Slim klimaatbeleid gaat uit van samenhang, samenwerking en samenleving:
|
|
- Sonja de Smedt
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Samen Werken aan Duurzame Energie Slim klimaatbeleid van deze tijd Slim klimaatbeleid van deze tijd Over anderhalve maand vinden de gemeenteraadsverkiezingen plaats. Daarna zullen de collegeprogramma s worden opgesteld. In deze tijd van bezuinigingen en veranderende rol van de overheid en een Energieakkoord dat nog niet helemaal is uitgekristalliseerd, is dit een complexe opgave. Met deze notitie Samen Werken aan Duurzame Energie biedt het Klimaatverbond u inspiratie voor de ontwikkeling van uw lokale klimaatbeleid en voor de inhoud van uw collegeprogramma. De basis is Samen Slim klimaatbeleid gaat uit van samenhang, samenwerking en samenleving: Samenhang in doelen, maatregelen en beleidsterreinen In deze tijd van bezuinigingen staan alle onderdelen van de gemeentelijke begroting onder druk. Toch is er alle reden om te blijven investeren in klimaatbeleid via de lijnen van energiebesparing en (decentrale) opwekking van duurzame energie. Omdat dit niet alleen leidt tot een lagere uitstoot van CO 2, maar ook tot lagere en stabielere energielasten voor bewoners en bedrijven. Tegelijkertijd vormen investeringen in energiemaatregelen zoals isolatie, zonnepanelen, windmolens enzovoort een welkome economische impuls. Dit levert (lokaal) werkgelegenheid op en ook een stimulans voor innovatie. Maar alleen als energie een vanzelfsprekend onderdeel is van meerdere beleidsterreinen kan de gemeente goede bijdragen leveren. Dus is het zaak om te werken vanuit de samenhang met: woonbeleid: samenhang met woonlastenontwikkeling mede op basis van de energierekening economisch beleid: relatie met huisvesting- en bedrijfsproceskosten voor bedrijven en de ontwikkeling van bedrijvigheid (o.a. aanbod van energiebesparende maatregelen, duurzame energieproductie), en daarmee met werkgelegenheid en innovatie; verkeer- en vervoerbeleid, hierin zal samenhang met duurzame energie tot uiting moeten bij bijvoorbeeld stimulansen voor fietsgebruik, openbaar vervoer en elektrisch vervoer; ruimtelijk beleid en vergunningenprocedures: vanzelfsprekend zal de gemeente ook vanuit dit perspectief de ontwikkelingen op het gebied van duurzame energie zoveel mogelijk moeten kunnen faciliteren. Samenwerking Duurzame energie en energiebesparing wordt vooral gerealiseerd door de samenleving zelf. De overheid is daarbij ten eerste nodig voor het stellen van goede randvoorwaarden, bijvoorbeeld in de vorm van fiscale uitgangspunten, juridische mogelijkheden en ruimtelijke inpassingsmogelijkheden, maar soms ook met financiële impulsen voor de ontwikkeling van nieuwe initiatieven. Om ervoor te zorgen dat niet iedereen zijn eigen wiel aan het uitvinden is, is het slim om als regionale overheden samen te werken. Op z n minst om kennis en praktische werkwijzen uit te wisselen. Wellicht uitmondend in het uitvoeren van gezamenlijke projecten. Verder kan samenwerking tussen gemeenten leiden tot het maken van voldoende massa om goedkoper te kunnen inkopen, en om interessant te worden voor (grote) investeerders. Ook kunnen gemeenten als onafhankelijke spelers verschillende partijen in de markt bij elkaar brengen rondom de thema s energiebesparing en duurzame energie, denk aan corporaties en bouwondernemingen.
2 Samenleving De moderne samenleving is een energieke samenleving. Zij kent mondige, autonome burgers en vernieuwende bedrijven die willen handelen en veranderen. Ook veel instellingen zoals corporaties, ziekenhuizen, (hoge)scholen, universiteiten enzovoort willen zelf aan de gang. Deze samenleving heeft ongekende reactiesnelheid, leervermogen en creativiteit. Als gemeenten in staat zijn om deze kracht te zien en goed te faciliteren, dan zullen zij veel bereiken, op meerdere beleidsterreinen. Dat geldt vanzelfsprekend ook op het gebied van energiebesparing en duurzame energie. Overal in het land starten lokale en regionale energiecoöperaties, en op buurtniveau werken bewoners steeds vaker samen aan energiebesparing en inkoop van zonnepanelen. De gemeente zal actief op zoek moeten gaan naar deze ontwikkelkracht en - als deze zich aandient - moeten ontdekken òf en hoe deze ondersteund moet worden èn hoe andere partijen daarmee aangestoken kunnen worden. Anderzijds zal de gemeente in haar veranderende (lees terugtrekkende) rol moeten bepalen hoe zij partijen kan verleiden en wellicht toch ook een beetje kan helpen om zelf in actie te komen. Daarin hebben gemeenten nog een lange en onbekende weg te gaan, een weg van vallen en opstaan. Bouwstenen Klimaatprogramma We weten nog niet goed hoe we in een snel veranderende wereld het lokale klimaatbeleid het beste kunnen (door)ontwikkelen. Wel kunnen we concrete aanknopingspunten benoemen, zoals het uitdragen van de klimaatmissie, informeren en bewustmaken, partijen met elkaar verbinden en het geven van het goede voorbeeld. Het is aan gemeenten zelf om een passende en ook flexibele mix van werkwijzen en concrete maatregelen samen te stellen. Het opstellen van een Klimaatprogramma biedt daarbij een goed denk- en afsprakenkader. In onderstaande lijst staan verschillende bouwstenen opgenoemd die zo overgenomen kunnen worden in een gemeentelijk Klimaatprogramma. Missie uitdragen Het doel Er zijn gemeenten die heel ambitieus binnen de gemeentegrenzen klimaatneutraal willen worden in Ook zijn er gemeenten die de klimaatdoelen iets voorzichtiger maar nog steeds ambitieus formuleren, bijvoorbeeld zoals de EU-doelstellingen voor 2020: 20% energiebesparing, 20% opwekking van duurzame energie en 20% CO 2 reductie. Het kan nog voorzichtiger, of opzettelijk vager. Als er maar een richting klimaatneutraal in zit, en er naast het doel ook concrete maatregelen worden benoemd. Energie als beleidspijler Klimaatbeleid richt zich op energiebesparing door bewoners en bedrijven en het opwekken van duurzame energie (middels zon, wind, bio-energie, koude/warmte opslag, enzovoort) Naast economie, vervoer, wonen en ruimtelijke ontwikkeling wordt energie een steeds belangrijker pijler die van invloed is op de gehele ontwikkeling in de gemeente en regio en daarom zowel lokaal als regionaal een volwaardige plek verdient binnen de overheid. Het economisch belang en het effect op de ruimtelijke ontwikkeling is te groot om energie niet structureel te verankeren binnen de gemeentelijke organisatie. Bestuurlijke verankering Om klimaatbeleid en duurzaamheid in bredere zin strategisch te verankeren is het van belang om hier bestuurlijk als ambtelijk iemand verantwoordelijk te maken. Bij voorkeur is de wethouder
3 duurzaamheid ook de wethouder energie. Niet alleen vanwege de inhoudelijke koppeling, maar ook omdat passie en betrokkenheid van de bestuurder noodzakelijk zijn om sturing te blijven geven aan de transitie naar een duurzame energievoorziening. Informeren en bewust maken Zonatlas en aanverwante tools Overal gaan gemeentelijke en burgerinitiatieven van start om gezamenlijk zonne-energie te produceren en bundelen coöperaties de krachten van consumenten. De Zonatlas, of vergelijkbare tools, maken dit nog eenvoudiger. Hiermee kunnen inwoners en bedrijven in één oogopslag zien of hun dak geschikt is voor het plaatsen van zonnepanelen, zonneboilers en het opwekken van zonneenergie. De Zonatlas houdt rekening met de hoogte van gebouwen, bomen, oppervlakte van het dak, hellingshoeken en de hoeveelheid zon. Ook kunnen er verschillende berekeningen worden uitgevoerd over bijvoorbeeld de terugverdientijd van de investering. De rekenhulp geeft automatisch aan voor welk deel van het dak zonnepanelen het meest geschikt zijn. Verwijzen naar nuttige informatiebronnen Op het gebied van energiebesparing en duurzame energie productie zijn er talloze nuttige websites en publicaties te vinden, zowel voor burgers als voor ambtenaren. Ook zijn er verschillende instituten die informatie en ook ondersteuning bieden. Bij de uitvoering van het Energieakkoord zullen verschillende expertisecentra een rol krijgen. De gemeente kan op haar website doorverwijzen naar deze informatiebronnen en instituten. We noemen hier een aantal bronnen / instituten: RVO/RWS, Urgenda, Meer Met Minder, HIERopgewekt, ViaDesk lokaal klimaatbeleid, Bespaar Lokaal en het Klimaatverbond. Publiekscampagnes, voorlopers en ambassadeurs Door het (mede-) organiseren van Energy Battles, Groene Huizenroutes, meedoen aan Warme Truiendag, het met kinderen verzamelen van Groene Voetstappen, meedoen aan het Flexitariër Convenant, enzovoort, draagt de gemeente bij aan het vergroten van het bewustzijn van bewoners en bedrijven met betrekking tot hun energiegebruik. Ook moet er goed gebruik gemaakt worden van voorlopers en ambassadeurs in de bijbehorende communicatie. Bewustzijn is de start van gedragsverandering. Een stap verder: Handhaven Bedrijven zijn verplicht om investeringen in duurzame energiemaatregelen te realiseren die binnen 5 jaar terugverdiend kunnen worden. Het Energieakkoord stuurt aan op het daadwerkelijk handhaven van deze richtlijn, naast het bieden van betrouwbare maatregellijsten en maatregelcertificering. Op dit moment is het zo dat gemeenten en provincies ervoor kiezen om bij de handhaving in eerste instantie constructief positief informeren en pas in tweede instantie tot zwaardere handhaving overgaan. De controle op de daadwerkelijke energieprestaties van woningen na (ver)bouw is tevens een aandachtspunt. Verwacht wordt dat bij uitwerking van het Energieakkoord op dit punt good practices worden ontwikkeld en gedeeld. Goede voorbeelden ontwikkelen Energiecoöperaties Er worden steeds meer Energiecoöperaties opgericht om met meerdere particuliere investeerders tegelijk een windmolen te laten bouwen of een groot aantal zonnepanelen te realiseren. Bij de ontwikkeling van deze Energiecoöperaties en de realisatie van de windmolen(s) en/of zonnepanelen kan het nodig zijn dat de gemeente actief steun verleent of faciliteert. In ieder geval is het mooi als er een voorbeeld dichtbij is waarvan anderen kunnen leren!
4 Subsidieregelingen Door als gemeente het nemen van energiezuinige maatregelen of het opwekken van duurzame energie financieel te stimuleren (of onrendabele toppen weg te nemen), worden voorbeelden in de buurt en de wijk gecreëerd. Mensen praten erover, worden op een idee gebracht en gaan wellicht op een gegeven moment zelf aan de slag met besparen of duurzaam opwekken. Energieneutrale scholen Investeren in het energiebewustzijn van burgers en bedrijven is nog steeds nodig om de noodzakelijke energietransitie te kunnen realiseren. Veel mensen zijn zich nauwelijks bewust van de hoogte van hun energierekening en de mogelijkheden om hierop te besparen. Door zich in te zetten voor het realiseren van energieneutrale (renovatie van) schoolgebouwen kunnen gemeenten meerdere vliegen in één klap staan: een brug naar onderwijs (educatie over energie, klimaat en wat je zelf kunt doen), een gezonder gebouw met betere leerprestaties, een voorbeeld voor bewoners en organisaties in de buurt, en het ontwikkelen van kennis binnen zowel de gemeentelijke organisatie als binnen de bouwsector in een regio. Verbinden Energieregisseurs Het goed organiseren van het proces is cruciaal om de kansen voor investeringen in energiebesparing en opwekking van duurzame energie optimaal te benutten. Daarom is het van belang dat er een energieregisseur is die partijen bij elkaar brengt. In de bestaande gebouwde omgeving, maar ook op bedrijventerreinen, kan een energieregisseur vragers (bewoners), aanbieders (bedrijven) en de gemeente actief bij elkaar te brengen om te komen tot een gezamenlijke aanpak met een meerwaarde voor iedereen. Regionale samenwerking en de Energieke Samenleving Oplossingen voor het klimaatprobleem houden bovendien niet op bij de gemeentegrenzen, en (economische) netwerken zijn veelal ook regionaal georiënteerd. Vaak zijn meerdere gemeenten in een regio met dezelfde klimaat maatregelen bezig, het uitwisselen van kennis kan al veel opleveren en kan ook tot praktische samenwerking bij projecten leiden (o.a. gezamenlijke inkoop). Andere organisaties in de regio denk aan corporaties, scholen, bedrijven, bewonersgroepen, maar ook samenwerkingsorganen waarin onderwijs, bedrijven en overheden participeren zijn ook actief; de energieke samenleving. Het is de kunst voor gemeenten om deze partijen op regionale schaal aan te haken en met elkaar te verbinden. Hoe dit aangepakt kan worden, daarmee gaat de komende tijd veel ervaring opgedaan worden, onder meer met steun vanuit het Klimaatverbond (als mede-uitvoerder van het Energieakkoord). Covenant of Mayors Vanuit de doelen voor 2020 en 2050 zet Europa volop in op de transitie naar een hernieuwbare energievoorziening. In alle subsidieprogramma s van de EU hebben klimaat en duurzame energie daarom een belangrijke plek. Gemeenten die het Covenant of Mayors (COM) hebben ondertekend, maken een grotere kans om geld vanuit Europa te krijgen voor klimaatbeleid. Met het ondertekenen van het burgemeestersconvenant geven gemeenten aan verder te willen gaan dan de 20/20/20 doelstelling van de EU voor 2020 (20% energiebesparing, 20% opwekking van duurzame energie en 20% CO2 reductie). De EU ziet het COM als een keurmerk voor de kwaliteit van het klimaatbeleid. Smart grids: samenwerken en technisch verbinden Smart grids zijn slimme netwerken die ervoor zorgen dat de vraag en het aanbod naar energie met elkaar in balans zijn. Het zijn de verbindende schakels tussen opwekken, opslaan in een buffer en gebruik. Deze schakels bestaan uit een fysieke verbinding (bijvoorbeeld elektriciteitskabels,
5 warmwaterleidingen) aangevuld met een computersysteem dat een kosten optimale balans realiseert. Een smart grid kan elektrisch zijn, maar ook (groen) gas of warmte kun je smart organiseren om uiteindelijk te komen tot een gebalanceerd energiesysteem in een regio. Smart grids maken het mogelijk dat decentrale opwekking van duurzame energie goedkoper kan plaatsvinden dan centraal georganiseerde energievoorziening. Omdat dit proces niet vanzelf door marktpartijen op gang wordt gebracht, is er een belangrijke rol voor de overheid. Deze kan een groot aantal partijen in de regio als vrager of aanbieder aan elkaar helpen verbinden. Goede voorbeeld geven Energiecontract(en) De gemeente is zelf een grootverbruiker van energie. Door energie slim in te kopen kunnen kosten worden bespaard en kan een impuls worden gegeven aan de decentrale opwekking van duurzame energie (binnen de gemeente of regio). Daarnaast kan de gemeente contracten afsluiten voor energiemonitoring van het gemeentelijk vastgoed om energie(besparing) te realiseren, en op deze manier een voorbeeld te zijn voor andere organisaties in de regio. Duurzaam inkopen De energietransitie naar een hernieuwbare energievoorziening is niet mogelijk zonder ook in bredere zin te werken aan duurzaamheid. Klimaat en duurzame energie zijn onderdeel van een bredere noodzakelijke mondiale ontwikkeling naar duurzaamheid. Het is daarom van belang om ook te kijken naar dwarsverbanden tussen klimaat en duurzame energie en andere thema s als afval, grondstoffen, biodiversiteit en een circulaire economie. Gemeenten kunnen hier vanuit hun inkoopen aanbestedingsbeleid direct aan bijdragen door de eisen aan leveranciers steeds verder op te schroeven naar producten die volledig klimaatneutraal, biodiversiteitneutraal en Cradle-to-Cradle zijn gemaakt. Elektrische auto s Door als gemeente zelf gebruik te maken van elektrische auto s wordt ervaring opgedaan met het gebruik ervan en met de ontwikkeling van een lokale laadstructuur. Ook kan dit gekoppeld worden aan kleinschalige experimenten met een smart grid. Naast de laadpunten bij gemeentegebouwen kan de gemeente ook werken aan het opbouwen van een laadstructuur in de hele gemeente (bij bewoners, op openbare parkeerplaatsen, op semi-openbare parkeerplaatsen). Zien gebruiken doet gebruiken en hoe groter het aanbod van laadpalen, hoe eerder mensen over zullen gaan op een elektrische of hybride auto. Eigen gemeentebeleid en indirect energieverbruik: Behalve via het directe energieverbruik voor gas en elektriciteit hebben bewoners en bedrijven ook via hun indirecte energieverbruik grote invloed op de uitstoot van CO 2. Gemeenten kunnen hier onder andere op de volgende twee manieren invloed op uitoefenen: Door in hun afvalbeleid in te zetten op de scheiding van afvalstromen. Apart inzamelen van kunststof kan bijvoorbeeld leiden tot een grote CO 2 - reductie. Minder vlees eten is één van de meest effectieve manieren om te werken aan de oplossing van klimaatprobleem. Met het ondertekenen van het Flexitariër convenant kan een gemeente kiezen hoe zij wil bijdragen leveren aan het bewustzijn hierover. Gebruik reststromen uit omliggende landbouw, natuur, bos en stad om groene energie verantwoord op te wekken, bij voorkeur door lokale (maatschappelijke) partijen. Aanvullingen? Wij horen het graag! Wij horen het graag, tijdens een bijeenkomst of via de mail: info@klimaatverbond.nl. Klimaatverbond, maart 2014
Lijst Lammers. Papendrecht 21 januari 2013
Lijst Lammers Papendrecht 21 januari 2013 Aan de voorzitter van de gemeenteraad van de gemeente Papendrecht, de heer C.J.M. de Bruin Markt 22 3351 PB Papendrecht Betreft: gemeente Papendrecht aansluiten
Nadere informatieLijst Lammers. KORTE SAMENVATTING Papendrecht, 22januari 2013. Persbericht. Wordt Papendrecht de derde stadin Nederland met een zonatlas?
Lijst Lammers KORTE SAMENVATTING Papendrecht, 22januari 2013 Persbericht Wordt Papendrecht de derde stadin Nederland met een zonatlas? Fractie Lijst Lammers pleit voor de Zonatlas in Papendrecht en vraagt
Nadere informatieHelmonds Energieconvenant
Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende
Nadere informatieKlimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen
Klimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen Fons Claessen sr.adviseur klimaat, energie & duurzaamheid Gemeente Nijmegen Waarom moeten we iets doen?? 1: Klimaatverandering 2: Energie en grondstoffen 3.
Nadere informatieDuurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden
Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden - Woerden: duurzaamheid tot in de haarvaten van de samenleving - Het klimaatakkoord
Nadere informatieProvinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL
Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in
Nadere informatie1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening
1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,
Nadere informatieduurzame energievoorziening voor bedrijventerreinen
duurzame energievoorziening voor bedrijventerreinen De toekomst van de energievoorziening Gemeenten, provincies, bedrijven en projectontwikkelaars gaan zich steeds meer richten op duurzame energiedoelstellingen,
Nadere informatieParagraaf duurzaamheid
Paragraaf duurzaamheid Paragraaf duurzaamheid Wij hebben als gemeentelijke organisatie een voorbeeldfunctie en zorgen ervoor dat de gemeentelijke organisatie energieneutraal wordt voor 2030. Voor de gemeente
Nadere informatieRabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres
Samen op weg naar een klimaatneutraal Den Haag Rabin Baldewsingh wethouder duurzaamheid gemeente Den Haag 27 juni SBR congres Den Haag Ambitie Den Haag klimaatneutraal in 2040 CO 2 -emissie reduceren door:
Nadere informatieMANIFEST Duurzaam Den Haag
MANIFEST 2018-2028 Duurzaam Den Haag Duurzaam Den Haag Manifest 2018-2028 De uitdaging van de aarde is de uitdaging van Den Haag De 21ste eeuw stelt ons voor grote nieuwe uitdagingen. Klimaatverandering
Nadere informatieDe rol van biomassa in de energietransitie.
De rol van biomassa in de energietransitie. Bert de Vries Plaatsvervangend directeur-generaal Energie, Telecom en Mededinging, Ministerie van Economische Zaken Inhoud 1. Energieakkoord 2. Energietransitie
Nadere informatieSlimme Netten. Martijn Bongaerts: - voorzitter Projectgroep Smart Grids Netbeheer Nederland - manager Innovatie, Liander
Slimme Netten Martijn Bongaerts: - voorzitter Projectgroep Smart Grids Netbeheer Nederland - manager Innovatie, Liander Netbeheer Nederland (1) Netbeheer Nederland brancheorganisatie van alle elektriciteit-
Nadere informatiehttp://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03
1 van 13 5-7-2011 17:03 Enquête Enquête beheer Ingelogd als: aqpfadmin Uitloggen Enquête sta s eken Enquête beheer > De Klimaat Enquête van het Noorden > Statistieken Algemene statistieken: Aantal respondenten
Nadere informatieDuurzaamheid & innovatie. Stadsraad Goedereede 25 september 2018
Duurzaamheid & innovatie Stadsraad Goedereede 25 september 2018 Wat is duurzaamheid? Neem een minuut of 2 om met uw buurman van gedachten te wisselen: wat is duurzaamheid? Wat houdt het wel in? Wat niet?
Nadere informatieMANIFEST Stichting Duurzaam Den Haag
MANIFEST 2018 2028 Stichting Duurzaam Den Haag Manifest 2018-2028 De uitdaging van de aarde is de uitdaging van Den Haag De 21 ste eeuw stelt ons voor grote nieuwe uitdagingen. Klimaatverandering zorgt
Nadere informatieEnergieakkoord voor duurzame groei
Energieakkoord voor duurzame groei Netwerkbijeenkomst Duurzame regionale energie Gelderland 15 januari 2014 Lodewijk de Waal Energieakkoord Wie zaten aan tafel? Inhoud presentatie Hoofdlijnen Energieakkoord
Nadere informatieMaak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo
Maak werk van zon & wind Tynaarlo Aanleiding Najaarsnota 2008 aankondiging plannen voor duurzame energie Voorjaar 2009 ontwikkelen scenario s Mei 2009 raadpleging inwoners Tynaarlo Juni 2009 voorstellen
Nadere informatieDe items in deze Nieuwsbrief:
Nieuwsbrief november 2013 View this email in your browser De items in deze Nieuwsbrief: Duurzaamheidsmarkt Alphen aan den Rijn goed bezocht Samenwerking Kringloopwinkel / Repaircafe / Rijndorp / ThermosPower
Nadere informatieSTRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA
STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert
Nadere informatieEnergietransitie biedt kansen in de gebouwde omgeving
Energietransitie biedt kansen in de gebouwde omgeving Enexis: energie in goede banen Even if you doubt the evidence, providing incentives for energy-efficiency and clean energy are the right thing to do
Nadere informatieGelderse Gaten. Voortgang GEA gemeenten. Prof.dr. Derk Loorbach, Nijmegen,
Gelderse Gaten Voortgang GEA gemeenten Prof.dr. Derk Loorbach, Nijmegen, 1-2-2018 loorbach@drift.eur.nl twitter: @drk75 Dutch Research Institute For Transitions Academisch onderzoek, advies, onderwijs
Nadere informatieGroen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory.
Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory. Een uitdagend klimaat 20 20 2020 In 2020 moet de uitstoot van CO 2 in de EU met 20% zijn teruggebracht ten opzichte van het 1990 niveau.
Nadere informatieZon Op School. Initiatiefvoorstel 1 7 APR. 2013. Initiatiefvoorstel aan de Raad GROENLINKS NIJIVIEGEN ~- INQEKDMEN. GEMEENTE NUMEQEN clas8.nr.: oy..
regjw. /3. 00 0 60 3 5 proowverartw.: 'So ~- INQEKDMEN Initiatiefvoorstel 1 7 APR. 2013 GEMEENTE NUMEQEN clas8.nr.: oy..si Zon Op School Initiatiefvoorstel aan de Raad Jos Reinhoudt, GroenLinl
Nadere informatieBeleidsplan Ruimte Vlaanderen Werkgroep Ruimte voor Energie. Partnerforum Gent 18 oktober 2016
Beleidsplan Ruimte Vlaanderen Werkgroep Ruimte voor Energie Partnerforum Gent 18 oktober 2016 Energie uitdagingen VISIE 2050: 7. energietransitie Daling uitstoot broeikasgassen in EU met 80-95% t.o.v.
Nadere informatieUrgenda ESCo-project. Peter Odermatt
Urgenda ESCo-project Peter Odermatt Inleiding Ambitie Urgenda: Vergroten energie efficiency in NL Beter benutting hernieuwbare energie potentieel in NL Verkennen onder welke voorwaarden ESCo s een bijdrage
Nadere informatieNieuws uit Dordrecht: Dordrecht lanceert zonatlas
L.S., Opdat bijgaande berichtgeving u allen bereikt moge hebben, Mvrgr Funs Bergmans Van: Ruud Lammers [mailto:rl@dds.nl] Verzonden: vrijdag 8 februari 2013 17:11 Aan: Bergmans, APMAF Onderwerp: contract
Nadere informatieDe opkomst van all-electric woningen
De opkomst van all-electric woningen Institute for Business Research Jan Peters Directeur Asset Management Enexis Inhoud Beeld van de toekomst Veranderend energieverbruik bij huishoudens Impact op toekomstige
Nadere informatiePeter den Biesen Energie Transitie Groep
Peter den Biesen Energie Transitie Groep Het kan anders: persoonlijker, duurzamer en met partners! Energie is niet voorbehouden aan grote bedrijven! Groot geen garantie voor goed en goedkoop Kansen voor
Nadere informatieRaadsvoorstel. Samenvatting
\--/7 Raadsvoorstel '5C7 (j) Agendapuntnummer : Documentnummer : Raadsvergadering d.d. : Raadscommissie Commissie d.d. Programma Onderwerp Portefeuillehouder Bijlagen 6 ir.n.rr 18 oo 000 25-01-2018 Commissie
Nadere informatieAmsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz
RAI PTM - bijeenkomst Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz 1 Stedin Netbeheer is verantwoordelijk voor het transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: duurzame energie voor iedereen
Nadere informatieOntwerp Gezonde Systemen
Ontwerp Gezonde Systemen Het huidige zonne-inkomen gebruiken De cycli van de natuur worden aangedreven door de energie van de zon. Bomen en planten vervaardigen voedsel op zonlicht. De wind kan worden
Nadere informatieDe toekomst van de netten
De toekomst van de netten Speelveld, energieneutrale wijk, rol van smart grids dr. C. (Cor) Leguijt, presentatie Kivi-Niria, 8 okt. 2013 Inhoud de toekomst van de netten Kort: over CE Delft De hoeken van
Nadere informatieRaadsvoorstel. Voorloper. Startnotitie Duurzaam Druten. Datum collegebesluit 9 januari 2018 Datum presidium 8 januari 2018
Voorloper Onderwerp Startnotitie Duurzaam Druten Datum collegebesluit 9 januari 2018 Datum presidium 8 januari 2018 Portefeuillehouder A. Springveld Behandelend team Team strategie en beleid Behandelend
Nadere informatie12-12-2014 thuis in energie presentatie Duurzaam4Life 3
Programma 20:00 Plenaire aftrap VKK Energie inspiratie Otto Willemsen AGEM samen op weg Guus Ydema Provinciale regelingen Maarten Visschers Leefbaarheid en gemeenschapsvoorzieningen Peter van Heek 20:30
Nadere informatieDuurzaam vernieuwen en samenwerken in de bouw
Duurzaam vernieuwen en samenwerken in de bouw Prof.dr. Jacqueline Cramer Universiteit Utrecht Opzet lezing Wat zijn de grote opgaven in de bouw op het gebied van duurzaamheid? Hoe kunnen deze opgaven worden
Nadere informatieWelkom Energie besparen en opwekken met PV panelen ECOPARK DE LIMES, ALPHEN AAN DEN RIJN, 16 JULI 2015
Welkom Energie besparen en opwekken met PV panelen ECOPARK DE LIMES, ALPHEN AAN DEN RIJN, 16 JULI 2015 Een beter klimaat begint bij jezelf! Erik de Ruijter, Coöperatie EnergiekAlphen SAMEN, LOKAAL EN DUURZAAM
Nadere informatieEnergietransitie bij Mobiliteit
Energietransitie bij Mobiliteit Aanpak openbaar vervoer in Zuid-Holland Jan Ploeger Presentatie voor Inspiratiedag KPVV 15 oktober 2015 In Zuid-Holland is pas 2,2 % van het energieverbruik duurzaam. Nationale
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres
Nadere informatieOntwikkelingen Zonne-energie
Ontwikkelingen Zonne-energie : Energieke Samenleving onderweg naar morgen Bert Bakker NIEUW: Bezuidenhoutseweg 50 2594 AW Den Haag 070 3040114 De oorsprong van (duurzame) energie De zon als energieleverancier
Nadere informatieOp weg naar een duurzame energievoorziening in Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging
Op weg naar een duurzame energievoorziening in 2050 Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging Inhoudsopgave I. Mondiale ontwikkelingen II. Europese kaders III. Nationale inzet 2 I.
Nadere informatieRegio-overleg milieu. HERNIEUWBARE ENERGIE EN KLIMAAT Inleiding. Ingelmunster 14 maart 2013. Dominiek Vandewiele
Regio-overleg milieu HERNIEUWBARE ENERGIE EN KLIMAAT Inleiding Ingelmunster 14 maart 2013 Dominiek Vandewiele agenda 8:30 onthaal en inleiding 8:45 Inleiding: Europese, Vlaamse en lokale beleidsprioriteiten
Nadere informatie~1:t...~ Gemeente. ill. ~~/~Emmen ~ Raadsvoorstel. Aan de gemeenteraad. Onderwerp: I Energienota jaar. stuknr. Raad
Raadsvoorstel jaar Raad 2017 RAl7.0055 B 1 categorie agendanr. Stuknr. B.enW. 17/448 ill ~1:t...~ Gemeente ~~/~Emmen ~ Onderwerp: I Energienota 2017-2020 Portefeuillehouder: R. van der Weide Afdeling:
Nadere informatieRaadsakkoord energietransitie. Februari 2019
Raadsakkoord energietransitie Februari 2019 De energietransitie in Rotterdam Een klimaatneutraal en duurzaam Rotterdam. Dat is waar we naar toe willen. Een groene en gezonde stad met schone lucht, waarin
Nadere informatieEnergieakkoord voor duurzame groei. 6 september 2013
Energieakkoord voor duurzame groei 6 september 2013 Programma perspresentatie Korte toelichting Energieakkoord voor duurzame groei Wiebe Draijer Korte toelichting doorrekeningen ECN/PBL/EIB Maarten Hajer
Nadere informatiePROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST
NOORD-NEDERLAND: PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST PROEFTUIN ENERGIE- TRANSITIE REGIONALE PARTNER IN DE EUROPESE ENERGIE UNIE Noord-Nederland is een grensoverschrijdende proeftuin
Nadere informatieEnexis. De veranderende rol van de netbeheerder. Peter Vermaat Voorzitter Raad van Bestuur Enexis. 12 november 2015
Enexis De veranderende rol van de netbeheerder Peter Vermaat Voorzitter Raad van Bestuur Enexis 12 november 2015 Rol Enexis in de elektriciteitsketen Elektriciteitscentrale voor de opwek van elektriciteit
Nadere informatieEnergie Transitie: traagheid en versnelling
twitter.com/janrotmans Energie Transitie: traagheid en versnelling Den Haag, 26 Juni 2014 In welke fase zit energietransitie? Transitie naar Duurzame Energie Pre-development stage Through development stage
Nadere informatieAlphen aan den Rijn, Boskoop, Rijnwoude Samen, lokaal en duurzaam! ENERGIEK ALPHEN AAN DEN RIJN
Alphen aan den Rijn, Boskoop, Rijnwoude Samen, lokaal en duurzaam! ENERGIEK ALPHEN AAN DEN RIJN Energiek Alphen aan den Rijn AGENDA 1. Opening 2. Wie en wat is Energiek Alphen aan den Rijn 3. Gemeente
Nadere informatie... Gemeente Eindhoven en Eneco in 2045... Samen gaan we voor decentrale en duurzame toekomst! Waarde creëren Stadhuisplein. Veranderende overheid
Gemeente Eindhoven en Eneco in 2045 Energieneutraal Veranderende overheid Waarde creëren Stadhuisplein Zichtbaar maken van innovatie Als duurzame stad Samen gaan we voor decentrale en duurzame toekomst!
Nadere informatieGreen Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei
Green Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei Burgers, bedrijven, milieu-organisaties en overheden hebben vandaag op initiatief van minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en
Nadere informatieUitdagingen van de energie transitie
Uitdagingen van de energie transitie Presentatie Congres Energy Next Dordrecht 10 december 2015 Remko Bos Directeur Energie ACM Vicepresident CEER 1 ACM als toezichthouder ACM bevordert kansen en keuzes
Nadere informatieMeer grip op klimaatbeleid
Meer grip op klimaatbeleid Klimaatbeleid voeren is complex. Het is interdisciplinair en omgeven met onzekerheid. Hoe zorg je als overheid dat je klimaatbeleid aansluit bij je ambities? En waarmee moet
Nadere informatieEnergieke Buurt Gepubliceerd op Stadslab2050 ( Energieke Buurt. Page 1 of 6
Page 1 of 6 Burgers en bedrijven ontginnen energieke wijken Onze kijk op energie is aan een update toe. We zien de zonnepanelen op het dak van onze buren liggen, fietsen tussen lanen met hoge windmolens
Nadere informatieHartelijk Welkom! Gemeentehuis Capelle aan den IJssel 26 november 2013
Hartelijk Welkom! Gemeentehuis Capelle aan den IJssel 26 november 2013 Agenda 20.00 uur Opening door wethouder (introductie zonatlas) Jouke van Winden 20.20 uur Introductie Energie Collectief Capelle (ECC)
Nadere informatieGemeente Langedijk. Voorstel aan de raad
Gemeente Langedijk Raadsvergadering : 22 januari 2013 Agendanummer : 15 Portefeuillehouder Afdeling Opsteller : H.J.M. Schrijver : Beleid en Projecten : Schutten Voorstel aan de raad Onderwerp : Nota Langedijk
Nadere informatieProductie van hernieuwbare energie in de woning/wijk
Productie van hernieuwbare energie in de woning/wijk Energiebehoefte van woningen/woonwijken Huidige gemiddelde energievraag van een woning 1. Warmte aardgas 1400 m3 2. Licht & kracht elektriciteit 3000
Nadere informatieEnergie Transitie: Ultieme Opgave voor Gelderland
Energie Transitie: Ultieme Opgave voor Gelderland Nijmegen, 01 Februari 2018 twitter.com/janrotmans We leven NIET in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk 19e EEUW - Industriële
Nadere informatieDuurzaam Lage Weide Een bedrijventerrein vol kansen
Utrechtse Energie! Duurzaam Lage Weide Een bedrijventerrein vol kansen Verbeter de werel Lage Weide op de kaart zetten als duurzaam bedrijventerrein dat wilt u toch ook? Een milieubewuste benadering van
Nadere informatieZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN
ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN Lezing ter gelegenheid van het GEO Promotion Congres van eigen bodem 10 maart 2017 Groningen. door prof. em. Pier Vellinga Waddenacademie Colin OPBOUW
Nadere informatieSamen Duurzaam DOEN! Stap 1 // Welkom en inleiding. Stap 2 // Voorstelronde aanwezigen. (5 minuten) (10 minuten)
Samen Duurzaam DOEN! Leuk dat u samen met uw buren na wilt denken over duurzaamheid. Aan de hand van dit stappenplan helpen wij u graag op weg om het gesprek op gang te brengen. Dit stappenplan is bedoeld
Nadere informatieDe warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen.
De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen. Inhoud De warmtemarkt Warmtevraag woningen Warmtemarkt voor woningen Gasdistributie en CV ketel Elektriciteitsdistributie
Nadere informatieDe ontwikkeling van Smart grids. Our common future. Prof.dr.ir. Han Slootweg. 30 september 2016
De ontwikkeling van Smart grids Our common future Prof.dr.ir. Han Slootweg 30 september 2016 Agenda Het energiesysteem Verduurzaming van het energiesysteem De energietransitie Smart Grids 2 Energievoorziening
Nadere informatieMosterd uit Almen, kaas van boerderij Pas Op, verse asperges om
Windenergie als streekproduct: van dichtbij is beter. Mosterd uit Almen, kaas van boerderij Pas Op, verse asperges om de hoek, akkerbrood gebakken door bakker Wijnand van Loarnse tarwe: eerlijk en heerlijk!
Nadere informatieProgramma Zelfbouw Rotterdam 2015-2018
Programma Zelfbouw Rotterdam 2015-2018 2 Programma Zelfbouw Rotterdam 2015-2018 pakjeruimte.nl zelfbouw@rotterdam.nl facebook.com/zb010 pinterest.com/pakjeruimte Programma zelfbouw rotterdam 2015-2018
Nadere informatieEnergie in de provincie Utrecht. Een inventarisatie van het energiegebruik en het duurzaam energie potentieel
Energie in de provincie Utrecht Een inventarisatie van het energiegebruik en het duurzaam energie potentieel Doel van Onderzoek Dit onderzoek dient om: 1. Een nieuw overzicht samen te stellen van het energiegebruik
Nadere informatieRegie op energie. Investeren in de productie van duurzame energie in de regio Arnhem-Nijmegen
Investeren in de productie van duurzame energie in de regio Arnhem-Nijmegen Regie op energie Wij, de 22 gemeenten in de regio Arnhem- Nijmegen, maken ons sterk voor een versnelde transitie van fossiele
Nadere informatieStartnotitie Energietransitie. November 2018
Startnotitie Energietransitie November 2018 Startnotitie Energietransitie Een klimaatneutrale stad. Dat is wat Rotterdam wil zijn. Een groene en gezonde stad met schone lucht voor iedereen. Met een economie
Nadere informatiePremier Rutte: hogere ambitie Europa bij terugdringen van CO2-uitstoot. Regionale Energiestrategie NHN. Katowice 4 december 2018
Premier Rutte: hogere ambitie Europa bij terugdringen van CO2-uitstoot Regionale Energiestrategie NHN Katowice 4 december 2018 Het Klimaatakkoord in wording 49% minder CO2 in 2030 t.o.v. 1990 Zomer 2018
Nadere informatieRaadsakkoord energietransitie. April 2019
Raadsakkoord energietransitie April 2019 Inhoudsopgave De energietransitie in Rotterdam 1 De energietransitie als kans 1 Tegengaan energiearmoede 1 Klimaatakkoord van Parijs 2 Rotterdamse klimaatambitie
Nadere informatieEnergietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad. Hier komt tekst Joop Oude Lohuis. Utrecht.nl
Energietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad Hier komt tekst Joop Oude Lohuis Hier 22 mei komt 2017 ook tekst Van Globaal Doel naar Lokaal aan de Slag Klimaatakkoord Parijs In 2050
Nadere informatieC. Monitoring en backcasting
C. Monitoring en backcasting Backcasting en monitoring Deelsessie werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013 dr. C. (Cor) Leguijt Inhoud 1. Backcastingproject stadsgewest Haaglanden 1. Klimaat- en
Nadere informatieJa. Ja. D66 wil dat Groningen in 2040 al CO 2- neutraal is en wil dat de provincie een ambitieuze regionale energiestrategie opstelt.
CDA - Wij zijn voor kleinschalige windenergie rond boerderijen. Onduidelijk. ChristenUnie 2035: 60% 2045: 100% 2050: 100% klimaatneutraal Ja. Net als zonnedaken en windmolens op zee, zijn windmolens op
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 538 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
Nadere informatieMEI Westerkwartier 4 april 2011
Duurzame Energie veranderingen in de markt van Photo Voltaische systemen (PV) MEI Westerkwartier 4 april 2011 Frans Debets Duurzame energie 4 redenen om het te ontwikkelen 1. Klimaatbeleid, CO2 reductie
Nadere informatieWelkom Samen naar een klimaatneutraal Mariahoeve
Welkom Samen naar een klimaatneutraal Mariahoeve 1 29 maart 2018 Deze presentatie Doel bijeenkomst: toelichten en dialoog Ambities gemeente Den Haag Waarom Mariahoeve als pilotwijk Wat willen we bereiken
Nadere informatieNaar een klimaatneutrale sportvereniging
Naar een klimaatneutrale sportvereniging Leidraad voor het maken van een eigen projectplan of Plan van Aanpak Inleiding Steeds meer sportverenigingen met een eigen accommodatie komen in actie om energie
Nadere informatieDe Kromme Rijnstreek Off Grid in Hoe kan dat eruit zien?
De Kromme Rijnstreek Off Grid in 00. Hoe kan dat eruit zien? De gemeenten Houten, Wijk bij Duurstede en Bunnik op weg naar energieneutraal in 00 Exact bepalen hoe het energiesysteem van de toekomst er uit
Nadere informatieDuurzaamheid, Energie en Milieu
Duurzaamheid, Energie en Milieu In de uitvoeringsagenda duurzaamheid van de gemeente staat: Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van huidige generaties zonder de mogelijkheden
Nadere informatieDuurzame ontwikkeling:
Duurzaam Tynaarlo Duurzame ontwikkeling: Een ontwikkeling die kan voorzien in de behoeften van de huidige generaties zonder die van de toekomstige generaties in gevaar te brengen. (Our common future 1987)
Nadere informatieRoute naar een Duurzame Energievoorziening
Route naar een Duurzame Energievoorziening Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel Bijeenkomst: 25 november 2013, Power Lab 5 / USI & KIVI-NIRIA Inhoud Energie-transitie Energieakkoord voor duurzame groei
Nadere informatieEnquete belangstelling energietransitie Buren
Q1 Energieverbruik en een duurzame energietransitie is een onderwerp dat dagelijks in de media aan de orde komt. Wat zijn uw beweegredenen om hier over na te denken en mogelijk aan mee te doen? zorgen
Nadere informatieSamen, duurzaam doen!
Samen, duurzaam doen! Een E-platform voor duurzaamheid in de Utrechtse Heuvelrug Transitie: We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Jan Rotmans hoogleraar transitie-management,
Nadere informatieAlmere. Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2015
Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2015 Natuur en Milieufederatie Flevoland heeft ook dit jaar weer een verkenning gedaan naar het klimaatneutrale gehalte van de
Nadere informatiePROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF
PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF De Eshof op weg naar energie neutraal! = woningen Eshof naar nul op de meter = Inhoud 1. Ambitie: naar meest duurzame wijk van Elst? 2. Meten is weten: per wijk per
Nadere informatieAan de raad van de gemeente Olst-Wijhe. Raadsvergadering d.d. Agendapunt Opiniërend besproken d.d. Portefeuillehouder
Aan de raad van de gemeente Olst-Wijhe. Raadsvergadering d.d. Agendapunt Opiniërend besproken d.d. Portefeuillehouder 10 juli 2017 9 n.v.t. wethouder M. Blind Kenmerk 17.003559 *17.003559* Datum B&W-besluit
Nadere informatieWatersysteem van de Toekomst: vervolg debat-diner
Memo Aan deelnemers diner-debat Eye Kopie aan Contactpersoon Rik van Terwisga Datum 8 januari 2015 Onderwerp Vervolg Debat-diner "Watersysteem van de Toekomst" Watersysteem van de Toekomst: vervolg
Nadere informatieRegionale uitvoeringagenda.duurzame energie Achterhoek 2016
Regionale uitvoeringagenda.duurzame energie Achterhoek 2016 Energieneutraal; waar hebben we het over? Wat wel, wat niet? Hoe gaan we het aanvliegen? Want energieneutraliteit kan op vele manieren worden
Nadere informatieHaarlemmermeers akkoord
Haarlemmermeers akkoord of met regio? Pieter van der Ploeg Alliander 1 Alliander is van jou 2 Alliander is van jou 3 energietransitie 3 tenminste motieven 4 energietransitie onafhankelijk 5 energietransitie
Nadere informatieWindenergie in Almere
In dit boekje is te vinden: Ambitie: Almere energieneutraal in 2022 Waarom deze ambitie? Hoe bereiken we de ambitie? Energie Werkt! Vergelijking met ontwikkeling zonder beleid Ambitie: Almere energieneutraal
Nadere informatieOverijssel maakt werk van nieuwe energie!
Overijssel maakt werk van nieuwe energie! U wilt met uw onderneming of woningcorporatie werk maken van nieuwe energie of energiebesparing. Maar u krijgt de financiering niet (volledig) rond via een bancaire
Nadere informatieWilma Paalman / Gemeente HvT 16 juni 2016 / Werksessie bij NBNL. Modulair bouwen van routekaarten voor de energietransitie
Wilma Paalman / Gemeente HvT 16 juni 2016 / Werksessie bij NBNL Modulair bouwen van routekaarten voor de energietransitie HOF VAN TWENTE Provincie Overijssel Regio Twente Geherindeelde gemeente (5 oude)
Nadere informatieAMBITIEDOCUMENT ZONNE-ENERGIE UITWERKING OMGEVINGSVISIE - GEMEENTE OPSTERLAND
GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Opsterland. Nr. 25469 16 februari 2017 AMBITIEDOCUMENT ZONNE-ENERGIE UITWERKING OMGEVINGSVISIE - GEMEENTE OPSTERLAND 1.INLEIDING ZONNE-ENERGIE IN OPKOMST Het
Nadere informatieECFD/U201400578 Lbr. 14/019
Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Ondersteuningsprogramma Energie uw kenmerk ons kenmerk ECFD/U201400578 Lbr. 14/019 bijlage(n) 2 datum 20 maart
Nadere informatie1. De Gemeente Wat doet de gemeente zelf?
Duurzaamheidsverslag 217 5 1. De Gemeente Wat doet de gemeente zelf? 1. Interview wethouder Patricia van Aaken: 'Van bewustwording naar uitvoering' Schiedam duurzaam maken: het is nogal een uitdaging.
Nadere informatieSamen, duurzaam doen!
Samen, duurzaam doen! Een online platform voor duurzaamheid in de Kromme Rijn en Utrechtse Heuvelrug Transitie: We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Jan
Nadere informatieVERANDERING. GroenLinks Bergen op Zoom staat voor fundamentele keuzes bij de
STEM VOOR TIJD VOOR VERANDERING HET VERKIEZINGSPROGRAMMA IN 5 MINUTEN GroenLinks Bergen op Zoom staat voor fundamentele keuzes bij de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018. Wij kiezen ervoor om de
Nadere informatieWestvoorne CO 2 - uitstoot
Westvoorne CO 2 - uitstoot De grafiek geeft de CO 2-uitstoot verdeeld over de hoofdsectoren over de jaren 2010 tot en met 2013. Cijfers zijn afkomstig uit de Klimaatmonitor van RWS. Cijfers over 2014 zijn
Nadere informatieDe Lokale Duurzame Energie Coöperatie. EnergieCoöperatieBoxtel WWW.ECBOXTEL.NL. Betaalbaar, duurzaam, eigen en onafhankelijk
De Lokale Duurzame Energie Coöperatie EnergieCoöperatieBoxtel Betaalbaar, duurzaam, eigen en onafhankelijk WWW.ECBOXTEL.NL LDEC: Waarom en waartoe leidt het Samen met leden realiseren van betaalbare, duurzame,
Nadere informatieGemeenteraad. Motie. Datum : 30 juni : ChristenUnie, CDA, Gemeentebelangen. : Duurzaamheid in Hoogeveen
Gemeenteraad Motie Datum : 30 juni 2016 Fractie Onderwerp : ChristenUnie, CDA, Gemeentebelangen : Duurzaamheid in Hoogeveen De raad van de gemeente Hoogeveen in vergadering bijeen op 30 juni 2016, Constateert
Nadere informatie