COÖPERATIE VAN DE TOEKOMST, TOEKOMST VAN DE COÖPERATIE ECONOMISCH FORUM 2012

Transcriptie

1 COÖPERATIE VAN DE TOEKOMST, TOEKOMST VAN DE COÖPERATIE ECONOMISCH FORUM 2012 Economisch Forum 2012

2 01_ OPENINGSWOORD Marleen Titeca-Decraene, Voorzitter POM West-Vlaanderen Economisch Forum 2012

3 02_ COÖPERATIES BINNEN VLAANDEREN Lieve Jacobs, coördinator Coopburo Economisch Forum 2012

4 Coöperaties in West-Vlaanderen, een SWOT-analyse Lieve Jacobs Economisch Forum Brugge 16 mei

5 Nota Deze presentatie is voor persoonlijk gebruik van de deelnemers. Ze is onvolledig zonder de mondelinge toelichting van de auteur. Niets uit deze presentatie mag worden geciteerd, gekopieerd noch verspreid zonder voorafgaande toestemming van de auteur. 5

6 Observatorium Belgische coöperaties Studie in opdracht van in samenwerking met Uitgevoerd door CESOC Centrum voor Sociaal en Coöperatief Ondernemen Auteur: Doel: profielschets en gewicht van coöperaties in België periode basis: databanken KBO, NBB en RSZ Vandaag: een tip van de sluier in primeur 6

7 7

8 Coöperaties in België Economische betekenis in coöperatieve vennootschappen omzet van 18,4 miljard euro (5,2% BBP) 100 coöperaties met meer dan 100 werknemers > werknemers in coöperaties 8

9 Aantal coöperatieve vennootschappen Bron: Van Opstal (2012) Brussels Hoofdstedelijk Gewest Antwerpen Vlaams Brabant West Vlaanderen Oost Vlaanderen Limburg Henegouwen Luik Waals Brabant Namen Luxemburg 9

10 Aantal coöperatieve vennootschappen Namen Bron: Van Opstal (2012)

11 Aantal coöperatieve vennootschappen Waals Brabant Namen Bron: Van Opstal (2012)

12 Aantal coöperatieve vennootschappen Vlaams Brabant Waals Brabant Namen Bron: Van Opstal (2012)

13 Aantal coöperatieve vennootschappen Vlaams Brabant West Vlaanderen Waals Brabant Namen Bron: Van Opstal (2012)

14 Coöperaties in België Evolutie Burgerlijke coöperaties Burgerlijke Vennootschap (CVBA) Burgerlijke Vennootschap (CVOA) Bron: Van Opstal (2012) 14

15 Coöperaties in België Evolutie vennootschap met sociaal oogmerk Totaal aantal VSO Coöperatieve VSO Bron: Van Opstal (2012) 15

16 Coöperaties in België En in West Vlaanderen? coöperatieve vennootschappen 375 coöperatieve werkgevers 1,2 miljard euro omzet (3,3% BRP West Vlaanderen) Top 5 West Vlaanderen (omzet) Gaselwest Coöperatieve veiling Roeselare Vegras Electro Retail Group Districo 16

17 Beheerder van distributienetten voor elektriciteit en aardgas Coöperatieve intercommunale vereniging Vennoten in Gaselwest zijn de aangesloten gemeenten, de provincies Oost en West Vlaanderen en een privé deelnemer 17

18 Veranderlijk aantal vennoten met veranderlijke inbrengen (art. 350 W.Venn.) Verzameld kapitaal is lokaal verankerd Veel juridische vrijheid maatwerk Financiële basis gezond houden Veel juridische vrijheid maatwerk 18

19 Ongeveer producenten werken actief samen om 60 soorten groenten en fruit te commercialiseren 13 leden producenten in de RvB, worden verkozen door de Algemene Vergadering 4 leden Raad van Controle (3 producenten + 1 externe) Belangrijk aandachtspunt: duurzame toekomst voor familiale bedrijven via samenwerking met gelijkgestemde organisaties 19

20 eigendom van haar gebruikers gericht op het verstrekken van voordelen aan haar gebruikers wordt gecontroleerd door haar gebruikers Gebruikers participeren met een grote persoonlijke betrokkenheid Het eigenaarschap is gericht op de realisatie van de doelstelling, eerder dan op het winstoogmerk Corporate governance risico van rolverdeling omwille van de verschillende hoedanigheden Vennotenmanagement communicatie 20

21 Gestart als aankoopvereniging, nu veel meer Winstverdeling? Geen dividend Geen meerwaarde bij uittreding Solidariteit iedereen koopt aan tegen zelfde prijs grote coöperant brengt zijn volume in, een kleine coöperant draagt bij door zijn jaarlijks lidgeld Free riders? Elke nieuwe coöperant geeft een bankgarantie 21

22 Zeggenschap is niet (noodzakelijk) gekoppeld aan financiële inbreng Het eigenaarschap is gericht op de realisatie van de doelstelling, eerder dan op het winstoogmerk Corporate governance risico van rolverdeling omwille van de verschillende hoedanigheden Mission drift 22

23 Samenvatting van de troeven van coöperatief ondernemen Het verzameld kapitaal is lokaal verankerd Gebruikers participeren met grote persoonlijke betrokkenheid De zeggenschap is niet noodzakelijk gekoppeld aan de financiële inbreng Het eigenaarschap is gericht op de realisatie van de doelstelling, eerder dan op het winstoogmerk Je hebt veel juridische vrijheid maatwerk Het sociale doel wordt verankerd in de statuten (VSO statuut art. 661 W.Venn. en volgende) 23

24 Samenvatting van de uitdagingen van coöperatief ondernemen Bestuur: corporate governance risico van rolverdeling omwille van de verschillende hoedanigheden Vennotenmanagement Mission drift Financiële basis gezond houden 24

25 Volgens een econoom... leent een coöperatie zich in het bijzonder om: schaalvoordelen te realiseren te reageren op een falen van de markt te zorgen voor een lokale verbondenheid met het aandelenkapitaal persoonlijke betrokkenheid te realiseren om te ondernemen met een bekommernis in de breedte en een trouw in de tijd

26 Volgens een socioloog... is coöperatief ondernemen een manier van ondernemen, gebaseerd op het coöperatieve gedachtegoed: samen sterk, samen kunnen we meer dan alleen een vrijwillige toetreding en open lidmaatschap een organisatie met medezeggenschap, democratisch bestuurd een organisatie waar kapitaal beperkt vergoed wordt

27 Volgens een jurist... is een coöperatie: één van de vennootschapsvormen uit het Wetboek van Vennootschappen een vennootschap met als voornaamste kenmerk het variabel kapitaal een eerder onbekende rechtsvorm een ondernemingsvorm met een grote statutaire vrijheid

28 Besluit - Coöperaties kunnen een instrument zijn van een warme zakelijkheid - Verbreed uw gezichtsveld en neem de coöperatieve vennootschap mee als een mogelijk nuttig instrument. Vragen? (vanaf 1 juni 2012)

29 03_ INVLOED VAN PARTICIPATIE OP DE BEDRIJFSVOERING Guido Veys, voorzitter Raad van Bestuur Milcobel

30 Invloed van participatie op de bedrijfsvoering binnen Milcobel cvba Guido Veys Voorzitter raad van bestuur 30

31 Situering van Milcobel Miljard liter koemelk Aantal melkveebedrijven (x 1.000) Wereld 610? Noord-Amerika EU Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Nederland Polen België 3,3 10 Milcobel 1,1 3,2 31

32 Milcobel = vennoten-melkveehouders medewerkers > gezinnen Milcobel draagt bij tot welvaart in eigen omgeving 32

33 Milcobel = cluster van 5 kmo s omzet 820,0 milj. euro Inza Ysco Kaasimport Jan Dupont Belgomilk B2B Belgomilk C2C omzet 80,5 milj. euro omzet 177,6 milj. euro omzet 142,9 milj. euro omzet 417,1 milj. euro 33

34 34

35 Participatie corporate governance Coöperatie = 4-voudige relatie Transactierelatie Kapitaalsinbreng Bestuurlijk zeggingschap Ledenbetrokkenheid (transparantie) 35

36 Instrumenten Statuten: bevoegdheidsverdeling raad van bestuur en management Protocol: omgang tussen raad van bestuur en management Huishoudelijk reglement: omgang tussen raad van bestuur en ledenstructuren/leden 36

37 Concreet Statuten: Artikel 24: bevoegdheden raad van bestuur Benoeming gedelegeerde bestuurders en directie Bepalen van de melkprijs Bepalen van de resultaatsbestemming Controle 37

38 Concreet Protocol: Communicatielijnen Rapporteringslijnen Besluitvorming Discretie 38

39 39

40 Kwaliteit Flexibiliteit & Service 40

41 41

42 04_ SAMENWERKEN OM MEER TE BEREIKEN Tim Vannieuwenhuyse, algemeen directeur WAAK Economisch Forum 2012

43 Coöperatief denken Tim Vannieuwenhuyse Algemeen directeur WAAK POM, Brugge 16 mei 2012

44 Coöperatief denken Over de hokjes heen Nieuwe TW voor de klant Nieuwe TW voor de coöperatie Creatieve of innovatieve USP? Bestaande zaken combineren tot iets nieuw en uniek. Coöperatief : co = klant, partner, kapitaalverstrekker, leverancier, belanghebbende, medewerker, Samen = gelijkwaardig complementair, (samen) sterk, gemeenschappelijk doel, participatief, geëngageerd, vele kleintjes maken iets groots

45 BW + BW BW Binnenland + BW Buitenland BW + SW BW + Arbeidszorg BW + Hogeschool BW + regulier bedrijf

46

47 4 gelijkwaardige partners, met grote diversiteit aan knowhow. Samen een sterk merk. VEBEGO KANAAL 127 WAAK TRIVIDEND Nederlandse multinational in schoonmaak met kennis van zorgsector. Startcentrum met expertise rond opstart invoegbedrijven. Grote kennis groenonderhoud, en groot regionale marktpenetratie. Sociale kapitaalverstrekker, met knowhow op vlak van groei(financiering) in de sociale economie.

48 Unique Selling Proposition? Aanbieder van alle niet-kernactiviteiten in de social profitsectoren (zorg, sociale huisvesting, onderwijs, openbare besturen), zijnde schoonmaak, groenonderhoud, klussen, dmv validen, invoegwerknemers, doelgroepers uit BW en doelgroepers uit SW. Maatwerkdecreet avant la lettre

49 05_ COÖPERATIEF BEDRIJVENTERREINMANAGEMENT Aad van Orden Economisch Forum 2012

50 Coöperatief Parkmanagement op Bedrijventerreinen - Aad van Orden Manager acquisitie Dienst RO - Economische Zaken Gemeente Apeldoorn - Economisch Forum POM West-Vlaanderen Brugge 16 mei

51 Inhoud Presentatie Wetenswaardigheden Apeldoorn Dossier De Ecofactorij 51

52 12 e gemeente van Nederland inwoners banen 650 ha bedrijventerrein m² kantooroppervlakte 52

53 Maar ook: De Hoge Veluwe Grootste aaneengesloten natuurgebied van Nederland met ha bos en heide = top 3 toeristische locatie van Nederland 53

54 Dossier: 54

55 55

56 Kerngegevens: Ontwikkelaar: gemeente Apeldoorn Bruto terreinoppervlakte: 95 ha. Uitgeefbaar: 71 ha. Kavelgrootte > 3 ha. Korting erfpachtprijs voor duurzame investeringen Productie- en logistieke bedrijven Bebouwingspercentage; 50% 56

57 Vraagstelling: Hoe bereiken wij een blijvend courant en duurzaam vestigingsklimaat op bedrijventerreinen, roepen wij de verpaupering een halt toe en voorkomen daarmee de noodzaak om voortdurend nieuwe bedrijfslocaties te moeten ontwikkelen. 57

58 Doelstelling Ecofactorij: Efficiënt Blijven courant vestigingsklimaat voor grootschalige logistieke,- en productiebedrijven Duurzaam Behoud draagkracht milieu op korte en lange termijn 58

59 Analyse parkmanagement: Goed parkmanagement zorgt voor kwaliteitsbehoud; Vrijwillig parkmanagement is op termijn aan slijtage onderhevig; participatiegraad loopt terug; ontstaan free-riders probleem; draagvlak neemt af; Parkmanagement noch gemeente hebben de juiste instrumenten om zaken af te dwingen. 59

60 Juridisch kader: Uitgifte in éénmalige, eeuwigdurende erfpachtcanon; Naast standaard vestigingseisen extra pakket voor investeringen in duurzame ontwikkeling; Verplicht lidmaatschap van de coöperatief Parkmanagement; Ná volledige uitgifte van het terrein vindt overdracht van gemeente aan de Coöperatie plaats. 60

61 Imago Werkgelegenheid Grondgebruik Bereikbaarheid Beeldkwaliteit Energie Water Bodem Afval Hinder 61

62 Coöperatief Parkmanagement: Verplichte deelname voor alle eigenaren van vastgoed; Via kettingbeding ook na verkoop van gebouwen/bedrijf; Meerderheid kan initiatieven goed- of afkeuren; Maximaal rendement van collectiviteit; Parkmanagement krijgt juridische instrumenten om zaken af te dwingen. 62

63 Dagelijks bestuur coöperatie: Minimaal 4 bestuursleden van 4 bedrijven, 1 van de gemeente; Besluiten door het DB, gehoord de leden; Zeggenschap en stemrecht afhankelijk van kavelgrootte; Basis in de statuten; Duidelijke afspraken over collectieve/individuele thema s. 63

64 Collectieve voorzieningen: Eigen basis elektranetwerk Kantoor parkmanager/bestuur Inkoop energie Glasvezel Bewaking Groenvoorziening Terreinonderhoud (o.a. gladheid) Opwekking energie (PV panelen, biomassa, windturbines) Realisatie smart grid 24/7 Videobewaking 64

65 Wat zijn de voordelen? Behoud kwaliteit terrein op termijn beter gewaarborgd; Meer betrokkenheid eigenaren met het collectief; Bedrijven werken intensiever samen, daaruit kunnen interessante business cases ontstaan; Waarde behoud van het vastgoed Optimale benutting collectieve inkoopkracht 65

66 en de nadelen: Sommige (m.n. buitenlandse) ondernemingen wijzen vestiging vanwege erfpacht af; Meer verplichtingen voor het individuele bedrijf; Invoering op bestaande terreinen is moeilijker 66

67 Tips: Betrek vanaf het eerste moment zowel eigenaren als gebruikers bij het proces; Zorg voor draagvlak; Gezamenlijk belangen (zoals opwekking energie, duurzaamheid) kunnen versterkend werken; Verplicht wat noodzakelijk is, laat vrij wat kan; Maak duidelijke afspraken indien erfpachter niet de gebruiker is; Lokale overheid (gemeente) moet bij voorkeur bij terrein betrokken blijven. 67