Jaarverslag Stichting Seniorenacademie Brabant

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011 Stichting Seniorenacademie Brabant

2 Inhoudsopgave 1 1. Terugblik 2 2. Het onderwijs Cursusaanbod Aantallen Variatie 2.2 Docenten Aantal en herkomst docenten Docentenbijeenkomst 2.3 Leslocaties 2.4 Evaluaties 3. Bestuur en organisatie Missie 3.2 Organogram Bestuur Bureau Programmaraad Sed Vitae 4. Financieel overzicht Balans per 31 december Exploitatierekening PR en voorlichting Brochures en Website 5.2 Media 5.3 Info-beurzen 5.4 Internet 5.5 Nieuwsbrief 6. Externe samenwerking HOVO Nederland 6.2 Instellingen en culturele organisaties in Brabant 7. Vooruitblik 16 Bijlage 1 Cursusaanbod Bijlage 2 Cursistenaantallen Bijlage 3 Docenten

3 1. Terugblik We kunnen met een tevreden en trots gevoel terugkijken op het jaar Ruim 2000 senioren wisten ons te vinden en maakten de keuze voor een van onze cursussen. Een recordaantal deelnemers en daarmee wordt bevestigd dat HOVO Brabant voorziet in een behoefte bij hoger opgeleide senioren om zich een leven lang te blijven ontwikkelen en studeren. Vooral belangrijk daarbij is dat de groei zeker niet ten koste ging van de kwaliteit van ons onderwijs. De docenten worden als zeer deskundig beoordeeld door de deelnemers en het niveau als hoog tot gemiddeld. In 2011 waren er ook punten van zorg, met name de accommodatie van ons onderwijs in s-hertogenbosch en Breda lag onder het door onze doelgroep verwachtte en gewenste niveau. In 2011 werd pijnlijk merkbaar dat dit op termijn leidt tot vermijdingsgedrag van de cursussen in deze lesplaatsen. Inmiddels is dit probleem opgepakt en zijn alternatieven gevonden. In november 2011 heeft het bestuur van de Seniorenacademie een fonds in het leven geroepen waardoor we innovatieve onderwijsactiviteiten kunnen gaan ontwikkelen. Hiermee willen we nog beter aansluiten op de wensen van de vele leergierige en actieve senioren in Brabant. Alles staat en valt met de kwaliteit van de dienstverlening die we als organisatie bieden en we zijn dan ook erg blij dat in najaar 2011 de deelnemers zowel onze dienstverlening als ons cursusaanbod hebben gewaardeerd met een 3,9 (op een schaal van 5). Korrie van Helvert Directeur HOVO Brabant Seniorenacademie Afbeelding: Korrie van Helvert tijdens Opening Academisch Jaar 2

4 2. Het onderwijs 2.1 Cursusaanbod Aantallen Variatie In 2011 is er weer een breed cursusaanbod gerealiseerd. Over heel 2011 zijn er 100 cursussen aangeboden, waarvan er 79 zijn doorgegaan (uitval = 21%). Met in totaal 2109 deelnemers betekent dit gemiddeld 26 deelnemers in een cursus. Dit is gelijk aan Het uitvalpercentage van cursussen in 2011 (21%) is veel lager dan in 2010 (26%). In bijlage 1 is een overzicht gegeven van aangeboden en gegeven cursussen en de bezettingsgraad ervan over 2007 t/m 2011 per semester in winter en zomer. In bijlage 2 is te zien hoe het aantal inschrijvingen in 2011 zich verhoudt tot dat in de afgelopen 4 jaar. In 2011 heeft het aanbod van kortlopende intensieve winter- en zomercursussen zich gestabiliseerd ten opzichte van De belangstelling voor deze intensieve cursussen is in 2011 enorm gegroeid en vormt inmiddels een steeds groter aandeel in ons cursusaanbod en in de cursusopbrengsten. Wat betreft de spreiding over de wetenschapsgebieden / thema s in 2011 zien we ten opzichte van 2010 een sterke toename in natuurwetenschappen en een afname in muziek(geschiedenis). Het aantal cursussen recht en economie blijft laag maar is stabiel. Vakgebied Kunst- en cultuurgeschiedenis Filosofie Mens & Maatschappij Muziek(geschiedenis) Natuurwetenschappen Multidisciplinair Taal en Letteren Geschiedenis Religiewetenschappen Recht en economie Totaal Docenten De docenten zijn de spil waaromheen de Stichting zijn werkzaamheden uitvoert en missie realiseert. Veel energie is ook in 2011 weer gestoken in het werven en contracteren van goede en nieuwe docenten. Daartoe staan met name de volgende wegen open die allen worden benut: het onderhouden en stabiliseren van de bestaande relaties met actieve docenten die hun verdiensten voor de Stichting hebben getoond; het aanschrijven en persoonlijk benaderen van docenten die middels publicaties of lezingen een aansprekende bijdrage zouden kunnen leveren; 3

5 2.2.1 Aantal en herkomst docenten Docentenbijeenkomst het binnen de betrokken instellingen zoeken naar docenten en onderwerpen die een goede aanvulling zijn op het programma van de Stichting; uit de publiciteit naar voren komende specialisten op een actueel gebied benaderen met het verzoek een (beperkte) bijdrage te leveren aan het programma; het screenen en eventueel benaderen van docenten die zich in een open sollicitatie aandienen bij de Stichting. De afgelopen jaren zijn er steeds meer docenten die hun cursussen bij meerdere HOVO s aanbieden. Welk van deze wegen ook bewandeld wordt, het dient met zorgvuldigheid en een kritische blik te gebeuren. Met nieuwe docenten vindt altijd een persoonlijk kennismakingsgesprek plaats op basis waarvan wordt besloten al dan niet met de betreffende docent verder te gaan. In 2011 hebben voor de Seniorenacademie in totaal 51 docenten (al dan niet in samenwerking met een andere docent) een of meerdere cursussen ontwikkeld en aangeboden. Van deze docenten waren 12 nieuwe docenten (24%) die voor het eerst een cursus bij HOVO Brabant verzorgden. Van alle docenten zijn of waren er 16 verbonden aan een van de dragende instellingen voor hoger onderwijs in Brabant. Met bijna 32% van de cursusdocenten zijn de instellingen dus zeker zichtbaar in de docentbezetting van HOVO Brabant. In bijlage 3 is een volledig overzicht te vinden van alle docenten en gastdocenten in Op 21 januari 2011 vond de traditionele nieuwjaarsbijeenkomst voor docenten plaats in Tilburg. De bijeenkomst werd bezocht door 28 docenten en 3 leden van de programmaraad. Centraal onderwerp van deze bijeenkomst was: `Even bijpraten` De opzet was een Dating ronde met veel wisselingen in de samenstelling van de tafelgroepjes. Het was de bedoeling dat docenten met een groot deel van de aanwezigen persoonlijk konden kennismaken en eventueel netwerken. De gespreksrondes aan de hand van stellingen, verliepen geanimeerd en achteraf waren de deelnemende docenten zeer positief over deze actieve opzet van de bijeenkomst. Het samenzijn werd afgesloten met een gezamenlijk lunchbuffet en na afloop stond er voor de deelnemers een aardigheidje klaar als dank voor hun aanwezigheid en inbreng. 2.3 Leslocaties s-hertogenbosch en Breda In 2011 zijn er grote verbouwingswerkzaamheden geweest bij Avans s- Hertogenbosch. Er dreigde daardoor een lokaalgebrek, maar uiteindelijk zijn de cursussen van HOVO wel ingeroosterd. Het had wel tot gevolg dat we erg veel lokaalwisselingen hadden en in noodgebouwen les moesten geven, met een grote stroom klachten tot gevolg, zeker in verhouding met het kleine aantal cursussen. 4

6 In Breda werd HOVO ingeroosterd in het oude gebouw waarvan de uitstraling en soms ook de kwaliteit van de apparatuur en verduistering te wensen over liet. Ook in deze lesplaats leidde deze omstandigheden in 2011 tot vele klachten. Tilburg In Tilburg waren de cursisten vooral zeer te spreken over de zalen in het TIAS-gebouw. De faciliteiten daar sluiten prima aan op onze doelgroep en worden zeer gewaardeerd. Op enkele cursussen na, met veel lokaalwisselingen, verliep het onderwijs in Tilburg geheel naar wens. Eindhoven In verband met het beperkte formaat van het regulier toegewezen lokaal in Eindhoven (max. 26 deelnemers) is een van de cursussen ingeroosterd in een ander gebouw, wat tot problemen betreffende de verduistering leidde. Dit is na signalering zo goed als mogelijk opgelost, maar heeft wel voor klachten gezorgd. Ook is de receptie en de openstelling van het gebouw waar het reguliere lokaal van HOVO is, geminimaliseerd. Dit heeft in het begin wat verwarring opgeleverd, maar de problemen vielen allemaal uiteindelijk erg mee. 2.4 Evaluaties In 2011 zijn weer alle cursussen schriftelijk geëvalueerd en besproken met het bestuur van de vriendenkring Sed Vitae. De resultaten worden ook ter kennis gebracht aan de programmaraad en het bestuur van de stichting. De volgende tabel geeft een overzicht van de gemiddelden over de cursussen in 2011: 11V 11Z 11N Responsepercentage 63% 76% 65% Voldeed de cursus aan de verwachtingen? 7,9 8,2 3,9* Deskundigheid van de docent? 8,5 8,6 4,4* Collegepresentatie door de docent? 8,0 8,2 3,9* Waardering cursusruimte/leslocatie? 7,5 8,0 3,4* Totaalwaardering van de cursus? 8,0 8,2 7,6 De vragen zijn gewaardeerd op een tienpuntsschaal en vanaf najaar 2011 op een vijfpuntsschaal (gemarkeerd met een *). Vanaf najaar 2011 is het nieuwe digitale evaluatiesysteem ingevoerd via de mail. Dit heeft tot een vergelijkbare response geleid als in het voorjaar. De zomeracademie is altijd op de Tilburg University. Al met al mag geconcludeerd worden dat de deelnemers het cursusaanbod in 2011 weer in hoge mate hebben gewaardeerd. Met name over de deskundigheid van de docenten en de manier van college geven door de docenten waren de deelnemers uitermate positief. 5

7 3. Bestuur en organisatie 3.1 Missie In al zijn handelen, stelt de Stichting Seniorenacademie Brabant (SAB) de volgende missie centraal: Personen vanaf ongeveer 50 jaar de gelegenheid bieden om (hernieuwd) kennis te maken met het hoger onderwijs door het volgen van cursussen en zich zo te oriënteren op wetenschapsgebieden waar hun interesse naar uitgaat. De stichting voert deze missie uit door het organiseren van Hoger Onderwijs voor Ouderen (HOVO) in geheel Noord-Brabant. Er wordt daartoe een organisatie in stand gehouden die de volgende hoofdtaken ten uitvoer legt: het zoeken van ervaren en goede docenten die t.b.v. de Stichting SAB cursussen ontwikkelen en uitvoeren op het niveau van het Hoger Onderwijs met, wat betreft de aanbieding/didactiek, inachtneming van de specifieke leerstijlen van de doelgroep; het systematisch uitvoeren van cursusevaluaties in het kader van de kwaliteitsborging en het rapporteren van de uitkomsten daarvan aan de docent; het inwinnen van advies betreffende de kwaliteit en variatie van het cursusaanbod bij de programmaraad door het bestuur ingesteld; het onderhandelen met de instellingen voor Hoger Onderwijs in Brabant wat betreft de lokalen waarin de cursussen gegeven worden en de audiovisuele ondersteuning die daarvoor noodzakelijk is; het uitgeven van een brochure waarin het cursusaanbod wordt gepresenteerd, evenals het verspreiden daarvan door geheel Brabant; het zorg dragen voor een zorgvuldige administratieve verwerking van de inschrijvingen en het voeren van een adequate financiële administratie, evenals het afleggen van verantwoording in dezen aan het bestuur van de Stichting. Deze taken worden uitgevoerd zonder winstoogmerk en met waarborg voor de continuïteit van de dienstverlening. Hierbij spelen de vier grote instellingen voor hoger onderwijs in Brabant: Avans Hogeschool, Fontys Hogescholen, Tilburg University en de Technische Universiteit Eindhoven, een dragende en constituerende rol waardoor HOVO Brabant gezien kan worden als een bijzondere vorm van hoger onderwijs in Brabant. 6

8 3.2 Organogram 4 INSTELLINGEN HO Brabant BESTUUR SED VITAE PROGRAMMARAAD DIRECTEUR SECRETARIAAT Bestuur Het bestuur treedt op als bestuurder en werkgever. Het bestuur van de Stichting Seniorenacademie Brabant (SAB) wordt gevormd door bestuurders van de participerende instellingen voor hoger onderwijs en door de voorzitter van Gedurende het jaar 2011 is de samenstelling van het bestuur als volgt: mw. drs. M.M.J. Kamsma MBA/MBI, Lid College van Bestuur Avans Hogeschool (voorzitter); mevr. drs. W. de Koning, Lid College van Bestuur van Fontys Hogescholen (penningmeester); prof. dr. P. Eijlander, Rector Magnificus van de Universiteit van Tilburg (lid); prof. dr. ir. C.J. van Duijn, Rector Magnificus Technische Universiteit Eindhoven (lid); de heer F.A.J.M. van den Broek, Voorzitter van Sed Vitae, de vrienden van de Seniorenacademie Brabant (lid). Prof. dr. ir. C.J. van Duijn liet zich in 2011 tijdens de bestuursvergaderingen vertegenwoordigen door mr. drs. B.C. Donders, coördinator instellingsbeleid van de TU/e. Het bestuur is in 2011 driemaal bijeen geweest: op 18 april, 8 juli en 29 november. Naast de reglementaire bestuurstaken zoals goedkeuren van de begroting, het jaarverslag en de jaarrekening waren punten van aandacht: 7

9 3.2.2 Bureau personele zaken, het vaststellen van de cursusprijzen, instellen van een onderwijs innovatie fonds, overleg met de voorzitter van de programmaraad en de zorg rondom de accommodaties in de verschillende lesplaatsen. Het bureau bestond in 2011 uit: Dr. Korrie van Helvert directeur 0.8 fte Shirley Welten bureau 0.6 fte Ellen Seegers bureau 0.4 fte (tot 25-02) Renata van den Berg bureau 0.4 fte (21-02 tot 31-05) Tim van de Sande bureau 0.4 fte (v.a ) De directeur legt bij het bestuur verantwoording af aangaande het algeheel (financieel) management middels een jaarverslag en jaarrekening. Zij bereidt besluitvorming voor betreffende financieel, personeel, strategisch en onderwijskundig beleid. De directeur geeft leiding aan het bureau en is integraal verantwoordelijk voor de goede gang van zaken in de organisatie en op het secretariaat Programmaraad Op zeer drukke momenten, bij grote verzendingen of voor het vervoer van zware materialen wordt incidenteel extra hulp van derden ingezet. De leden van de Programmaraad worden benoemd voor een periode van 3 jaar met een mogelijke verlenging van 1 tot 3 jaar. Per 31 december 2011 was de samenstelling van de programmaraad HOVO Brabant als volgt: Prof. dr. H. Lintsen TU/e Prof. dr. P.M.E. De Bra TU/e Prof. dr. W.J.C. Weren UvT Prof. dr. G.L. van Heck UvT C.M.L.M. Creemers Fontys Dr. O.J.A.M. Severijnen Fontys Ir. I.P. Verduin Avans J.C.M. van Wijk Avans In 2011 is de programmaraad tweemaal bijeen geweest op 14 juni en 13 december. Binnen de programmaraad is het cursusaanbod van voorjaar, zomer en najaar 2011 uitvoerig besproken Sed Vitae In de bestuursvergadering van 29 november heeft prof. dr. G. van Heck als voorzitter van de programmaraad in het bestuur verslag gedaan van de bespreekpunten in de programmaraad en de aanbevelingen die richting de directeur zijn gedaan. Dit jaarlijks overleg vond voor de vijfde maal plaats en alle partijen zijn van mening dat deze jaarlijkse uitwisseling tussen programmaraad en bestuur uitermate zinvol en interessant is. Sed Vitae behartigt de belangen van de cursisten en fungeert als aanspreekpunt in zaken de cursisten betreffende. In het kader van de 8

10 kwaliteitsbewaking neemt (een delegatie van) het bestuur van Sed Vitae kennis van de uitkomsten van de cursusevaluaties (2 x per jaar) en bespreekt deze met de directeur. Daarnaast biedt Sed Vitae praktische ondersteuning bij PR-activiteiten. Er is regelmatig overleg geweest tussen leden van het bestuur van Sed Vitae en de directeur om lopende zaken en beleidsvoornemens te bespreken (10 februari, 17 juni en 13 oktober). Verder levert de directeur een vaste bijdrage aan SV Nieuws, het ledenblad van Sed Vitae, zodat de leden van de vriendenkring op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen HOVO Brabant Seniorenacademie. Op de ALV van Sed Vitae op 8 april sprak de voorzitter van de Programmaraad Guus van Heck de aanwezige leden toe en gaf hen de gelegenheid vragen te stellen over het kwaliteitsbeleid van HOVO Brabant en de rol van de programmaraad daarin. Eind 2011 zijn de vriendenkring Sed Vitae en de Seniorenacademie met elkaar is gesprek gegaan om de onderlinge relatie en samenwerking in het licht van de ontwikkelingen van de laatste jaren, te heroverwegen en nieuwe inhoud te geven. Een heldere afbakening van activiteiten en een goede samenwerking waarin we elkaar versterken, zijn daarbij het streven. Afbeelding: Publiek Opening Academisch Jaar 9

11 4. Financieel overzicht 4.1 Balans per 31 december Exploitatierekening 2011 Uit het positieve saldo 2011 wordt ,- toegevoegd aan een nieuwe bestemmingsreserve voor het Fonds Onderwijs Innoivatie (FOI) en het resterende deel aan het eigen vermogen toegevoegd. Opbrengsten Cursusgelden ,- Totaal ,- Kosten Directe cursuskosten ,- Loonkosten/administratie ,- Brochure, website en PR ,- Overige kosten (huur, kantoor) ,- Totaal ,- Resultaat activiteiten ,- Financieel resultaat uit vermogen 9.373,- Eindresultaat ,- 10

12 5. PR en voorlichting 5.1 Brochures en Website Om ons volledige cursusaanbod op een informatieve en aantrekkelijke wijze breed onder de aandacht te brengen, zijn er in 2011 weer een voorjaars- en een najaarsbrochure uitgebracht in een oplage van respectievelijk Om ons zomerprogramma aantrekkelijk te presenteren is er in 2011 een aparte zomerbrochure op A5-formaat gedrukt in een oplage van Behalve directe verzending naar ruim (voorjaar 2011), 537 (zomer 2011) en respectievelijk (najaar 2011) huisadressen worden de brochures ook over alle bibliotheken in Brabant verspreid en verder in gemeentelijke informatiecentra e.d. Uiteraard wordt de brochure verder op telefonische aanvraag of via de mail, toegezonden. 5.2 Media Bij het verschijnen van een nieuwe brochure en voor aanvang van de winteracademie, gaat er 4 x per jaar een groot aantal persberichten via de mail de deur uit naar de verschillende edities van het Brabants Dagblad, naar BN de Stem (West-Brabant) en naar vele huis-aan-huisbladen in alle regio s in Brabant. Deze algemene mailronde wordt gevolgd door een 2 e ronde waarin expliciet aandacht wordt besteed aan bepaalde cursussen waar nog extra inschrijvingen wenselijk en mogelijk zijn. In 2011 is er regelmatig extra publiciteit gegeven aan individuele cursussen. Zo verscheen voorjaar 2011 een specifiek bericht op de pagina Geestelijk Leven van de Tilburgse Koerier over de cursussen Boeddhisme als meditatieve traditie en de cursus Symbolisch denken, geloven en leven in Tilburg. Juridische centra in Brabant werden geattendeerd op de cursus De biologie van het recht. Ten behoeve van de Opening van het academisch jaar is er ook een persbericht verzonden, waar met name de Tilburgse media aandacht aan hebben geschonken. De gezamenlijke HOVO s hebben via HOVO Nederland dit jaar een landelijk advertentie in de Volkskrant geplaatst. In november heeft HOVO Brabant zich via Omroep Brabant kunnen profileren in het veelbeluisterde live radioprogramma Jouw Brabant Jouw Keuze. We kunnen het effect van deze mailrondes/ persberichten moeilijk controleren, maar uit de aanvragen via de telefoon merken we regelmatig dat berichten worden geplaatst en nieuwe cursisten opleveren. In 2011 is er incidenteel tegen verlaagd tarief een betaalde advertentie geplaatst (Seniorenwijzer). In de regel beperkt de PR zich tot free publicity (Ledenblad ANBO). 11

13 Afbeelding: Advertentie seniorenwijzer 5.3 Info-beurzen Tilburg University organiseerde op 24 oktober een dag voor alle gepensioneerden van de universiteit. HOVO Brabant heeft hier aandacht aan besteed door zichtbaar aanwezig te zijn met een infostand en voorlichting over HOVO te geven tijdens de rondleidingen in kleine groepen over de campus. 5.4 Internet Uiteraard proberen we steeds vaker en beter zichtbaar te zijn op het internet. Op de volgende sites was in 2011 ons cursusaanbod in te zien of was heel eenvoudig door te klikken naar onze website: Overkoepelende organisatie: HOVO Nederland ( Cursuszoekmachines: Courseclick ( CKplus.nl ( Lokale websites: Braboland.nl ( Tilburg Virtueel ( Brochure / Magazine publisher: Isuu ( Dragende instellingen: Tilburg University ( Univers ( Samenwerkingsverbanden: Platform Duurzaam en Solidaire Economie ( Parktheater ( 12

14 Erfgoed Brabant ( Social media: Hyves ( LinkedIn 5.5 Nieuwsbrief Sinds 2011 heeft HOVO Brabant Seniorenacademie een nieuwe website, met de mogelijkheid tot het verzenden van een nieuwsbrief. De eerste editie is verzonden op 21 april aan alle mailadressen van cursisten, docenten en relaties in ons bestand, met de oproep zich in te schrijven voor de nieuwsbrief. Er worden maximaal vier nieuwsbrieven per jaar verzonden, dit is gebeurd op 24 juni, 12 september en 29 november. Er hadden zich op 31 december mensen aangemeld voor het ontvangen van onze nieuwsbrief. 13

15 6. Externe samenwerking 6.1 HOVO Nederland 6.2 Instellingen en culturele organisaties Korrie van Helvert was geheel 2011 voorzitter van het landelijk coördinatoren overleg binnen HOVO Nederland en bestuurslid van HOVO Nederland. Het coördinatorenoverleg is in 2011 bijeen geweest op 17 februari, 1 juni en 23 november. Het overleg ziet vooral toe op de onderlinge afstemming en samenwerking. In 2011 is veel gesproken over de nieuwe opzet en bestuursstructuur van HOVO Nederland. Aanvankelijk (in februari en juni) onderling en later (in november) op basis van een eerste rapportage van dhr. Wil de Haan die bij alle HOVO s een inventarisatie heeft gemaakt van wensen en opvattingen en die hierover een conceptrapport heeft gemaakt wat in het coördinatorenoverleg uitvoerig is besproken. In de verschillende vergaderingen in 2011 is verder ook gesproken over: een landelijke HOVO Glossy, vinden en benoemen van een nieuwe voorzitter, benchmarking organisatiestructuur (opzet en omvang bureauondersteuning), de relatie HOVO s en het hoger onderwijs, het grote belang van medewerking aan de kwaliteitstoetsing en het wel en wee bij de verschillende HOVO s. Het streven is erop gericht om HOVO binnen Brabant en de Brabantse steden duidelijker een gezicht te geven. Samenwerking met andere educatieve en culturele instellingen en verenigingen vormt daar een zichtbaar onderdeel van. Het opbouwen van een extern netwerk kost relatief veel tijd (bezoeken van bijeenkomsten, maken van afspraken, deelnemen aan activiteiten van anderen) en de effecten zijn vaak pas op termijn zichtbaar. In 2011 is in samenwerking met de Stichting Bach Cantates Tilburg een serie van 5 inleidingen gerealiseerd op de Universiteit van Tilburg op de vrijdagmiddag voorafgaand aan de uitvoering van enkele Bachcantates op zondagmiddag in de Heikese Kerk in Tilburg. Verder is de samenwerking met de stichting Huis van Horus uit Amsterdam voortgezet. Zij bieden ieder semester een hoogwaardige cursus over het oude Egypte aan. In de zomeracademie van 2011 werd in samenwerking met Erfgoed Brabant en Omroep Brabant door prof. dr. Jos Swanenberg en prof. dr. Arnoud Jan Bijsterveld een cursus gegeven over De Brabander: taal en identiteit. 14

16 7. Vooruitblik In 2012 zal de Stichting zich, naast zijn gebruikelijke activiteiten, vooral gaan richten op het ontplooien van nieuwe onderwijsvormen en educatieve activiteiten om onze doelgroep nog beter van dienst te zijn en mensen te stimuleren elkaar te ontmoeten op basis van interesse en de behoefte aan een leven lang leren. Ondanks de moeilijke economische omstandigheden denken we ook in 2012 in staat te zijn met een gevarieerd cursusaanbod voldoende senioren in Brabant en soms daarbuiten, aan ons te binden en een hoogwaardige plek te zijn en te blijven voor gezamenlijke studie en ontmoeting. Hard gewerkt moet worden aan het verbeteren van de accommodaties in de lesplaatsen s-hertogenbosch en Breda in 2012 omdat anders de spreiding van ons cursusaanbod over Brabant in gevaar dreigt te komen. Vol vertrouwen zien wij de toekomst tegemoet en samen met al onze gemotiveerde en deskundige docenten zullen we ons weer maximaal inzetten voor een persoonlijke en uitstekende dienstverlening. Afbeelding: Publiek Opening Academisch Jaar 15

17 Bijlage 1 Cursusaanbod voorjaar en najaar Seizoen Aantal aangeboden cursussen Aantal uitgevoerde cursussen Uitval Gemiddelde aantal cursisten per cursus Hoogste / Laagste aantal cursisten 2007V % / N % / V % / N % / V % / N % / V % / N % / V % / N % / 12 Cursusaanbod zomer en winter Seizoen Aantal aangeboden cursussen Aantal uitgevoerde cursussen Uitval Gemiddelde aantal cursisten per cursus Hoogste / Laagste aantal cursisten 2007 Z 4 4 0% / W 3 3 0% / Z % / W % / Z % / W % / Z % / W 4 4 0% / Z 8 8 0% / 11 16

18 Bijlage 2 Ontwikkeling Cursistenaantallen Cursusjaar Cursisten voorjaar Cursisten zomer Cursisten najaar Totaal Voorjaar Zomer Najaar Totaal Figuur 1: meerjarenontwikkeling aantal cursisten 17

19 Bijlage 3 Docenten 2011 (in alfabetische volgorde) Reguliere docenten Naam docent Nieuwe docent in 2011 verbonden (geweest) aan een van de betrokken HO-instellingen Dr. A. van Baest X Fontys Dr. K. den Biesen Prof. Dr. A. Bijsterveld TiU Drs. L. Le Blanc X Mevr. R. de Boer Drs. T.H. Boon - Corthals Fontys Dr. S. Bugter Drs. P.M.G. Canters Fontys Prof. Dr. J. Claes Prof. Dr. S.W. Couwenberg Dr. H. Dooremalen TiU Drs. A. Doveren - Kersten MA Dhr. J. Duinker BA, Het Huis van Horus Dhr. K. van Dun X Fontys Prof. Dr. W. van Ewijk Drs. H. Geboers Fontys Mr. Dr. H. Gommer X TiU Drs. J. Hendriks X Prof. Dr. P. Houben Drs. F. Houweling Dr. P.C. Juffermans Dhr. A.M. van Kalmthout Drs. A. Kamp Ir. A. Kirkels X Drs. E. Kurpershoek X Drs. J. Lambert - Avis Drs. T. Lansdaal X Drs. H.M. Leyten, M. Litt. X Prof. Dr. L.G.M. Noordman X TiU Em. Prof. Mr. Drs. H.P.J. Ophof X Dr. J. van Oudheusden Drs. L. den Oudsten Drs. E.J. Ouweneel Dr. P. Overmeer Fontys Prof. Dr. F. van Raaij TiU 18

20 Dr. H. de Regt Dr. M. van Reijen Drs. H. Schalken Dhr. M. van Schoor Dr. J.W.M. Schulten Drs. J.J.J. van Sleeuwen Dr. P. Slurink Dhr. N. Staring MA, Het Huis van Horus Prof. K.A. Steenbrink Prof. Dr. J. Swanenberg Mevr. A.H.J. Waarts Drs. H. Wanders Drs. C. Westerink Drs. W.H.M. Willemsen Dr. M. Zitman, Het Huis van Horus X TiU Avans KMA TiU Fontys Fontys Gastdocenten 2011 Dr. Mr. A.M. de Brouwer Drs. R. Cuperus Dhr. J. Ezendam Drs. W. Fiévez Prof. Mr. Dr. W. van Genugten Drs. F. Greve Dr. W. ten Have Dhr. E. Kolen Dr. J. Lammers Dr. R. Letschert Dr. P. van Nunen Drs. C. van der Putten Dr. J.J. de Ruiter Mr. H. van Tartwijk Prof. Dr. H. Tieleman Dr. Ing. N. van de Ven Prof. Dr. A. Vingerhoets Drs. L. Wecke S.W. Wessels Prof. Dr. M. Zeelenberg Dr. T. Zwaan 19

21 HOVO Brabant Seniorenacademie Universiteit van Tilburg Postbus LE Tilburg