Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars
|
|
- Lotte van de Velden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars Jaarverslag
2 1 Verslag van de activiteiten van het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars over de periode november november 2008 Inhoud 1. Inleiding 1 2. Doelstellingen voor Jaar I De afronding van het project Zorg verzekerd 3 3. De uitgave van Two centuries of solidarity 5 4. Dienstverlening 5 5. Onderzoeksprojecten 6 6. Publicitaire activiteiten 7 7. Documentatiecentrum geschiedenis strucuur en financiering gezondheidszorg 8 8. Onderwijsactiviteiten 8 Tot slot 10 Bijlagen 11 Contactadres: Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars Dr. K.P. Companje VUmc, afdeling Metamedica A-322 Van der Boechorststraat BT Amsterdam Telefoon: hiz@planet.nl
3 2 1. Inleiding Het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars werd op 1 maart 2002 opgericht door de Stichting Historie Ziekenfondswezen, HiZ, en de afdeling Metamedica van het Vrije Universiteit medisch centrum, VUmc. Dit initiatief werd mogelijk gemaakt doordat het Innovatiefonds Zorgverzekeraars en Zorgverzekeraars Nederland voor vijf jaar subsidie verleenden. Het Kenniscentrum, KHZ, kreeg tot doel de kennis over het ontstaan en de ontwikkeling van de zorgverzekeraars in de Nederlandse samenleving te vergroten, bestaande kennisbronnen te behouden en bij te dragen aan de ontwikkeling van het Nederlandse zorgverzekeringsbestel door het verrichten van kwalitatief wetenschappelijk onderzoek. Het KHZ is ondergebracht bij de afdeling Metamedica onder supervisie van prof.dr. E.S. Houwaart. Dr. K.P. Companje werd aangesteld als universitair docent voor beheer, onderzoek en onderwijs. De Stichting Historie Ziekenfondswezen en de afdeling Metamedica vroegen in 2006 voor de tweede vijfjaarsperiode opnieuw subsidie aan. Om het draagvlak van het KHZ te verbreden werd beroep gedaan op financiering door de oude partners Zorgverzekeraars Nederland en het Innovatiefonds Zorgverzekeraars en een nieuwe partner: het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Alle partijen stemden in met het Beleidsplan Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars Op 1 november 2007 kon door de financiering door ZN, het Innovatiefonds en het Ministerie van VWS worden gestart met de tweede tranche van het Kenniscentrum. 1.1 Beleidsplan Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars Volgens het Beleidsplan betreffen de activiteiten van het Kenniscentrum: Het uitvoeren en bevorderen van onderzoek naar de geschiedenis van verzekering van zorg als snijvlak van gezondheidszorg, sociale verzekering en verzorgingsstaat in nationaal en internationaal perspectief Verbreiding van kennis over het stelsel van zorg en zekerheid door het verzorgen van publicaties, het geven van lezingen en presentaties en het verschaffen van informatie Het verzorgen van onderwijs Het versterken van het Documentatiecentrum geschiedenis structuur en financiering gezondheidszorg door verbreding van het acquisitiebeleid en verbetering van de kwaliteit van informatieverstrekking voor wetenschap en publiek 1.2 Geplande onderzoeksprojecten volgens het Beleidsplan KHZ Bij het werk aan de studie Tussen volksverzekering en vrije markt. Verzekering van zorg op het snijvlak van sociale verzekering en gezondheidszorg is de behoefte aan drie vervolgende onderzoekslijnen gebleken. Het ministerie van VWS, Zorgverzekeraars Nederland en het Innovatiefonds hebben mede op grond van deze geplande onderzoeksprojecten financiering voor het Kenniscentrum verleend. Het zijn: Ziektekostenverzekeringen en civil society. De private ziektekostenverzekeringen voorzagen tot 2006 voor een derde van de Nederlandse bevolking in de risico s van ziekte en lichamelijk gebrek. Deze verzekeringen hadden door hun betekenis voor solidariteit en gezondheid hun plaats in de samenleving. In dit onderzoek zal worden ingegaan op de spanning tussen economische doelstelling en solidariteit rond ziekte en gezondheid en de gevolgen van deze spanning voor de verschillende verzekeraars, geplaatst in het kader van de civil society. Dit onderzoek is gepland als AIO-project en zal worden uitgevoerd door de historicus drs. R.A.A. Vonk. De rol van de verzekerde bij de beleidsvorming in het zorgverzekeringsbestel. Hervorming van het bestel van zorg en verzekering door marktwerking met samenhangende weten regelgeving heeft ingrijpende gevolgen voor de positie van de burger als verzekerde/patiënt. De burger is als stakeholder in de markt van zorg en sociale zekerheid niet meer de passieve consument zoals hij door overheid, verzekeraars en zorgaanbieders in het verleden werd beschouwd. Dit project gaat in op de manier hoe de invloed van de verzekerde bij de verschillende
4 3 typen ziekenfondsen en ziektekostenverzekeraars vorm kreeg, hoe hij deze invloed als consument van zorg kon gebruiken en hoe hij invloed uitoefende op de inrichting van zorg en verzekering. De verzekering van zware medische risico s in internationaal perspectief stond in het teken van hervorming van de AWBZ en WMO. De financiering van zware of onverzekerbare medische risico s als langdurige zorg en revalidatiezorg is ook in België en Duitsland deel van hervorming van het zorgstelsel. Politiek, beleidsmedewerkers en wetenschappers hebben grote behoefte aan inzicht in de historische ontwikkeling van de verzekering en financiering van deze risico s. Hoe past de verzekering in de ontwikkeling van de sociale zekerheid in deze landen? Is een vergelijking met de ontwikkelingen in de Verenigde Staten mogelijk? 1.3 Huisvesting en medewerkers Het Kenniscentrum is gehuisvest in het voormalige Medische Faculteitsgebouw van het Vrije Universiteit medisch centrum, Van der Boechorststraat 7, 1081 BT Amsterdam, telefoon: , mail: hiz@planet.nl. Het KHZ beschikt over kantoor (A-322) met vergader- en onderzoeksfaciliteiten, bibliotheek en archief. Het team van het KHZ bestond in het verslagjaar uit: Prof.dr. E.S. Houwaart, hoogleraar medische geschiedenis VUmc; projectleider Dr. K.P. Companje, Universitair Docent geschiedenis zorgverzekeringen; verantwoordelijk voor het dagelijks beheer Drs. R.A.A. Vonk, medewerker wetenschappelijk onderzoek Drs. D. Rigter, medewerker wetenschappelijk onderzoek en beheer Documentatiecentrum geschiedenis structuur en financiering gezondheidszorg Dr. J.E. van Wielink, medewerker beheer website en ICT Dr. L. van Bergen, medewerker onderzoek en archiefbeheer 2. Doelstellingen voor Jaar I, In het eerste jaar lag de nadruk op het afronden van het project Zorg verzekerd uit de eerste tranche van het KHZ ( ) en op de initiatie van nieuwe onderzoeksprojecten. Het onderwijs in de geschiedenis van de verzekering van zorg werd voortgezet en uitgebreid. Het publiciteitsbeleid werd versterkt. De archief- en bibliotheekcollecties van het Documentatiecentrum geschiedenis structuur en financiering gezondheidszorg groeiden door acquisities en schenkingen. Samengevat: Afronding van het project Zorg verzekerd uit de eerste KHZ-periode De productie van een nieuwe uitgave van K. Veraghtert en B. Widdershoven, Twee eeuwen solidariteit. De Nederlandse, Duitse en Belgische ziekenfondsen in de negentiende en twintigste eeuw als K.P. Companje, K. Veraghtert en B. Widdershoven, Two centuries of solidarity. Social health insurance in Germany, Belgium and the Netherlands (Amsterdam 2009) Werk (producties, onderzoek en adviezen) voor derden Start van het AIO-project Ziektekostenverzekeringen en civil society Start van het onderzoeksproject De rol van de verzekerde bij beleidsvorming in het zorgverzekeringsbestel Publicitaire activiteiten: lezingen, presentaties, papers en perscontacten Professionaliseren en uitbreiden van het Documentatiecentrum geschiedenis structuur en financiering gezondheidszorg Onderwijsactiviteiten 2.1 Afronding van het project Zorg verzekerd In de periode november december 2007 werd het werk aan de drukproeven van het eindprodukt Tussen volksverzekering en vrije markt. Verzekering van zorg op het snijvlak van sociale verzekering en gezondheidszorg (TVeVM) afgerond. Het magnum opus, 938 pagina s, werd als deel 2 in de HiZ-reeksgeschiedenis Zorgverzekeringen gepresenteerd op het gelijknamige congres.
5 Tussen volksverzekering en vrije markt Zoals de heer S.C. Weijers, voorzitter van de HiZ, in zijn voorwoord op TVeVM schreef neemt de belangstelling voor de geschiedenis van het bestel van zorg en verzekering gelukkig toe. Beleidsmakers, bestuurders, wetenschappers, professionals en journalisten onderkennen het historisch belang van ingrijpende veranderingen als de Zorgverzekeringswet van 2006 en de aanpassingen van de AWBZ. Het grootste deel van de behoefte aan sociale zekerheid gaat om het afdekken van de risico s wegens ziekte of lichamelijk gebrek. In de laatste decennia van de negentiende eeuw wordt geconstateerd dat de bestaande voorzieningen door armenzorg, ziekenfondsen en ziekenkassen niet voldoen. De sociale ziekteverzekering wordt in Europa vanaf 1880 onderdeel van het brede kader van de sociale kwestie. Overheid en ziekenfondsen, artsen en vakbeweging geven in ieder land vorm aan sociale zekerheid, verzekering van ziekterisico s en gezondheidszorg. In dit boek wordt door de bril van de voorziening van het ziekterisico naar de geschiedenis van de verzorgingsstaat gekeken. Sociale verzekering en gezondheidszorg lijken gescheiden domeinen, maar worden verbonden door de verzekering van het risico van ziekte en zorg. De auteurs gaan in op vragen als: wat is de samenhang tussen behoefte aan verzekering, debat, wetgeving en het effect van verzekering van risico s? Hoe wordt de structuur van zorg beïnvloed door de keuze voor private of publieke regeling van deze verzekeringen? Hoe krijgt de uitvoering van verzekering van zorg en sociale verzekering vorm in samenhang met visies op staat en maatschappelijk middenveld? De wettelijke regelingen voor dekking van het ziekterisico blijken de basis van het Nederlandse sociale zekerheidsbestel. Ideologie, politieke keuzes, belangenbehartiging, machtsverhoudingen en schijnbaar toeval zijn bepalend voor de manier waarop de markt van zorg en zekerheid wordt ingericht en functioneert: een lange geschiedenis met taaie structuren en verrassende wendingen. Het ontstaan van het Nederlandse socialezekerheidsstelsel wordt opnieuw gedefinieerd door het Talmamodel: de manier waar minister van Arbeid A.S. Talma in de periode de ziekteverzekering definieerde als wettelijk verplichte dekking van het inkomensrisico, de Ziektewet, gescheiden van de verzekering van ziekenzorg, de ziekenfonds- en ziektekostenverzekeringen. Door het Talmamodel neemt het Nederlandse bestel van zorg, zorgverzekering en sociale verzekeringswetgeving een unieke plaats in in Europa. Het bijzondere concept van het Talmamodel werkt tot op de dag van vandaag door als leidraad bij scheiding én convergentie van deze drie domeinen. Het model gaf mede vorm aan de organisatie van de uitvoering van zorgverzekeringen sociale verzekering, in samenhang met politieke en maatschappelijke visies op staat en maatschappelijk middenveld, de uitkomst van debatten over de mate van publiek- en privaatrechtelijke vorm van uitvoering van zorg en verzekering, machtsverhoudingen tussen overheid, zorgaanbieders, verzekeraars, werkgevers en werknemers en de persoonlijke visies van bewindslieden, ambtenaren en bestuurders op samenhang en vorm van de drie sectoren. Door de geschiedenis van het Talmamodel te schetsen wordt de samenhang tussen debat, wetgeving en het effect van het verzekeren van risico s wegens ziekte en lichamelijk gebrek duidelijk. De wettelijke verzekering van het ongevallenrisico, de verzekering van curatieve zorg door ziekenfonds- en ziektekostenverzekeraars, de financiering en verzekering van zware medische risico s door Invaliditeits- en Ouderdomswetten en de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten, vormden en vormen de samenhang tussen sociale verzekering en gezondheidszorg. Preventie, revalidatie en reïntegratie bij arbeidsongeschiktheid vullen het snijvlak tussen gezondheidszorg en sociale verzekering. Tussen volksverzekering en vrije markt? Tussen AWBZ en private ziektekostenverzekering? De geschiedenis van verzekering, zorg en sociale zekerheid is een rijke geschiedenis. De studie Tussen volksverzekering en vrije markt. Verzekering van zorg op het snijvlak van sociale verzekering en gezondheidszorg werd geschreven door K.P. Companje, D. Rigter, A.H.M. Kerkhoff, W.P.M. Dols, H. Vink, L. van Bergen en R.A.A. Vonk. De Stichting Historie Ziekenfondswezen financierde de uitgave en verzorgde in samenwerking met uitgeverij Aksant de publicatie.
6 Het congres Tussen volksverzekering en vrije markt Het eerste exemplaar van het boek TVeVM werd op vrijdag 11 januari 2008 tijdens het congres met dezelfde naam door drs. E. Mulder, voorzitter van de Raad van Bestuur van het VUmc, overhandigd aan drs. G.J.J. Klein Ikkink, directeur Zorgverzekeringen van het Ministerie van VWS, en S.C. Weijers, voorzitter van de Stichting Historie Ziekenfondswezen. Het congres, gehouden op vrijdag 11 en zaterdag 12 januari, had als thema Verzekering van zorg in Nederland en Duitsland in historisch perspectief. Acht Nederlandse en Duitse wetenschappers plaatsten de wettelijke ongevallenverzekeringen, de verplichte ziekteverzekering, de ziektekostenverzekeringen en de verzekering van zware medische medische risico s in de beide landen in historisch perspectief: Drs. P. Kerklaan (deskundige verzekering ongevallenrisico), Ongevallenwet en WAO. Van individuele schadevergoeding bij bedrijfsongevallen naar collectieve waarborg van zelfontplooiing en gelijke kansen voor arbeidsongeschikten Dr. A. Kranig (Deutsche Gesetziche Unfallversicherung e.v. DGUV), Die gesetzliche Unfallversicherung. Geschichte, Aufgaben, System, Reform Dr. K.P. Companje (Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars), Krankenversicherung oder Gesundheitsversorgung? Fundamente der deutschen und niederländischen Sozialversicherung im Vergleich Mr. P.F.M. Overmars (voormalig directeur van ziektekostenverzekeraar Zilveren Kruis), De bovenbouwverzekering in Nederland Prof.dr. F.T. Schut (Instituut Beleid en Management Gezondheidszorg), Ziektekostenverzekering in Nederland Dr. F. Schulze Ehring (Verband der Privaten Krankenversicherung e.v.) The social responsibility aspect of health insurance S. Grimmeisen (Bundesministerium für Gesundheit) Long term insurance in Germany Prof.dr. A.H.M. Kerkhoff, Een rondje AWBZ Het programma voor 12 januari werd gevormd door workshops: Dr. A. Kranig en drs. D. Rigter, De Nederlandse en Duitse ongevallenverzekering in historisch perspectief Drs. R.A.A. Vonk (KHZ) en drs. G.J.J. Klein Ikkink (Ministerie van VWS), Ziektekostenverzekeringen in de samenleving Het congres werd goed bezocht. De discussies tijdens en na de presentaties en de uitkomsten van de workshops bevestigden de conclusies, geformuleerd in het boek Tussen volksverzekering en vrije markt. De Duitse sociale verzekering van zorg blijkt sinds de invoering van de Bismarckiaanse sociale ziekteverzekeringswetten ( ) niet veel veranderd, ondanks de beide Wereldoorlogen en de Wende van Het concept van de publiekrechtelijke ziekteverzekering, uitgevoerd door private, corporatistische Kassen is in de loop der tijd wel uitgebreid en verbeterd. De Duitse ziekteverzekering bleef bestemd voor de dekking van de risico s van ongevallen, zorg en inkomensverlies. In Nederland hebben in de periode premie Abraham Kuyper en minister van Arbeid J.D. Veegens geprobeerd een op dit Bismarckconcept gevormde ziekteverzekering in te voeren, maar zonder succes. Minister van Arbeid A.S. Talma lanceerde in 1908 zijn concept voor sociale zekerheidswetgeving: de in het boek beschreven Talmamodel. De politieke en maatschappelijke acceptatie van dit Talmamodel ging niet zonder slag of stoot, maar was in 1918 een gegeven als basis voor de Nederlandse socialezekerheidswetgeving. De Ziektewet, de WAO en opvolgende wetgeving en de voor verzekering van geneeskundige zorg als het Ziekenfondsenbesluit, de Ziekenfondswet, de Zorgverzekeringswet en de AWBZ kregen vorm aan de hand van het Talmamodel. Het Talmamodel had daardoor ook grote invloed op de structuur en financiering van de gezondheidszorg zelf. In de discussies na de voordrachten en tijdens workshops werd geconstateerd dat Nederland door de invoering van het Talmamodel in Europees opzicht een buitenbeentje werd: het was en bleef het enige land, waar de risico s van inkomen en zorg als deel van de sociale zekerheid gescheiden bleven, ook ten opzichte van het Duitse model.
7 6 Een belangrijk verschil tussen de Nederlandse en Duitse verzekering van het risico van ziekte en zorg werd gevormd door de wettelijke ongevallenverzekering. De Duitse Gesetzliche Unfallversicherung, in 1884 van kracht geworden, was en bleef gebaseerd op het risque professionel met als verzekerdengroep loontrekkenden. Vanaf 1890 werd ononderbroken expertise ontwikkeld op de terreinen van ongevallengeneeskunde, claimbeoordeling en preventie. De Nederlandse Ongevallenwet van 1901 was evenals de Duitse ongevallenverzekering risque professionel-based, waarbij gedeeltelijk de expertise voor deze drie disciplines aan de Duitse ervaring en kennis werd ontleend, en gedeeltelijk in Nederland werd gevormd. De vervanging van de Ongevallenwet door de Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekering betekende niet alleen de vervanging van het risque professionel door het risque social, maar tevens een breuk in en verlies van ervaring aan en kennis van arbeidsgerelateerde preventie en claimbeoordeling. Bij de Duitse wettelijke ongevallenverzekering gingen opdoen van kennis, ervaring en verbetering van de toepassing door. Tijdens het congres en de workshops bleek hoever deze zich in Duitsland hadden ontwikkeld, terwijl duidelijk werd tijdens de Nederlandse debatten over hervorming van de WAO en de invoering van de WIA dat deze in Nederland verloren waren gegaan en opnieuw moesten worden opgebouwd. In een Europa met vrij verkeer van mensen en goederen blijft er volgens de meeste congresdeelnemers behoefte aan een verplichte ongevalleverzekering. Het beginsel van subsidiariteit betekent dat de uitvoering van deze verzekering waarschijnlijk voorlopig zijn nationale basis zal behouden. De in de verschillende landen gebruikelijke uitvoeringsstelsels zijn, ondanks hun schatplichtigheid aan het Bismarckstelsel, te divers om gemakkelijk aan elkaar te worden aangepast. 3. De uitgave van Two centuries of solidarity In maart 2002 publiceerde de Stichting HiZ in samenwerking met uitgeverij Aksant het door K. Veraghtert en B. Widdershoven geschreven Twee eeuwen solidariteit. De Nederlandse, Belgische en Duitse ziekenfondsen in de negentiende en twintigste eeuw (Amsterdam 2002). Deze uitgave bleek een succes. Om ook internationaal aan de geschiedenis van het Nederlandse zorgverzekeringsbestel bekendheid te geven besloot het bestuur van de Stichting Historie Ziekenfondswezen tot een Engelstalige, voor Nederland, België en Duitsland tot 2008 bijgewerkte uitgave. Dr. K.P. Companje verzorgde de redactie van de vertalingen, de nieuwe hoofdstukken, het herzien van de inleiding en conclusies en nieuwe bijlagen. De updates voor België en Nederland werden geschreven door prof.dr. K. Veraghtert en drs. R.H.M. Hendriks, bestuurslid van de Stichting HiZ. De heer Companje zorgde voor de update van het Duitse deel. De vertaalde, geredigeerde teksten en bijlagen werden in december 2008 naar de uitgever gestuurd. De presentatie van Two centuries of solidarity. Social health insurance in Germany, Belgium and the Netherlands staat als deel drie in de HiZ-reeks Geschiedenis Zorgverzekeringen in het voorjaar van 2009 gepland. Het bestuur van de Stichting HiZ en de medewerkers van het Kenniscentrum voeren overleg met Belgische en Duitse instanties voor subsidiëring en internationale profilering. 4. Dienstverlening De door het Kenniscentrum uitgevoerde dienstverlening bestond uit archiefadvisering, het beantwoorden van vragen door zorgverzekeraars en overheid over personen, instellingen en rechtsvoorgangers, het beoordelen van teksten en het doen van onderzoek. 4.1 Archiefadvisering en publieksinformatie Aan Achmea, Agis, CZ, de CPZ, het KPZ en Menzis werden adviezen verstrekt over hoe te handelen met historische archieven. Het Kenniscentrum werd door het Nationaal Archief gevraagd om beoordeling van de selectielijst Internationale samenwerking in de gezondheidszorg en om toelichting bij een update van de selectielijst Kosten in de gezondheidszorg. Als particuliere instelling voor het beheer van publieke en private archiefcollecties nam het Kenniscentrum op uitnodiging deel aan de discussie over de uitwerking van het rapport van de commissie-jeurgens, Gewaardeerd Verleden, over nieuwe selectiemethodieken. In dit kader werd informatie verstrekt en reviews geleverd op de
8 7 Historisch Maatschappelijke Analyses voor de terreinen Bekostiging en verzekering van gezondheidszorg en Internationale volksgezondheid. Evenals in voorgaande jaren wisten documentatie- en communicatiemedewerkers het Kenniscentrum te vinden voor vragen over stambomen, over oud-medewerkers en bestuurders, voor literatuur, literatuurverwijzingen en illustraties voor personeels- en andere bladen. Achttien vragen konden met succes worden beantwoord. Drie maal kon worden doorverwezen. Het aantal publieksvragen neemt langzaam toe. De inventarissen en de informatie op de website blijkt voor vragenstellers aanleiding om het bekende te mailen voor nadere informatie. Zeven vragen werden beantwoord als informatie over de Arbitragecommissie ex. art.5 (specialisten), de Utrechtse tandarts C. Hoepner, historische veranderingen in de AWBZ, het ziekenfonds te Suriname, het ziekenfonds Helpt elkaar te Ede, het Ziekenfonds Velzen en Friese ziekenfondsen. 4.2 Reviews Het Kenniscentrum gaf reacties en reviews op artikelen en boeken. Vijf artikelen werden becommentarieerd met als onderwerpen patiëntencollectiviteiten, artsen en ziekenfondsen in de 20e eeuw, zieken- en begrafenisfondsen in de 19e eeuw, de betekenis van minister Veldkamp voor de AWBZ en marktwerking in de zorg en de geschiedenis van de ziekteverzekering in Europese landen. Twee boeken werden van commentaar en redactievoorstellen voorzien: H. Feenstra en W. Wansink, Zo gaat het in de zorg. De burger als klant, speelbal of koning, mondig of monddood (Amsterdam/ Antwerpen 2008) Health insurance platform, Mobilizing the private sector to develop a sustainable healthcare economy in Africa (werktitel) 4.3 Onderzoek voor derden Het Kenniscentrum werd door de zorgverzekeraars DVZ en Achmea benaderd voor het uitvoeren van onderzoek. DVZ Zorgverzekeringen vierde in 2008 haar 85-jarig jubileum en gaf ter ere van deze gelegenheid een klein boekwerk uit over de geschiedenis van het verzekeringsbedrijf. Het Kenniscentrum deed hiervoor het benodigde onderzoek en leverde de tekst en illustratiemateriaal aan voor het boekwerk, getiteld: Een moeilijk maar nuttig werk. Het christelijk karakter van DVZ Zorgverzekeringen in historisch perspectief. Als spin-off van het onderzoek werd tevens het historisch archief van DVZ door het Kenniscentrum in bruikleen genomen. Dit archief is inmiddels geordend en voor onderzoek toegankelijk gemaakt. In dezelfde periode werd het Kenniscentrum benaderd door Achmea voor de participatie in het project De geschiedenis van Achmea. Het project heeft als doel om te komen tot een boek onder redactie van dr. T. Duffhues betreffende de geschiedenis van het verzekeringsconcern Achmea. Het eindproduct zal in de eerste helft van 2010 verschijnen. Het Kenniscentrum heeft voor dit project de tekst voor het onderdeel Zorgverzekeringen aangeleverd. Als spin-off van dit project is het Kenniscentrum als adviseur betrokken bij de totstandkoming van het toekomstige bedrijfsarchief van Achmea/Eureko. 5. Onderzoeksprojecten 5.1 Project Ziektekostenverzekering en civil society De uitvoering van het project Ziektekostenverzekering en civil society was voor het Ministerie van VWS, het Innovatiefonds en ZN voorwaarde voor subsidiëring van het Kenniscentrum in de periode De besturen van de stichtingen VNZ en HiZ maakten in 2008 dit project op genereuze wijze financieel mogelijk. Het project startte op 1 november Het zal worden uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van prof.dr. E.S. Houwaart als promotor en dr. K.P. Companje als co-promotor. Als onderzoeker werd drs. R.A.A. Vonk aangesteld, die voor dit thema eerder een haalbaarheidsstudie uitvoerde.
9 8 5.2 Project De rol van de verzekerde bij beleidsvorming in het zorgverzekeringsbestel Dit project werd in februari 2008 gestart met een presentatie tijdens een onderzoeksbijeenkomst bij de afdeling Metamedica. Het wordt uitgevoerd door dr. K.P. Companje. De voorbereiding bestond uit literatuuronderzoek, waarvan de resultaten op 6 november tijdens een bij het ministerie van VWS in de vorm van de lezing Dutch social health insurance and health consumer rights in historical perspective werden gepresenteerd. Vooral van Ghanese zijde werd belangstellend gereageerd. 6. Publicitaire activiteiten De publicitaire activiteiten bestonden uit perscontacten, lezingen, papers en presentaties, voorgedragen tijdens congressen, symposia en seminars. Er waren acht perscontacten met kranten, tijdschriften en multimediale pers waarbij informatie over stelsel van zorg en financiering (Zorgverzekeringswet, AWBZ, DBC en marktwerking) werd verstrekt. De belangrijkste PR voor het Kenniscentrum werd geleverd door presentaties tijdens nationale en internationale evenementen. 6.1 Lezingen en presentaties Dr. Companje en drs. Vonk vertegenwoordigden het Kenniscentrum met de volgende lezingen: 3 december 2007 Tussen volksverzekering en vrije markt. De verzekering van zorg , departementale voordracht Ministerie van VWS, Den Haag 20 december AWBZ, sociale zekerheid en politici. Van het SER-advies over sociale zekerheid 1962 tot het SER-advies over de AWBZ 2008, departementale voordracht Ministerie van VWS, Den Haag 11 januari 2008, Krankenversicherung oder Gesundheitsversorgung? Fundamente der deutschen und niederländischen Sozialversicherung im Vergleich, congres Tussen volksverzekering en vrije markt, Amsterdam 24 januari 2008 De AWBZ als voertuig voor politieke wensen, afscheidsseminar Ministerie van VWS, Den Haag 21 februari 2008 Tussen volksverzekering en vrije markt. De verzekering van zorg , Masterclass Ministerie van VWS, Den Haag 29 februari 2008 Social health insurance between the market and the state, European Social Science History Conference, Lissabon 18 september 2008 Health insurance for everyone? Private health insurance and the insurance of exceptional medical riks in the Netherlands , Kongress Versorgungspraxis, Versorgungsforschung, Gesundheitspolitik, Hannover 18 september Krankenversicherung und besondere Risikengruppen. Über Diabetikern, Schlachthofabfall, Insulin, Ärzte und Krankenkassen in die Niederlande, Kongress Versorgungspraxis, Versorgungsforschung, Gesundheitspolitik, Hannover 23 oktober 2008 Private ziekenfondsverzekering in historisch perspectief, Health Insurance Fund International Conference on Healthcare Systems in Africa, Amsterdam 24 oktober 2008 Review on H. Maarse, A short history of national health insurance in Europe. Which policy lessons can be drawn for scaling up health insurance in low income countries?, Reviewdag Mobilizing the private sector to develop a sustainable healthcare economy in Africa, Amsterdam 9 november Dutch social health insurance and health consumer rights in historical perspective, seminar Organisation of health care in the Netherlands, Ministerie van VWS Den Haag 1 december 2008 Dutch private sickness fund insurance , Nationaal Congres WereldAidsdag Amsterdam 7. Documentatiecentrum geschiedenis structuur en financiering gezondheidszorg
10 9 De archief- en bibliotheekcollectie van het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars is gegroeid tot een volwaardig Documentatiecentrum geschiedenis structuur en financiering gezondheidszorg. Door de breedte van de collectie kunnen gebruikers terecht voor alle aspecten betreffende de geschiedenis van de zorgverzekering: economie en financiering, het verband met de sociale zekerheid, rechtsvormen als beroepsrecht, verzekeringsrecht en de inbedding van het sociale zekerheidsstelsel in de rechtsstaat, en de geschiedenis van de ziekenfonds- en ziektekostenverzekering zowel vanuit Nederlands als internationaal perspectief en binnen de context van de wording van de verzorgingsstaat. De website biedt voor het publiek de eerste toegang tot archief- en bibliotheek van het KHZ en overzicht over de geschiedenis van ziekenfonds- en ziektekostenverzekeringen ( De website werd in dit verslagjaar uitgebreid met nieuwe inventarissen en vernieuwde stambomen van zorgverzekeraars. Tegelijk werd gewerkt aan de ontwikkeling van een nieuwe website voor de geschiedenis van de structuur en financiering van zorg, Deze site zal bestaan uit de Erfgoedgids zorgverzekeraars, de canon verzekering en zorg, archiefinformatie en bibliotheektoegangen. In de Erfgoedgids worden de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek voor een groot publiek toegankelijk gemaakt. De gids verklaart een aantal zaken en ontwikkelingen die voor een goed begrip van de geschiedenis van de zorgverzekeringen van belang zijn. Daarnaast biedt deze gids een overzicht van het bronnenmateriaal dat op het terrein van de geschiedenis van de zorgverzekeraars beschikbaar is. De bibliotheek bestond aan het einde van het verslagjaar uit 740 geregistreerde titels. De catalogus zal in dit verslagjaar via internet raadpleegbaar zijn. De archiefcollectie werd uitgebreid en verder ontsloten. De beheersconstructie met de Stichting HiZ als zorgdrager voor bruiklenen en eigendommen en het KHZ als verantwoordelijke voor het dagelijks beheer bleef ongewijzigd. De opslag bleef verdeeld over het depot van de Medische Bibliotheek van het VUmc en storagebedrijf IronMountain. In het verslagjaar 2008 zijn de archieven van VHZ, VDZ, OvU, SIG, DVZ, PCvO, de Kleine Compensatiecommissie en SUZ geordend en beschreven. De ordening en beschrijving van de archieven van de SSZU, de CvTU en de RCvTU is grotendeels geschiedt. De inventarissen zijn via de website beschikbaar, zowel in pdf als via de database. De belangrijkste aanwinst is het historisch archief van Zorgverzekeraar VGZ en rechtsvoorgangers. Hiervoor werd met VGZ een bijzondere overeenkomst gesloten voor de ordening, inventarisatie en overdracht. De werkzaamheden worden op lokatie uitgevoerd. Deze aanwinst biedt belangrijke bronnen voor de zorgverzekerings, sociale, medische en streekgeschiedenis van Brabant en Limburg. Zij bestaat uit de archieven van ziektekostenverzekeraar VGZ, Bijzonder Algemeen Afddelings Ziekenfonds Nijmegen BAZ, Ziekenfonds Zuid-Limburg ZZL, Ziekenfonds Noord- Limburg, Algemeen Ziekenfonds s-hertogenbosch AZH, Ziekenfonds Midden-Brabant, Ziekenfonds Roozendaal-Bergen op Zoom MZB, Algemeen Ziekenfonds Eindhoven en Omstreken en Regionaal Ziekenfonds Eindhoven en Omstreken, Algemeen Ziekenfonds voorheen Doktersfonds Stichting Eindhoven, Meditrend en de Stichtingen Speciale Voorzieningen Bergen op Zoom, Den Bosch en Tilburg. 8. Onderwijsactiviteiten De heer Companje verzorgde in mei 2008 onderwijs voor de opleiding Gezondheidswetenschappen van de Vrije Universiteit voor eerstejaars studenten in het blok Gezondheidszorg in Nederland. Dit betrof het begeleiden van tutorgroepen en het hoorcollege Financiering en marktmechanismen in de zorg. Het historisch perspectief. Samen met de heer D.-J. Westerwoudt, hoofd communicatie van CZ, Actief in Gezondheid verschafte hij tijdens een vragencollege aan deze studenten inzicht in de dagelijkse praktijk van zorg en verzekering. Het belang van de geschiedenis van de zorgverzekering voor het inzicht in de ontwikkelingen van vandaag kwam aan de orde in het college van de heer Companje bij de Master Medische Geschiedenis van het Vrije Universiteit medisch centrum: Tussen volksverzekering en vrije markt. Verzekering van zorg
11 10 Tot slot Voor het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars was het eerste jaar van de tweede subsidieperiode een vruchtbaar jaar. Door de steun van de stichtingen VNZ en HiZ kon het onderzoeksproject Ziektekostenverzekering en civil society worden gestart. Doordat dit project als promotieplaats wordt ingevuld is de basis van het Centrum tot onderzoeks- én opleidingsinstituut verbreed. Het KHZ is van groot belang voor het functioneren van de afdeling Metamedica en volledig ingebed in onderzoek en onderwijs van het VU medisch centrum. Met de studie en het congres Tussen volksverzekering en vrije markt. Verzekering van zorg op het snijvlak van sociale verzekering en gezondheidszorg en de omvangrijke serie lezingen heeft het KHZ zijn reputatie als wetenschappelijk onderzoeksinstituut voor de geschiedenis van structuur en financiering van zorg nationaal en internationaal gevestigd. Met de publicatie van Two centuries of solidarity. Social health insurance in Germany, Belgium and the Netherlands zal deze reputatie in het volgende verslagjaar worden versterkt. Het Documentatiecentrum geschiedenis structuur en financiering gezondheidszorg biedt voor dit onderzoek door de goede ontsluiting en beschikbaarheid van de collecties uitstekende faciliteiten, waarvan door de medewerkers van het KHZ en door bezoekers goed gebruik wordt gemaakt. De bloei van het Kenniscentrum is mogelijk gemaakt door de financiële en beleidssteun van verschillende partners: het Ministerie van VWS, Zorgverzekeraars Nederland, het Innovatiefonds Zorgverzekeraars, de afdeling Metamedica VUmc, de Stichting VNZ en last but not least het bestuur van de Stichting Historie Ziekenfondswezen. Dit bestuur heeft met haar adviezen en inspanningen het voortbestaan én de bloei van het Kenniscentrum mogelijk gemaakt. Kenniscentrum en HiZ blijven zich inspannen om het erfgoed van de verzekering van zorg als deel van de Nederlandse verzorgingsstaat veilig te stellen en nog meer bekendheid te geven. Prof.dr. E.S. Houwaart Dr. K.P. Companje
12 11 Bijlagen Publicaties K.P. Companje, Tussen volksverzekering en vrije markt. Verzekering van zorg op het snijvlak van sociale verzekering en gezondheidszorg (Amsterdam 2008) R.A.A. Vonk, Een moeilijk maar nuttig werk. Het christelijk karakter van DVZzorgverzekering in historisch perspectief (Noordwijk 2008) Reviews H. Feenstra en W. Wansink, Zo gaat het in de zorg. De burger als klant, speelbal of koning, mondig of monddood (Amsterdam/ Antwerpen 2008) Health insurance platform, Mobilizing the private sector to develop a sustainable healthcare economy in Africa (werktitel) Lezingen en presentaties 3 december 2007 Tussen volksverzekering en vrije markt. De verzekering van zorg , departementale voordracht Ministerie van VWS, Den Haag 20 december AWBZ, sociale zekerheid en politici. Van het SER-advies over sociale zekerheid 1962 tot het SER-advies over de AWBZ 2008, departementale voordracht Ministerie van VWS, Den Haag 11 januari 2008, Krankenversicherung oder Gesundheitsversorgung? Fundamente der deutschen und niederländischen Sozialversicherung im Vergleich, congres Tussen volksverzekering en vrije markt, Amsterdam 24 januari 2008 De AWBZ als voertuig voor politieke wensen, afscheidsseminar Ministerie van VWS, Den Haag 21 februari 2008 Tussen volksverzekering en vrije markt. De verzekering van zorg , Masterclass Ministerie van VWS, Den Haag 29 februari 2008 Social health insurance between the market and the state, European Social Science History Conference, Lissabon 18 september 2008 Health insurance for everyone? Private health insurance and the insurance of exceptional medical riks in the Netherlands , Kongress Versorgungspraxis, Versorgungsforschung, Gesundheitspolitik, Hannover 18 september Krankenversicherung und besondere Risikengruppen. Über Diabetikern, Schlachthofabfall, Insulin, Ärzte und Krankenkassen in die Niederlande, Kongress Versorgungspraxis, Versorgungsforschung, Gesundheitspolitik, Hannover 23 oktober 2008 Private ziekenfondsverzekering in historisch perspectief, Health Insurance Fund International Conference on Healthcare Systems in Africa, Amsterdam 24 oktober 2008 Review on H. Maarse, A short history of national health insurance in Europe. Which policy lessons can be drawn for scaling up health insurance in low income countries?, Reviewdag Mobilizing the private sector to develop a sustainable healthcare economy in Africa, Amsterdam 9 november Dutch social health insurance and health consumer rights in historical perspective, seminar Organisation of health care in the Netherlands, Ministerie van VWS Den Haag 1 december 2008 Dutch private sickness fund insurance , Nationaal Congres WereldAidsdag Amsterdam
Verslag van de activiteiten van het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars over de periode maart 2006 - maart 2007
-1- Verslag van de activiteiten van het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars over de periode maart 2006 - maart 2007 Inhoud Inleiding 1 1 Onderzoek 2 2 Onderwijs 3 3 Dienstverlening 3 4 Presentatie
Nadere informatieVerslag van de activiteiten van het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars over de periode maart 2005 - maart 2006
Verslag van de activiteiten van het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars over de periode maart 2005 - maart 2006 Inleiding Het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars is op 1 maart 2002 opgericht door
Nadere informatieKenniscentrum Historie Zorgverzekeraars
0 Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars Eindverslag 2007-2012 1 Eindverslag van het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars over de periode 2007-2012 Inhoud Inleiding 1 Onderzoek en verbreding van kennis
Nadere informatie10 De opzet van dit boek
INLEIDING 35 Onderzoek naar de ontwikkeling van het politiek en maatschappelijk debat naar aanleiding van het afdekken van risico s wegens ziekte en lichamelijk gebrek betreft onderzoek naar wet- en regelgeving
Nadere informatieInventaris op het archief van Het Maatschappij Ziekenfonds Omstreken van Utrecht (OvU)
Inventaris op het archief van Het Maatschappij Ziekenfonds Omstreken van Utrecht (OvU) D. Rigter Amsterdam, juli 2008 Het Maatschappij Ziekenfonds Omstreken van Utrecht (OvU) Meer informatie in: K.P. Companje,
Nadere informatieVerslag van het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars over het verslagjaar november november 2009
Jaarverslag 2008-2009 1 Verslag van het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars over het verslagjaar november 2008- november 2009 Inhoud 1 Inleiding 1 2 Doelstellingen voor Jaar 2, 2008-2009 2 3 Onderzoek
Nadere informatieInventaris op het archief van de Stichting Utrechts Ziekenhuisverplegingsfonds (SUZ)
Inventaris op het archief van de Stichting Utrechts Ziekenhuisverplegingsfonds (SUZ) D. Rigter Amsterdam, mei 2008 De Stichting Utrechts Ziekenhuisverplegingsfonds (SUZ) Meer informatie in: K.P. Companje,
Nadere informatieInventaris op het archief van de Federatie van Vereenigingen voor Ziekenhuisverpleging (FVZ)
Inventaris op het archief van de Federatie van Vereenigingen voor Ziekenhuisverpleging (FVZ) D. Rigter Amsterdam, september 2007 www.metamedicavumc.nl/khz 1 De Federatie van Vereenigingen voor Ziekenhuisverpleging
Nadere informatieFinanciering van het zorgstelsel in historisch perspectief
Financiering van het zorgstelsel in historisch perspectief K.P. Companje Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars Doel van deze presentatie Antwoord op de vraag: Wat was de rol van de ƒ/ in de spreekkamer,
Nadere informatieInventaris op het archief van de rechtsvoorgangers van De Friesland Zorgverzekeraar
Inventaris op het archief van de rechtsvoorgangers van De Friesland Zorgverzekeraar D. Rigter Amsterdam, september 2007 De Friesland Meer informatie over de geschiedenis van De Friesland in: H. Erkeles
Nadere informatieInventaris op het archief van de Vereniging van Directeuren en Administrateurs van Ziekenfondsen in Nederland (VDZ)
Inventaris op het archief van de Vereniging van Directeuren en Administrateurs van Ziekenfondsen in Nederland (VDZ) D. Rigter Amsterdam, maart 2008 De Vereniging van Directeuren en Administrateurs van
Nadere informatieDEEL 2 IN DE HiZ-REEKS GESCHIEDENIS ZORGVERZEKERINGEN
Het grootste deel van de behoefte aan sociale zekerheid gaat om het afdekken van de risico s wegens ziekte of lichamelijk gebrek. In de laatste decennia van de negentiende eeuw wordt geconstateerd dat
Nadere informatieInventaris op het archief van de Federatie van Onderlinge non-profit Ziektekostenverzekeringsinstellingen (FOZ)
Inventaris op het archief van de Federatie van Onderlinge non-profit Ziektekostenverzekeringsinstellingen (FOZ) D. Rigter Amsterdam, september 2007 www.metamedicavumc.nl/khz 1 De Federatie van Onderlinge
Nadere informatieKenniscentrum Historie Zorgverzekeraars
Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars Jaarverslag 2009-2010 0 Verslag van het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars over het verslagjaar november 2009- november 2010 Inhoud 1 Inleiding 1.1 Beleidsplan
Nadere informatieDe totstandkoming van de Zorgverzekeringswet 2006. Geert Jan Hamilton 13 oktober 2011
De totstandkoming van de Zorgverzekeringswet 2006 Geert Jan Hamilton 13 oktober 2011 Naoorlogs Nijmegen, jaren 50 Huisartsenpraktijk Berg- en Dalseweg 3 Ziekenfondspatiënten op spreekuur Particulieren
Nadere informatieVerzekering van zorg op het snijvlak van sociale verzekering en gezondheidszorg
HOOFDSTUK 13 Verzekering van zorg op het snijvlak van sociale verzekering en gezondheidszorg De hoofdvraag voor deze studie luidde: Hoe ontwikkelde zich het politieke en maatschappelijke debat naar aanleiding
Nadere informatieNederlandse Gedragswetenschappen Grote Kruistraat 2/1, 9712 TS Groningen. 1. Inleiding
1. Inleiding De geschiedenis van de Nederlandse psychologie, pedagogiek en onderwijskunde verdween uit de curricula van Nederlandse universiteiten en waardevol historisch materiaal gerelateerd aan deze
Nadere informatieNIVEL Panels. Gezondheidszorgonderzoek. vanuit het perspectief van. de Nederlander. Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg
NIVEL Panels Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg Gezondheidszorgonderzoek vanuit het perspectief van de Nederlander nivel panels Het Nivel onderzoekt met behulp van een aantal panels
Nadere informatiePATIENTS OF THE COLONIAL STATE
Valorisatie-addendum bij Proefschrift: PATIENTS OF THE COLONIAL STATE THE RISE OF A HOSPITAL SYSTEM IN THE NETHERLANDS INDIES 1890-1940 door Sjoerd Zondervan PATIENTS OF THE COLONIAL STATE THE RISE OF
Nadere informatie1 Inleiding 9. 2 De fundamenten van het zorgstelsel 11. 3 De structuren in de zorg 25. 4 De aanspraak op zorg 31. 5 De financiering van de zorg 47
Voorwoord Wie wil begrijpen hoe het Nederlandse zorgstelsel functioneert en op zoek gaat naar informatie, dreigt er al snel in te verdrinken. Waar te beginnen? Dat geldt ook voor de regels die op de zorg
Nadere informatie-1- Inleiding. De vraag voor dit boek luidt daarom:
-1- Inleiding Aanleiding voor dit boek: ZN als brancheorganisatie voor de zorgverzekering Zorgverzekeraars Nederland, ZN, werd in 1995 gevormd door de samenvoeging van de Vereniging van Nederlandse Zorgverzekeraars,
Nadere informatieLoyalis in de zorg Een deskundige partner voor werkgevers
De expertise van Loyalis is mensenwerk gebruiken we onze kennis voor heldere adviezen en diensten. Omdat pensioen- en caoregelingen in elke sector weer anders zijn, is ons werk maatwerk. En bieden we onze
Nadere informatieRooster Basisprogramma 2011
Rooster Basisprogramma 2011 Dag 1. woensdag 2 februari 10:00 11:00 prof.dr. E.S. Houwaart; dr. H. de Waardt Ontvangst; inleiding aangaande opzet en inhoud van het traject; rondleiding VU 11:00 13:00 prof.dr.
Nadere informatieROOSTER BASISPROGRAMMA 2012
ROOSTER BASISPROGRAMMA 2012 De colleges worden, tenzij anders aangegeven, gegeven in het Hoofdgebouw van de VU zaal 14A02 Dag 1. woensdag 8 februari 10:00 11:00 prof.dr. E.S. Houwaart; dr. H. de Waardt
Nadere informatieCenter for Organisation Development in Hospitals
instituut Beleid & Management Gezondheidszorg Center for Organisation Development in Hospitals Het Center for Organisation Development in Hospitals is een samenwerkingsverband van het instituut Beleid
Nadere informatieStichting Geschiedenis Fysiotherapie
Beleidsplan Stichting Geschiedenis Fysiotherapie 2014-2019 Opgesteld door het Bestuur van de SGF. Geaccordeerd per:2 juni 2014 Beleidsdocument 2014-2019 Stichting Geschiedenis Fysiotherapie Page 1 Inleiding
Nadere informatieBasisprogramma 1: Vroegmodern (6 ECTS) NB Op dag 1, 6 en 7 zijn de programma s van Basisprogramma 1 en 2
ROOSTER BASISPROGRAMMA MASTER MG 2015-2016 NB OP DAG 1, 6 EN 7 WORDEN DE PROGRAMMA S VAN BASISPROGRAMMA 1 EN 2 GECOMBINEERD EN VINDEN DAN OP VRIJDAGEN PLAATS Basisprogramma 1: Vroegmodern (6 ECTS) NB Op
Nadere informatieEuropese Commissie Directoraat-generaal Gezondheid en consumentenbescherming Raadpleging inzake gezondheidsdiensten B 232 8/102 B-1049 BRUSSEL België
Coördinatieorgaan Samenwerkende Ouderenorganisaties Chr. Krammlaan 8 Postbus 222 3500 AE Utrecht Telefoon 030 276 99 85 Europese Commissie Directoraat-generaal Gezondheid en consumentenbescherming Raadpleging
Nadere informatieANONIEM BINDEND ADVIES
ANONIEM BINDEND ADVIES Partijen : A te B vertegenwoordigd door E te F tegen C te D Zaak : Collectiviteit, korting op de premie met terugwerkende kracht Zaaknummer : 2011.00544 Zittingsdatum : 26 oktober
Nadere informatieZorgverzekeringswet. Duitsland
Zorgverzekeringswet & Duitsland INHOUD 1 Woonplaats Duitsland 1.2 Werknemer + gezinsleden 1.2.1 Werkzaam in Nederland (grensarbeider) 1.2.1.1 Op 31 december 2005 ziekenfondsverzekerd in Nederland 1.2.1.2
Nadere informatierbeidsrechtelijke beschertning
rbeidsrechtelijke beschertning PROEFSGHRIFT ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit Leiden, op gezag van de Rector Magnificus Dr. D.D. Breimer, hoogleraar in de faculteit der Wiskunde
Nadere informatieUw Belgisch of Duits pensioen in uw aangifte inkomstenbelasting
Uw Belgisch of Duits pensioen in uw aangifte inkomstenbelasting 1. Inleiding In Nederland wonen veel pensioengenieters die een deel van hun ouderdomspensioen ontvangen uit het buitenland. Genieters van
Nadere informatieArbeidsongeschiktheidsvoorziening voor zelfstandigen: Het Broodfonds
Arbeidsongeschiktheidsvoorziening voor zelfstandigen: Het Broodfonds Utrecht 22 november 2010 Content: De uitdaging Het Broodfonds Hoe ontstaan Wat is er nodig Praktijk, voorbeeld 1 Kosten Broodfonds deelname
Nadere informatieOntwikkelingen in de Zorg voor Ouderen
Ontwikkelingen in de Zorg voor Ouderen Belangenvereniging pensioengerechtigden Politie 21 november 2012 Joop Blom, voorzitter commissie Zorg en Welzijn en Wonen NVOG. Belangenvereniging Pensioengerechtigden
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 30 918 Wijziging van de Zorgverzekeringswet en andere wetten met het oog op het verzwaren van het premie-incassoregime en andere maatregelen om
Nadere informatieVerzekeringsgeneeskunde en Wetenschap
Verzekeringsgeneeskunde en Wetenschap hoop voor de toekomst! Em. Prof. Dr. Haije Wind, verzekeringsarts Amsterdam, 14 maart 2019 Amsterdam UMC locatie AMC, Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid,
Nadere informatieEigen regie en eigen verantwoordelijkheid in de (ouderen) zorg.
Eigen regie en eigen verantwoordelijkheid in de (ouderen) zorg. Joop Blom, voorzitter commissie Zorg en Welzijn en Wonen NVOG VOOR: Vereniging Gepensioneerden DuPont Nederland op 23 april 2015. Ontwikkelingen.
Nadere informatieToekomstbestendige ouderenzorg vergt nieuw paradigma
Toekomstbestendige ouderenzorg vergt nieuw paradigma Prof.dr. Robbert Huijsman MBA, Bijzonder hoogleraar Management & Organisatie Ouderenzorg Senior manager Kwaliteit & Innovatie, Achmea Enkele belangrijke
Nadere informatieBasisprogramma 1: Vroegmodern (6 ECTS) Locatie, tenzij anders aangegeven: HG-01A08
ROOSTER BASISPROGRAMMA MASTER MG 2013-2014 Basisprogramma 1: Vroegmodern (6 ECTS) Locatie, tenzij anders aangegeven: HG-01A08 Op dag 1, 6 en 7 zijn de programma s van Basisprogramma 1 en 2 gecombineerd
Nadere informatieBasisprogramma 1: Vroegmodern (6ECTS) NB Op dag 1, 6 en 7 zijn de programma s van Basisprogramma 1 en 2 gecombineerd en worden dan op vrijdag gegeven.
ROOSTER BASISPROGRAMMA MASTER MG 2014-2015 NB OP DAG 1, 6 EN 7 WORDEN DE PROGRAMMA S VAN BASISPROGRAMMA 1 EN 2 GECOMBINEERD EN VINDEN DAN OP VRIJDAGEN PLAATS Basisprogramma 1: Vroegmodern (6ECTS) NB Op
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 1998 1999 Nr. 201 26 238 Wijziging van enkele wetten in verband met invoering van het regresrecht in de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten en versterking
Nadere informatieDE TOEKOMST VAN INKOMENSVERZEKERINGEN
DE TOEKOMST VAN INKOMENSVERZEKERINGEN Een blik in de verzekeringstoekomst: het is het jaar 2030. En met weemoed wordt teruggekeken naar de tijd dat de WIA nog bestond. Toen werknemers eerst twee jaar ziek
Nadere informatieDe ambitie van de zorgverzekeraars voor de Nederlandse zorg in 2025
De ambitie van de zorgverzekeraars voor de Nederlandse zorg in 2025 Missie zorgverzekeraars Nederland Zorgverzekeraars Nederland heeft ten doel om de zorgverzekeraars te verenigen, hun gezamenlijke belangen
Nadere informatieHet congres wordt mede mogelijk gemaakt door:
Het congres wordt mede mogelijk gemaakt door: OVER DE SPREKERS Paul Epping is secretaris van STIPOIZ en al jarenlang betrokken bij vele innovaties in de zorg Martin Boekholdt is bijzonder hoogleraar
Nadere informatieVan goede zorg verzekerd. Zorgverzekering. Oegstgeest 27 september 2014
1 Van goede zorg verzekerd Zorgverzekering Oegstgeest 27 september 2014 Volksgezondheid Toekomst Verkenningen VTV 2013 Uitgangspunten zorgverzekeraars Zorgverzekeraars: Hanteren solidariteit en voor iedereen
Nadere informatieConclusies uit het rapport van A.F. van Leijden over de sociale wetgeving zoals die in 1923 door C.W. de Vries 1 werden gepubliceerd.
Conclusies uit het rapport van A.F. van Leijden over de sociale wetgeving zoals die in 1923 door C.W. de Vries 1 werden gepubliceerd. 2 In de troonrede van 1891 kondigde het liberale kabinet Van Tienhoven-Tak
Nadere informatiePlaatsingslijst van het archief van Convent van Christelijk- Sociale Organisaties
140 Plaatsingslijst van het archief van Convent van Christelijk- Sociale Organisaties (1937-1991) Samengesteld door dr. R.E. van der Woude Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme
Nadere informatieOnderwijs Onderzoekschool Politieke Geschiedenis
Onderwijs Onderzoekschool Politieke Geschiedenis Voor promovendi en Research Masters 2012 2013 Onderzoekschool Politieke Geschiedenis 1 1. De Onderzoekschool Politieke Geschiedenis De Onderzoekschool Politieke
Nadere informatieInformatie over zorgverzekeringen in Duitsland
Informatie over zorgverzekeringen in Duitsland Gezondheid in Duitsland Als u in Duitsland werkt (sozialversicherungspflichtig) dient u zich in Duitsland te verzekeren. Duitse Gezondheidszorg De Duitse
Nadere informatieInleiding Filantropie. Financiële draagvlakverbreding van uw organisatie
Inleiding Filantropie Financiële draagvlakverbreding van uw organisatie PAO Inleiding Filantropie Informatie: Vrije Universiteit Amsterdam PAO Philanthropic Studies t.a.v. Saskia Franssen De Boelelaan
Nadere informatieNederlands Muziek Instituut en Haags Gemeentearchief 2013-2016
Samen werken aan een gezamenlijke toekomst Nederlands Muziek Instituut en Haags Gemeentearchief 2013-2016 [Verkorte versie] 1. Inleiding Bij de advisering door de commissie Hirsch Ballin is ten aanzien
Nadere informatiePOST-IAS SYMPOSIUM VAN MEXICO NAAR UTRECHT UTRECHT AUGUSTUS 2019 MEETING PROSPECTUS.
POST-IAS SYMPOSIUM VAN MEXICO NAAR UTRECHT UTRECHT AUGUSTUS 2019 MEETING PROSPECTUS INTRODUCTIE Vanf 24 juli 2019 zal het IAS Conference on HIV Science plaatsvinden in Mexico City, Mexico. Tijdens dit
Nadere informatieInhoudsopgave INLEIDING 3 ONDERZOEK 4 COMMUNICATIE 5 ORGANISATIE 6 CONCLUSIES & AANBEVELINGEN 7 BIJLAGE 1: TOELICHTING KENNISINSTITUUT BIER 8
Jaarverslag 2011 Inhoudsopgave INLEIDING 3 ONDERZOEK 4 COMMUNICATIE 5 ORGANISATIE 6 CONCLUSIES & AANBEVELINGEN 7 BIJLAGE 1: TOELICHTING KENNISINSTITUUT BIER 8 2 Inleiding In dit jaarverslag staan de belangrijkste
Nadere informatieInhoudsopgave INLEIDING 3 ONDERZOEK 4 COMMUNICATIE 5 ORGANISATIE 7 CONCLUSIES & AANBEVELINGEN 8 BIJLAGE 1: TOELICHTING KENNISINSTITUUT BIER 9
Jaarverslag 2013 Inhoudsopgave INLEIDING 3 ONDERZOEK 4 COMMUNICATIE 5 ORGANISATIE 7 CONCLUSIES & AANBEVELINGEN 8 BIJLAGE 1: TOELICHTING KENNISINSTITUUT BIER 9 2 Inleiding Voor u ligt het jaarverslag van
Nadere informatieFamiliekunde. Vlaanderen
Familiekunde Vlaanderen Documentatie- en studiecentrum voor familiegeschiedenis Van Heybeeckstraat 3, 2170 Merksem, België +32 (0)3 646 99 88 administratie@familiekunde-vlaanderen.be www.centrumfamiliegeschiedenis.be
Nadere informatieKenniscentrum Historie Zorgverzekeraars
0 Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars Jaarverslag 2011-2012 1 Verslag van het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars over het verslagjaar november 2011- november 2012 Inhoud 1 Inleiding 2 2 Doelstellingen
Nadere informatieInhoud. Woord vooraf 1 3
Inhoud Woord vooraf 1 3 1 Mondzorg en de samenleving 1 5 1.1 Inleiding 1 5 1.1.1 De wereld verandert 1 5 1.1.2 Professionals in de mondzorg 1 6 1.2 Professionele autonomie 1 7 1.2.1 Autonomie en vertrouwen
Nadere informatieMet de Arbeidsongeschiktheidsverzekering blijft de zaak gewoon draaien.
Het Amersfoortse OndernemersPlan Met de Arbeidsongeschiktheidsverzekering blijft de zaak gewoon draaien. U bent ondernemer. Continuïteit van uw bedrijf is erg belangrijk. U laat zich niet buitenspel zetten
Nadere informatieKaartenboek Gezondheidszorg Editie 2015. Zó werkt de zorg in Nederland. inkijkexemplaar. dr Maaike de Vries en drs Jenny Kossen
Zó werkt de zorg in Nederland Kaartenboek Gezondheidszorg Editie 2015 dr Maaike de Vries en drs Jenny Kossen Inhoudsopgave Inleiding 3 Voorwoord 3 Medicijn tegen dat knagende gevoel en andere 5 redenen
Nadere informatieKaartenboek Gezondheidszorg Editie 2015. Zó werkt de zorg in Nederland. inkijkexemplaar. dr Maaike de Vries en drs Jenny Kossen
Zó werkt de zorg in Nederland Kaartenboek Gezondheidszorg Editie 2015 dr Maaike de Vries en drs Jenny Kossen Inhoudsopgave Voorwoord VvAA 3 Voorwoord De Argumentenfabriek 7 Verantwoording 13 Lijst van
Nadere informatieIndeling van dit boek Dit boek gaat over de ontwikkeling van de relatie ziekenfondsen-artsen op landelijk en regionaal niveau en de factoren die
A Inleiding Aanleiding voor het onderzoek Deze studie gaat over de relatie ziekenfondsen-artsen sedert 1827. Het uitgangspunt van de studie was oorspronkelijk de beschrijving van de ontwikkelingen in de
Nadere informatieDe rol van de verzekeringsarts (nu en) in de toekomst
De rol van de verzekeringsarts (nu en) in de toekomst Han Willems Muntendam symposium 2012 1 2 Regionale ordening haalt schotten weg De tijd is rijp voor een langetermijnvisie op de gezondheidszorg. Arie
Nadere informatieAuteur. Onderwerp. Datum
Auteur Bureau voor Belgische Zaken Onderwerp Sociale verzekeringen in Nederland voor in België gevestigde werkgevers Datum juli 2001 Copyright and disclaimer Gelieve er nota van te nemen dat de inhoud
Nadere informatiePresentatie Samenwerking Ergo Optima NN Inkomen
Presentatie Samenwerking Ergo Optima NN Inkomen 1 Voorstellen Marja Opdam Willem Willems Joke Garos-Weekhout Hubert van der Planken Kenniscoordinator - Movir Arbeidsdeskundige - EMN Expertise Re-integratiebegeleider
Nadere informatieInleiding. Johan Van der Heyden
Inleiding Johan Van der Heyden Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat, 14 B - 1050 Brussel 02 / 642 57 26 E-mail : johan.vanderheyden@iph.fgov.be
Nadere informatieLandelijke Database Nieuwe Business Modellen
WEBSITES, LES-, WERK- & LEES- MATERIALEN Landelijke Database Nieuwe Business Modellen Status 10 augustus 2015 Inleiding Per 1 september 2015 start het project Landelijke Database Nieuwe Business Modellen
Nadere informatieTijd rijp voor verplichte scheidingsbemiddeling
Tijd rijp voor verplichte scheidingsbemiddeling Nieuwsbrief NGR 14.03.03 De Nederlandse Gezinsraad (NGR) constateert dat er een breed maatschappelijk draagvlak is voor verplichte scheidingsbemiddeling.
Nadere informatieVerkiezingsprogramma D66 Maastricht 2014-2018. Samen Sterker
Samen Sterker Internationalisering > wegnemen barrières grensoverschrijdend vervoer > werken waar je wilt > meer innovatie over de grenzen heen Internationalisering Maastricht is de meest internationale
Nadere informatieMarktwerking in de zorg Zorg of zegen?
Marktwerking in de zorg Zorg of zegen? Symposium Medische Afdeling Thijmgenootschap s- Hertogenbosch, 7 maart 2013 Lid Medische O ja O nee Medische Afdeling Symposia van de afgelopen jaren: Eed van Hippocrates.
Nadere informatieEuropese Commissie Directoraat generaal Gezondheid en Consumentenbescherming. Raadpleging inzake gezondheidsdiensten B232 8/102 B-1049 BRUSSEL België
Europese Commissie Directoraat generaal Gezondheid en Consumentenbescherming. Raadpleging inzake gezondheidsdiensten B232 8/102 B-1049 BRUSSEL België Utrecht, 31 januari 2007 Onderwerp: Consultatiedocument
Nadere informatieOver de Zorgbalans: achtergrond en aanpak
1 Over de Zorgbalans: achtergrond en aanpak 1.1 De Zorgbalans beschrijft de prestaties van de gezondheidszorg In de Zorgbalans geven we een overzicht van de prestaties van de Nederlandse gezondheidszorg
Nadere informatieBELEIDSPLAN. Brederodestraat 104 4 1054 VG Amsterdam Nederland. www.stichtingopen.nl info@stichtingopen.nl Rabobank: NL44RABO0143176986
BELEIDSPLAN Brederodestraat 104 4 1054 VG Amsterdam Nederland www.stichtingopen.nl info@stichtingopen.nl Rabobank: NL44RABO0143176986 BELEIDSPLAN STICHTING OPEN 1 1. INLEIDING Voor u ligt het beleidsplan
Nadere informatieOp 19 januari 2005 schreef de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan de voorzitter van de Gezondheidsraad (brief kenmerk SV/AL/05/614):
Bijlage A Adviesaanvraag Op 19 januari 2005 schreef de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan de voorzitter van de Gezondheidsraad (brief kenmerk SV/AL/05/614): Binnenkort zal ik het wetsvoorstel
Nadere informatieBeleidsplan Oudheidkundige Kring De Vier Ambachten
Beleidsplan Oudheidkundige Kring De Vier Ambachten Pagina 1 van 9 Inhoud Inleiding... 4 Aanleiding... 4 Betrokkenen... 4 Geldigheidsduur... 4 Publicatie... 4 Organisatie... 4 Rechtspersoonlijkheid....
Nadere informatieOnderwijs 2011-2012. Onderzoekschool Politieke Geschiedenis. Onderzoekschool Politieke Geschiedenis 1
Onderwijs Onderzoekschool Politieke Geschiedenis 2011-2012 Onderzoekschool Politieke Geschiedenis 1 1. Inleiding en samenvatting De Onderzoekschool Politieke Geschiedenis (OPG) biedt in het academisch
Nadere informatieCZ Expat Health Service. Internationale zorgoplossingen voor expats
CZ Expat Health Service Internationale zorgoplossingen voor expats Specialistische kennis en ervaring Uw expats goed verzekerd van de beste zorg, waar ook ter wereld Als het gaat om internationale zorgoplossingen,
Nadere informatieWelkom. 10-11-2005 KZ (Pensioen) Adviesgroep 1
Welkom 10-11-2005 KZ (Pensioen) Adviesgroep 1 4. Nieuwe zorgstelsel per 1-1-2006 Alle ingezetenen van Nederland komen in aanmerking voor het nieuwe zorgstelsel Alle ziekenfondsplichtige en particuliere
Nadere informatieLet's conn3ct! Wilt u dit initiatief bekend maken via uw website en andere communicatiekanalen?
PERSBERICHT Antwerpen, 26 juni 2017 Let's conn3ct! De Vlaamse Erfgoedbibliotheek en de Koninklijke Bibliotheek, nationale bibliotheek van Nederland creëerden in nauwe samenwerking met de Provinciale Bibliotheek
Nadere informatieI. VERKLARINGEN BEDOELD IN ARTIKEL 1, ONDER L), VAN VERORDENING (EG) NR. 883/2004 DE DATUM VANAF WELKE DE VERORDENING VAN TOEPASSING ZAL ZIJN
Verklaring van het Koninkrijk der Nederlanden uit hoofde van artikel 9 van Verordening (EG) nr. 883/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 betreffende de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels
Nadere informatieGezond Gedrag Is (G)een Keuze. Conferentie duurzame inzetbaarheid in de zorg
Gezond Gedrag Is (G)een Keuze Conferentie duurzame inzetbaarheid in de zorg Workshop Het zorgstelsel Conferentie Gezond gedrag is (g)een keuze WGV Zorg en Welzijn, Menzis, Zilveren Kruis, Colijn & Partners
Nadere informatieAchtergrondinformatie geldstromen en wetten
Achtergrondinformatie geldstromen en wetten Tot stand gekomen in het kader van het project RAAK-MKB Ontwerpen voor zorgverleners Auteurs Dr. F. Verhoeven; onderzoeker lectoraat Co-design (HU) Ing. K. Voortman-Overbeek;
Nadere informatieWonen in het buitenland: wat betekent dat voor uw ziektekostenverzekering?
Wonen in het buitenland: wat betekent dat voor uw ziektekostenverzekering? De invoering van de nieuwe Zorgverzekeringswet per 1 januari 2006 2 Inhoudsopgave 1. Nieuwe Zorgverzekeringswet per 1 januari
Nadere informatieEuropese Commissie Directoraat-generaal Gezondheid en Consumentenbescherming Raadpleging inzake gezondheidsdiensten B2328/102 B1049 BRUSSEL België
Europese Commissie Directoraat-generaal Gezondheid en Consumentenbescherming Raadpleging inzake gezondheidsdiensten B2328/102 B1049 BRUSSEL België Datum 31 januari 2007 Ons kenmerk B170107TRA0112 Onderwerp
Nadere informatieExpat Pakket Collectief
Expat pakket collectief Informatie voor de werkgever Expat Pakket Collectief Uw werknemers grenzeloos goed verzekerd Expat Pakket Collectief Uw werknemers grenzeloos goed verzekerd Heeft u werknemers die
Nadere informatieVan systemen naar mensen Gezamenlijke agenda VWS 8 februari 2013. Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland 24 april 2014 Joop Blom
Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden Van systemen naar mensen Gezamenlijke agenda VWS 8 februari 2013. Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland 24 april 2014 Joop Blom Nieuwe
Nadere informatieRegels per 1 mei 2010
Regels per 1 mei 2010 Inhoud Wanneer betekenen de regels voor u een wijziging? 2 Werkt u in Nederland en België? 2 Bent u grensarbeider en volledig werkloos? 4 Bent u arbeidsongeschikt? 4 Woont u in België
Nadere informatieEigen regie en eigen verantwoordelijkheid in de (ouderen) zorg.
Eigen regie en eigen verantwoordelijkheid in de (ouderen) zorg. Joop Blom, voorzitter commissie Zorg en Welzijn en Wonen VOOR: Gepensioneerden AGRIFIRM 24 en 26 maart 2015. Kort filmpje over mijn voettocht
Nadere informatieInformatie over zorgverzekeringen in Duitsland
Informatie over zorgverzekeringen in Duitsland Gezondheid in Duitsland Als u in Duitsland werkt (sozialversicherungspflichtig) dient u zich in Duitsland te verzekeren. Duitse Gezondheidszorg De Duitse
Nadere informatieResultaten Brabantpanel-onderzoek Nieuw zorgstelsel December 2005
Resultaten Brabantpanel-onderzoek Nieuw zorgstelsel December 2005 Respons Van 6 tot en met 11 december 2005 is aan 883 panelleden van 18 jaar en ouder een vragenlijst voorgelegd over hun mening, hun verwachtingen
Nadere informatieDuitse sociale zekerheid vooreen Nederlandse zelfstandige
Duitse sociale zekerheid vooreen Nederlandse zelfstandige Inhoud Wanneer bent u zelfstandige? 2 In welk land bent u sociaal verzekerd? 2 Bent u niet in Duitsland en ook niet in Nederland sociaal verzekerd?
Nadere informatieZorgverzekeraars in 2013
Zorgverzekeraars in 2013 (Campagne 2014) Consumentenbond Ramona de Jong September 2014 Index Management Samenvatting 1. Introductie 2. Winst zorgverzekeraars 3. Solvabiliteit zorgverzekeraars 4. Bedrijfskosten
Nadere informatieWorkshop De arbeidsdeskundige. 1 juli 2009 Hans van Unen Vice-voorzitter NVvA Register-Arbeidsdeskundige UWV ZW-Arbo
Workshop De arbeidsdeskundige 1 juli 2009 Hans van Unen Vice-voorzitter NVvA Register-Arbeidsdeskundige UWV ZW-Arbo Programma Doelstelling Geschiedenis 100 jaar Wat doet een arbeidsdeskundige nu? UWV en
Nadere informatieHoofdstuk 14 Sociaal zekerheidsrecht
Hoofdstuk 14 Sociaal zekerheidsrecht Paragraaf 14.1 1. Overzicht van de Nederlandse sociale zekerheid a. Op welke wijze is het Nederlandse sociaal zekerheidsstelsel in te delen? b. Noem de organisaties
Nadere informatie~uropees Sociaal Handvest (herzien)
~uropees Sociaal Handvest (herzien) prof. mr. GJJ. Heerma van Voss Hoogleraar sociaal recht aan de Universiteit Leiden mr. A. ](eizer }\dvocaat Allen & Overy Amsterdam M. van der Sluis Student -assistent
Nadere informatievan staatssecretaris Van Rijn bij de Stichting transmurale zorg (t.g.v. 15-jarig bestaan) Den Haag/Remisemuseum, 12 juni 2014
/ plv. Inlichtingen bij H. Halfweeg - Vos Speechschrijver T 070-3406985 M +31(0)6-15035012 h.halfweeg@minvws.nl 15 jaar Stichting Transmurale Zorg 2013/0322 van staatssecretaris Van Rijn bij de Stichting
Nadere informatieDe Rijksbegroting voor dokters
Medisch Contact Live 11 december 2013 De Rijksbegroting voor dokters Marco Varkevisser Universitair hoofddocent Economie en Beleid van de Gezondheidszorg Erasmus Universiteit Rotterdam Contact: varkevisser@bmg.eur.nl
Nadere informatieInhoudsopgave INLEIDING 3 ONDERZOEK 4 COMMUNICATIE 5 ORGANISATIE 7 CONCLUSIES & AANBEVELINGEN 8 BIJLAGE 1: TOELICHTING KENNISINSTITUUT BIER 9
Jaarverslag 2012 Inhoudsopgave INLEIDING 3 ONDERZOEK 4 COMMUNICATIE 5 ORGANISATIE 7 CONCLUSIES & AANBEVELINGEN 8 BIJLAGE 1: TOELICHTING KENNISINSTITUUT BIER 9 2 Inleiding Voor u ligt het jaarverslag 2012
Nadere informatieFinancieringsscenario s. Diek Scholten (Raedelijn) en Toine van de Wert (NISB)
Financieringsscenario s Diek Scholten (Raedelijn) en Toine van de Wert (NISB) 1 Inhoud workshop Aanpak en uitgangspunten Gemeenten en zorgverzekeraars Financiering GLI: 1. Zorgverzekeraars 2. Zorggroepen
Nadere informatie1. Ets J. E. Marcus, naar J. Smies, Den zedelijke en zinnelijke mensch. Spotprent op de wijsbegeerte van Kant. Ca
1. Ets J. E. Marcus, naar J. Smies, Den zedelijke en zinnelijke mensch. Spotprent op de wijsbegeerte van Kant. Ca. 1800-1810. [Stadsarchief Amsterdam] VIKTORIA E. FRANKE Een gedeelde wereld? DUITSE THEOLOGIE
Nadere informatie