Leerwerktrajecten basisberoepsgerichte leerweg vmbo

Transcriptie

1 OCenW-Regelingen Leerwerktrajecten basisberoepsgerichte Bestemd voor: de besturen van scholen voor voortgezet onderwijs de besturen van de Roc s/aoc s. Beleidsregel plaats op basis van deze beleidsregel door middel van twee tranches. De leer-werktrajecten zijn daarmee onderdeel geworden van het invoeringsbeleid vmbo. Deze notitie ruimte voor leer-werktrajecten is integraal als bijlage bij de beleidsregel gevoegd en vormt daarmee het voorwaardelijk kader voor de implementatie van leer-werktrajecten. Datum: 28 februari 2001 Kenmerk: VO/BOB/2001/5598 Datum inwerkingtreding: 1 augustus 2001 Geldigheidsduur beleidsregel: Juridische grondslag: artikel 25, artikel 29, zesde lid, 85a, tweede lid, en artikel 89, tweede lid van de WVO alsmede artikel van de WEB voor zover het vmbo in AOC s betreft. Relatie tot eerdere mededelingen: n.v.t Informatie verkrijgbaar bij: CFI/ICO/VO, Vmbo projectorganisatie, Inleiding In de notitie Ruimte voor kwaliteit bij de aanpak van onderwijsachterstanden, die op 22 februari 2000 aan de Tweede Kamer werd aangeboden (Kamerstukken II 1999/2000, 27010, nr.1), is de inrichting van leer-werktrajecten in de basisberoepsgerichte leerweg aangekondigd. Ook in de uitwerking van deze notitie, de nota Aan de slag met onderwijskansen (Kamerstukken II 1999/2000, , nr.14) die op 19 juni 2000 met de Tweede Kamer is besproken, werd aandacht besteed aan de introductie van leerwerktrajecten in de basisberoepsgerichte leerweg. Vervolgens heeft de Tweede Kamer in juli 2000 de notitie Ruimte voor leer-werktrajecten ontvangen. In deze notitie zijn de kaders voor de inrichting van leer-werktrajecten in de schoolpraktijk aangegeven. In het Algemeen Overleg van 7 december 2000 hebben de leden van de vaste kamercommissie onderwijs van de Tweede Kamer op basis van deze notitie groen licht gegeven voor de introductie van leer-werktrajecten in het schooljaar In dat schooljaar stromen ook de eerste leerlingen het derde leerjaar van het vmbo in. De introductie van leer-werktrajecten is daarop afgestemd en vindt 2 Examens, diploma (certificaat/getuigschrift) en doorstroom Een leer-werktraject is een volwaardige leerroute binnen de basisberoepsgerichte leerweg. Dit houdt in dat ook deze route met een diploma wordt afgesloten. Leerlingen die minimaal het vak Nederlandse taal, een beroepsvoorbereidend programma en eventueel aanvullende onderdelen Informatie en Communicatie Technologie (ICT) met goed gevolg afsluiten, krijgen het diploma leer-werktraject/basisberoepsgerichte leerweg (bb). Voor de examinering van deze vakken is het Examenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.- v.b.o. van toepassing. Dit houdt in dat voor de vakken die behoren tot het leer-werktraject, het schoolexamen en centraal examen worden afgenomen. Als uitslagregeling geldt dat aan de leerling het diploma kan worden uitgereikt wanneer in ieder geval minimaal voor de bovengenoemde vakken een 6 of meer is behaald. Naast deze examenprogramma -onderdelen maakt ook voorbereiding op maatschappelijk functioneren onderdeel uit van het onderwijsprogramma dat de school aan leerlingen die een leer-werktraject volgen aanbiedt. Evenals voor het overige vmbo, geldt dat de leerling die geen diploma behaalt, een certificaat krijgt voor de vakken waarvan het eindexamen met een voldoende is afgerond. Daarnaast kan de school aan die leerling een getuigschrift afgeven. Een leer-werktraject bereidt leerlingen voor op het behalen van een startkwalificatie via een doorlopende, efficiënte leerweg. Vmbo-scholen en regionale opleidingencentra (Roc s)/agrarische opleidingscentra (Aoc s) maken vooraf in de vorm van een samenwerkingsovereenkomst afspraken over de wijze waarop de doorstroomrechten van leerlingen worden vormgegeven. Als landelijke richtlijn is daarvoor geformuleerd dat een diploma leerwerktraject/basisberoepsgerichte leerweg leidt tot verwante instroom op niveau 2 van het Roc/Aoc. Leerlingen die NUMMER maart 2001

2 niet verwant doorstromen zullen afhankelijk van de opleidingskeuze via maatwerktrajecten worden toegeleid naar instroom in een Roc/Aoc, gericht op het behalen van een startkwalificatie. In de bijlage, waarnaar in de inleiding is verwezen, zijn de overige landelijke kaders aangegeven voor de inrichting van leer-werktrajecten. 3 Aanvraagprocedure, nomineren en kwalificeren Dit onderdeel van de beleidsregel leer-werktrajecten regelt een aanvraagprocedure waarmee vmbo-scholen zich kunnen nomineren en kwalificeren voor het voorbereiden en uitvoeren van leer-werktrajecten. De scholen kunnen een leer-werkplan opstellen en indienen om zich te nomineren. Kwalificatie moet vervolgens plaatsvinden op basis van een onderzoek naar de mate waarin de school voldoet aan de criteria die verderop in deze beleidsregel worden aangegeven. In het kader van het plan van aanpak Onderwijskansen hebben de vmbo-scholen in de vier grote steden (G4; Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht) al in het schooljaar de mogelijkheid om te experimenteren met leer-werktrajecten. Daarnaast zijn er vanuit de Impuls-middelen initiatieven in het kader van leer-werktrajecten gehonoreerd. Vmbo-scholen die deelnemen aan de arrangementen van de G4 vanuit het OK-beleid en/of de impulsprojecten en die dus al gestart zijn met het voorbereiden en mogelijk uitvoeren van leer-werktrajecten, vangen in het kader van deze beleidsregel direct aan met de kwalificatieprocedure (paragraaf 3.1.2). Ook deze scholen moeten voldoen aan de criteria die in het kader van deze beleidsregel gelden voor het uitvoeren van leer-werktrajecten. (Postbus 85518, 2508 CE Den Haag). De vmbo projectorganisatie heeft de taak gekregen om de uitvoering van leerwerktrajecten te begeleiden. In dat kader beoordeelt de vmbo projectorganisatie de leer-werkplannen van de scholen en brengt advies uit aan de staatssecretaris van onderwijs, cultuur en wetenschappen respectievelijk aan de minister van landbouw, natuurbeheer en visserij. Scholen zijn verplicht om voor het opstellen van hun leer-werkplan gebruik te maken van het format leer-werkplan dat door de vmbo projectorganisatie is opgesteld en dat tegelijkertijd met de publicatie van deze beleidsregel aan alle vmboscholen is verstrekt. Op basis van de adviezen van de vmbo projectorganisatie wordt een besluit genomen over de nominatie van de vmbo-scholen die een leer-werkplan hebben ingediend. Scholen met een aanvraag waarover een positief besluit wordt genomen, ontvangen hierover vóór 1 juli 2001 schriftelijk bericht. Aan deze scholen wordt éénmalig een additioneel bedrag toegekend, het eerste deel van het leerwerkbudget, met het doel de voorbereidingen van die scholen voor de kwalificatie te ondersteunen. Scholen waarvan de aanvraag wordt afgewezen, ontvangen eveneens vóór 1 juli 2001 bericht. Zij kunnen zich richten op de tweede landelijke mogelijkheid om zich te nomineren en ingaande 1 augustus 2002 te starten met het voorbereiden van leer-werktrajecten. De genomineerde scholen dienen gedurende het schooljaar de leerlingen voornamelijk binnenschools voor te bereiden op het werkend leren en het doorlopen van het buitenschoolse praktijkgedeelte in schooljaar Daarnaast worden deze leerlingen geacht zoveel mogelijk het reguliere onderwijstraject van de basisberoepsgerichte leerweg af te leggen. Leerwerktrajecten basisberoepsgerichte Aanvraagprocedure 3.1 Eerste landelijke tranche Nominering Vmbo-scholen kunnen zich nomineren om ingaande 1 augustus 2001 te starten met het voorbereiden van leerwerktrajecten. De scholen worden uitgenodigd om vóór 1 juni 2001 een leer-werkplan in te dienen bij de staatssecretaris van onderwijs, cultuur en wetenschappen (t.a.v. de directie Voortgezet Onderwijs, Postbus 25000, 2700 LZ Zoetermeer). AOC s kunnen het leer-werkplan indienen bij de minister van landbouw, natuurbeheer en visserij (t.a.v. de directie Wetenschap en Kennisoverdracht, Postbus 20401, 2500 EK Den Haag). Gelijktijdig moet een afschrift hiervan verstuurd worden aan de vmbo projectorganisatie Kwalificering De vmbo-scholen die per 1 augustus 2001 zijn genomineerd voor leer-werktrajecten moeten zich kwalificeren om per 1 augustus 2002 te mogen starten met het aanbieden van het buitenschoolse praktijkgedeelte aan leerlingen in een leerwerktraject. Genomineerde vmbo-scholen moeten zich kwalificeren door vóór 1 mei 2002 tijdens een onderzoek van de vmbo projectorganisatie aan te tonen dat aan de vereisten wordt voldaan. Dit onderzoek kan plaatsvinden op initiatief van de school maar ook op verzoek van de vmbo projectorganisatie. De rapportage door de vmbo projectorganisatie aan de staatssecretaris van onderwijs,cultuur en wetenschappen respectievelijk aan de minister van landbouw, natuurbeheer en visserij over de kwalificering van genomineerde NUMMER maart 2001

3 Leerwerktrajecten basisberoepsgerichte vmbo-scholen gebeurt op basis van de resultaten van het eerder genoemde onderzoek dat wordt verricht met inachtneming van de volgende criteria waar de scholen aan moeten voldoen om ook het buitenschoolse praktijkgedeelte van leer-werktrajecten te kunnen aanbieden. Die vereisten zijn: 1. De school beschikt over een volledig leer-werkplan. Een verplicht onderdeel daarvan is de organisatie van de leerlingbegeleiding door de school zowel binnenschools als op de buitenschoolse leer-werkplek en de invulling van het praktijkdeel van het leer-werktraject. 2. De school heeft een samenwerkingsovereenkomst met een Roc/AOC waarin ten minste afspraken zijn vastgelegd over de verwante doorstroom van leerlingen met een diploma leer-werktraject/bb op niveau 2 én de niet verwante doorstroom waarbij leerlingen met een maatwerktraject een startkwalificatie kunnen behalen. Deze afspraken zijn gebaseerd op de inhoud van het praktijk- en theoriedeel van het leer-werktraject zoals vastgelegd in het leerwerkplan. 3. De school beschikt over schriftelijke afspraken met leerbedrijven over de beschikbaarheid van leer-werkplekken in het aankomende schooljaar. Hiermee toont de school in voldoende mate aan te kunnen voldoen aan de kwaliteitseis dat de school vóór 1 augustus van het vierde leerjaar, óf bij uitzondering eerder namelijk bij aanvang van een stage- of leerwerkplek in het derde leerjaar, voor de leerlingen in een leer-werktraject beschikt over een leer-werkovereenkomst die ondertekend is door de school, de leerling (bij minderjarigheid de wettelijke vertegenwoordiger) en het leerbedrijf. 4. De school heeft met de gemeente afspraken gemaakt over de registratie van leerlingen in een leer-werktraject bij de Regionale meld- en coördinatiefunctie (RMC). Onderdeel van die afspraken is dat scholen vooraf criteria opstellen aan de hand waarvan toelating tot leer-werktrajecten voor de school kan plaatsvinden. Deze werkwijze maakt het schoolbeleid inzake leer-werktrajecten transparant. 5. De school heeft een plan ontwikkeld voor de training van docenten op de begeleiding van leerlingen in het leerbedrijf. Scholen die een positief besluit krijgen, ontvangen vóór 1 mei 2002 schriftelijk bericht over hun kwalificatie. Aan deze scholen wordt in de maand oktober 2002 éénmalig een additioneel bedrag toegekend, het tweede deel van het leer-werkbudget. Deze extra middelen zijn bedoeld als impuls voor de scholen om de begeleiding van leerlingen in het leerbedrijf zowel kwantitatief als kwalitatief voldoende te organiseren en uit te voeren. Scholen die worden afgewezen, ontvangen eveneens vóór 1 mei 2002 schriftelijk bericht. Zij kunnen met de vmbo pro- jectorganisatie verbeterafspraken maken waarmee zij zich vóór ingang van het schooljaar alsnog kunnen kwalificeren. 3.2 Tweede landelijke tranche Vmbo-scholen waarvoor de startdatum 1 augustus 2001 niet haalbaar is, kunnen zich richten op de tweede landelijke mogelijkheid om zich te nomineren en ingaande 1 augustus 2002 te starten met het voorbereiden van leerwerktrajecten. Vervolgens moeten scholen zich vóór 1 mei 2003 kwalificeren om ingaande 1 augustus 2003 het buitenschoolse praktijkgedeelte van leer-werktrajecten te mogen aanbieden. Voor de vmbo-scholen van de tweede tranche gelden zowel voor het nomineren als kwalificeren dezelfde procedures en criteria als voor de eerste tranche. De data die voor de tweede tranche gelden, zijn: Om zich te nomineren moeten vmbo-scholen vóór 1 mei 2002 een leer-werkplan indienen bij de staatssecretaris van onderwijs, cultuur en wetenschappen (directie VO) respectievelijk de minister van landbouw, natuurbeheer en visserij (directie WK). Zowel de scholen waarvan over de aanvraag een positief besluit is genomen als die waarvan de aanvraag is afgewezen, ontvangen hierover vóór 1 juni 2002 schriftelijk bericht. Genomineerde vmbo-scholen moeten zich vóór 1 mei 2003 kwalificeren door tijdens een onderzoek van de vmbo projectorganisatie aan te tonen dat aan de vereisten wordt voldaan. De genomineerde scholen waar vóór 1 mei 2003 een onderzoek van de vmbo projectorganisatie heeft plaatsgevonden, ontvangen vóór 1 juni 2003 schriftelijk bericht over hun kwalificatie. 4 Financieel kader; leerwerkbudget en verantwoording 4.1. Nomineren; eerste deel leerwerkbudget Het voorbereiden en daadwerkelijk aanbieden van leerwerktrajecten betekent zowel intern als extern veel organisatorische activiteiten van de school. Er moeten afspraken gemaakt worden met een Roc/Aoc, de landelijke organen, het regionale bedrijfsleven en een RMC. Ook moeten docenten getraind worden voor de externe begeleiding van leerlingen en de organisatie. Daarnaast dient de inhoud van het onderwijsprogramma te worden aangepast. Tevens moeten ouders en leerlingen tijdig worden geïnformeerd NUMMER maart 2001

4 over het leer-werktraject als variant van de basisberoepsgerichte leerweg. Ter ondersteuning van de invoering en kwaliteit van leer-werktrajecten wordt dan ook in de maand oktober van de startjaren en aan genomineerde scholen/aoc s éénmalig door het ministerie van OCenW/Cfi respectievelijk het ministerie van landbouw, natuurbeheer en visserij/directie Wetenschap en Kennisoverdracht (LNV/DWK) het eerste deel van het eerder genoemde leer-werkbudget toegekend, namelijk (ƒ ,-). Genomineerde scholen met een nevenvestiging en/of erkende locatie vmbo ontvangen daarnaast per nevenvestiging en/of erkende locatie waar leer-werktrajecten worden verzorgd nog eens (ƒ ,-). 4.2 De eerste genomineerd bij de minister van LNV geregistreerde vmbo-groen vestiging van een AOC ontvangt éénmalig (ƒ ,-), elke volgende genomineerde bij de minister van LNV geregistreerde vmbo-groen vestiging van dat AOC ontvangt daarnaast 9.076(ƒ ,-). 4.3 Kwalificeren; tweede deel leerwerkbudget Aan scholen/aoc s die zich kwalificeren voor het aanbieden van het vierde leerjaar van leer-werktrajecten wordt, vanwege de additionele begeleidingskosten, door het ministerie van OCenW/Cfi respectievelijk het ministerie van LNV/DWK éénmalig het tweede deel van het leer-werkbudget toegekend, namelijk (ƒ ,-). Gekwalificeerde scholen met een nevenvestiging en/of erkende locatie vmbo ontvangen daarnaast per nevenvestiging en/of erkende locatie waar leer-werktrajecten worden verzorgd nog eens (ƒ ,-). 4.4 Elke gekwalificeerde vmbo-vestiging van een AOC waar leer-werktrajecten worden verzorgd ontvangt (ƒ ,-) De eerste toekenning van het additionele bedrag voor begeleidingskosten vindt plaats in de maand oktober 2002 en heeft betrekking op de leerwerk-leerlingen in het vierde leerjaar van de eerste tranche gekwalificeerde scholen. De tweede toekenning vindt plaats in de maand oktober 2003 en heeft betrekking op de leerwerk-leerlingen in het vierde leerjaar van de tweede tranche gekwalificeerde scholen. De middelen die aan scholen binnen het kader van deze beleidsregel ter beschikking worden gesteld zijn niet geoormerkt. Wel zijn de instellingen verplicht hun medewerking te verlenen aan de monitor op landelijk niveau over leer-werktrajecten. 5 Invoeringsproces, monitoring en registratie De vmbo projectorganisatie begeleidt onder regie van de overheid de in- en uitvoering van leer-werktrajecten door de onderwijsinstellingen en bevordert dat inzichten, producten en good practices toegankelijk worden gemaakt en overgedragen naar het scholenveld. Daartoe heeft de projectorganisatie een plan van aanpak invoering Leer-werktrajecten basisberoepsgerichte leerweg opgesteld. Dit plan van aanpak wordt tegelijk met de publikatie van deze beleidsregel toegestuurd aan het scholenveld. Daarnaast ontwikkelt de vmbo projectorganisatie een praktische brochure (leer-werktrajecten Toolbox) die voor de school als richtlijn moet dienen bij de aanvraag en voorbereidingen van leer-werktrajecten. De brochure wordt in maart 2001 naar alle vmbo-scholen en Roc s/aoc s verzonden. Bij de vmbo projectorganisatie zijn ook formats verkrijgbaar van het leer-werkplan, de samenwerkingsovereenkomst tussen vmbo-school en Roc/AOC s én de leer-werkovereenkomst. De vmbo projectorganisatie draagt tevens zorg voor de monitoring van de invoering van leer-werktrajecten. De scholen zijn verplicht om op verzoek van de vmbo projectorganisatie of een door hen ingeschakeld onderzoeksbureau mee te werken aan de monitor leer-werktrajecten. Het beleid dat vmbo-scholen voeren inzake de leer-werktrajecten moet aansluiten bij het voortijdig schoolverlatersbeleid dat onder regie en coördinatie van de gemeenten op regionaal niveau wordt gevoerd. Van vmbo-scholen die leer-werktrajecten aanbieden, wordt dan ook verwacht dat zij elke leerling die instroomt in een leer-werktraject aanmelden bij de Regionale meld- en coördinatiefunctie (RMC). Deze informatie wordt door OCenW gebruikt voor de landelijke monitor van het invoeringsproces van leerwerktrajecten in de schoolpraktijk. Over de gewenste procedure voor de registratie van leerlingen in een leer-werktraject bij de RMC worden de scholen vóór 1 augustus 2001 geïnformeerd. Met de BVE-instellingen zullen afspraken worden gemaakt over de monitor van de uitvoering van de leer-werktrajecten. Leerwerktrajecten basisberoepsgerichte 4.5 Verantwoording NUMMER maart 2001

5 Leerwerktrajecten basisberoepsgerichte 6 Wet- en regelgeving Voor een structurele regeling in het kader van de Wet op het voortgezet onderwijs wordt een wijziging van die wet bevorderd. 7 Bijlage Notitie Ruimte voor leer-werktrajecten (I) De staatssecretaris van onderwijs, cultuur en wetenschappen, drs. K.Y.IJ. Adelmund In deze notitie wordt de ruimte voor flexibele programmering en leer-werktrajecten binnen de basisberoepsgerichte leerweg nader verkend. Een eerdere versie van deze notitie is op 30 juni jl. besproken in het Technisch Overleg. Het TO oordeelt positief over de flexibilisering van de basisberoepsgerichte leerweg en de inrichting van leer-werktrajecten. De organisaties stemmen in met de beschreven ruimte, voorwaarden en grenzen. De organisaties zagen in de notitie een goede basis voor nadere uitwerking. 2 Uitgangspunten Bijlage I Ruimte voor leer-werktrajecten 1 Inleiding In het plan van aanpak voortijdig schoolverlaten dat in juni 1999 aan de Tweede Kamer is gezonden, wordt gesteld dat samenwerking tussen vmbo en roc s nodig is, om doorgaande leerlijnen te kunnen realiseren. Daarbij is een pedagogisch-didactisch klimaat nodig dat leerlingen uitdaagt en uitnodigt om te leren en minimaal een startkwalificatie te halen. In de nota onderwijskansen, die in februari 2000 aan de Tweede Kamer is aangeboden, is aangekondigd dat het mogelijk wordt gemaakt binnen de basisberoepsgerichte leerweg leer-werktrajecten in te richten. Uitgaande van de mogelijkheden en ambities van de leerlingen, zullen binnen deze trajecten passende combinaties worden gemaakt van binnen- én buitenschools leren die leerlingen moeten uitdagen en motiveren. Ook bij de start van het vmbo implementatieprogramma in Amsterdam (april 2000) is benadrukt dat door middel van leer-werktrajecten en een flexibele programmering binnen de basisberoepsgerichte leerweg een meer praktijkgerichte didactiek binnen het vmbo kan worden gerealiseerd. Tenslotte is ook in het plan van aanpak Aan de slag met onderwijskansen, dat in het overleg van 19 juni met de Kamer is besproken, de introductie van leer-werktrajecten in de basisberoepsgerichte leerweg aan de orde gesteld. Flexibele programmering betekent dat scholen de mogelijkheid krijgen om de basisberoepsgerichte leerweg voor wat betreft inrichting, programmering en didactiek te flexibiliseren, al of niet in combinatie met leer-werktrajecten. Doel is minimaal een startkwalificatie voor iedereen. Er ontstaan doorlopende leerlijnen voor individuele leerlingen; zowel binnen het vmbo als van vmbo naar vervolgonderwijs. Handhaving van het niveau van de basisberoepsgerichte leerweg. De basisberoepsgerichte leerweg biedt een diplomagerichte, vierjarige cursus met een vijfjarige maximale verblijfsduur. Dit betekent dat scholen de verantwoordelijkheid hebben om alle leerlingen in de basisberoepsgerichte leerweg binnen deze tijd zo ver mogelijk te brengen naar vmbo-diplomering en aansluiting op vervolgonderwijs. Leerplichtwet en arbeidstijdenwet blijven onverkort van kracht. De ruimte voor flexibilisering van de basisberoepsgerichte leerweg en de inrichting van leer-werktrajecten daarbinnen wordt binnen de grenzen van deze uitgangspunten gevonden. 3 Leer-werktraject Leer-werktrajecten verruimen de mogelijkheden voor leren in de buitenschoolse praktijk. Flexibilisering van de basisberoepsgerichte leerweg creëert mogelijkheden om stages te verruimen. Nieuw is dat leer-werktrajecten ook gepaard kunnen gaan met een arbeidsovereenkomst en dus met betaalde arbeid. De leerplichtwet blijft onverkort van kracht, inclusief het toezicht op naleving daarvan door de leerplichtambtenaar van de gemeente. De vmbo-school blijft verantwoordelijk voor het gehele opleidingstraject; zowel voor de binnen- als voor de buitenschoolse component. De leerplichtwet stelt stringente eisen aan leer-werktrajecten met verruimde stagemogelijkheden of met betaalde arbeid: er moet sprake zijn van een inhoudelijk dwingende relatie tussen de gevolgde opleiding en het stage- of arbeidstraject. Op grond van de arbeidstijdenwet moeten daarnaast - afhankelijk van leeftijd en werksoort - de arbeidstijden binnen bepaalde grenzen blijven. Voor de verhouding school - praktijk geldt de wettelijke verplich- NUMMER maart 2001

6 ting dat minimaal 60 % van de verplichte onderwijstijd binnen de school wordt ingevuld. Scholen krijgen ruimte om binnen deze normstelling eigen keuzes te maken. In de leerjaren 3 en 4 krijgen scholen de mogelijkheid de buitenschoolse praktijkcomponent te verruimen. Dit kan variëren van een gelijkmatige spreiding over deze leerjaren (bijv. 2 dagen per week) tot een spreiding waarin in het derde jaar minder en in het vierde leerjaar meer dan die 2 dagen buitenschools worden ingevuld. 4 Beleidsruimte voor scholen: programma Flexibiliseren van de basisberoepsgerichte leerweg maakt het scholen mogelijk voor de heterogene groep van leerlingen in de basisberoepsgerichte leerweg een meer variabel aanbod te realiseren: naast diplomatrajecten kunnen ook beroepsvoorbereidende leer-werktrajecten worden aangeboden waarin de voorbereiding op de arbeidsmarkt wordt gecombineerd met voorbereiding en aansluiting op vervolgopleidingen naar een startkwalificatie. Variëteit in programmering biedt scholen de gelegenheid de leer-werktrajecten als volwaardige leerroute aan te bieden. Volwaardig omdat leerlingen van de basisberoepsgerichte leerweg ook via leer-werktrajecten garanties krijgen voor aansluiting met en doorstroom naar vervolgopleidingen (gericht op een startkwalificatie) en werk. Daarmee wordt duidelijk dat inhoudelijke aansluiting met en gegarandeerde doorstroom naar roc-opleidingen essentieel zijn in deze leerwerktrajecten. Voor de inhoud van het programma betekent dit dat leerlingen ten minste een beroepsvoorbereidend vak en het vak Nederlands volgens het examenprogramma afsluiten. Ook ICT - voorzover niet al onderdeel van het beroepsvoorbereidend vak - en voorbereiding op maatschappelijk functioneren maken onderdeel uit van het programma. 5 Beleidsruimte voor scholen: leerlingen De inzet van het overheidsbeleid is dat met de introductie van leer-werktrajecten scholen mogelijkheden krijgen aangereikt om ook die leerlingen binnen boord te houden voor wie een succesvolle afsluiting van het examenprogramma van de basisberoepsgerichte leerweg anders niet haalbaar zou zijn. De flexibilisering en inzet van leer-werktrajecten wordt breder ingezet. De beleidsruimte voor scholen om gebruik te maken van de mogelijkheden tot flexibilisering van het programma en ontwikkeling van leer-werktrajecten kent geen landelijke bepaalde doelgroepen, maar strekt zich uit over alle leerlingen in de basisberoepsgerichte leerweg. Doel is dat zoveel mogelijk leerlingen binnen de basisberoepsgerichte leerweg doorstromen naar het roc en een startkwalificatie behalen. Centraal uitgangspunt blijft dan ook dat scholen de verantwoordelijk- heid hebben om alle leerlingen zo ver mogelijk te brengen naar vmbo-diplomering en aansluiting op vervolgonderwijs. Scholen moeten in staat zijn voor álle leerlingen maatwerk te leveren. Een integrale benadering en een eigen beleidsruimte voor scholen zijn daarbij belangrijke uitgangspunten. 6 Samenwerking met roc De ruimte om leer-werktrajecten in te richten, veronderstelt - vanwege de directe gerichtheid op het behalen van een startkwalificatie - een goede samenwerking tussen vmbo-scholen en roc-instellingen. Het stelt ook bijzondere eisen aan de inhoud van die samenwerking: afspraken over de voorwaarden waaronder en de manier waarop leerlingen vanuit leer-werktrajecten kunnen instromen in vervolgopleidingen in het roc. Doel is een nauwe programmatische aansluiting die een ononderbroken leerweg voor individuele leerlingen mogelijk maakt vanuit het vmbo naar het roc. In het verlengde daarvan liggen garanties dat de leerlingen na afronding van het leer-werktraject ook werkelijk tot de opleidingen worden toegelaten. Dat betekent dat er op het niveau van individuele leerlingen tussen vmbo-school en roc bindende afspraken zijn gemaakt over de doorstroming. Een dergelijke samenwerkingsovereenkomst met een roc wordt daarom als een cruciale voorwaarde gezien voor het realiseren van leer-werktrajecten in een vmbo-school. Dit past overigens in het generieke beleid dat er op gericht is dat elke vmbo-school structureel samenwerkt met een roc. 7 Samenwerking met bedrijfsleven Succesvolle realisatie van leer-werktrajecten veronderstelt ook medewerking van en samenwerking met het bedrijfsleven. In de eerste plaats vanwege de vereiste beschikbaarheid en kwaliteit van de leer-werkplekken (stages of werk) als leerarbeidsplek binnen het beroepsvoorbereidend programma van het vmbo. De uitbreiding van de buitenschoolse component zal andere eisen stellen aan het leerbedrijf dan de huidige omvang van de stagecomponent. Te denken valt aan eisen in de sfeer van begeleiding op de werkplek, de te verrichten variëteit van werkzaamheden, de terugkoppelingen naar de school, de mogelijkheden voor integratie met het schoolse programma en de aansluiting op vervolgonderwijs. Een tweede belangrijk punt betreft de mogelijkheid tot vervolgonderwijs. De inzet van het landelijk beleid is dat elke leerling die het onderwijs verlaat, minimaal beschikt over een startkwalificatie. Daarom is het essentieel dat leerlingen die een leer-werktraject volgen de mogelijkheid hebben direct aansluitend dan wel op termijn (uitgesteld leren) een startkwalificatie te behalen. Ook daarvoor is de steun en inzet van het bedrijfsleven noodzakelijk. Bedrijven dienen jongeren die Leerwerktrajecten basisberoepsgerichte NUMMER maart 2001

7 Leerwerktrajecten basisberoepsgerichte via een leer-werktraject de basisberoepsgerichte leerweg doorlopen aansluitend in de gelegenheid te stellen een vervolgopleiding op het roc te volgen en zo een startkwalificatie te behalen. Samenwerking tussen vmbo-scholen en bedrijven is zowel op landelijk als op regionaal niveau van belang. Op landelijk niveau zijn afspraken gemaakt met sociale partners over de uitgangspunten voor een actieprogramma vmbo ter versterking van de samenwerking vmbo-bedrijfsleven en vmbo-roc. Eén van de thema s is het bevorderen van regionale samenwerking en het vormen van netwerken tussen vmbo-scholen en het regionale bedrijfsleven. Binnen die bredere context zal ook de beschikbaarheid (kwantitatief en kwalitatief) van leerwerkplaatsen zijn beslag krijgen. De regionale samenwerking kan tevens als basis dienen voor een eventueel branchegewijs te entameren beleid waarin op landelijk niveau afspraken worden gemaakt over de inzet en het gebruik van leer-werktrajecten. De beleidsruimte die scholen in de programmering van de basisberoepsgerichte leerweg krijgen, biedt voldoende mogelijkheden om branchegewijze afspraken te realiseren. 8 Schoolverlatersbeleid en RMCfunctie Het beleid van vmbo-scholen dient afgestemd te zijn op het voortijdig schoolverlatersbeleid dat onder regie en coördinatie van de gemeenten op regionaal niveau wordt gevoerd. Naast het curatieve aspect is het schoolverlatersbeleid gericht op preventie. Daarin is het van belang dat leerlingen een reële mogelijkheid wordt geboden op het behalen van een startkwalificatie. Voor vmbo-scholen betekent dit dat het tot hun verantwoordelijkheid behoort om ook voor de leerlingen die zonder diploma het vmbo verlaten aansluiting op vervolgonderwijs te realiseren. Leerwerktrajecten kunnen daarin een wezenlijke functie vervullen. Daarom worden scholen verplicht leerlingen in leer-werktrajecten te melden bij de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC). De gemeente is zo in staat om binnen het handhavingsbeleid van de leerplichtwet en het schoolverlatersbeleid op te treden als regisseur en daar waar nodig het beleid van vmbo-scholen en roc-instellingen aan te sturen. Daarnaast kan de gemeente erop toezien dat een sluitende aanpak tot stand komt waarin ook de inzet van instrumenten van regionaal arbeidsmarktbeleid en het regionale beleid van arbeidsvoorziening kunnen worden betrokken. 9 Verantwoording scholen en toezicht inspectie Scholen krijgen de mogelijkheid om de basisberoepsgerichte leerweg te flexibiliseren en leer-werktrajecten aan te bieden. In samenspraak met leerlingen en ouders kunnen scholen zelf keuzes maken die beter aansluiten bij de individuele mogelijkheden van leerlingen. Scholen moeten over het gevoerde beleid wel verantwoording afleggen. De inspectie toetst het beleid van de school. Dit dient transparant, onderbouwd en toetsbaar te zijn. De toe-zichthoudende rol van de inspectie bij de inrichting van leer-werktrajecten richt zich met name op de lessentabel, de samenwerking met roc s en de afstem-ming met het voortijdigschoolverlatersbeleid. Voor het toezicht op de kwaliteit van praktijkplaatsen ligt het voor de hand - ook al vanwege de vereiste nauwe relatie met de vervolgopleidingen - eerder te denken aan een rol voor de landelijke organen beroepsonderwijs. Zoals al eerder aangegeven, wordt onverkort vastgehouden aan het uitgangspunt dat de basisberoeps-ge-richte leerweg primair in het teken staat van diplome-ring en doorstroming naar vervolg-onder-wijs dat tot een startkwalificatie leidt. Scholen houden daarom ook bij een grotere beleidsruimte bij de inrichting van de basisberoepsgerichte leerweg de verantwoordelijkheid zoveel mogelijk leerlingen naar een diploma te leiden. Ook daaraan zal de inspectie het schoolbeleid ten aanzien van flexibilisering en de inzet van leer-werktrajecten toetsen. 10 Invoering Inzet is om de flexibilisering van de basisberoepsgerichte leerweg en de leer-werktrajecten in te voeren per 1 augustus Het is in het belang van de leerling als dit gelijk kan oplopen met de start van de leerwegen in de bovenbouw van het vmbo. In het kader van het plan van aanpak Onderwijskansen zullen scholen in de vier grote steden al in het schooljaar op experimentele basis vorm kunnen geven aan leer-werktrajecten. Voorzien is een begeleiding en ondersteuning van deze scholen die het ook mogelijk maakt de opgedane ervaringen beschikbaar te stellen aan het gehele vmbo-veld. Om de flexibilisering van de basisberoepsgerichte leerweg en de introductie van leer-werktrajecten in te kunnen voeren, moeten de volgende stappen worden gezet: een wijziging van de WVO voor onderdelen van de basisberoepsgerichte leerweg; afwijking van de examenvoorschriften en het Eindexamenbesluit mogelijk maken; de inspectie zal haar toezichtbeleid ten aanzien van de leer-werktrajecten vormgeven; NUMMER maart 2001

8 afspraak met de landelijke organen beroepsonderwijs over hun inzet en bijdrage in het verwerven en kwalificeren van de leerwerkplekken bij bedrijven; organiseren van regionale werkconferenties waarin vmbo-scholen actief worden voorgelicht en handreikingen krijgen voor de introductie van leer-werktrajecten op hun scholen; binnen het actieprogramma versterking vmbo zal betrokkenheid van het regionale bedrijfsleven en het landelijk georganiseerd bedrijfsleven bij de leer-werktrajecten worden georganiseerd. versterken samenwerking vmbo-roc is in het kader van de introductie van leer-werktrajecten van essentieel belang. In dat verband zal overleg worden gepleegd met de BVE-Raad over: - het opstellen van een modelovereenkomst voor samenwerking vmbo-roc in het kader van de leerwerktrajecten; - de mogelijkheden voor landelijke richtlijnen of een model voor de doorstroom van leerlingen vanuit leer-werktrajecten naar vervolgopleidingen in het roc; - het bevorderen van regionale afspraken tussen roc s en vmbo-scholen over maatwerk in de aansluiting op en doorstroom vanuit leer-werktrajecten naar roc s; stimuleren van afspraken tussen vmbo-scholen en de RMC-functie in het kader van het regionale beleid ten aanzien van voortijdig schoolverlaten. Leerwerktrajecten basisberoepsgerichte De Tweede Kamer zal periodiek worden geïnformeerd over de voortgang bij de invoering van de flexibilisering van de basisberoepsgerichte leerweg en de leer-werktrajecten. NUMMER maart 2001