Toxicologie enkele begrippen
|
|
- Jacobus de Valk
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 009 1 Toxicologie enkele begrippen Regelmatig worden wij geconfronteerd met begrippen als zeer giftige stof, of de zeer gevaarlijke chemische stof-x. Vaak zijn deze begrippen niet nader omschreven en is het moeilijk om door vergelijking met andere stoffen de relatieve giftigheid voldoende in te schatten. De tot dusverre verschenen chemische feitelijkheden bevatten veelal gegevens over de giftigheid (toxiciteit) van de behandelde stoffen in de vorm van een LD 50-waarde of een MACwaarde. Deze aflevering wil enkele begrippen in de toxicologie uitleggen en daarnaast een korte beschrijving geven van het onderzoek waarmee de relatieve schadelijkheid van een stof wordt bepaald. Onderzoek op het gebied van de toxicologie de wetenschap der vergiften wordt gedaan om een indruk te krijgen van de risico s, verbonden aan het gebruik van stoffen. In het kader van verschillende wetten, die het gebruik van chemische stoffen regelen, worden gegevens geëist over de toxiciteit van te gebruiken stoffen. Veelal worden deze gegevens verkregen via min of meer voorgeschreven proeven. Het toxiciteitsonderzoek Elke stof is in principe giftig, óók zout of suiker, wanneer de toegediende hoeveelheid maar groot genoeg is. Toxiciteitsonderzoek wordt niet alleen uitgevoerd ten behoeve van de mens, maar ook van het milieu. De toxicoloog is vooral geïnteresseerd in het toxiciteitsprofiel van de stof. Welke effecten worden door blootstelling aan deze stof veroorzaakt? Is er een invloed te meten op bv. groei, gedrag, sterfte, voedsel- of wateropname? Zijn er effecten te vinden in organen of
2 009 2 Toxicologie enkele begrippen weefsels? Daarbij is het belangrijk de aard van de nadelige effecten van een stof te bestuderen en de dosis te kennen waarbij die effecten veroorzaakt worden. Voorts wil men de wijze waarop die effecten tot stand zijn gekomen weten en tenslotte de hoogste dosis vaststellen waarbij net geen schadelijke werking meer wordt gezien. Bij dergelijk onderzoek is het van belang onderscheid te maken naar de manier waarop een stof wordt toegediend, bijvoorbeeld via de mond (oraal), via de ademhalingsorganen (inhalatie) of via de huid (dermaal). Bij toxiciteitsonderzoek, dat erop is gericht voor de mens de gezondheidsrisico s vast te stellen, moet men de stoffen onderzoeken op de voor de mens meest relevante wijze van blootstelling. Voor dergelijk onderzoek wordt vrijwel steeds gebruik gemaakt van proefdieren, die model staan voor de mens. Naast muis, rat, cavia en konijn wordt, zij het minder vaak, gebruik gemaakt van hond, varken, aap en kwartel. Wanneer het toxiciteitsonderzoek echter meer gericht is op het milieu, de zgn. eco-toxicologie, wordt gebruik gemaakt van waterorganismen zoals algen, daphniae en vissen, of van bacteriën levend in de bodem. Het toxiciteitsonderzoek, dat volgens nationale en internationale richtlijnen geschiedt, kan globaal worden verdeeld in acuut, subacuut, sub-chronisch, chronisch en specialistisch onderzoek. In dergelijk onderzoek worden naast groei, gedrag, sterfte, voederen waterconsumptie ook bloedwaarden en klinisch-chemische parameters onderzocht. Bij beëindiging van de proef wordt meer of minder uitgebreid weefsel- en orgaanonderzoek verricht om, soms slechts microscopisch waarneembare, veranderingen op te sporen. Acute toxiciteit Een eerste indruk van de toxiciteit van een stof wordt gegeven door de sterfte bij toediening van een éénmalige dosis. Als maat wordt daarbij de zgn. LD 50-waarde gebruikt. De LD 50 (letale dosis 50) is de hoeveelheid stof, die na éénmalige orale of dermale toediening binnen korte tijd (ca. 14 dagen) sterfte van 50% van de proefdieren veroorzaakt. Wanneer sprake is van blootstelling via de lucht of via water (alg,
3 009 3 daphnia of vis) spreekt men van de letale concentratie 50 (LC 50). In deze proeven wordt meestal alléén naar sterfte en gedrag gekeken. De LD 50 of LC 50 testen worden gezien als maat voor de acute toxiciteit van een stof, en om die reden worden ze veelvuldig door de wetgever geëist. De waarde van deze testen is echter zeer beperkt, aangezien geen enkele informatie wordt verkregen over lange termijn effecten na meermalige blootstelling. Op grond van de LD 50-waarden wordt een eerste giftigheidsclassificatie van stoffen gemaakt. waarde van LD 50 oraal uitgedrukt in mg stof per kg lichaamsgewicht giftigheid 1 extreem toxisch 1-50 zeer toxisch matig toxisch licht toxisch praktisch niet toxisch > relatief ongevaarlijk Sub-acute en sub-chronische toxiciteit Het betreft hier onderzoeken die vier weken tot ca. drie maanden duren. De te onderzoeken stof wordt, in verschillende doseringen (meestal drie) dagelijks toegediend via voer of drinkwater, of via de lucht of de huid. Bij dit onderzoek worden meerdere (sub-acuut) tot een zeer groot aantal (sub-chronisch) parameters bestudeerd. Het doel is om het toxiciteitsprofiel te bepalen en een dosis vast te stellen, waarbij geen schade meer wordt veroorzaakt, de zgn. no-observed toxic effect level of no-adverse effect level. Er bestaat een tendens om het sub-acute onderzoek uit te breiden door een groter aantal parameters te bestuderen, waardoor het een goedkoper alternatief voor de meer tijd vergende sub-chronische proef zou kunnen zijn.
4 009 4 Toxicologie enkele begrippen Chronische toxiciteit Na het sub-chronische onderzoek wordt voor een aantal toepassingen van stoffen ook nog chronisch toxiciteitsonderzoek geëist. Het meestal twee jaar of langer durende onderzoek, wordt in de regel identiek aan het sub-chronisch onderzoek uitgevoerd, maar ook worden nu tijdens de proef een aantal bloed- en klinisch-chemische parameters meerdere malen bestudeerd. Vaak wordt dit onderzoek, dat gericht is op het vaststellen van een no-effect level gecombineerd met onderzoek naar de mogelijke kankerverwekkende activiteit van de betrokken stof. Reproductie- en teratologisch onderzoek Stoffen waaraan de mens mogelijk gedurende zijn hele leven wordt blootgesteld, dienen ook onderzocht te worden op hun mogelijke invloed op de vruchtbaarheid en het nakomelingenschap, alsmede op de eventuele vruchtbeschadigende (teratogene) werking. Mutageniteitsonderzoek Dit onderzoek wordt uitgevoerd om vast te stellen of een stof veranderingen (mutaties) in het erfelijk materiaal kan aanbrengen. Het vaststellen van zulke veranderingen is om twee redenen belangrijk. Wanneer dergelijke veranderingen optreden in cellen, die van belang zijn voor de vorming van het nakomelingenschap (de eicellen en de zaadcellen), dan kan dit leiden tot erfelijke afwijkingen. Ten tweede kunnen andere in het lichaam aanwezige cellen zodanig worden veranderd, dat ze in staat zijn dochtercellen te leveren met een andere erfelijke informatie (somatische mutatie) welke kan leiden tot het onder bepaalde omstandigheden uitgroeien van dergelijke cellen tot kankercellen. Om mutageniteit aan te tonen, zijn een aantal testen voorhanden, welke worden uitgevoerd met testorganismen, als bacteriën, gisten, schimmels, insekten en gekweekte cellen van zoogdieren, en eveneens in zoogdieren zelf. Het is gebleken, dat een groot deel van de kankerverwekkende stoffen (60-90 %) mutageen is. An-
5 009 5 dersom moet men stellen, dat van alle mutagene stoffen slechts een gedeelte kankerverwekkend bleek te zijn. De meest gebruikte mutageniteitstest is een test, uitgevoerd met Salmonella bacteriën, de zgn. Ames-test. Huid- en oogirritatie-onderzoek, overgevoeligheidsonderzoek Dit onderzoek is er op gericht om bij het daarvoor meest geschikte proefdier, eventuele oogirritatie, huidirritatie of overgevoeligheid aan te tonen. Voor stoffen welke in industriële processen worden gebruikt, waarbij huid- en oogbelasting mogelijk is, is dit onderzoek van belang, alsmede voor schoonheidsmiddelen. Het vaststellen van een onschadelijke hoeveelheid voor de mens Het vaststellen van een voor de mens toelaatbare hoeveelheid van de stof, is het eindpunt van het toxicologisch onderzoek voor zover dat op de mens gericht is. Bij het vaststellen van een dagelijkse toelaatbare dosis, is het van belang te weten hoe de stof gebruikt gaat worden: éénmalig, frequent gedurende een bepaalde tijd, of gedurende het gehele leven. Op basis van dit gegeven wordt bepaald hoe uitgebreid en hoe langdurend toxicologisch onderzoek dient te zijn. Het naar aanleiding van de toepassing van de stoffen uitgevoerd onderzoek, wordt dan aangewend voor het bepalen van een toelaatbare dosis voor de mens. De gegevens van het dier worden dus vertaald naar de mens. Omdat dit vertalen gepaard gaat met allerlei onzekerheden, wordt gebruik gemaakt van een zgn. veiligheidsfactor. Uitgangspunt voor het bepalen van een voor de mens aanvaardbare dosis, is de gevonden no-toxic effect level in het dierexperiment. De no-toxic effect levels, uitgedrukt in mg/kg lichaamsgewicht per dag, worden nu door een veiligheidsfactor gedeeld om de aanvaardbare dagelijkse dosis te bepalen. De grootte van de veilig-
6 009 6 Toxicologie enkele begrippen heidsfactor (in de voedingstoxicologie meestal ) hangt af van de aard en de omvang van het verrichte onderzoek en van eventuele gegevens die (reeds) bekend zijn over de blootstelling aan de mens. Dr. R. Kroes
7 009 7 BIJLAGE Lijst van een aantal begrippen die in de toxicologie worden gebruikt accumulatie acute toxiciteit ADI additie antagonisme biotransformatie carcinogeniteit chronische toxiciteit het ophopen van de stof in het lichaam schadelijk effect veroorzaakt door een stof binnen korte tijd (bijv. 14 dagen) wanneer deze éénmaal wordt gegeven. Gewoonlijk uitgedrukt in LD 50 of LC 50 acceptable daily intake maximaal aanvaardbare dagelijkse opneming door de mens. combinatiewerking van twee of meerdere giftige stoffen waarbij de werking gelijk is aan de som van de werking die de stoffen afzonderlijk uitoefenen combinatiewerking van twee of meer giftige stoffen waarbij de werking geringer is dan de som van de werking die de stoffen afzonderlijk uitoefenen de biochemische omzetting van toxische stoffen het vermogen van een stof om kwaadaardige gezwellen te veroorzaken schadelijk effect veroorzaakt door een stof na blootstelling gedurende het grootste deel van de normale levensduur
8 009 8 Toxicologie enkele begrippen EPEL MAC MAC-C MAC-TGG MIC mutageniteit NAEL NEL NTEL éénmalige populatie expositie limiet, de hoogst toelaatbare concentratie gedurende 1 2, 1 of 2 uur waaraan de bevolking in noodsituaties mag worden blootgesteld, zonder blijvende effecten de maximale aanvaarde concentratie van een gas, damp, nevel of van stof, is de concentratie in de lucht op de werkplek die, voor zover de huidige kennis reikt, bij herhaalde expositie ook gedurende een langere tot zelfs een arbeidsleven omvattende periode, in het algemeen de gezondheid van zowel de werknemer als ook hun nageslacht niet benadeelt maximale aanvaarde concentratie - Ceiling overschrijding van deze concentratie moet in alle gevallen worden voorkomen maximale aanvaarde concentratie Tijd Gewogen Gemiddelde (8 uur/dag, 5 dagen/week) maximale immissie concentratie, de hoogst toelaatbare concentratie in de lucht in woongebieden. het vermogen van een stof om veranderingen in het erfelijk materiaal aan te brengen no-adverse-effect level no-effect level no-toxic-effect level
9 009 9 sub-acute toxiciteit sub-chronische toxiciteit synergisme teratogeniteit TLV schadelijk effect veroorzaakt door een stof na herhaalde blootstelling gedurende een periode variërend van 1-6 weken schadelijk effect veroorzaakt door een stof na blootstelling gedurende ca gedeelte van de levensduur van het (kleine) proefdier combinatiewerking van twee of meerdere stoffen waarbij de werking groter is dan de som van de werking die de stoffen afzonderlijk uitoefenen het vermogen van een stof om structurele of functionele schade aan het nakomelingschap toe te brengen threshold limit value, een Amerikaanse waarde die overeenkomt met de Nederlandse MAC-waarde, zonder echter expliciete vermelding van invloed op het nageslacht
Risicobeoordeling voor mens
168 1 Risicobeoordeling voor mens en milieu door dr. H. Könemann, RIVM, Bilthoven, bewerkt door drs. C. Schlax 1. Inleiding 168 3 2. Blootstelling 168 4 2.1. Uitstoot 168 4 2.2. Lotgevallen 168 5 2.3.
Nadere informatieBijlage II Vereiste informatie voor kennisgeving krachtens artikel 4 of artikel 8, lid 1
bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB L 228 van 08/09/2000 VERORDENING (EG) Nr. 1896/2000 VAN DE COMMISSIE van 7 september 2000 inzake de eerste fase van het in artikel 16, lid 2, van
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2000 2001 Nr. 47c 27 076 Wijziging van de Bestrijdingsmiddelenwet 1962 (landbouwkundig onmisbare gewasbeschermingsmiddelen) NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET
Nadere informatieGevaarlijke stoffen zijn stoffen die gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Op je werk, maar ook thuis zijn veel meer gevaarlijke stoffen dan je denkt.
Gevaarlijke stoffen Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Op je werk, maar ook thuis zijn veel meer gevaarlijke stoffen dan je denkt. Giftig Een stof is giftig als deze
Nadere informatieMINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN, VOLKSGEZONDHEID EN LEEFMILIEU
MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN, VOLKSGEZONDHEID EN LEEFMILIEU 14 DECEMBER 1998. - Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 24 mei 1982 houdende reglementering van het in de handel
Nadere informatieSamenvatting. Vraagstelling
Samenvatting Vraagstelling Op verzoek van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leidt de Commissie Gezondheid en Beroepsmatige Blootstelling aan Stoffen (GBBS, voorheen WGD) van de Gezondheidsraad
Nadere informatieChemisch toxicologische eigenschappen van acrylonitril en medische aspecten van een blootstelling
Chemisch toxicologische eigenschappen van acrylonitril en medische aspecten van een blootstelling Prof. Dr. Benoit Nemery KU Leuven Prof. Dr. Christophe Stove UGent Acrylonitril: chemische eigenschappen
Nadere informatieKiezen van milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen Reinhilde Weltens
Kiezen van milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen Reinhilde Weltens Met dank aan collega Lieve Geerts. MILIEUVRIENDELIJKHEID = 1 MILIEUGEVAAR Wat bepaalt het milieugevaar? De hoeveelheid die in het milieu
Nadere informatieTri- en tetrachlooretheen
067 1 Tri- en tetrachlooretheen Inleiding Trichlooretheen (trichloorethyleen of tri) en tetrachlooretheen (tetrachloorethyleen of perchloorethyleen of per) zijn kleurloze, vluchtige, niet brandbare vloeistoffen
Nadere informatieKlasse 9: Diverse gevaarlijke stoffen en voorwerpen
Klasse 9: Diverse gevaarlijke stoffen en voorwerpen Voorbeeldstoffen uit deze klasse zijn: asbest en asbestbevattende mengsels, PCB s, lithiumbatterijen, reddingsmiddelen en verwarmde stoffen. 1.1 Transport
Nadere informatieSAMENVATTING Technische mengsels van vetoplosbare polychloorbifenylen (PCBs) zijn gebruikt als vloeistof in transformatoren, condensatoren en als
109 SAMENVATTING Technische mengsels van vetoplosbare polychloorbifenylen (PCBs) zijn gebruikt als vloeistof in transformatoren, condensatoren en als brandvertragers, vanwege hun thermostabiliteit, chemische
Nadere informatieBetekenis H-zinnen. Gevarenaanduidingen voor materiële gevaren
Betekenis H-zinnen Gevarenaanduidingen voor materiële gevaren 00 Ontplofbare stoffen, instabiel Instabiele ontplofbare stof H0 Ontplofbare stoffen, subklasse. H0 Ontplofbare stoffen, subklasse. H03 Ontplofbare
Nadere informatieDEEL 1: GEVARENAANDUIDINGEN ; H-zinnen
DEEL 1: GEVARENAANDUIDINGEN ; H-zinnen Materiële gevaren Klasse 2.1 Ontplofbare stoffen, instabiele ontplofbare stoffen H200 Instabiele ontplofbare stof. Subklasse 1.1 H201 Ontplofbare stof; gevaar voor
Nadere informatieDiethyleenglycol. Inleiding
031 1 Diethyleenglycol Inleiding In de zomer van 1985 werd het bekend dat Oostenrijkse en Westduitse wijnhandelaren getracht hadden goedkope witte wijnen voor duurdere soorten door te laten gaan door het
Nadere informatieIndelen van stoffen en mengsels volgens CLP
Indelen van stoffen en mengsels volgens CLP Marjorie Kartowidjojo We create unique scent & taste experiences people love Inhoud Introductie Indeling van stoffen Classificatie van mengsels Samenvatting
Nadere informatieSamenvatting. Vraagstelling
Samenvatting Vraagstelling Op verzoek van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leidt de Commissie Gezondheid en beroepsmatige blootstelling aan stoffen (Commissie GBBS) van de Gezondheidsraad
Nadere informatieMATERIAL SAFETY DATA SHEET
1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET PREPARAAT EN VAN DE ONDERNEMING 1.1 Identificatie van de stof of het preparaat Product: Synoniemen: Aard: Met water mengbaar concentraat 1.2 Gebruik van de stof of het
Nadere informatieToolbox-meeting Gevaarlijke stoffen
Toolbox-meeting Gevaarlijke stoffen Unica installatietechniek B.V. Schrevenweg 2 8024 HA Zwolle Tel. 038 4560456 Fax 038 4560404 Inleiding In het dagelijks leven kunnen we niet meer zonder chemische stoffen.
Nadere informatieWat is ARIE? Hoe werkt de webapplicatie ARIE aanwijzing? Ga naar www.rivm.nl/arie, u krijgt dan het volgende scherm:
Wat is ARIE? Bedrijven die vallen onder de ARIE-regeling hebben veel gevaarlijke stoffen in huis, maar de effecten van een ongeval met een gevaarlijke stof blijven binnen de poort. Dit betekent dat vooral
Nadere informatieSamenvatting. Vraagstelling
Samenvatting Vraagstelling Op verzoek van de minister van Sociale zaken en Werkgelegenheid schat de Commissie Gezondheid en Beroepsmatige Blootstelling aan Stoffen (GBBS) van de Gezondheidsraad het extra
Nadere informatieRisk & Safety zinnen (Risico- en veiligheidsaanduidingen op etiketten)
en S-zinnen isk & Safety zinnen (isico- en veiligheidsaanduidingen op etiketten) Voor etikettering van stoffen die op de werkplek woren gebruikt verwijst de Arbowet naar het 'Besluit verpakking en aanduiding
Nadere informatieintreedt. De LD50-waarde wordt uitgedrukt in het gewicht van de teststof per gewichtseenheid proefdier (mg/kg). vii) LC50
DEEL B: METHODEN VOOR DE BEPALING VAN DE TOXICITEIT EN ANDERE INVLOEDEN OP DE GEZONDHEID ALGEMENE INLEIDING: DEEL B A. VERKLARENDE NOOT Voor de doeleinden van deze richtlijn wordt de volgende nummering
Nadere informatieSamenvatting. Vraagstelling
Samenvatting Vraagstelling Op verzoek van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leidt de Commissie WGD van de Gezondheidsraad gezondheidskundige advieswaarden af voor stoffen in de lucht waaraan
Nadere informatieMATERIAL SAFETY DATA SHEET
1 IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET MENGSEL EN VAN DE VENNOOTSCHAP/ONDERNEMING 1.1 Productidentificatie Product: Synoniemen: Aard: MIXTURE Met water mengbaar concentraat 1.2 Relevant geïdentificeerd gebruik
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD ORGAPOWER KERNMIX (Volgens EG-richtlijn 2001/58/EC) versie1/9/2010
VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD ORGAPOWER KERNMIX (Volgens EG-richtlijn 2001/58/EC) versie1/9/2010 1 Identificatie van het preparaat en de onderneming Productnaam: Orgapower Kernmix 100 Toepassing: Biologische
Nadere informatieBiotransformatie en toxiciteit van
Biotransformatie en toxiciteit van paracetamol 062 1 Biotransformatie en toxiciteit van paracetamol Inleiding Paracetamol is het farmacologisch actieve bestanddeel van een groot aantal vrij en op recept
Nadere informatieSpuitresidu Veiligheid voor de toepasser/werker/consument en de houding van de retail
Spuitresidu Veiligheid voor de toepasser/werker en de houding ten opzichte van residuen RESIDUEN Resten van een (gebruikt) gewasbeschermingsmiddel (= actieve stof) die achterblijven in de bodem, in het
Nadere informatieBehoud effectief middelenpakket: verantwoord gebruik en risico van einde toelating. Arjan de Bever Berkel Enschot 27 maart 2013
Behoud effectief middelenpakket: verantwoord gebruik en risico van einde toelating Arjan de Bever Berkel Enschot 27 maart 2013 Inhoud presentatie Emissie oppervlaktewater Normen & waarden Kaderrichtlijn
Nadere informatieVeiligheidsinformatieblad
1. Identificatie van de stof of het preparaat en van het bedrijf Productnaam : Productcode (leverancier) : 5409 Chemische naam van aktieve : Prochloraz-Zn: stof Dichloorbis[N-propyl-N-(2-(2,4,6-trichlorofenoxy)ethyl)-1Himidazool-1-carboxyamide-N
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD
pagina 1/6 1. Identificatie van de stof/het mengsel en van het bedrijf/de onderneming 1.1 Productidentificatie Handelsnaam: HY-Bond Zinc Phosphate Cement "VLOEISTOF" 1.2 Relevant geïdentificeerd gebruik
Nadere informatie(Niet-wetgevingshandelingen) VERORDENINGEN
21.2.2015 NL L 50/1 II (Niet-wetgevingshandelingen) VERORDENINGEN VERORDENING (EU) 2015/282 VAN DE COMMISSIE van 20 februari 2015 tot wijziging van de bijlagen VIII, IX en X bij Verordening (EG) nr. 1907/2006
Nadere informatieGeboorte van een nieuwe molecule Onderzoek naar de ontwikkeling van nieuwe medicijnen Omar Pivetta M.D.
Wetenschappelijk/Medisch onderwerp: Geboorte van een nieuwe molecule Onderzoek naar de ontwikkeling van nieuwe medicijnen Omar Pivetta M.D. Het feit dat men zich moet houden aan een strikt kader i.v.m.
Nadere informatieEcologische risicobeoordeling is gericht op het voorspellen van nadelige. effecten van stoffen op natuurlijke populaties. In het algemeen wordt
Samenvatting Ecologische risicobeoordeling is gericht op het voorspellen van nadelige effecten van stoffen op natuurlijke populaties. In het algemeen wordt hierbij de voorspelde blootstelling aan de stof
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD
1. INDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET PREPARAAT EN VAN DE VENNOOTSCHAP/ONERNEMING Chemische productnaam: FENMEDIFAM e.c. Chemische naam: 3-methoxycarbonylaminofenyl 3-methylcarbanilaat (actief bestanddeel)
Nadere informatieHierbij gaat voor de delegaties document D033652/02 - BIJLAGE.
Raad van de Europese Unie Brussel, 14 juli 2014 (OR. en) 11888/14 ADD 1 ENV 672 ENT 161 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 11 juli 2014 aan: Betreft: de Europese Commissie het secretariaat-generaal van
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD. 1 Identificatie van de stof of het preparaat en van de vennootschap/onderneming
VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD 1 Identificatie van de stof of het preparaat en van de vennootschap/onderneming 1.1 Productidentificatie Naam van produkt: Xerox Wide Format IJP 2000 System Inks Data Sheet Nummer:
Nadere informatieInhoud van de Investigator s Brochure (IB)
Inhoud van de Investigator s Brochure (IB) Bron: Richtsnoer voor good clinical practice (CPMP/ICH/135/95) 1. Algemene overwegingen De IB moet bevatten: 1.2 Titelpagina Deze moet de naam van de sponsor,
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD volgens Verordening (EG) Nr. 1907/2006
Pagina 1 van 5 10.000237 VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD volgens Verordening (EG) Nr. 1907/2006 1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET MENGSEL EN VAN DE ONDERNEMING Productidentificatie Productnummer: : 10.000237
Nadere informatie(Voor de EER relevante tekst)
L 144/27 VERORDENING (EU) 2016/863 VAN DE COMMISSIE van 31 mei 2016 tot wijziging van de bijlagen VII en VIII bij Verordening (EG) nr. 1907/2006 van het Europees Parlement en de Raad inzake de registratie
Nadere informatieMATERIAL SAFETY DATA SHEET
1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF/PREPARAAT EN VAN DE VENNOOTSCHAP/ONDERNEMING 1.1 Identificatie van de stof of het preparaat Product: Synoniemen: FINY (B: 9482/B); FINY (NL: 12965 N) Aard: Geformuleerd product
Nadere informatieChronisch onderzoek is van belang bij stoffen waarbij accumulatie kan optreden.
Vraag 1: Algemene toxicologie (Bos, 11 punten) a) oem 3 vormen waarin toxische stoffen in het milieu kunnen voorkomen? (2pt) b) Hoe (noem er 3 in totaal) kunnen deze verschillende vormen zich in het milieu
Nadere informatieOnderwerp: Toxicologische evaluatie rubbergranulaat kunstgrasvelden in de gemeente Valkenswaard.
Aan: Hr. B. van Valburg Gemeente Valkenswaard De Hofnar 15 5554 DA Valkenswaard Datum: 16 November 2016 Onderwerp: Toxicologische evaluatie rubbergranulaat kunstgrasvelden in de gemeente Valkenswaard.
Nadere informatieRisicobeoordeling en beheer met betrekking tot de aanwezigheid van fipronil in eieren, eiproducten, pluimveevlees en verwerkte producten
Risicobeoordeling en beheer met betrekking tot de aanwezigheid van fipronil in eieren, eiproducten, pluimveevlees en verwerkte producten Wat is fipronil Gebruik? Fipronil is een insecticide waarvan het
Nadere informatieRISICOZINNEN (R-ZINNEN)
RISICOZINNEN (R-ZINNEN) R-code R-zin 1 In droge toestand ontplofbaar. 2 Ontploffingsgevaar door schok, wrijving, vuur of andere ontstekingsoorzaken. 3 Ernstig ontploffingsgevaar door schok, wrijving, vuur
Nadere informatieMATERIAL SAFETY DATA SHEET
1 IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET MENGSEL EN VAN DE VENNOOTSCHAP/ONDERNEMING 1.1 Productidentificatie Product: Synoniemen: Aard: BETTER DF Onkruidbestrijdingsmiddel 1.2 Relevant geïdentificeerd gebruik
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD
1. Identificatie van het materiaal en het bedrijf Scheikundige naam Chemische formule Chemische familie Moleculair gewicht Soort product en gebruik Leverancier Telefoon nr voor noodgevallen: - Voor Europa
Nadere informatieALLES rondom residuen: wat moeten we weten?
ALLES rondom residuen: wat moeten we weten? Inhoud presentatie Wat is een MRL? Waar staan ARfD en ADI voor? Food Chain projecten Bayer CropScience page 2 Alles over residuen winter 2011/2012 Wat zijn residuen?
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD volgens Verordening (EG) Nr. 1907/2006 Weedazol Versie 6 (Nederland) Datum van uitgifte: 2010/11/29
1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET MENGSEL EN VAN DE ONDERNEMING Productinformatie Handelsnaam : Gebruik : Gewasbeschermingsmiddel Firma : Nufarm b.v. Welplaatweg 12 3197 KS Botlek Rotterdam Telefoon:
Nadere informatieInhoud. A. van Leeuwenhoeklaan MA Bilthoven Postbus BA Bilthoven KvK Utrecht T
A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 30276683 T 030 274 91 11 F 030 274 29 71 info@rivm.nl Datum 3 maart 2019 Behandeld door Els Smit (RIVM-VSP)
Nadere informatieVersie 1.2 Herzieningsdatum 17.06.2015 Printdatum 18.06.2015. 1. Identificatie van de stof of het mengsel en van de vennootschap/ onderneming
1. Identificatie van de stof of het mengsel en van de vennootschap/ onderneming 1.1 Productidentificatie Productbenaming : Artikel-Nr. : 004026 1.2 Relevant geïdentificeerd gebruik van de stof of het mengsel
Nadere informatieFAGRON a.s. Veiligheidsfiche
Naam vh product: Fagron PharmaWhite Hand Alcogel Pagina: 1/9 1 IDENTIFICATIE VAN GRONDSTOFFEN EN PRODUCENTEN OF LEVERANCIERS 1.1 Identificatie van product Naam van het prodcut: Andere namen van het product:
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD
VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD Uitgave FR 02/07/2015 REACH Conforme TOXA OVERDOSE 1. Identificatie van de stof en het preparaat: 1.1 Identificatie van het product: TOXA OVERDOSE Toelatingsnummer BE2011-0003
Nadere informatieSamenvatting en advieswaarde
Samenvatting en advieswaarde Vraagstelling Op verzoek van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leidt de Commissie WGD van de Gezondheidsraad gezondheidskundige advieswaarden af voor stoffen
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD overeenkomstig Verordening (EG) Nummer 1907/2006 : IR ALL SEASON. : Uitsluitend voor industrieel en beroepsmatig gebruik.
Versie 1.0 Herzieningsdatum 30.07.2014 Printdatum 02.04.2015 1. Identificatie van de stof of het mengsel en van de vennootschap/ onderneming 1.1 Productidentificatie Handelsnaam : 1.2 Relevant geïdentificeerd
Nadere informatielicht ontvlambaar licht ontvlambaar
Tipkaart 22.5 1,2-dichloorethaan (C2H4Cl2) Algemene gegevens CAS nr: 107-06-2 EU-etikettering: R-zinnen: 45-11-22-36/37/38 S-zinnen: : 53-45 licht ontvlambaar zeer giftig CLP(EU-GHS): Signaalwoord: GEVAAR
Nadere informatieProefdieren in Vlaanderen in 2014 uitgedrukt in cijfers
Proefdieren in Vlaanderen in 214 uitgedrukt in cijfers 1. Hoeveel en welke dieren werden er gebruikt voor dierproeven? In 214 werden in Vlaanderen 28339 proefdieren gebruikt in de 129 erkende laboratoria.
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD
SPECIFIEKE RISICO S : SCHADELIJK BIJ HERHAALDE INNAME 1. IDENTIFICATIE VAN HET PRODUCT EN VAN DE ONDERNEMING Naam van het product : Handelsnaam: SORKIL GRAAN Sorkil-G Agrichem b.v. Koopvaardijweg 9 4906
Nadere informatieProefdieren in Vlaanderen in 2015 uitgedrukt in cijfers
Proefdieren in Vlaanderen in 215 uitgedrukt in cijfers 1. Hoeveel en welke dieren werden gebruikt voor dierproeven? In 215 telde Vlaanderen 124 erkende laboratoria. Zij gebruikten 241.221 proefdieren waarvan
Nadere informatieVeiligheids Informatie Blad
1. Identificatie van de stof / preparaat en het bedrijf / onderneming Identificatie van de stof / preparaat Design Code A6352B AGI Code 110032 Gegevens van de producent / leverancier Bedrijf Novartis Agro
Nadere informatieGevarenaanduidingen voor materiële gevaren.
Overzicht H-zinnen (Hazard) H-zin Gevarenaanduidingen voor materiële gevaren. H200 Instabiele ontplofbare stof. H201 Ontplofbare stof: gevaar voor massa-explosie. H202 Ontplofbare stof, ernstig gevaar
Nadere informatieSamenvatting en advieswaarde
Samenvatting en advieswaarde Vraagstelling Op verzoek van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leidt de Commissie Gezondheid en Beroepsmatige Blootstelling aan Stoffen (GBBS) van de Gezondheidsraad
Nadere informatieMINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN, VOLKSGEZONDHEID EN LEEFMILIEU
MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN, VOLKSGEZONDHEID EN LEEFMILIEU 14 DECEMBER 1998. - Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 24 mei 1982 houdende reglementering van het in de handel
Nadere informatieBijlage I - IA - IB - IIA. BIJLAGE I: Lijst van werkzame stoffen met op gemeenschapsniveau overeengekomen eisen voor opneming in biociden
bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB L 123 van 24/04/98 Bijlage I - IA - IB - IIA BIJLAGE I: Lijst van werkzame stoffen met op gemeenschapsniveau overeengekomen eisen voor opneming in
Nadere informatieMATERIAL SAFETY DATA SHEET
1 IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET MENGSEL EN VAN DE VENNOOTSCHAP/ONDERNEMING 1.1 Productidentificatie Product: Synoniemen: Aard: METALDEHYDE 6 % RB AGRICHIM SLAKKENDOOD / AGRICHIM ANTILIMACES (B: 7123/B);
Nadere informatieTGG 8 uur mg/m 3 (ppm) 14 (20) 3,25 (1) 1 (0,9) 0,7 (0,1) 7 (1,5) 0,15 (0,1) 0,14 (0,1)
Tipkaart 7 Grenswaarden Onderstaande tabel geeft een overzicht van grenswaarden van veel voorkomende gevaarlijke gassen in zeecontainers. Een deel van deze gassen kent een wettelijke grenswaarde. Voor
Nadere informatie1.2 Relevant geïdentificeerd gebruik van de stof of het mengsel en ontraden gebruik Gebruik van de stof of het : Luchtverfrissers
1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET MENGSEL EN VAN DE VENNOOTSCHAP/ ONDERNEMING 1.1 Productidentificatie : 1.2 Relevant geïdentificeerd gebruik van de stof of het mengsel en ontraden gebruik Gebruik van
Nadere informatieSamenvatting. Vraagstelling
Samenvatting Vraagstelling Op verzoek van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leidt de Commissie Gezondheid en Beroepsmatige Blootstelling aan stoffen (GBBS) van de Gezondheidsraad gezondheidskundige
Nadere informatieInstructie gevaarlijke stoffen algemeen:
Instructie gevaarlijke stoffen algemeen: Doel Het doel van deze instructie is om gevaarlijke stoffen in het algemeen te bespreken om de werknemers bewust te maken van de alom aanwezige gevaren en hoe hiermee
Nadere informatieVeiligheidsfiche Samengestelde organisch-minerale meststof
Version: 01/02/2018 1/6 Veiligheidsfiche Samengestelde organisch-minerale meststof Overeenkomstig EG verordening 1272/2008 en 547/2011 (CLP) 1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF PREPARAAT EN DE FABRIKANT 1.1
Nadere informatieecoline coatings BV Pagina: 1 / 6 VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD Conform de regelgeving (EC) No. 1907/2006
ecoline coatings BV Pagina: 1 / 6 1 Identificatie van de stof of het preparaat en van de vennootschap / onderneming. Handelsnaam: ecoprimer Basis component A Epoxy primer Gebruik van de stof of het preparaat:
Nadere informatieNaam van het chemische produkt : Ammoniumnitraat-ureumoplossing. Naam van leverancier : Breustedt Chemie B.V.
Publikatiedatum: 01/07/1997 Blz. 1 van 7 1. IDENTIFICATIE Naam van het chemische produkt : Ammoniumnitraat-ureumoplossing Triviale chemische naam : Synoniemen : Urean Chemische formule : NH 4 NO 3 en NH
Nadere informatie: SC Johnson Benelux bvba Groot Mijdrechtstraat RV Mijdrecht
1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET MENGSEL EN VAN DE VENNOOTSCHAP/ ONDERNEMING 1.1 Productidentificatie : 1.2 Relevant geïdentificeerd gebruik van de stof of het mengsel en ontraden gebruik Gebruik van
Nadere informatieInschatting gezondheidsrisico s grafietregen Wijk aan Zee RIVM 2019
Inschatting gezondheidsrisico s grafietregen Wijk aan Zee RIVM 2019 RIVM project grafietregens en gezondheid Uitstoot grafietregens bij slakverwerking Harsco / Tata Steel Bewoners rondom bedrijf maken
Nadere informatieIntroductie Het voor u liggende overzicht bevat de volgende informatie voor Wm- en Wvo-vergunningverleners:
Tabellarisch overzicht van REACH-data Introductie Het voor u liggende overzicht bevat de volgende informatie voor Wm- en Wvo-vergunningverleners: Welke stofinformatie moeten bedrijven in het kader van
Nadere informatieBIJLAGE IVA: GEGEVENS OVER WERKZAME STOFFEN FUNGI, MICRO-ORGANISMEN EN VIRUSSEN
bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB L 123 van 24/04/98 BIJLAGE IVA: GEGEVENS OVER WERKZAME STOFFEN FUNGI, MICRO-ORGANISMEN EN VIRUSSEN 1. In dossiers over werkzame organismen dienen
Nadere informatieBlootstelling aan gevaarlijke stoffen
Blootstelling aan gevaarlijke stoffen ARBO-Event SBI Formaat Carolina.verspuij@sbiformaat.nl Carolina Verspuij, trainer / adviseur Arbeid & Gezondheid Blootstelling aan gevaarlijke stoffen: 3000 mensen
Nadere informatieTGG 8 uur mg/m 3 (ppm) Zuurstof*** 19 21%
Tipkaart 7 Grenswaarden In deze tabel zijn de grenswaarden 1 opgenomen van gevaarlijke gassen die je in zeecontainers kunt aantreffen. Een deel van deze gassen heeft een wettelijke grenswaarde. Voor stoffen
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD
1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET PREPARAAT EN VAN DE VENNOOTSCHAP / ONDERNEMING Productnaam : Chlormequat chloride (CCC) Handelsnaam : AgriChem CCC 750 Bedrijfsnaam : Agrichem B.V. Koopvaardijweg 9
Nadere informatieVoorlichting & Training. Gevaarlijke Stoffen
Voorlichting & Training Gevaarlijke Stoffen Inleiding Introductie Leerdoelen Definities Blootstellingstandaard Besmetting & gezondheidseffecten Identificaties en etiketten Persoonlijke beschermingsmiddelen
Nadere informatie1.2 Relevant geïdentificeerd gebruik van de stof of het mengsel en ontraden gebruik Gebruik van de stof of het : Luchtverfrissers
1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET MENGSEL EN VAN DE VENNOOTSCHAP/ ONDERNEMING 1.1 Productidentificatie : 1.2 Relevant geïdentificeerd gebruik van de stof of het mengsel en ontraden gebruik Gebruik van
Nadere informatieHandelsnaam : Soapy Desinfecterend
1. Identificatie van het produkt/leverancier Veiligheidsinformatieblad conform Veiligheidsinformatiebladenbesluit (Stbl. 1993,252) (NEN-ISO 11014:1994) Pagina : 1 (7) Handelsnaam : Soapy Desinfecterend
Nadere informatiePAGO Gevaarlijke Stoffen juni 2018 dia nr 5. Blootstelling aan gevaarlijke stoffen op het werk in Nederland. PAGO Gevaarlijke Stoffen
PAGO Gevaarlijke Stoffen ofwel het Addendum Leidraad Preventief Medisch Onderzoek (PMO) van werkenden bij blootstelling aan gevaarlijke stoffen auteurs Rik Menting, Frank Brekelmans, Carel Hulshof Blootstelling
Nadere informatieSYNONIEMEN: 2-Propeennitril, Acrylnitril, Vinylcyanide EINECS nr:203-466-5 CAS nr: 107-13-1 EEG nr: 608-003-00-4
BEHANDELINGSKAART CHEMISCHE PRODUKTEN NAAM: ACRYLONITRIL FORMULE: CH 2 =CHCN SYNONIEMEN: 2-Propeennitril, Acrylnitril, Vinylcyanide EINECS nr:203-466-5 CAS nr: 107-13-1 EEG nr: 608-003-00-4 ALGEMENE GEGEVENS:
Nadere informatieProductnaam Zône Brandspiritus 85%
1. Identificatie van het product Productnaam : Brandspiritus 85% Tel.nr.voor noodgevallen : Nationaal Vergiftigingen Centrum Tel.nr: 030-2748888 (Uitsluitend voor een behandelend arts bij vergiftiging)
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD volgens Verordening (EG) Nr. 1907/2006
VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD Herzieningsdatum 30.06.2010 1. Identificatie van de stof of het mengsel en van de onderneming Productinformatie Gebruik van de stof of het mengsel Cosmetische grondstof Firma:
Nadere informatieVeiligheidsfiche in overeenstemming met Richtlijn (EC) 1907/2006. Gebruikssector VLOEIBARE GECHLOREERDE BASE CHLOOR ALKALISCHE REINIGER
1 IDENTIFICATIE VAN HET PREPARAAT EN VAN DE VENNOOTSCHAP Commerciële aanduiding CLEANBEST 1250 Gebruik van de stof Gebruikssector VLOEIBARE GECHLOREERDE BASE CHLOOR ALKALISCHE REINIGER Identificatie van
Nadere informatieSamenvatting en advieswaarde
Samenvatting en advieswaarde Vraagstelling Op verzoek van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leidt de Commissie Gezondheid en Beroepsmatige Blootstelling aan Stoffen (GBBS, voorheen WGD)
Nadere informatieVeiligheidsinformatieblad volgens richtlijn 91/155/EEG
Pagina 1 van 5 1 Identificatie van de stof of het preparaat en van de vennootschap/onderneming Handelsnaam : KNAUF LFP 235 NAW fabrikant : KNAUF BV Mesonweg 8-12 3542 AL UTRECHT NEDERLAND Telefoon fabrikant
Nadere informatieVeiligheidsinformatieblad
Pagina 1 van 5 RUBRIEK 1: Identificatie van de stof of het mengsel en van de vennootschap/onderneming 1.1. Productidentificatie 1.2. Relevant geïdentificeerd gebruik van de stof of het mengsel en ontraden
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD
Opmaakdatum 19-jul-2011 Herzieningsnummer 1 1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET PREPARAAT EN VAN DE ONDERNEMING Productbenaming Synoniemen Aanbevolen gebruik Laboratoriumchemikaliën 2. IDENTIFICATIE VAN
Nadere informatieBIJSLUITER Activyl Tick Plus spot-on oplossing voor honden
BIJSLUITER Activyl Tick Plus spot-on oplossing voor honden 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE, INDIEN VERSCHILLEND
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD PRODUCT : TARGET
VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD Pagina 1/5 PRODUCT : TARGET 1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET PREPARAAT EN VAN DE ONDERNEMING Erkenning : Bayer CropScience n.v. BG Bayer Environmental Science Louizalaan 143
Nadere informatieSamenvatting en advieswaarde
Samenvatting en advieswaarde Vraagstelling Op verzoek van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leidt de Commissie Gezondheid en beroepsmatige blootstelling aan stoffen (GBBS) van de Gezondheidsraad
Nadere informatieVeiligheidsinformatieblad
Veiligheidsinformatieblad Sectie 1. Indentificatie van de stof / bereiding en gegevens van het bedrijf Product naam: Blackfast 181 zwart oplossing Verdunde oplossing met 75% water Toepassing: Het zwarten
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD PRODUCT : TARGET
VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD Pagina 1/5 PRODUCT : TARGET 1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET PREPARAAT EN VAN DE ONDERNEMING Identificatie van het product : Toelatingsnummer: 11961 N Handelsnaam : Target
Nadere informatieWat betekent dit voor. van omwonenden?
Emissies van chemische stoffen door ThermPhos Wat betekent dit voor de gezondheid van omwonenden? dr Joost van Rooij - toxicoloog joost.vanrooij@caesar-consult.nl Informatiebijeenkomst omwonenden 1 December
Nadere informatieBrandgevaar: moeilijk brandbaar.
Algemene gegevens CAS nr: 74-83-9 EU-etikettering: R-zinnen: 23/25-36/37/38-48/20-50-59-68 S-zinnen: 1/2-15-27-36/39-38-45-59-61 zeer giftig milieugevaarlijk CLP(EU-GHS): Signaalwoord: GEVAAR H: 280-341-331-301-373**-319-335-315-400-EUH059
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD Opgesteld in overeenstemming met Datum: 22-03-2007 richtlijn 93/112/EG Vervangt versie van: 08-05-2006
VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD Opgesteld in overeenstemming met Datum: 22-03-2007 richtlijn 93/112/EG 1 IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET PREPARAAT EN VAN DE VENNOOTSCHAP/ONDERNEMING 1.1 Identificatie van de
Nadere informatieAmoxy Active 697 mg/g
Amoxy Active 697 mg/g Registratienummer: REG NL 113695 / UDD Voor welke dieren is dit product bedoeld Samenstelling Per gram: amoxicilline 697 mg overeenkomend met amoxicilline trihydraat 800 mg Wachttermijn
Nadere informatieSamenvatting, conclusies en aanbevelingen
Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Achtergrond en adviesaanvraag De normering van de beroepsmatige blootstelling aan gevaarlijke stoffen geldt op dit moment alleen voor blootstelling via de ademhaling.
Nadere informatie