baby Tips en adviezen Afdeling fysiotherapie Uw baby mag met u mee naar huis. Dit is een vreugdevolle en ook spannende gebeurtenis. Spannend omdat u nu zelf de zorg voor uw kindje op u gaat
Nadere informatieVoor het eerst naar de kleuterschool
Voor het eerst naar de kleuterschool 1. Welkom EEN NIEUWE JUF VOOR J U L E S Welkom in de eerste kleuterklas! Je zal merken dat er van deze jonge kinderen al veel wordt verwacht. Toch willen we sterk
Nadere informatieInslaapproblemen bij kinderen met AD(H)D
Inslaapproblemen bij kinderen met AD(H)D Ongeveer 30% van de kinderen met AD(H)D heeft chronische inslaapproblemen. Dit zien we ook vaak bij onder andere kinderen met een ontwikkelingsachterstand, autisme,
Nadere informatiePeuters: lief maar ook wel eens lastig
Peuters: lief maar ook wel eens lastig Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatieMijn baby heeft een. voorkeurshouding... Wat nu? Adviezen voor de hantering van uw baby
Mijn baby heeft een voorkeurshouding... Wat nu? Adviezen voor de hantering van uw baby Als uw baby in de eerste levensmaanden een voorkeurshouding heeft, kan hij een afgeplat hoofd krijgen. Deze folder
Nadere informatieBIJLAGE. Slapeloosheid
BIJLAGE B Slapeloosheid Een van de vervelendste gevolgen van een angststoornis - en van de depressie die daar vaak mee samenhangt - is slapeloosheid. Sommige mensen hebben moeite met in slaap vallen (inslaapstoornis;
Nadere informatieregio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl n Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat
Nadere informatieHet droogbed boek Werkboek bij de droogbedtraining in het ziekenhuis.
Het droogbed boek Werkboek bij de droogbedtraining in het ziekenhuis. Dit werkboek is bedoeld als ondersteuning bij het trainingsprogramma. De droogbedtraining is speciaal ontwikkeld voor kinderen en jongeren
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatieAls uw baby veel huilt
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor ouders Als uw baby veel huilt z Uw baby is opgenomen op de kinderafdeling, omdat hij onrustig is en veel huilt. Het doel van de opname
Nadere informatiePatiënteninformatie. Slaap bevorderende adviezen Slaap bevorderende adviezen.indd 1
Patiënteninformatie Slaap bevorderende adviezen 20170044 Slaap bevorderende adviezen.indd 1 01-09-17 13:41 Slaap bevorderende adviezen Slaapcentrum, route 1.5 Telefoon (050) 524 5930 Medische Psychologie,
Nadere informatie