// Project duurzaamheid

Transcriptie

1 // Project duurzaamheid Tekstproductie Marein Kolkmeijer // Fotografie Ronald Tilleman, Remmers Bouwgroep en Marein Kolkmeijer // Tekenwerk Henk Heusinkveld De grotendeels inpandige beton nen balkons zijn vervangen door sandwichpanelen op een staalconstructie buiten de gevel. De gevel is aan de buitenzijde geïsoleerd. 0 // Bouwwereld _duurzaamheidzuring.indd :14

2 Woningrenovatie NOM // Locatie: Zuringhof, Tilburg // Opdrachtgever: TBV Wonen // Bouwtijd: maanden Tweelaags blokje nu nul-op-de-meter Een blokje van vier huurappartementen aan de Zuringhof in Tilburg is naar nul-op-de-meter gerenoveerd en heeft daarbij een heel eigentijds uiterlijk gekregen. Het is een pilot voor meer van dit soort gestapelde bouw in de wijk. Bij energieneutraal maken gaat het in eerste instantie om een betere isolatie van de gebouwschil en vervolgens om het aanbrengen van een duurzame installatie voor de opwekking van de resterende benodigde energie voor warmte, koeling en elektra. Bij het woonblokje aan de Zuringhof in Tilburg was er de ruimte om aan de buitenzijde een nieuw gevelpakket van maximaal 30 cm aan te brengen. Een obstakel daarbij vormden echter de grotendeels inpandige balkons, waarvan de vloeren een kleine meter buiten de gevel uitstaken en een koudebrug zouden gaan vormen. Het uit de gevel stekende deel van de betonnen balkonvloer is daarom afgezaagd; het inpandige balkondeel is binnen het nieuwe gevelpakket gehaald. Dat oppervlak is aan de keuken toegevoegd, waardoor daar extra ruimte ontstond voor de luchtbehandelingskast met verwarming, koelinstallatie en WTW-unit voor de ventilatielucht. Een soortgelijke ingreep is gedaan bij de entree. De voordeur is vanuit de oorspronkelijke portiek naar buiten geplaatst in het gevelvlak, eveneens om koudebruggen te voorkomen. Isolerende stolp Van het dak tot aan de fundering kreeg het woningblok een luchtdichte en isolerende omhulling om de bestaande constructie heen. Er werd, op de hemelwaterafvoeren en het uitstekende Bouwwereld // _duurzaamheidzuring.indd :14

3 // Project duurzaamheid // De voordeur is in het gevelvlak geplaatst in plaats van in de portiek. De frisse groene kleur van de gevels benadrukt de vergroening van de woningen. // In de wijk staan diverse woningen vergelijkbaar met die aan de Zuringhof. 3 // Het plakken van de rondgevormde stucelementen was een secuur werkje. De Ecoshapes stucvormen zijn met een föhn warm gemaakt om ze om de ronde hoek te kunnen plakken. stuk van het balkon na, nauwelijks iets gesloopt. Wel zijn de oude kozijnen vervangen door hoogwaardige kunststof kozijnen met triple glas. Voor het isoleren en luchtdicht maken van de gevel is allereerst de spouw volgespoten met PUR. Ook de beganegrondvloer kreeg vanuit de kruipruimte een spuitlaag PUR. En de fundering voor zover bereikbaar en de gevels werden rondom voorzien van een dik pakket EPS. Op het dak werden de verdiept in de bestaande isolatielaag liggende goten langs de dakrand eerst geëgaliseerd met isolatiemateriaal. Vervolgens is er een extra isolatielaag van 60 mm EPS overheen gelegd, waardoor de isolatiewaarde van de totale dakconstructie is verhoogd tot R = 10 m K/W. Het dak is ten slotte waterdicht afgewerkt met bitumineuze dakbedekking. Vervormbare pleisterelementen Voor de afwerking van de EPS-gevelisolatie is gekozen voor een systeem van Sto Isoned, dat is afgewerkt met Ecoshapes. Dat systeem bestaat uit 300 mm EPS waarover ter versterking een wapeningslaag is aangebracht, die vervolgens is afgewerkt met prefab pleisterelementen. Aanvankelijk dacht de architect aan een sierpleisterafwerking. De afwerking moest contrasteren met het oude metselwerk om zo de vernieuwing te benadrukken. Daarom waren steenstrips geen optie. Met de Ecoshapes van Sto Isoned was een bijzonder soort pleisterwerk mogelijk. Ecoshapes zijn geen gebakken, maar gedroogde producten: bij 60 ºC gedroogde 8 mm dikke plakjes pleisterwerk op basis van minerale grondstoffen. Deze worden op de wapeningslaag gelijmd met STO-kleef- en voegmortel. De gebogen elementen waarmee de afgeronde hoeken van het woongebouw zijn beplakt, zijn ter plaatse gevormd door ze met een föhn voor te verwarmen en dan op hun plaats in de juiste ronding te drukken. Direct na het plakken wordt de mortel in de voegen met een kwastje glad doorgestreken. De droogtijd van dit systeem is door de Ecoshapes afhankelijk van temperatuursinvloeden. Die kan variëren van 1 uur tot dagen. De vorm van de Ecoshapes die hier zijn toegepast, is geen standaardvorm maar een vorm die is voortgekomen uit intensieve samenwerking tussen de architect en de ontwikkelingsafdeling van Sto Isoned. In principe is iedere vorm mogelijk, zoals dat ook geldt voor de kleur en textuur, die speciaal voor dit project zijn uitgekozen. Luchtverwarming Er is in het woningblokje gekozen voor een compleet ander verwarmingssysteem: luchtverwarming met een warmtepomp. Alle installaties op gas zijn uit het gebouw gehaald. De warmte voor de verwarming van de lucht en voor het warmwatercircuit wordt gewonnen uit de bodem met behulp van een warmtepomp. Er zijn voor de vier woningen op twee meter afstand van de voorgevel twee boringen (h.o.h. ca. 9 m) gedaan tot op 115 meter diepte voor twee dubbele sondes. In de ruime kasten aan het trappenhuis waar de voormalige gemeenschappelijke cv-installaties stonden, staan nu de boilers met warmtepompen. In de nieuwe situatie heeft iedere woning zijn eigen installatie. De warmte wordt via de lucht over de woning verspreid. Op twee elementen na een in de woonkamer en een in de badkamer zijn de oude radiatoren en leidingen verwijderd. Daarvoor in de plaats zijn luchtkanalen aangelegd in koven langs het plafond. Deze hebben een flinke omvang en zijn prominent // Bouwwereld _duurzaamheidzuring.indd :14

4 1 3 1 // De gemeenschappelijke voordeur is naar het gevelvlak verplaatst om koudebruggen te voorkomen. // Op het dak liggen 88 PVpanelen die in de stroombehoefte van de vier woningen voorzien. 3 // Het inpandige balkon is bij de keuken getrokken. 4 // De elektrische bedrading van de omvormers van de PVpanelen boven in het trappenhuis moet volgende keer anders. 5 // De kanalen van het nieuwe luchtverwarmingssysteem zijn prominent aanwezig in de woning. 4 5 Bouwwereld // _duurzaamheidzuring.indd :14

5 // Project duurzaamheid De warme lucht wordt vanuit de kanalen boven het verlaagde plafond in de keuken aangevoerd. aanwezig in de woning. Omdat de verdiepinghoogte,60 meter is, kon in de keuken een verlaagd plafond worden aangebracht waarboven de luchtkanalen zijn verborgen die naar de nieuwe kast bij de gevel lopen. Daarin bevinden zich de warmtewisselaar voor het opwarmen van de lucht, de WTW- en een koelunit. PV-panelen Om daadwerkelijk nul op de meter te realiseren, waren voor de stroomopwekking PV-panelen noodzakelijk. Deze zijn op een losliggend geballast frame op het dak gemonteerd en zowel op het oosten als het westen gericht. Het zijn er stuks per woning. Ze leveren ook na 0 jaar nog minstens kwh/jaar, terwijl de gemiddelde behoefte berekend is op iets meer dan kwh/jaar. Om ze van voldoende zonlicht te voorzien, moeten nog wel een paar hoge bomen die dicht bij het gebouw staan, worden vervangen door lager blijvende exemplaren. Het dak is tot aan de randen toe volgelegd met panelen. Om deze aan het zicht te onttrekken, is er rondom een sierlijst van gezet wit gecoat aluminium op de dakrand geplaatst. Uitvoering Het project is door woningcorporatie TBV Wonen in nauwe samenwerking met de Tilburgse bouwketen GreenCore ontwikkeld en uitgevoerd. We hebben een prestatiecontract afgesloten met GreenCore en dat werkt prima, vertelt Peter den Biggelaar, projectleider van woningcorporatie TBV Wonen. Maar er valt nog wel wat aan te merken op de manier van uitvoeren. De volgende keer moeten we in de omschrijving van de prestatieafspraken beter opletten dat het niet alleen gaat om goed functionerende techniek, maar ook om hoe die eruit komt te zien en wat de gevolgen zijn voor de bewoners. Zoals bijvoorbeeld de omvormers die boven in het trappenhuis zijn geplaatst; dat had fraaier gemogen, wat rustiger. Die leidingen moeten de volgende keer anders. De overlast in de woning voor de bewoners liep uit door de ingrijpende verandering van het verwarmingssysteem naar luchtverwarming en het aanbrengen van de koven met ventilatiekanalen en was bovendien te intensief. Dat willen we onze bewoners niet meer aandoen. Ook was het bekleden van de gevel met de stucvormen veel tijdrovender dan gedacht. Het kwam er erg op aan dat de vormen exact op de juiste plaats werden geplakt. Een kleine maatafwijking van een voeg of een lichte verdraaiing van zo n stucelement zorgde verderop voor zichtbare verschuivingen in het patroon. Die ronde vormen van het patroon waren eigenlijk te ingewikkeld. Maar het is wel een mooie opvallende gevel geworden en dat was ook de bedoeling. We wilden laten zien dat de woningen ingrijpend zijn gemoderniseerd. Om te voorkomen dat de dikkere gevel de lichtinval beïnvloedt, is het kader rondom het raam hoger opgetrokken. de ingrijpende verandering naar luchtverwarming willen we onze bewoners niet meer aandoen 4 // Bouwwereld _duurzaamheidzuring.indd :14

6 Projectgegevens // Locatie: Zuringhof, Tilburg // Opdrachtgever: TBv wonen, Tilburg, tbvwonen.nl // Ontwerp en uitvoering: greencore Consortium, bestaande uit architectensamenwerkingsverband: de vierde Toren, Tilburg, devierdetoren.nl, Bouwcombinatie remmers- Coolen v.o.f. Tilburg, remmersbouwgroep.nl en alphonscoolen.nl, installaties sunburst, goirle, sun-burst.nl // Bouwtijd: maanden // GBO woningen: 58 m // Bouwkosten per woning: ,- euro, excl btw Dakopbouw R=10m c k/w 1 3 Wandopbouw R c=8,0m k/w 4 1:100 Gezette alu sierrand 600+ Bitumen Hwa 100mm STO ecoshapes 8mm Dakisolatie Bitumen Isolatie Underlayment Balklaag 160x60mm Gipskartonplaat Bestaand Dakopbouw R=10m c k/w Kunststof kozijn Wandopbouw R c=8,0m k/w Achterconstructie (bestaand) Frameconstructie Isolatie 95mm Multiplex 18mm EPS mm STO ecoshapes 8mm Alu zonweringsluifel Wandopbouw R c=8,0m k/w EPS 040 Prefab latei (bestaand) Triple glas Alu kader Zonwering (optie) Estrich element Alu sandwich paneel Triple glas Oude balkonvloer 71x Kunststof kozijn Vensterbank Wandafwerking (bestaand) Kalkzandsteen (bestaand) Spouw (bestaand) Baksteen (bestaand) Isolatie 0mm, harde persing Kunststof kozijn Verankering staalconstructie 1:0 Bouwwereld // _duurzaamheidzuring.indd :14