Leonie van der Plas Studentennummer: Datum: 29 mei 2012 Dr. M. Huizinga & S.W.C. Nikkelen, MSc. Aantal woorden: 6184

Transcriptie

1 S o c i a l e g a m e s : E e n l i t e r a t u u r s t u d i e n a a r d e e f f e c t e n v a n h e t s p e l e n v a n M a s s i v e l y M u l t i p l a y e r O n l i n e G a m e s o p d e s o c i a l e v a a r d i g h e d e n e n h e t s o c i a a l k a p i t a a l v a n j o n g e r e n e n d e r o l v a n g e n d e r. Naam: Leonie van der Plas Studentennummer: Datum: 29 mei 2012 Docent: Dr. M. Huizinga & S.W.C. Nikkelen, MSc Opdracht: Bachelorthesis Aantal woorden: 6184

2 Inhoud Inleiding Theoretisch kader Massively Multiplayer Online Games... 3 Sociale vaardigheden...3 Sociaal kapitaal...4 Genderverschillen Methode Resultaten... 9 Sociale vaardigheden Sociaal kapitaal Genderverschillen Conclusie Discussie Literatuurlijst

3 Inleiding Het spelen van online games is populair. Zo n 70% van de online Nederlandse bevolking, oftewel de Nederlandse bevolking die toegang heeft tot het internet, speelt wel eens een game op het internet. Jongeren benutten de online mogelijkheden voor het spelen van games meer dan ouderen doen. Zo speelt 85% van de jongeren regelmatig een spel online, gemiddeld zo n 11,9 uur per week, tegenover 67% van de ouderen. (TNS-NIPO, 2009). Volgens Van Looy zijn games zo populair onder jongeren, omdat ze een veilig universum bieden, waar je keuzes kunt maken zonder in real life de gevolgen ervan te dragen (Van Looy, 2006). Met de introductie van een nieuw medium ontstaat vaak een sterke publieke reactie, die kan leiden tot een spiraal van angst (Sherry, 2001; Biltereyst, 2004). Zo is dit ook het geval bij het spelen van online videogames. Binnen de media is er sprake van tegenstrijdige berichtgeving over het spelen van games. Zo wordt aan de ene kant bericht dat het spelen van deze games tot verslaving zou kunnen leiden en gewelddadige games zouden leiden tot (extreem) gewelddadig gedrag bij de jonge gamers, Deze zorgen worden voornamelijk in de populaire media, zoals televisie en kranten, geuit. Ouders en mediawaakhond organisaties maken zich zorgen over deze negatieve berichtgeving over het spelen van games (Sherry, 2001). Aan de andere kant wordt er in de populaire media ook bericht over de positieve effecten van games. Deze tegenstrijdige berichtgeving vindt ook plaats binnen de wetenschap. Zo concludeert Sherry (2001) in zijn onderzoek naar agressieve games dat gamers geïsoleerd raken van de buitenwereld door het spelen van games. Aan de andere kant zijn er ook wetenschappelijke studies die stellen dat het spelen van een game juist positieve effecten met zich meebrengt. Zo concluderen Williams, Yee en Caplan (2008) in hun onderzoek naar de stereotype gamer dat online games mensen samen brengt. De onderzoekers stellen dat door het gebruik van zowel hun mobiele telefoons, computers en gameconsoles de spelers niet alleen toegang hebben tot de games, maar ook tot andere mensen. Er is dus veel tegenstrijdige berichtgeving over het spelen van online games en het sociale leven van de gamer. Zo gaat bij jongeren, volgens de populaire media, de tijd die ze besteden online ten koste van de tijd die ze aan hun vrienden in het dagelijks leven besteden. Het eerste doel van deze studie is een duidelijke en overzichtelijke weergave te geven van de effecten van het spelen van Massively Multiplayer Online Games op het sociale leven van de gamer. Met het sociale leven worden zowel de sociale vaardigheden van de gamer, als het sociaal kapitaal van de gamer bedoeld. Omdat deze MMOG s populair zijn onder jongeren en 2

4 er veel tegenstrijdige berichtgeving over de effecten van deze games is, is er wetenschappelijk onderzoek nodig naar de effecten van games op het sociale leven van jongeren. Deze studie zal de volgende vraagstelling proberen te beantwoorden: Wat is de relatie tussen het spelen van Massively Multiplayer Online Games (MMOG s) en de sociale vaardigheden en het sociale kapitaal van de gamer en wat is de rol van gender hierin? Naar de rol van gender wordt gekeken, omdat uit onderzoek blijkt dat jongens en meisjes andere motivaties hebben voor het spelen van online games. Omdat deze motivaties verschillen, zou ook verwacht kunnen worden dat hierdoor de effecten van de games anders zijn voor jongens dan voor meisjes. Massively Multiplayer Online Games (MMOG s) Een type online spel dat in populariteit toeneemt is de Massively Multiplayer Online Game (MMOG). MMOG s zijn uitgegroeid tot een fenomeen van groeiende cultureel, sociaal en economisch belang, die routinematig miljoenen spelers aantrekken (Ducheneaut, Yee, Nickell & Moore, 2006). Volgens Steinkuehler en Williams (2006) zijn Massively Multiplayer Online Games tweedimensionale of driedimensionale grafische videogames die online worden gespeeld. In deze games kunnen de spelers met hun zelf gecreëerde avatar zowel met de gamesoftware als met anderen sociaal contact onderhouden. MMOG s zijn persistente, meeslepende online werelden waarin de gamers een personage creëren. Een persistente wereld is een wereld die bestaat, onafhankelijk van haar gebruikers (Yee, 2006a). Deze wereld bestaat voordat de gamer inlogt, en blijft bestaan wanneer hij zich weer uitlogt. Nog belangrijker, volgens Yee (2006a), is dat evenementen en interacties plaatsvinden in deze wereld, zelfs wanneer de gamer niet is ingelogd. Deze online wereld slaapt nooit. Yee (2006a) stelt dat MMOG s op verschillende manieren gedefinieerd kunnen worden: als een platform voor sociologisch onderzoek, als plaatsen waar alternatieve identiteiten worden aangenomen of als omgevingen waar men verliefd kan worden, trouwen, huizen bouwen, optredens bijwonen en zelfs zelfmoord plegen. (De Vocht, Van Looy, Courtois & De Marez, 2011). In dit literatuuronderzoek zal de definitie van MMOG s van Kolo en Baur (2004) worden aangehouden: MMOG s zijn alle online games die gericht zijn op meer dan twee spelers (p.1). MMOG s zijn een redelijk nieuw fenomeen, en vanwege de grote blootstelling aan het spelen van games is het belangrijk om te begrijpen wat voor impact het spelen van deze games heeft op de spelers. 3

5 Sociale vaardigheden Gamen is een sociale activiteit waar mensen elkaar ontmoeten en een nieuwe gemeenschap vormen (De Pauw et al., 2008). Yee (2006a, 2006b) stelt dat een van de belangrijkste motivatie voor het gamen de motivatie relationship is. Een onderzoek van Griffiths, Davies en Chapell (2003) bevestigt dit. De onderzoekers hebben onderzoek gedaan naar online gamen als vrijetijdsbesteding voor jongeren. De onderzoekers stellen dat de belangrijkste activiteit voor jongeren tijdens het spelen van een MMOG, naast het ontwikkelen van hun personage, de interactie met anderen binnen de game is. Gamers zien MMOG s als plaatsen waar sociale interactie kan plaatsvinden (Cole & Griffiths, 2007, p.575). Sherry, Lucas, Greenberg en Lachlan (2004) stellen zelfs dat sociale interactie de hoofdreden is waarom veel jongeren online games spelen. De Vocht et al. (2011) stellen dat sociale interactie voor de meeste jongeren niet de hoofdreden is voor het spelen van online games, maar dat deze motivatie wel een onvermijdelijke reden is voor het spelen van deze games. Door middel van online sociale interactie met anderen zouden de gamers bepaalde sociale vaardigheden kunnen uitoefenen en aanleren waar ze in het dagelijks leven moeite mee hebben, zoals het contact leggen en een gesprek beginnen met anderen, waardoor ze vertrouwen in zichzelf creëren (De Vocht et al., 2011). Dit zelfvertrouwen kan ertoe leiden dat de gamer de online aangeleerde sociale vaardigheden ook in het dagelijks leven gaat gebruiken. Hierop is de volgende deelvraag gebaseerd: RQ1: Heeft het spelen van MMOG s een positieve invloed op de sociale vaardigheden van de gamer? Sociaal kapitaal Sociaal kapitaal is, volgens Ellison, Steinfield en Lampe (2007), de som van alle (informatie)bronnen die een persoon heeft. Met behulp van een vriendengroep wordt kapitaal opgebouwd, doordat men gezamenlijk meer weet en kan bereiken dan alleen (Ellison et al., 2007). Putnam (2000) stelt dat er twee soorten sociaal kapitaal zijn die beïnvloed kunnen worden, namelijk bridging sociaal kapitaal en bonding sociaal kapitaal. Volgens Putnam (2000) ontstaat bridging sociaal kapitaal tussen zwak verbonden mensen uit sociaal heterogene groepen. Hierbij draait het om de verbinding tussen mensen met 4

6 bijvoorbeeld verschillende leeftijden, andere sekse of andere interesses. Deze vorm van sociaal kapitaal ontstaat als deze individuen met verschillende achtergronden contact maken tussen sociale netwerken (Williams, 2006). Deze individuen hebben vaak zwakke relaties, maar wat ze missen in de diepte, maken ze goed in de breedte. Als gevolg hiervan kan het bridging sociaal kapitaal leiden tot het verbreden van de sociale horizon of het open staan voor nieuwe informatie (Williams, 2006). Echter, deze vorm van sociaal kapitaal biedt weinig emotionele steun. Bonding sociaal kapitaal bestaat uit sterk verbonden of gelijksoortige groepen die vaak emotionele steun aan elkaar bieden. Deze vorm van sociaal kapitaal vindt plaats tussen mensen die zich in elkaar kunnen vinden, bijvoorbeeld mensen met hetzelfde geslacht, dezelfde leeftijd of religie. Deze individuen hebben vaak weinig diversiteit in hun achtergrond, maar hebben wel sterkere persoonlijke connecties. Het is gebleken dat het hebben van ondersteunende sociale netwerken negatieve gebeurtenissen zowel kan voorkomen als de perceptie ervan kan afzwakken (Williams, 2006). Sociaal kapitaal kan zowel offline als online zijn. Door middel van online sociale interactie met anderen in MMOG s zouden gamers hun sociale kapitaal online kunnen uitbreiden. Aan de andere kant stelt Putnam (1995) met zijn time displacement hypothese dat men steeds meer tijd alleen thuis doorbrengt achter de televisie of de computer. Het gevolg hiervan is dat men minder sociaal contact heeft met anderen. Putnam (1995) stelt met de time displacement hypothese dat een dag uit 24 uur bestaat, waarin tijd schaars is. Als je een uur televisie kijkt, gaat dit ten kosten van een uur die je met je vrienden of familie kan doorbrengen. Aan de hand van deze hypothese van Putnam (1995) zou je kunnen stellen dat de tijd die de gamer spendeert aan het spelen van een MMOG ten koste gaat van de tijd die de gamer aan vrienden en familie besteed buiten deze game. Aan de andere kant wijst onderzoek uit dat online communicatie de ontwikkeling van sociale steun kan helpen bevorderen (Hussain & Griffiths, 2008). MMOG s zijn namelijk online virtuele plaatsen waar sociale interactie met andere gamers over de hele wereld mogelijk wordt gemaakt en waar sociale interactie vaak nodig is om in het spel verder te komen. Steinkuehler en Williams (2006) noemen deze online virtuele plaatsen ook wel third places. De onderzoekers definiëren third places als zijnde sociale gemeenschappen, ontmoetingsplekken waar volop ruimte is voor sociale interactie met anderen en zijn, volgens Steinkuehler en Williams (2006), vergelijkbaar met een café, bar of andere informele ontmoetingsplek. MMOG's zijn sociale omgevingen omdat om succesvol in het spel te zijn samenwerking met anderen in het spel vaak een 5

7 vereiste is (Steinkuehler & Williams, 2006). Sociale contacten en sociaal kapitaal zijn dus van groot belang in deze games. Hierom is de volgende deelvraag opgesteld: RQ2: Heeft het spelen van MMOG s een positieve invloed op het sociaal kapitaal van de gamer? Genderverschillen Jongens spelen vaker videospelletjes dan dat meisjes doen (Lucas & Sherry, 2004). Een reden hiervoor is, volgens Lucas en Sherry (2004), dat videospelletjes geen interactie bieden met andere echte spelers. Meisjes houden meer van sociale interacties met vrienden in het dagelijks leven. Daarnaast stellen Lucas en Sherry (2004) dat jongens meer en vaker toegang hebben tot deze videospelletjes. Volgens Woodard en Gridina (2000, in: Lucas & Sherry, 2004) bezit zo n 78% van de huishoudens met ten minste één jongen een gameconsole, zoals een Nintendo of Xbox, tegenover 58% van de huishoudens met ten minste één meisje. Tegenwoordig heeft echter zo n 95% van de Nederlandse huishoudens toegang tot het internet (NowNederland, 2011). Hiermee heeft dus ook bijna iedereen in Nederland toegang tot het spelen van online games, zoals Massively Multiplayer Online Games. Taylor (2003) stelt dat deze games steeds populairder worden, zowel onder jongens als onder meisjes. Maar uit onderzoek van McClure en Mears (1986) blijkt dat mannen en vrouwen andere motivaties hebben om games te spelen. De onderzoekers stellen dat vrouwelijke gamers voornamelijk houden van niet-competitieve activiteiten, terwijl mannelijke gamers juist van competitieve activiteiten binnen een game houden. Taylor (2003) probeert te verklaren waarom Massively Multiplayer Online Games steeds populairder worden onder de vrouwelijke gamers. Taylor (2003) stelt dat voor vrouwen het ontwikkelen van een vriendschapsrelatie een belangrijke motivatie is voor het spelen van MMOG s. Yee (2006a) sluit in een onderzoek naar de belangrijkste drijfveren voor het spelen van Massively Multiplayer Online Games hierop aan en concludeert uit zijn onderzoek dat mannen tijdens het gamen vooral gedreven worden door de achievement en manipulation factoren, terwijl vrouwen meer door de relationship factor worden gedreven. Ook de resultaten uit een onderzoek van Kolo en Baur (2004) sluiten hierop aan. Kolo en Baur (2004) stellen dat hoe meer een MMOG het gevoel geeft van gemeenschap en sociale structuur, des te meer vrouwen zich sterk aangetrokken zullen voelen 6

8 tot deze games. Opvallend is dat online gamers voornamelijk mannen zijn (Griffiths et al., 2003; Yee, 2005, 2006a; Jansz & Tanis, 2007; Williams, Yee & Caplan, 2008). Omdat sociale interactie mogelijk is binnen MMOG s zou men verwachten dat de manvrouwverdeling binnen deze games gelijk zou zijn. Een verklaring voor deze ongelijke manvrouwverdeling zou kunnen zijn dat veel games stereotype rolmodellen gebruiken om vrouwelijke personages neer te zetten (Hartmann & Klimmt, 2006) en dat meisjes zich niet met deze personages kunnen en/of willen identificeren. Omdat meisjes andere motivaties dan jongens hebben om deze online games te spelen, zou verwacht kunnen worden dat de effecten van deze online games voor jongens en meisjes ook verschillend zijn. Dit literatuuronderzoek zal kijken of het spelen van deze games een andere invloed heeft op het sociale leven van meisjes dan dat het heeft op het sociale leven van jongens. De volgende research question is hierbij opgesteld: RQ3: Zijn er genderverschillen wat betreft de invloed van het spelen MMOG s op de sociale vaardigheden en het sociaal kapitaal van de gamer? 7

9 Methode Voor dit literatuuronderzoek zal gebruik worden gemaakt van relevante empirische en theoretische studies, die zowel direct als indirect het spelen van online videogames behandelen. Hierbij is gezocht in de online databases van Web of Knowledge, EbscoHost, Jstor, UvA Scripties Online en Lexis Nexis Academic. Daarnaast is ook gebruik gemaakt van de zoekmachine Google Scholar om de zoekresultaten te vergroten. Hierbij zijn zoektermen zoals game*, massively multiplayer online games*, mmo, videogames, effects, online game, motives, player, social capital, bonding capital, bridging capital, social life, fear, beneficial outcomes, negative outcomes, gender, female, male, self-esteem, friendship, social isolation, social interaction en adolescents en combinaties hiervan gebruikt. Ook is er literatuur gevonden op basis van de sneeuwbalmethode, dat wil zeggen dat er gebruik is gemaakt van literatuurverwijzingen in diverse artikelen om nieuwe artikelen te vinden. Na uitgebreid zoeken, vertegenwoordigen de artikelen die zijn opgenomen in deze analyse een steekproef van de literatuur betreffende het spelen van online videogames. De inclusiecriteria om een artikel te selecteren voor deze literatuurstudie zijn dat het een wetenschappelijk artikel moet zijn, het artikel effecten van het spelen van online games op de sociale vaardigheden of het sociaal kapitaal van de gamers behandelt, en gepubliceerd dient te zijn tussen 1983 en

10 Resultaten Sociale vaardigheden Downing (2009) heeft onderzoek gedaan naar de rol van MMOG s op de overtuigingen en het offline sociale gedrag van de gamer. De auteur heeft dit onderzoek uitgevoerd door middel van het analyseren van gesprekken uit een forum die over de MMOG gaat, over een periode van een aantal jaar. Daarnaast is de onderzoeker zelf op onderzoek uitgegaan in een MMOG, waarin hij interacties tussen spelers in de game heeft geobserveerd. Uit de informatie die verzameld is uit het forum blijkt dat veel van de gamers aangeven het spel te spelen om nieuwe sociale vaardigheden te leren en uit te proberen. Downing (2009) stelt dat dit voornamelijk sociale vaardigheden zijn waarmee MMOG-gamers niet durven, of kunnen, experimenteren in het dagelijks leven, zoals het contact zoeken met vreemden of een gesprek met een onbekende te beginnen. De gamers geven ook in het forum aan dat, nadat ze met deze vaardigheden geëxperimenteerd hebben, meer vertrouwen in zichzelf hebben gekregen en daardoor ook sociaal vaardiger in het dagelijks leven zijn geworden. Hromek en Roffey bevestigen (2009) dat gamers in online games sociale vaardigheden kunnen leren. De onderzoekers hebben onderzoek gedaan naar de wijze waarop online games het leren van sociale en emotionele vaardigheden door jongeren mogelijk maakt. Dit onderzoek van de auteurs is gebaseerd op de collectieve ervaring van de onderzoekers op het gebied van educatieve psychologie. Op basis hiervan stellen Hromek en Roffey (2009) dat online games veel interactie bevatten, waarbij sociale vaardigheden nodig zijn om succesvol, samen met andere gamers, in het spel verder te kunnen komen. De onderzoekers stellen dat games, door middel van deze interactie, de mogelijkheid bieden om vaardigheden te leren door samenwerking met anderen. Hromek en Roffey (2009) stellen dat door middel van dit gezamenlijk online gamen, de offline sociale vaardigheden van de gamer, zoals luisteren, delen en onderhandelen met anderen, verbetert. Peters en Malesky (2008) hebben onderzoek gedaan naar de effecten van het spelen van een MMOG op het leven van de gamer. Ze hebben een online survey gehouden onder 158 gamers van het spel World of Warcraft. Het merendeel van deze respondenten bestond uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 24 jaar. Uit de resultaten van de survey blijkt dat hoe meer het spel gespeeld wordt, des te meer de gamer problemen in het dagelijks leven zal ervaren. Zo geven gamers in de survey aan dat als een gamer veel tijd besteed aan het spelen 9

11 van World of Warcraft hij of zij in het dagelijks leven veel face-to-face contact met anderen probeert te vermijden en dat de gamer vaak de sociale vaardigheden mist om goede relaties te onderhouden. Ducheneaut en Moore (2005) hebben onderzoek gedaan naar het leren van sociale vaardigheden in MMOG s door zelf te participeren in een online game. Met hun eigen personage hebben de onderzoekers interactie tussen andere gamers geanalyseerd, maar zijn ze zelf ook gesprekken met gamers aangegaan. In deze gesprekken hebben de gamers aangegeven dat ze door te oefenen met sociale vaardigheden in deze virtuele omgevingen zelfvertrouwen kunnen opbouwen. Dit zelfvertrouwen leidt tot een beter zelfvertrouwen in het dagelijks leven om onder andere een gesprek met vreemden aan te gaan (Ducheneaut & Moore, 2005). Zoals blijkt uit bovenstaande alinea s spreekt wetenschappelijk onderzoek elkaar tegen wat betreft het effect van het spelen van MMOG s op de sociale vaardigheden van de gamer. Ondanks de negatieve resultaten uit het onderzoek van Peters en Malesky (2008) blijkt uit drie van de vier artikelen echter dat het spelen van MMOG s een positieve invloed heeft op de sociale vaardigheden van de gamer (Ducheneaut & Moore, 2005; Downing, 2009; Hromek & Roffey, 2009; Peters & Malesky, 2008). Sociaal kapitaal Williams (2006) heeft een panelstudie uitgevoerd via een online survey, waarbij hij onderzoek heeft gedaan naar de sociale en maatschappelijke gevolgen van het spelen van Massively Multiplayer Online Games. Uit de resultaten van het onderzoek van Williams (2006) blijkt dat de gamers die aangaven dat ze het liefst in groepen het online spel speelden extroverter, minder eenzaam en een groter gevoel van gemeenschap hadden dan de gamer die liever het spel alleen speelden. Toch blijkt uit de resultaten van Williams (2006) dat door het spelen van MMOG's het sociaal kapitaal negatief beïnvloedt wordt, zowel online als offline. Het spelen van MMOG's leidt zelfs tot een afname in de diversiteit van vriendschappen, oftewel een afname van het bridging sociaal kapitaal. Hoewel, deze afname geldt alleen voor vrienden van de gamer die het verst van hem of haar afstaan. Daarnaast stelt Williams (2006) een afname vast in het face-to-face contact van de gamers. Zo gingen spelers van MMOG's minder vaak op bezoek bij hun vrienden of familie. Dit komt overeen met de resultaten van een onderzoek van Ducheneaut en Moore (2004). De auteurs hebben onderzoek gedaan naar 10

12 sociale interactie binnen MMOG s. De auteurs hebben zelf een personage aangemaakt en zijn hiermee interacties tussen andere personages in de game Star Wars Galaxies gaan observeren. De verzamelde data van deze interacties wijzen uit dat de gamers weinig praten met elkaar in deze game. In gesprekken met het personage van de onderzoekers gaven de gamers aan weinig tot geen online vrienden te maken in de game. In sommige gevallen leidde het spelen van de game zelfs tot een afname van het offline sociaal kapitaal van de gamer. Een onderzoek van Williams, Caplan en Xiong (2007) wijst echter uit dat het offline sociale kapitaal van de gamer juist toe kan nemen door het spelen van MMOG s. De auteurs hebben onderzoek gedaan naar het effect van spraakcommunicatie tijdens het spelen van MMOG s op het sociaal van de gamer door middel van een panelstudie. Hierbij vormden de onderzoekers zelf, online, een groep met 17 MMOG-gamers, waarvan 83% man was met een gemiddelde leeftijd van 26 jaar. Met deze groep moest samengewerkt worden om verder in het spel te komen. Ook is een online survey gehouden onder deze gamers. Uit de resultaten van de survey blijkt dat gamers die door middel van online spraakcommunicatie communiceerden met hun online vrienden vaak een verbetering merkten in hun offline sociaal kapitaal. Ook uit de resultaten van een onderzoek van Cole en Griffiths (2007) blijkt dat het spelen van MMOG s een positieve invloed heeft op de sociale relaties van de gamers. De auteurs hebben onderzoek gedaan naar de sociale interacties van gamers binnen en buiten MMOG s. Een online survey werd gehouden, die door 912 MMOG-gamers over de hele wereld werd ingevuld. Van de 912 respondenten was 70% man met een gemiddelde leeftijd van 23 jaar. Uit de resultaten van deze online survey blijkt dat tweederde van de MMOG-gameres merkt dat het spelen van MMOG s een positieve invloed heeft op hun relaties zowel online als offline. Zo geeft driekwart van de respondenten aan goede vrienden te hebben gemaakt tijdens het gamen en de helft van de respondenten geeft zelfs aan dat deze online vrienden vergelijkbaar zijn met hun vrienden in het echte leven. Volgens Grabowski, Kruszewska en Kosinski (2008) worden MMOG s door gamers gezien als een gelegenheid om nieuwe mensen te ontmoeten. De auteurs hebben onderzoek gedaan naar de dynamische verschijnselen in MMOG s, waarbij de onderzoekers voornamelijk hebben gelet op de structuur van vriendschapnetwerken in deze games. De onderzoekers kregen toegang tot een database van een MMOG, waarin ze de structuur van vriendschapnetwerken konden onderzoeken. Daarnaast is een survey onder 360 deelnemers afgenomen, waarvan de leeftijd en sekse niet bekend zijn. Uit de resultaten van dit onderzoek naar de sociale dynamiek 11

13 binnen MMOG s blijkt dat veel gamers nieuwe vrienden maken tijdens het gamen. Ook Cole en Griffiths (2007) en Steinkuehler en Williams (2006) vinden in hun onderzoeken soortgelijke resultaten. Steinkuehler en Williams (2006) hebben onderzoek gedaan naar de rol van MMOG s bij het vormen van sociale en maatschappelijke betrokkenheid door middel van zowel literatuur over media- als communicatie effecten. De auteurs concluderen dat de online gemeenschappen die ontstaan in zo n online game kunnen fungeren als third places, een soort online ontmoetingsplek. Ook De Pauw et al. (2008) stellen dat het sociale aspect bij het spelen van online games een belangrijke rol speelt. De auteurs hebben onderzoek gedaan door middel van zowel een literatuurstudie als het afnemen van interviews met relevante stakeholders. Daarnaast is er ook een online survey uitgevoerd onder 354, waarvan 338 mannelijke, respondenten in de leeftijd van 15 tot en met 24 jaar oud. Uit de resultaten blijkt dat het sociale contact dat gamers online hebben leidt tot een verbetering in het offline sociale leven van de gamers. Volgens De Pauw et al. (2008) gaan gamers hun online contactpersonen ook als vrienden beschouwen. Ook Kolo en Baur (2004) hebben onderzoek gedaan naar de sociale dynamiek binnen MMOG s. De onderzoekers hebben een online survey gehouden onder 104 spelers van de online game Ultima Online. Daarnaast hebben de auteurs data verzameld door middel van directe observatie van het gedrag van twee gamers in het spel. Uit de resultaten van de vragenlijst blijkt de gemiddelde gamer van het spel een man van 24 jaar te zijn. De gamers gaven in de survey aan dat ze positieve ervaringen hadden na het spelen van de game, zoals het maken van nieuwe vrienden, met zowel online als offline ontmoetingen. Daarnaast stellen Kolo en Baur (2004) dat gamers zichzelf socialer vonden na het spelen van de MMOG en dat ze, door het spelen van de game, minder onzeker waren om offline tegen vreemden te praten. Van de respondenten gaf 88% zelfs aan het spel te spelen om hun online contacten te onderhouden. Uit onderzoek van Gibb, Bailey, Lambirth en Wilson (1983) blijkt dat er geen bewijs is dat erop wijst dat games sociale isolatie, angst of antisociaal gedrag bevorderen. De auteurs hebben onderzoek gedaan naar de invloed van het spelen van games op de individuele persoonlijkheid van de gamer. Twee vragenlijsten werden door 280 respondenten ingevuld. Van de respondenten waren 201 mannen met een gemiddeld leeftijd van 18 jaar. Zowel de fanatieke gamers als de niet-gamers scoorden even hoog op sociaal gedrag. Colwell en Kato (2003) vinden soortgelijke resultaten. De auteurs hebben ook onderzoek gedaan naar de gevolgen van het spelen van games, waarbij gelet is op de gevolgen voor het sociale leven 12

14 van de gamer. Er is een vragenlijst ingevuld door 305 middelbare scholieren van 12 en 13 jaar. Uit de resultaten van deze survey blijkt dat de gamers die weinig tijd besteden aan het spel net zo veel goede vrienden hebben als gamers die veel tijd aan hetzelfde spel besteden. Griffiths, Davies en Chapell (2004a) hebben aan de hand van een online vragenlijst onderzoek gedaan naar de demografische factoren van de MMOG-gamers. Hierbij hebben ze ook gekeken of de spelers iets, en zo ja wat, opofferen om het spel te kunnen spelen. Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat de meeste MMOG-gamers hun sociale contacten in het dagelijks leven niet zouden opofferen om het spel te kunnen spelen. Dit is opvallend, aangezien MMOG s spellen zijn die veel toewijding vragen en waarvoor tijd gemaakt moet worden om het te kunnen spelen. De games geven de voorkeur aan hun vrienden in het dagelijks leven boven het spelen van de MMOG. In een ander onderzoek van Griffiths, Davies en Chapell (2004b) is hetzelfde onderzoek nog een keer gedaan, om vervolgens te letten op de verschillen tussen adolescenten en volwassenen. Uit deze resultaten blijkt dat volwassenen eerder tijd die ze besteden aan vrienden of familie zouden opofferen om de MMOG te kunnen blijven spelen, dan dat jongeren doen. Durkin en Barber (2002) hebben een soortgelijk resultaat gevonden. Door middel van een survey, die Durkin en Barber (2002) hielden onder 1304 respondenten met een gemiddelde leeftijd van 16 jaar, werd de relatie tussen het spelen van een online game en de positieve persoonlijke ontwikkelingen van jongeren onderzocht. Zij vergelijken in hun onderzoek gamers met niet-gamers en uit de resultaten blijkt dat adolescenten die games spelen zich meer verbonden voelen met hun familie dan adolescenten die geen games spelen. Daarnaast concluderen de auteurs dat games spelende adolescenten stabielere relaties en minder risicovolle vrienden hebben dan niet games spelende adolescenten. Trepte, Reinecke en Juechems (2012) hebben onderzoek gedaan naar de manier waarop online games zowel online als offline sociale steun voor de gamer creëren. De onderzoekers kijken naar de invloed van fysieke en sociale nabijheid met andere gamers op zowel bridging als bonding sociaal kapitaal en hoe deze twee vormen van sociaal kapitaal invloed hebben op offline sociale steun. Fysieke nabijheid houdt in dat hoe dichter mensen bij elkaar wonen, des te groter de kans is dat ze met elkaar in contact komen. Sociale nabijheid is de mate waarin de gamers gelijke kenmerken hebben, zoals leeftijd, geloof of sekse. De auteurs hebben onderzoek gedaan door middel van een online survey. De 811 deelnemers van de survey waren allen deelnemers van de Electronic Sports Leage (ESL), wat een MMOG is 13

15 voor sportgames. Het grootste deel van de deelnemers bestond uit mannen (96,8%) met een gemiddelde leeftijd van 19 jaar. Uit de resultaten van het onderzoek blijkt inderdaad dat fysieke en sociale nabijheid positieve invloed hebben op bonding sociaal kapitaal. Voor sociale nabijheid is ook een positief significant resultaat gevonden voor bridging sociaal kapitaal. Daarnaast blijkt zowel bridging als bonding sociaal kapitaal een positieve invloed te hebben op offline sociale steun. Het blijkt dus uit dit onderzoek van Trepte et al. (2012) dat online gaming wel een positieve invloed kan hebben op het sociaal kapitaal van de gamer. Zodra een gamer vaker met eenzelfde team online de game speelt, des te meer sociale steun de gamer heeft, zowel on- als offline. Zhong (2011) heeft, net als Trepte, Reinecke en Juechems (2012), onderzoek gedaan naar de impact van het spelen van MMOG s op het sociaal kapitaal van de gamer, zowel online als offline. Zhong (2011) heeft een two-wave survey uitgevoerd onder Chinese gamers, waarvan 88,7% man was met een gemiddelde leeftijd van 22 jaar. Zhong (2011) verwacht dat het spelen van MMOG s invloed heeft op zowel het online bridging als het bonding sociaal kapitaal. Tevens verwacht de auteur dat deze online bridging en bonding sociaal kapitaal positieve invloed hebben op het offline bridging en bonding sociaal kapitaal. Uit de resultaten blijkt dat het spelen van MMOG s inderdaad een positieve invloed heeft op zowel het online bonding als bridging sociaal kapitaal. Echter, deze online bonding en bridging sociaal kapitaal hebben geen invloed op het offline sociaal kapitaal van de gamer. Het spelen van games heeft dus een positieve invloed op het virtuele sociale netwerk van de gamer, maar heeft geen invloed op het offline sociale netwerk. Uit onderzoek van Smyth (2007) naar de effecten van het spelen van verschillende soorten games op de gezondheid en het sociale leven van de gamer blijkt dat het online sociaal kapitaal van de gamer juist wel invloed heeft op het offline sociaal kapitaal. Honderd respondenten in de leeftijd van 18 tot en met 20 jaar werden willekeurig aan een type game (arcade, console, solo of MMOG) toebedeeld, die ze een maand lang moesten spelen. Na die maand werd de gamers gevraagd een korte survey met vragen over hun gezondheid en sociale leven in te vullen. Van de honderd respondenten waren 76 respondenten man. Uit de resultaten van de survey blijkt dat vooral de MMOG-gamers veel nieuwe vrienden hadden gemaakt online. Echter, deze online vriendschappen gingen wel ten koste van de offline vriendschappen van de gamer. Uit bovenstaande alinea s blijkt dat MMOG s, zoals verwacht, een positieve invloed hebben op het sociaal kapitaal van de gamer. Van de zestien besproken onderzoeken wijzen 14

16 twaalf onderzoeken op een positieve invloed. Veel online vriendschappen worden binnen deze games gevormd, die in sommige gevallen zelfs offline, in de echte wereld, worden voortgezet. Verschil tussen jongens en meisjes Hussain en Griffiths (2008) hebben onderzoek gedaan naar het sociale gedrag en gender swapping van jongeren in MMOG s, waarbij de auteurs hebben gekeken naar de verschillen tussen jongens en meisjes hierin. Uit de resultaten blijkt dat meer dan de helft van de gamers zich wel eens heeft voorgedaan als iemand van het andere geslacht. Dit komt overeen met de resultaten uit een onderzoek van Griffiths, Davies en Chapell (2004a). Uit de resultaten van het onderzoek van Griffiths et al. (2004a) naar kenmerken van de MMOG-gamer blijkt zo n 60% van de MMOG-gamers wel eens aan gender swapping te hebben gedaan. Daarnaast blijkt uit de resultaten van Hussain en Griffiths (2008) dat significant meer meisjes aan gender swappen dan dat jongens doen. Door gender swapping doen gamers ook sociale vaardigheden op in het spel, die ze in het dagelijks leven niet kunnen of durven uit te oefenen. MMOG s zijn games waarin sociale interactie mogelijk is, wat kan leiden tot het sluiten van vriendschappen. Mannen blijken binnen MMOG s meer goede vrienden te maken dan dat vrouwen doen. Dit blijkt uit de resultaten van een onderzoek van Cole en Griffiths (2007). Hussain en Griffiths (2008) stellen dat dit zou kunnen komen doordat mannen het makkelijker vinden dan vrouwen een online gesprek met vreemden aan te gaan. Colwell en Payne (2000) vinden echter het tegenovergestelde. De auteurs hebben onderzoek gedaan naar de negatieve gevolgen van het spelen van online games. Uit de survey, die door 91 jongens en 103 meisjes tussen de 12 en 14 jaar is ingevuld, blijkt dat jongens die online games spelen veel minder goede vrienden hebben dan meisjes die online games spelen. Cole en Griffiths (2007) stellen echter wel dat vrouwen, eerder dan mannen, hun online vrienden in het echt ontmoeten. De resultaten van Hussain en Griffiths (2008) sluiten hierop aan. Mannen hebben een minder grote behoefte om hun online vrienden in het echt te ontmoeten en spreken liever met hun echte real life vrienden af. Caplan, Williams en Yee (2009) hebben onderzoek gedaan naar het sociale welzijn van MMOG-gamers door middel van een survey onder 4278 gamers van het online spel EverQuest 2. De respondenten waren in de leeftijd van 18 tot en met 65 jaar oud en er waren aanzienlijk meer mannelijke dan vrouwelijke gamers. Uit de resultaten van de survey blijkt 15

17 dat gender geen rol speelt bij de invloed van het spelen van MMOG s op het sociaal welzijn van de gamer, mannen en vrouwen hadden gemiddeld hetzelfde sociale welzijn. Liu en Peng (2009) hebben een soortgelijk onderzoek gedaan naar de gevolgen van het spelen van MMOG s voor het leven van de gamer. Hierbij hebben ze gelet op sociale vaardigheden en het psychologisch welzijn. Een totaal van 228 MMOG-gamers, waarvan 191 mannen, hebben een online vragenlijst ingevuld. Uit de resultaten van deze vragenlijst blijkt dat de voorkeur voor het hebben van een virtueel leven een negatieve invloed heeft op sociale vaardigheden. De sociale vaardigheden van de gamer worden minder goed, naarmate hij een grotere voorkeur heeft voor een virtueel leven. Hierbij zijn echter voor gender geen verschillen gevonden. Bij zowel mannelijke als vrouwelijke gamers nemen de sociale vaardigheden af, naarmate er een grotere voorkeur is voor een virtueel leven. Dit is in tegenstelling met de resultaten van het onderzoek van Lo, Wang en Fang (2005). De auteurs hebben onderzoek gedaan naar fysieke inter-persoonlijke relaties en sociale angst onder online gamers. In totaal werden 174 respondenten, waarvan 85 mannen, ondervraagd door middel van een survey naar de potentiële effecten van online games op de kwaliteit van inter-persoonlijke relaties en mate van sociale angst. Uit de resultaten van de survey blijkt dat de meeste vrouwen eigenlijk geen online games spelen, maar de meeste mannen wel. Daarnaast blijkt dat de mannelijke online gamers minder bevredigende inter-persoonlijke relaties hebben dan vrouwen die online games spelen. Conclusie Het doel van deze literatuurstudie is een overzicht te geven van de stand van zaken betreffende de invloed van het spelen van Massively Multiplayer Online Games op sociale vaardigheden en het sociaal kapitaal van de gamers en of deze invloed voor jongens anders is dan voor meisjes. Aan de hand van drie deelvragen zal in dit hoofdstuk antwoord worden gegeven op deze centrale vraagstelling. Het spelen van MMOG s heeft een positieve invloed op de sociale vaardigheden van de gamer. MMOG s bezitten bijzondere eigenschappen en kunnen in een breed scala aan behoeftes van de gamer voorzien, zoals bijvoorbeeld het bieden van entertainment, escapisme of sociale interactie met anderen. Daarnaast bieden MMOG s een veilige plaats waar sociale vaardigheden, door middel van sociaal contact, uitgeoefend en aangeleerd kunnen worden. 16

18 Hierdoor kunnen jonge gamers het zelfvertrouwen krijgen om deze sociale vaardigheden in het dagelijks leven in de praktijk te brengen (Downing, 2009). Het leren van sociale vaardigheden door Massively Multiplayer Online Games ligt in de interactieve aard van het gezamenlijk spelen van een spel (Hromek & Roffey, 2009). De online interactie met anderen kan de gamers meer vertrouwen geven in hun eigen sociale vaardigheden en zelfs het offline sociale leven van de gamers verbeteren (Cole & Griffiths, 2007). Het spelen van MMOG s heeft ook een positieve invloed op het sociaal kapitaal van de gamer. De angst dat games de echte vrienden en andere sociale contacten in het echte leven zouden vervangen, is onterecht. MMOG s vervullen misschien dezelfde behoeftes als de sociale contacten in het echte leven van de gamer doen, maar ze vormen geen gevaar voor het sociale kapitaal van de gamer. Het sociale kapitaal van de gamers kan zelfs toenemen, omdat ze een nieuw, extra, online sociaal netwerk creëren. Gamer zijn zelfs hun zogenaamde in-game sociale netwerken meer gaan waarderen (Williams, 2006). Daarnaast blijkt uit onderzoek dat het spelen van MMOG s een positief effect kan hebben op het offline sociaal kapitaal van de gamers. Sommige gamers maakten door het spelen van MMOG s vrienden, die ze in het dagelijks leven ook regelmatig ontmoeten (Kolo & Baur, 2004; Steinkuehler & Williams, 2006; Cole & Griffiths, 2007; Williams, Caplan & Xiong, 2007; Trepte, Reinecke & Juechems, 2012). Daarnaast kunnen we concluderen dat het spelen van Massively Multiplayer Online Games leidt tot nieuwe vriendschappen. Toch blijken jongens eerder goede vrienden in deze games te maken dan dat vrouwen doen (Colwell & Payne, 2000; Cole & Griffiths, 2007). Echter, mannelijke MMOG-gamers ontmoeten deze online vrienden niet vaak in het echt en geven ze de voorkeur aan hun vrienden in real life. Vrouwelijke MMOG-gamers daarentegen, spreken, vaker dan mannen, af met hun online vrienden in het dagelijks leven (Cole & Griffiths, 2007). Voor mannelijke gamers kan het spelen van een MMOG dus een positieve invloed hebben op zijn online sociale contacten, maar voor vrouwelijke MMOG-gamers kan het spelen van een MMOG een positieve invloed hebben op zowel haar online als offline sociale contacten. Discussie Dit literatuuronderzoek zou als theoretisch raamwerk kunnen dienen voor vervolgonderzoek die gericht is op het sociale aspect van het spelen van Massively Multiplayer Online Games, 17

19 de gevolgen hiervan voor het sociale leven van de gamer en de verschillen tussen jongens en meisjes hierin. Maar zoals ieder onderzoek kent dit literatuuronderzoek haar beperkingen. Deze literatuurstudie heeft zich voornamelijk gericht op de gevolgen voor het sociale leven van de gamer. Hierbij is verder nauwelijks gekeken naar de invloed op andere aspecten, zoals bijvoorbeeld het psychologische welzijn of de mate van agressie van de gamer. Vervolgonderzoek zou zich hierop kunnen richten. Daarnaast is in deze literatuurstudie voornamelijk gelet op de positieve effecten van het spelen van Massively Multiplayer Online Games. Vervolgonderzoek zou zich kunnen richten op de negatieve effecten van het spelen van deze games, waarbij ook naar de verschillen tussen jongens en meisjes gekeken kan worden. 18

20 Literatuurlijst Biltereyst, D. (2004). Media audiences and the game of controveresy: On reality tv, moral panic and controversial media stories. Journal of Media Practice, 5(1), Caplan, S.E., Williams, D., & Yee, N. (2009). Problematic internet use and psychosocial well-being among mmo players. Computers in Human Behavior, 25(6), Cole, H., & Griffiths, M.D. (2007). Social interactions in massively multiplayer online roleplaying gamers. CyberPsychology & Behavior, 10(4), Colwell, J., & Kato, M. (2003). Short note investigation of the relationship between social isolation, self-esteem, aggression and computer game play in Japanese adolescents. Asian Journal of Social Psychology, 6, Colwell, J., & Payne, J. (2000). Negative correlates of computer game play in adolescents. British Journal of Psychology, 91, De Vocht, M., Van Looy, J., Courtois, C., & De Marez, L. (2011). Sociaal contact in een MMORPG: Een exploratief onderzoek naar de motivaties voor het spleen van world of warcraft vanuit de uses & gratifications-benadering. Tijdschrift voor Communicatiewetenschap, 39(1), De Pauw, E., Pleysier, S., Van Looy, J., Bourgonjon, J., Rutten, K., Vanhooven, S., & Soetaert, R. (2008). Ze krijgen er niet genoeg van! Jongeren en gaming, een overzichtsstudie. Opgehaald op 11 april 2012 van

21 Downing, S. (2009). Attitudinal and behavioral pathways of deviance in online gaming. Deviant Behavior, 30, Ducheneaut, N., & Moore, R.J. (2004). The social side of gaming: A study of interaction patterns in a massively multiplayer online game. Paper presented at the Proceedings of the 2004 ACM conference on computer supported cooperative work, Chicago, USA. Ducheneaut, N., & Moore, R.J. (2005). More than just xp : Learning social skills in massively multiplayer online games. Interactive Technology & Smart Education, 2(2), Ducheneaut, N., Yee, N., Nickell, E., & Moore, R.J. (2006). Alone together? Exploring the social dynamics of massively multiplayer online games. Games and Preformances, 7, Durkin, K., & Barber, B. (2002). Not so doomed: Computer game play and positive adolescent development. Journal of Applied Developmental Psychology, 23(4), Ellison, N.B., Steinfield, C., & Lampe, C. (2007). The benefits of facebook friends : Social capital and college students use of online social network sites. Journal of Computer- Mediated Communication, 12(4), Gibb, G.D., Bailey, J.R., Lambirth, T.T., Wilson, W.P. (1983). Personality differences between high and low electronic video game users. Journal of Psychology, 114(2), Grabowski, A., Kruszewska, N., & Kosiński, R.A. (2008). Dynamic phenomena and human activity in an artificial society. The American Physical Society, 16, Griffiths, M., Davies, M., & Chapell, D. (2003). Breaking the stereotype: The case of online gaming. CyberPsychology & Behavior, 1(6),

22 Griffiths, M., Davies, M., & Chapell, D. (2004a). Demographic factors and playing variables in online computer gaming. CyberPsychology & Behavior, 7(4), Griffiths, M., Davies, M., & Chapell, D. (2004b). Online computer gaming: a comparison of adolescent and adult gamers. Journal of Adolescence, 27(1), Hartmann, T., & Klimmt, C. (2006). Gender and computer games: Exploring females dislikes. Journal of Computer-Mediated Communication, 11(4), Hromek, R., & Roffey, S. (2009). Promoting social and emotional learning with games. Simulation & Gaming, 40(5), Hussain, Z., & Griffiths, M.D. (2008). Gender swapping and socializing in cyberspace: An exploratory study. CyberPsychology & Behavior, 11(1), Jansz, J., & Tanis, M. (2007). Appeal of playing online first person shooter games. CyberPsychology & Behavior, 10(1), Kolo, C., & Baur, T. (2004). Living a virtual life: Social dynamics of online gaming. The International Journal of Computer Research, 4(1), Liu, M., & Peng, W. (2009). Cognitive and psychological predictors of the negative outcomes associated with playing mmogs (massively multiplayer online games). Computers in Human Behavior, 25(6), Lo, S.K., Wang, C.C., & Fang, W. (2005). Physical interpersonal relationships and social anxiety among online game players. CyberPsychology & Behavior, 8(1), Lucas, K., & Sherry, J.L. (2004). Sex differences in video game play: A communicationbased explanation. Communication Research, 31(5),

23 McClure, R.F., & Mears, F.G. (1986). Videogame playing and psychopathology. Psychological Reports, 59, Nederlanders en internettoegang op thuisadres. Opgehaald op 25 maart 2012 van Peters, C.S., & Malesky, L.A. (2008). Problematic usage among highly-engaged players of massively multiplayer online role playing games. CyberPsychology & Behavior, 11(4), Putnam, R.D. (1995). Tuning in, tuning out: The strange disappearance of social capital in America. Ps-Political Science & Politics, 28(4), Putnam, R.D. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community. New York: Simon & Schuster. Sherry, J.L. (2001). The effects of violent video games on aggression: A meta-analysis. Human Communication Research, 27(3), Sherry, J.L., Lucas, K., Greenberg, B.S., & Lachlan, K. (2004).Video game uses and gratifications as predictors of use and game preference. Opgehaald op 25 maart 2012 van Smyth, J.M. (2007). Beyond self-selection in video game play: An experimental examination of the consequences of massively multiplayer online role-playing game play. CyberPsychology & Behavior, 10(5), Steinkuehler, C.A., & Williams, D. (2006). Where everybody knows your (screen)name: Online games as third places. Journal of Computer-Mediated Communication, 11,

24 Taylor, T.L. (2003). Multiple pleasures: Women and online gaming. Convergence: The International Journal of Research Into New Media Technologies, 9(1), TNS-NIPO, opgehaald op 11 april 2012 van Trepte, S., Reinecke, L., & Juechems, K. (2012). The social side of gaming: How playing online computer games creates online and offline social support. Computers in Human Behavior, 28(3), Van Looy, J. (2006). Leidt het spelen van gewelddadige videogames tot gewelddadig gedrag? Je kunt moeilijk een game maken over boterhammen smeren. Opgehaald 20 maart 2012 van Williams, D. (2006). Groups and goblins: The social and civic impact of an online game. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 50(4), Williams, D., Caplan, S.E., & Xiong, L. (2007). Can you hear me now? The impact of voice in an online gaming community. Human Communication Research, 33(4), Williams, D., Yee, N., & Caplan, S.E. (2008). Who plays, how much, and why? Debunking the stereotypical gamer profile. Journal of Computer-Mediated Communication, 13, Yee, N. (2005). Motivations of play in MMORPGs. DIGRA 2005, Vancouver, June, 2005, opgehaald van 23

25 Yee, N. (2006a). The demographics, motivations and derived experiences of users of massively-multiuser online graphical environments. PRESENCE: Teleoperators and Virtual Environments, 15, Yee, N. (2006b). Motivations of play in online games. CyberPsychology & Behavior, 9(6), Zhong, Z.J. (2011). The effects of collective MMORPG (massively multiplayer online roleplaying games) play on gamers online and offline social capital. Computers in Human Behavior, 27(6),