Kiezen van milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen Reinhilde Weltens

Transcriptie

1 Kiezen van milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen Reinhilde Weltens Met dank aan collega Lieve Geerts.

2 MILIEUVRIENDELIJKHEID = 1 MILIEUGEVAAR

3 Wat bepaalt het milieugevaar? De hoeveelheid die in het milieu terecht komt!

4 Wat bepaalt het milieugevaar? Hoe lang de stof in het milieu blijft! minuten

5 Wat bepaalt het milieugevaar? Hoe lang de stof in het milieu blijft! uren

6 Wat bepaalt het milieugevaar? Hoe lang de stof in het milieu blijft! RIP dagen, maanden, jaren

7 Wat bepaalt het milieugevaar? De giftigheid van de stof voor organismen in het milieu! RIP

8 ECOLABEL: standaardtesten voor milieuperformantie» Hoeveelheid product is nodig om efficiënt te reinigen? Prestatietoets» Hoelang verblijft het product in het milieu? afbreekbaarheidstesten» Hoe toxisch? ecotoxiciteitstesten

9 » De hoeveelheid die in het milieu terecht komt» De verblijftijd in het milieu» De giftigheid voor milieu-organismen

10 De hoeveelheid die in het milieu terecht komt!» Hangt af van hoeveel je per poetsbeurt moet gebruiken, en van de concentratie aan component Een kleine maatdop geconcentreerd product = evenveel vervuiling dan een grote maatdop van een nietgeconcentreerd product! Het komt er dus op aan poetsmiddelen te kiezen die efficiënt zijn bij lage concentratie

11 ECOLABEL rekent met de absolute hoeveelheid die je per functionele eenheid nodig hebt.» De efficiënte dosis wordt bepaald via de STANDAARD PRESTATIETOETS» Blinde vergelijkende test met een referentieproduct en proper water» Identieke omstandigheden standaard vuil» Beoordeling van de capaciteit (hoeveel g vuil kan verwijderd worden) en van de properheid (visueel, optisch of chemisch)

12 » Bij de keuze van een schoonmaakmiddel kan je van de leverancier een opleiding vragen over hoe het middel correct gebruikt moet worden.» Doel: efficiënt gebruik zonder verspilling.

13 » De hoeveelheid die in het milieu terecht komt» De verblijftijd in het milieu» De giftigheid voor milieu-organismen

14 STANDAARD: Afbreekbaarheid inschatten» Vlotte afbreekbaarheidstesten (OECD 302) Bacteriesuspensie uit een waterzuivering of natuurlijk water

15 Afbreekbaarheid inschatten» Vlotte afbreekbaarheidstesten Bacteriesuspensie uit een waterzuivering of natuurlijk water Als de detergent na 28 dagen verdwenen is -> vlot afbreekbaar

16 Afbreekbaarheid inschatten» Inherente afbreekbaarheidstesten Geadapteerde bacteriesuspensie + geoptimaliseerd medium

17 Afbreekbaarheid inschatten» Inherente afbreekbaarheidstesten (OECD 303) Geadapteerde bacteriesuspensie + geoptimaliseerd medium Als de detergent na 28 dagen verdwenen is -> inherent afbreekbaar

18 Afbreekbaarheid inschatten» Inherente afbreekbaarheidstesten Geadapteerde bacteriesuspensie + geoptimaliseerd medium Als de detergent na 28 dagen NIET verdwenen is -> persistent

19 ECOLABEL afbreekbaarheidsfactor DF» Per ingrediënt:» Afbreekbaarheid (in standaardtesten) wordt uitgedrukt in DF (degradability factor) Vlot afbreekbaar Inherent afbreekbaar DF= 0.05 (10 dagen venster) DF = 0.15 DF = 0.5 Persistent DF = 1

20 » De hoeveelheid die in het milieu terecht komt» De verblijftijd in het milieu» De giftigheid voor milieu-organismen

21 STANDAARD ecotoxiciteitstesten Waterecosystem bacteriën algen Watervlooien vis

22 Standaard ecotoxiciteitstesten (OECD protocols) Ecotoxiciteitstesten: giftigheid voor representatieve vertegenwoordigers van de voedselkringloop, uit verschillende trofische niveaus

23 ecotoxicologische testen % effect 80 50% EC Bacterie, vis, alg, watervlo concentratie (mg/l)

24 acute effecten (blootstelling kort: h) % sterfte % LC concentratie (mg/l) LC50 : concentratie die 50% sterfte veroorzaakt

25 chronische effecten (blootstelling tot 21 dagen) Voortplanting of ontwikkelingsstoornis % effect NOEC/LOEC concentratie (mg/l) NOEC: no observed effect concentration = hoogste concentratie die GEEN significant effect veroorzaakt LOEC: lowest observed effect concentration = laagste concentratie die EEN significant effect veroorzaakt

26 ECOLABEL: toxiciteitsfactor TF» Per ingrediënt:» afhankelijk van de hoeveelheid en de aard van de beschikbare ecotoxiciteitsgegevens wordt de laagst gevonden mediaan effectwaarde (LC50 of NOEC/LOEC) voor een trofisch niveau gedeeld door een veiligheidsfactor

27 veiligheidsfactoren gegevens Veiligheidsfactor (SF) 1 korte termijn EC EC50/ korte termijn EC50 van 2 trofische niveaus Tenminste 1 EC50 voor elk van de 3 trofische niveaus TF 5000 Laagste EC50/ Laagste EC50/ lange termijn NOEC 100 NOEC/100 2 lange termijn NOEC voor twee trofische niveaus 3 lange termijn NOEC voor drie trofische niveaus 50 Laagste NOEC/50 10 Laagste NOEC/10

28 TF = Laagst gevonden mediaan effectwaarde Veiligheidsfactor

29 ECOLABEL gebruikt :» efficiënte dosis ED» DF» TF om het KVV te berekenen (KVV = Kritisch verdunningsvolume)

30 KVV = ED * DF / TF

31 KVV» KVV is een maat voor het aantal keer je zou moeten verdunnen om de toxiciteit tot op het milieuveilig niveau te brengen. Hoe hoger de waarde, hoe schadelijker.

32 Een fictief voorbeeld Ingrediënt XX (1 g/wasbeurt)» Algen toxiciteit acuut: mediaan LC50 = 20 mg/l» Daphnia toxiciteit:» Acuut: mediaan LC50 = 40 mg/l» Chronisch: mediaan NOEC = 5 mg/l» Vis toxiciteit acuut: mediaan LC50 = 1000 mg/l 3 gegevens acuut Veiligheidsfactor = 1000 : laagste LC50 = 20 mg/l => TF acuut = 20 µg/l (LC50/1000) 1 gegeven chronisch Veiligheidsfactor = 100: laagste NOEC = 5mg/l =>TF chronisch = 50 µg/l (NOEC/100) Vlot afbreekbaar -> DF = 0.05

33 » KVVx acuut= (1g / 20µg)*0.05 = l/functionele eenheid» KVVx chronisch= (1g / 50µg)*0.05 = l/functionele eenheid» Grenswaarden (ECOLABEL)» Bv. KVV handwasmiddelen (l/beurt): max professioneel, 3500 consument» Bv. KVV textielwasmiddelen (l/beurt): max chronisch en acuut voor heavy duty, max chronisch en acuut voor low duty» etc

34 KVV voor het totale product» Je berekent het KVV voor elke ingrediënt en berekent het totale detergent KVV door de individuele KVV van de ingrediënten op te tellen.

35 KVV is een goede maat voor de milieuschadelijkheid» Intrinsiek hou je rekening met de dosering per wasbeurt, of je nu met een geconcentreerd of niet geconcentreerd product zit» Je houdt rekening met de effectieve toxiciteit voor waterorganismen» Je houdt rekening met de afbreekbaarheid in het milieu

36 Etiketten vertellen ook al heel wat!

37 Etikettering Oud (Rl 67/548/EEG) Nieuw (CLP verordening) 1272/2008 F, F+, O, E, T, T+, Xn, Xi, N Waarschuwing, Gevaar R- en S-S zinnen H- en P-P zinnen

38 Acuut Categorie 1 Zeer giftig voor het waterleven acute toxiciteit 1 mg/l 96 uur-lc50 (vissen) en/of 48 uur-lc50 (schaaldieren) en/of 72 of 96 uur-e r C50 (algen / andere waterplanten) E r C50 = EC50 growth rate (groeisnelheid) 38

39 Chronisch categorie 1 3: verschillend niveau van acute toxiciteit Acute toxiciteit vis, dafnia of algen 1 mg/l Niet gemakkelijk afbreekbaar Chronisch Categorie 1 Acute toxiciteit vis, dafnia of algen 10 mg/l en / of Chronisch Categorie 2 Acute toxiciteit vis, dafnia of algen 100 mg/l Bioaccumuleerbaar Chronisch Categorie 3 39

40 Chronische toxiciteit categorie 4» Vb. slecht oplosbare stoffen (< 1 mg/l) die niet acuut toxisch zijn Niet gemakkelijk afbreekbaar + Bioaccumuleerbaar Chronisch Cat. 4 40

41 Gevaarsaanduidingen» Acuut cat 1» H400» Zeer giftig voor in het water levende organismen» Chronisch cat 1» H410» Chronisch cat 2» H411» Chronisch cat 3» H412» Chronisch cat 4» H413» Zeer giftig voor in het water levende organismen, met langdurige gevolgen» Giftig voor in het water levende organismen, met langdurige gevolgen Schadelijk voor in het water levende organismen, met langdurige gevolgen Kan langdurige gevolgen voor in het water levende organismen hebben 41

42 Milieuvriendelijke producten kan je beoordelen» Op basis van KVV» Op basis van de milieulabels» Op basis van de MSDS en gebruiksaanwijzing

43 Nuttige informatie»

44 Kiezen van milieuvriendelijke detergenten Reinhilde Weltens 16 nov 2010 BBL Dank voor jullie aandacht