Duurzaamheidsmanifest Tilburg

Transcriptie

1 Duurzaamheidsmanifest Tilburg 10- Punten actieagenda voor een duurzame leefomgeving in 2020 Tilburg, 6 maart 2014 Doelstelling Duurzaamheidsmanifest Tilburg De gemeente Tilburg heeft de ambitie om in 2045 zowel klimaatneutraal als klimaatbestendig te zijn. Als tussendoel moet de stad in 2020 al 30% klimaatneutraal zijn. De inzet is hierbij primair gericht op vermindering van de CO 2 - uitstoot binnen de sectoren bedrijven, gebouwde omgeving, verkeer & vervoer en de gemeentelijke organisatie zelf. Om deze beide doelen te bereiken acht zij de inzet van en samenwerking tussen uiteenlopende maatschappelijke krachten gewenst en noodzakelijk. Tilburg wordt op dit gebied gezien als een pionier en voorloper onder Nederlandse gemeenten. In de afgelopen jaren heeft de gemeente Tilburg via tal van uitvoeringsprojecten al veel kennis opgedaan en relatienetwerken opgebouwd. In 2010 is d eest klimaatvriendelijke gemeente van Nederland 1 Met het oog op de naderende gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart aanstaande en in navolging van de eerdere ondertekening door ruim 100 Tilburgse organisaties van de Klimaatverklaring, hebben een tiental Tilburgse burgerinitiatieven rondom het thema (Duurzame) Energie(besparing) een 10- punten actieagenda opgesteld, specifiek gericht op de eigen (gebouwde) leefomgeving. Dit ter ondersteuning van de gemeentelijke ambitie om tot 2020 bij tot bestaande woningen energiebesparende maatregelen te treffen en tegelijkertijd een duurzame energieproductie te realiseren met een equivalent van circa ton CO 2. 2 Met dit duurzaamheidmanifest doen wij als proactieve Tilburgse burgerinitiatieven een oproep aan alle politieke partijen van Tilburg om deze ambities ook daadwerkelijk te realiseren samen met haar burgers en bedrijven. En onderstaande actieagenda daarbij als inspiratiebron te gebruiken voor de komende raadsperiode en collegeonderhandelingen. Actieagenda voor een duurzame leefomgeving 1. Het fundament van een ketengeïntegreerde Tilburgse duurzaamheidaanpak in de fysieke leefomgeving wordt gevormd door een evenwichtige beleidsaandacht voor zowel energiebesparing als duurzame energieopwekking én efficiënt energiegebruik (de Energetica ; 2. Tilburgse burgers nemen gezamenlijk en in samenwerking met het Tilburgse bedrijfsleven het initiatief tot de verduurzaming van de eigen leefomgeving. De gemeente nodigt hen daartoe proactief uit (via de inzet van kwartiermaker) en maakt vervolgens maatwerk mogelijk via de inbreng van kennis, financiën en/of juridische experimenteerruimte (bijvoorbeeld in de vorm van regelluwe zones). 1 Bron: Klimaataanpak , gemeente Tilburg 2 Bron: Klimaatwerkplan , gemeente Tilburg.

2 2 Dit laatste is erg belangrijk om planologische, bureaucratische en juridische obstakels te kunnen beslechten en innovaties voortvarend in de praktijk te kunnen te brengen; 3. In wijken waar het zelforganiserend vermogen van burgers niet als vanzelf tot stand komt, is en blijft de gemeente aan zet om potentiële ongelijkheid tussen wijken met en zonder dat vermogen op te heffen 3 ; 4. Tilburg positioneert zich structureel als meest klimaatvriendelijke gemeente van Nederland (top 3 grote steden), niet door het stellen van hoge ambities en het najagen van kortstondige hypes, maar door het succesvol implementeren van innovatieve duurzaamheidtrends. Om het leervermogen te maximaliseren zoekt zij daartoe ook de samenwerking met het Tilburg Social Innovation Lab (TiSIL), een gezamenlijke initiatief van vier instellingen voor hoger onderwijs in Midden- Brabant waaronder de Universiteit van Tilburg 4 ; 5. Centraal bij het gemeentelijk handelen staat de mate van betrokkenheid door burgers conomy of scope ) en niet (zo zeer) de mate van kostenbesparing door schaalvergroting conomy of scale ). Wij geloven dat de wijk/buurt het niveau is waarop deze Economy of scope maximaal kan renderen. Voor Economy of scale ligt het optimum op stadsregionaal niveau; 6. De gemeente Tilburg daagt de drie Tilburgse woningcorporaties alsmede private of publieke eigenaren van grote utiliteitsgebouwen in de stad uit om samen met particuliere woningeigenaren in een wijk op te trekken in het kader van (collectieve) zonne- energie op andersmans dak 5 ; 7. De gemeente Tilburg maakt het in nauwe samenwerking met netwerkbeheerder Enexis mogeli amen Geeft Energie die dat wensen versneld gratis een slimme meter wordt geplaatst en de bewoners met behulp van gebruiksvriendelijke computersoftware inzicht krijgen in en bewust worden van hun dagelijkse energieverbruik 6 ; 8. De gemeente Tilburg realiseert in nauwe samenwerking met de verschillende Tilburgse Energiecoöperaties de mogelijkheid van winddelen via de versnelde oprichting van een Windmolen op energiepark Spinder het eigendom kunnen verwerven via de uitgifte van aandelen; 9. De (nieuwe) gemeenteraad van Tilburg draagt ter verwezenlijking van de bovengenoemde punten zorg voor voldoende ambtelijke capaciteit ter ondersteuning en begeleiding van deze burgerinitiatieven en genereert voldoende financiële middelen om de uitvoering te realiseren, waaronder begrepen de uitvoering van de gemeentelijke Klimaataanpak ; 3 Het zelforganiserend vermogen van burgers is vooral kansrijk wanneer initiatiefnemers over sterke netwerken beschikken en zich richten op een welgesteld publiek. Bron: Essay De Zelforganiserende Stad van Justus Uitermark (EUR) in Toekomst van de Stad, Raad van de leefomgeving en infrastructuur (2012). 4 Om tot maatschappelijke veranderingen en economische activiteit te komen, ondersteunt TiSIL innovatieve ideeën, methoden en mensen. 5 Vanaf 1 januari 2014 mogen niet- bedrijfsmatige kleinverbruikers (30 tot 100 particuliere huishoudens) die zelf duurzame elektriciteit opwekken op andermans dak, deze onbeperkt verrekenen (salderen) met het eigen verbruik. Bron: Nationaal Energieakkoord SER, 6 september Volgens bestaande Europese regels moet 80% van alle NL- huishoudens in 2020 een slimme meter hebben. Tot 2014 worden deze echter alleen bij reguliere vervanging gratis door de Netbeheerder geplaatst. 7 Voor de periode Programmabegroting.

3 3 10. Tot slot organiseert de gemeenteraad in overleg met het college van Burgemeester en Wethouders in de komende collegeperiode een structurele dialoog met de Tilburgse burgerinitiatieven over de voortgang van uitvoering. De agenda van dit (half)jaarlijkse overleg wordt mede gevormd door dit 10- punten actieplan voor een duurzame Tilburgse leefomgeving in Is getekend door, Nicolaas Veltman, Kwartiermaker Samen Geeft Energie Fatima Jan Snelders Voorzitter Energiecoöperatie Udenhout Peter Beijer Voorzitter Energiecoöperatie Energiefabriek013 Hein Jacobs Kwartiermaker Samen Geeft Energie Armhoefse Akkers Ruud Zuer Voorzitter Werkgroep Duurzame Energie De Blaak Luc Oomen Voorzitter Coöperatie Duurzame Energie Reeshof Albert Peters Voorzitter Berkel- Enschot Energiecoöperatie Wilbert Wouters Kwartiermaker Samen Geeft Energie Zorgvlied Derk Jansen Initiatiefnemer Reeshof Warmte Pieter Biemans Kwartiermaker Samen Geeft Energie Quirijnstok

4 4 Achtergrondinformatie Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voorziet in de behoefte van de huidige generatie zonder daarmee voor toekomstige generaties de mogelijkheden in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien. De regering wil dat Nederland binnen 30 jaar een duurzame samenleving is. Daarvoor zijn ingrijpende (inter)nationale maatschappelijke veranderingen (of transities) nodig. De Nederlands samenleving heeft in historisch perspectief al vele transities doorgemaakt. Bijvoorbeeld de overgang van kolen naar aardgas. Of de overgang van een industriële economie naar een diensteneconomie. Tot voor kort heeft de overheid echter nooit doelbewust en in samenspraak met bedrijven, burgers en maatschappelijke organisaties beleid voor transities ontwikkeld. Op 6 september 2013 heeft Nederland een belangrijke stap op weg naar een duurzame toekomst. Onder leiding van de SER hebben ruim veertig organisaties, waaronder de overheid, werkgevers, vakbeweging, natuur- en milieuorganisaties, andere maatschappelijke organisaties en financiële instellingen, zich verbonden aan het Energieakkoord voor duurzame groei. Kern van dit akkoord zijn breed gedragen afspraken over energiebesparing, schone technologie en klimaatbeleid. Energiebesparing in de gebouwde omgeving vormt hierbij een kernpunt en eerste peiler. Uitgangspunt is dat burgers en bedrijven zelf belang hebben bij en verantwoordelijkheid nemen. 8 Dit als uiting van de (nieuwe) participatiemaatschappij. Duurzame ruimtelijke ontwikkeling heeft daarbij betrekking op projecten die zich richten op een duurzame door- of herontwikkeling van fysieke gebieden. Daarbij kan het gaan om de ontwikkeling van stadswijken, bedrijventerreinen en/of dorpsgemeenschappen en (nationale) landschappen binnen stedelijke regio's. Inzet is om in al die gevallen economische, ecologische en sociaal- culturele gebiedswaarden in onderling verband te versterken, met betrokkenheid van de verschillende daarbij betrokken maatschappelijke actoren 9. Uitnodigingsplanologie in een energieke samenleving De traditionele rolverdeling tussen burger en overheid verandert. Bij de duurzame herinrichting van ons land neemt de overheid, al dan niet gedwongen door een forse bezuinigingsopgaven, steeds vaker een uitnodigende houding aan. Zij wil vanuit deze nieuwe rol initiatieven van anderen uitlokken (uitnodigen) én mogelijk maken (faciliteren). Het vizier is daarbij gericht op initiatieven van burgers (particulier) en bedrijven (privaat). Van beide groepen wordt dus zelforganisatie en samenwerking gevraagd. Tegelijkertijd kan Nederland daarbij zijn internationale concurrentiekracht versterk Voor het vergroenen van de economie moet immers alle in de maatschappij aanwezige creativiteit en innovatiekracht van burgers en bedrijven worden benut. 'Een schone economie en een prettige leefomgeving zijn wensen die burgers en bedrijven motiveren, aldus het Planbureau voor de Leefomgeving 10. Om deze kracht van de samenleving aan te boren, is het belangrijk burgers en bedrijven zelf een rol te geven. Aan creatieve koplopers namelijk geen gebrek. 'Het is de verspreiding van dergel Hajer, directeur PBL. 8 Bron: Energieakkoord voor duurzame groei, Sociaal Economische Raad (SER), 9 september Bron: Telos, Brabants centrum voor duurzame ontwikkeling, 10

5 5 Samen Geeft Energie een toegepast Tilburgs antwoord Op 1 februari 2013 is subsidieregeling van start gegaan. De gemeente Tilburg is daarbij op zoek naar particuliere woningeigenaren die samen het energieverbruik van hun woning willen verlagen met minimaal 2 labelsprongen. De gemeente wil dit proces faciliteren. Een groep van minimaal 20 buurtbewoners die gezamenlijk het initiatief neemt, krijgt via het Klimaatbureau Tilburg financiële ondersteuning om onder professionele begeleiding te onderzoeken welke besparingsmogelijkheden er per individuele woning te behalen zijn. De gemeente wil met deze lokale Green Deal tot 2015 in totaal particuliere woningen verduurzamen. Ook zijn met de Tilburgse corporaties afspraken gemaakt om nog eens sociale huurwoningen energetisch te verbeteren. Initiatiefnemers van Tilburgse burgercollectieven willen echter meer! Als prijsbewuste EN kunnen individuele burgers nu door samen met buurtgenoten isolerende maatregelen te nemen, de kosten daarvan binnen een redelijke termijn terugverdienen met een lagere energierekening (en dat beïnvloed tegelijkertijd in positieve zin het waardebehoud van hun woning). Maar als milieubewuste S willen ze daarnaast liefst nog een stap verder gaan door ook samen duurzame energie op te gaan wekken via bijvoorbeeld collectieve inkoop van zonnepanelen. Conform de TRIAS ENERGETICA willen ze tot slot hun resterende fossiele In verschillende Tilburgse wijken en dorpen zijn inmiddels dan ook Energiecoöperaties opgericht om hier met elkaar concreet vorm en inhoud te geven. Op weg naar een duurzame samenleving is de transitie naar een duurzame energiehuishouding een veelbelovende eerste stap. Ook op andere iserende opgave. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de (ouderen)zorg, arbeidsparticipatie, integratie en/of het buurtwelzijnswerk. Wij zien een grote toekomst voor de, als het centrale brandpunt waar de activiteiten van burgers, bedrijfsleven en overheid op het gebied van zowel duurzaamheid als economie en maatschappij in de meest brede zin samenkomen op buurtniveau.