Jullie persoonlijke Stiefplan

Transcriptie

1 Jullie persoonlijke Stiefplan

2 1 Verliefd en verder met elkaar Jullie hebben elkaar ontmoet, zijn verliefd en willen samen verder. In zo n vroege fase kun je samen kijken naar het Stiefplan. Het helpt om elkaars verwachtingen te leren kennen en deze goed op elkaar af te stemmen. Daarnaast krijg je direct zicht op mogelijke valkuilen en kun je deze bespreken. Voor de kinderen is het natuurlijk geweldig wanneer ze merken dat hun ouders ook aan hen denken voordat ze gaan samenwonen. Ook als je al samenwoont, is het zinvol om het Stiefplan in te vullen om te zien wat er al goed gaat, en wat er verbeterd kan worden. Vraag bij het invullen van het Stiefplan ook af en toe naar de wensen van de kinderen. Zij geven soms oplossingen waar je zelf nog niet aan gedacht had. Als je nog niet samenwoont, ga hieronder verder, bij A. Als je al samenwoont: ga verder bij B op pagina 157. Kinderen hebben tijd nodig om de scheiding van ouders te verwerken. Wanneer er vlak na of tijdens de scheiding een stiefgezin ontstaat, is dit voor kinderen niet eenvoudig. Vaak zijn ze er nog niet aan toe. A. Als je nog niet samenwoont 1 Wanneer hebben jullie elkaar leren kennen? tussen de 0 en 3 maanden geleden tussen de 3 en 6 maanden geleden tussen de 6 en 12 maanden geleden langer dan een jaar geleden 150

3 2 Wat is jouw situatie? ik ben een moeder en mijn situatie is als volgt: ik woon alleen met mijn kinderen, die deels bij de andere ouder wonen ik woon alleen met mijn kinderen ik woon alleen en mijn kinderen zijn al uit huis anders, namelijk: ik ben een vader en mijn situatie is als volgt: ik woon alleen met mijn kinderen, die deels bij de andere ouder wonen ik woon alleen met mijn kinderen ik woon alleen en mijn kinderen zijn al uit huis anders, namelijk: ik heb geen biologische kinderen en mijn situatie is als volgt: alleenwonend samengewoond, nu alleen anders, namelijk: Het introduceren van de nieuwe partner bij de kinderen 3 Hebben de kinderen de nieuwe partner al ontmoet? ja (ga verder naar vraag 7) nee 4 Wanneer licht je je ex-partner in over je samenwoonplannen? 5 Wanneer vertel je het aan je kinderen? 151

4 6 Welke plek of locatie is hiervoor geschikt? Ga nu naar vraag 10. Mijn dochter was 11 toen ik ging scheiden. Dezelfde week heb ik haar verteld dat ik verliefd was op Jeroen. Tot op de dag van vandaag is het contact tussen mijn dochter en Jeroen slecht. Ik weet nu dat het toen allemaal veel te snel is gegaan. Ik had niet een week maar minstens een jaar de tijd moeten nemen om haar te laten wennen aan het idee dat er een nieuwe partner zou kunnen komen. Ruth (47), moeder van Isabel Hoe introduceer je de nieuwe partner? De eerste kennismakingsfase: Leer elkaar eerst goed kennen, zonder de kinderen erbij! Licht je ex-partner in over je nieuwe relatie. Laat hem of haar weten wanneer je het aan de kinderen zelf gaat vertellen. Plan een rustig moment waarop je het aan de kinderen vertelt: zeg dat je een man of vrouw hebt ontmoet die je heel leuk en lief vindt, hoe die heet en dat je hem of haar al een tijdje kent. Vraag aan de kinderen of ze kennis willen maken. Plan een afspraak: hou het kort en geef de kinderen de ruimte om op hun eigen tempo kennis te maken. Kies bijvoorbeeld voor de speeltuin bij jonge kinderen, of een andere voor de kinderen veilige plek. Hierna kun je een langere afspraak maken. Je nieuwe partner kan bijvoorbeeld tijdens het avondeten komen. 152

5 De tweede kennismakingsfase: Je nieuwe partner gaat af en toe mee op uitstapjes of naar familie. Je nieuwe partner blijft slapen en ontbijten: het is belangrijk om dit vooraf aan de kinderen te vertellen, zodat zij niet onverwacht geconfronteerd worden met een vreemde man of vrouw in het bed van hun vader of moeder. Introduceer de kinderen ook in het huis van de nieuwe partner. Voor kennismaking met stiefbroertjes en -zusjes geldt dezelfde zorgvuldige opbouw. Waak ervoor dat de kinderen hals over kop hun kamer, speelgoed en jouw aandacht moeten delen. Als jouw kinderen de nieuwe partner al ontmoet hebben: 7 Hoe lang zat er voor de kinderen tussen de scheiding en de eerste ontmoeting met de nieuwe partner? 8 Hoe heb je het de kinderen verteld? 153

6 Hoe kunnen kinderen reageren op de nieuwe partner? 20 Blij, omdat de ouder niet meer alleen is. Bang om papa of mama te verliezen. Onzeker over de veranderingen die gaan komen. Jaloers, omdat zij aandacht moeten delen met de nieuwe partner en soms ook met stiefbroertjes en -zusjes. Verdrietig, omdat ouders nu echt niet meer bij elkaar komen. Boos, omdat alles anders wordt. Wantrouwend, omdat de nieuwe partner nog onbekend is. Opgelucht, omdat papa of mama nu niet meer zo somber en verdrietig is. Minder bezorgd, omdat papa of mama nu niet meer alleen is. wanneer het kind bij de andere ouder is. Bezorgd, omdat de andere ouder wel alleen is. 9 Hoe is de eerste ontmoeting verlopen voor de kinderen en welke reactie uit bovenstaande lijst herken je? Ga nu naar vraag Als de kinderen je nieuwe partner nog niet ontmoet hebben, vul dan in hoe je denkt dat de kinderen kunnen gaan reageren. De meeste kinderen zijn best nieuwsgierig naar de nieuwe vriend of vriendin. Maar wanneer ze merken dat het een vaste relatie wordt, kunnen kinderen hiervan schrikken, zeker wanneer dit snel na de scheiding is. Komt papa dan nooit meer terug? of Blijft zij altijd bij ons wonen? 154

7 Vertellen je dat je gaat samenwonen Soms kan het beter zijn om een lat-relatie te behouden en (nog) niet te gaan samenwonen. In hoofdstuk 4 Samenwonen, en je ex dan? kun je teruglezen waar je rekening mee moet houden wanneer je wilt gaan samenwonen. Het komt gelukkig meer en meer voor dat nieuwe partners een plan maken voordat ze gaan samenwonen. Hierdoor kunnen belangrijke valkuilen voorkomen worden. Vul met elkaar de volgende vragen in. 11 Wat is voor jullie een goed moment om te gaan samenwonen? 12 Wat is voor de kinderen een goed moment? Verhuizen naar een andere stad? Verhuizen is voor kinderen een zeer grote verandering! Zeker wanneer de kinderen hiervoor naar een andere woonplaats moeten en afscheid moeten nemen van hun school, vriendjes en vriendinnetjes. Dit is voor veel kinderen na een scheiding opnieuw een verlieservaring. Plan dit daarom zorgvuldig en bereid de kinderen op tijd voor. Intrekken met je kinderen bij je nieuwe partner? Besteed aandacht aan wat de kinderen nodig hebben om zich thuis te gaan voelen in het nieuwe huis. Zorg dat ze een eigen plek krijgen in huis. 155

8 Trekt je nieuwe partner bij jou en de kinderen in? Bouw het langzaam op, zodat de nieuwe partner er steeds vaker is en de kinderen hieraan kunnen wennen. 13 Weten jullie ex-partners van de nieuwe plannen? ja (ga verder naar vraag 21) nee 14 Wat moet er met de ex-partners besproken worden? 15 Hoe vertel je de kinderen dat jullie gaan samenwonen en hoe kun je ze hierbij betrekken? 16 Ruimte voor overige afspraken over het samenwonen Ga verder met invullen bij De samenstelling van het nieuwe gezin op pagina

9 B. Als je al samenwoont Wanneer je al met elkaar samenwoont is het alsnog belangrijk om te kijken naar hoe de start van jullie samengestelde gezin is geweest. Dit kan namelijk veel invloed hebben op hoe het nu met jullie nieuwe gezin gaat. Is er voldoende tijd geweest voor de kinderen om te wennen aan het nieuwe gezin? Of kreeg het kind het scheidingsbericht en de kennismaking met de nieuwe partner tegelijk? Hebben de kinderen tijd gehad om verdrietig te zijn om de scheiding van vader en moeder? Of moesten zij zich direct aanpassen aan jullie nieuw gezin? Kinderen hebben tijd nodig om de scheiding van ouders te verwerken. Wanneer er vlak na of tijdens de scheiding een stiefgezin ontstaat, zijn de kinderen er meestal nog niet aan toe om een band op te bouwen met jouw nieuwe partner. 17 Hoe lang zijn jullie al bij elkaar? tussen de 0 en 12 maanden tussen de 1 en 2 jaar tussen de 2 en 4 jaar langer dan 4 jaar Jouw situatie Ben je een moedergezin: moeder met kinderen en nieuwe partner zonder kinderen 18a Hoe zag het gezin van moeder en de kinderen eruit vóór het samengestelde gezin? Samenwonend met kerngezin (dus direct na de scheidingen samenwonen met nieuwe partner). Eenoudergezin (na de scheiding alleen met de kinderen gewoond). Anders, namelijk: Ben je een vadergezin: vader met kinderen en nieuwe partner zonder kinderen 18b Hoe zag het gezin van vader en de kinderen eruit vóór het samengestelde gezin? Samenwonend met kerngezin (dus direct na de scheidingen samenwonen met nieuwe partner). 157

10 Eenoudergezin (na de scheiding alleen met de kinderen gewoond). Anders namelijk: Ben je een dubbel samengesteld gezin, beide partners hebben kinderen 18c Hoe zag het gezin van beide partners eruit vóór het samengestelde gezin? Samenwonend met kerngezin (dus direct na de scheidingen samenwonen met nieuwe partner). Eenoudergezin (na de scheiding alleen met de kinderen gewoond). Anders, namelijk: 19 Hoe lang was de tijd tussen de scheiding en de eerste ontmoeting met jouw nieuwe partner? 20 Hoe is dit verlopen voor de kinderen? Zie mogelijke reacties van kinderen in het kader Hoe kunnen kinderen reageren op de nieuwe partner? op pagina

11 2 De samenstelling van het nieuwe gezin Vul de komende hoofdstukken in, alsof jullie nieuwe gezin al een feit is. Dus ook als je nog niet samenwoont, maar dat wel van plan bent. Een samengesteld gezin kan er op verschillende manieren uitzien. Bijvoorbeeld een vader met kinderen ontmoet een vrouw zonder kinderen. Of beide partners hebben kinderen. Ook twee mannen of twee vrouwen kunnen kinderen hebben uit een eerdere relatie. Het aantal kinderen kan natuurlijk verschillen. Bovendien verschilt de samenstelling voortdurend. Soms zijn alle kinderen aanwezig, soms een paar en soms niemand. Kortom: de samenstelling van nieuwe gezinnen is dynamisch. 21 Hoeveel kinderen zijn er? 22 Van wie zijn de kinderen? 23 Waar wonen de kinderen ook nog? 159

12 24 Kregen jullie samen nog kinderen? Of hebben jullie de wens om samen kinderen te krijgen? 25 Wanneer zijn de kinderen aanwezig in jullie gezin? Bijvoorbeeld: de helft van de tijd; eens in de twee weken, de helft van de vakanties enzovoort. Voor kinderen is het belangrijk dat ze regelmatig exclusieve aandacht krijgen van hun eigen vader of moeder. Hierdoor voelen ze dat ze speciaal zijn voor hun eigen ouder. Ook zorgt deze aandacht ervoor dat ze beter opgewassen zijn tegen de beweeglijkheid van het samengestelde gezin. 160

13 Heen-en-weer-schema Hier vul je in wanneer de kinderen komen, wanneer zij wisselen en welke kinderen wanneer aanwezig zijn in het samengestelde gezin. Vul de namen van de kinderen in, van oud naar jong in de meest linkse kolom. Wanneer je alle namen heb ingevuld, heb je direct een handig overzicht per dag wanneer welke kinderen aanwezig zijn in jullie gezin! Het Heen-en-weer-schema Aanwezigheid kinderen in het samengestelde gezin Kinderen van moeder (naam kind) (naam kind) (naam kind) (naam kind) Ma Di Wo Do Vr Za Zo Kinderen van vader Ma Di Wo Do Vr Za Zo (naam kind) (naam kind) (naam kind) (naam kind) Kinderen van vader en moeder Ma Di Wo Do Vr Za Zo (naam kind) (naam kind) (naam kind) (naam kind) Zet een sterretje (*) bij de naam van het kind, wanneer het kind alleen in het samengestelde gezin is. Of wanneer alleen de kinderen van één ouder aanwezig zijn. Dit is een uitgelezen kans voor exclusieve aandacht voor het kind. 161

14 Tevredenheid en intenties 26 Hoe tevreden zijn jullie met het functioneren van jullie samengestelde gezin op dit moment? Als je nog niet samenwoont, vraag jezelf dan hoe tevreden jullie zijn met de ontmoetingen van de twee gezinnen. Geef een cijfer, op een schaal van 0 tot 10, waarbij een 10 het hoogst haalbare is Stel dat jullie dezelfde vraag aan de kinderen zouden stellen, wat voor cijfer denken jullie dat de kinderen zouden geven? Vraag de kinderen nu zelf wat voor cijfers zij geven Welk cijfer willen jullie graag bereiken nadat jullie het Stiefplan hebben ingevuld? Wat zijn jullie intenties? Als je nog gaat samenwonen, maar ook als je al een samengesteld gezin vormt, kun je uitspreken wat jullie wensen zijn in de omgang met elkaar en de kinderen. 162

15 30 Kruis hieronder aan wat jullie belangrijk vinden. We geven de kinderen tijd om te wennen aan het nieuwe gezin. Als de kinderen erbij zijn spreken wij nooit kwaad over de andere, uitwonende ouder. We hebben het beste voor met elkaars kinderen. We houden ons zoveel mogelijk aan de opgestelde afspraken. Als de regels in de praktijk voor een van ons niet werken, bespreken wij dit met elkaar. We luisteren naar elkaar. We stappen over onze eigen emoties heen om te zien wat de kinderen nodig hebben. Als ouder ben ik de eerstverantwoordelijke voor de kinderen. Als stiefouder steun ik mijn partner in de opvoeding van de kinderen; ik ben mee-opvoeder. Als ouder zal ik er alles aan doen om mijn nieuwe partner een plek te geven in ons nieuwe gezin en bij familie en vrienden. 31 Welke wensen passen er nog meer bij jullie? 163

16 3 Wat je als partners graag samen doet Een samengesteld gezin valt of staat met de partnerrelatie. Zonder jullie relatie is er géén samengesteld gezin. Door de complexiteit van het samengestelde gezin komt er vaak meer druk te staan op je relatie. Het is belangrijk om te blijven investeren in je relatie door tijd vrij te maken voor elkaar en dingen samen te doen zonder de kinderen. 32 Wat wij samen graag doen: Bijvoorbeeld: sporten, dansen, uit eten gaan, reizen 33 Welke tijd kunnen we vrijmaken? 1 avond per week, als de kinderen op bed liggen, hebben wij tijd voor elkaar. Wij zetten dan muziek op en praten met elkaar. 1 avond per week hebben wij een romantisch diner met elkaar als de kinderen op bed liggen. 1x in de twee weken zijn alle kinderen bij de andere ouder. Dit weekend is echt ons vrije weekend! Wij regelen een oppas om samen uit eten te kunnen gaan. De kinderen gaan geregeld een nachtje uit logeren zodat wij samen naar de sauna kunnen gaan. Anders, namelijk: 164

17 34 Welke afspraken maak je met elkaar om ook echt samen tijd te hebben? Wanneer, hoe vaak en wat moet er geregeld worden? 165

18 4 Sterke en minder sterke kanten van het nieuwe gezin Elk gezin heeft sterke kanten, dingen die goed gaan. Ook heeft elk gezin minder sterke kanten, dingen die fout gaan. Een samengesteld gezin is extra kwetsbaar. Je hebt immers te maken met een nieuwe partner, expartners, kinderen en stiefkinderen. Dit is complex en wanneer het niet goed gaat vormt dit een extra risico voor het uiteenvallen van het gezin. Belangrijk is vooral te focussen op de sterke kanten van jullie gezin, zonder de ogen te sluiten voor de minder sterke kanten. Jan: Nu ik samenwoon met Lisa en haar kinderen ben ik één dag in de week minder gaan werken. Ik heb een papa-dag voor mijn stiefkinderen. 35 Wat zijn de sterke kanten van jullie samengestelde gezin? We houden als partners van elkaar. We weten hoe wij willen opvoeden. In de opvoeding zitten wij grotendeels op één lijn. We hebben een duidelijke omgangsregeling met de ex-partners. We geven de kinderen de tijd om te wennen aan de nieuwe stiefouder. De stiefouder accepteert de stiefkinderen. De stiefouder kan het goed vinden met de kinderen. We besteden aandacht aan de emoties en gevoelens van de kinderen. Als er problemen zijn bespreken we dit met elkaar. In ons huis is ruimte voor alle kinderen, ook voor de weekendkinderen. Over de financiën hebben we heldere afspraken. Er zijn vrienden, familie of buren die ons nieuwe gezin een warm hart toedragen. 166

19 We praten positief over de andere, uitwonende, ouder. Als ouder en stiefouder hebben we voldoende tijd om er voor de kinderen te zijn. 36 Nog meer sterke punten van ons samengestelde gezin zijn: 37 Wat zijn de minder sterke kanten van jullie samengestelde gezin? Bespreek de minder sterke kanten op een rustig moment waarop jullie je goed voelen en niet naar aanleiding van een ruzie. Anne: Ik vind de dochter van Johan een achterbaks kind. Precies haar moeder. Ze heeft altijd een verborgen agenda, maar ik laat mij niet door haar inpakken en dat heb ik Johan duidelijk gezegd. We maken veel ruzie over elkaars kinderen. We zijn het nauwelijks eens over de opvoeding. Er zijn nog steeds ruzies met de ex-partner. We maken als partners veel ruzie met elkaar. Onze kinderen kunnen niet met elkaar opschieten. We vinden elkaars kinderen niet leuk. We kunnen niet goed met elkaar overleggen. Onze omgeving heeft moeite met ons nieuwe gezin. Er is niet voldoende geld om samen een nieuw gezin te vormen. We zijn te weinig thuis voor de kinderen. 167

20 38 Andere minder sterke kanten van ons samengestelde gezin zijn: 168

21 5 Rolverdeling ouder en stiefouder Uit de praktijk blijkt dat in succesvolle nieuwe gezinnen de eerste verantwoordelijkheid van de opvoeding bij de ouder ligt. In deze gezinnen heeft de stiefouder een ondersteunende functie. Hij of zij is extra, of zoals ze in België zo mooi zeggen: de plusouder. Verder blijkt dat succesvolle nieuwe gezinnen heldere afspraken maken over verzorging en opvoeding. In hoofdstuk 3 bij Ex-partners blijven samen ouders (pag. 51) kun je advies en tips teruglezen over de rolverdeling in jullie gezin. 39 Wie is hoofdopvoeder? Wie is mee-opvoeder? 40 Hoe zie jij jouw taak als hoofdopvoeder? Stiefmoeders hebben snel de neiging om vaders te veel uit handen te nemen. Vaders laten zich dit soms graag aanleunen. Voor je het weet hebben jullie de rollen omgedraaid. De kinderen zijn van vader, dat willen zij ook kunnen voelen. Heerlijk stiefmoeder, je mag een stapje terug doen! 169

22 De stiefouder als mee-opvoeder Als stiefouder ben je ook mee-opvoeder. De omvang van deze taak is afhankelijk van de aan- of afwezigheid van de biologische ouder en van de ruimte die je als stiefouder krijgt of neemt. 41 Wat heb jij als stiefouder nodig van je partner om jouw taak als mee-opvoeder goed te kunnen uitvoeren? 42 Is er een vertrouwensband tussen de jou en de stiefkinderen? Ja Nee 43 Kun je de stiefkinderen warmte en aandacht geven? 44 Accepteren de kinderen jouw gezag als stiefouder? 45 Wat is jouw basis als stiefouder om mee-opvoeder te zijn? Je kunt bijvoorbeeld denken aan: ik vind het leuke kinderen mijn partner zorgt voor de inkomsten, ik voor de kinderen het zijn de kinderen van mijn partner ik voel het als mijn plicht het kan nu eenmaal niet anders 46 Hoe omschrijf jij jouw taak als mee-opvoeder? Het kan zijn dat je als stiefouder een groot deel van de opvoedtaken op je neemt, bijvoorbeeld als de biologische ouder fulltime werkt en jij niet. 170

23 47 Wat verwacht je partner van jou als mee-opvoeder? Elkaar steunen Als partners in een samengesteld gezin is concrete steun voor elkaar noodzakelijk. De stiefouder heeft steun nodig om er met een eigen kleur te mogen zijn. Een ouder heeft steun nodig om dat te doen wat goed is voor de kinderen. 48 Als stiefouder wil ik van mijn partner graag praktische steun bij: Bijvoorbeeld boodschappen, kamers opruimen, kinderen halen en brengen. 49 Als stiefouder wil ik van mijn partner graag emotionele steun bij: Bijvoorbeeld begrip van je partner als de stiefkinderen een kwetsende opmerking maken, als je schoonouders jou nog steeds niet accepteren, wanneer de ex vindt dat jij het niet goed doet met de kinderen. 50 Als ouder van mijn kinderen, doe ik het volgende om mijn partner praktisch te steunen: 171

24 51 Als ouder van mijn kinderen, doe ik het volgende om mijn partner emotioneel te steunen: Bart: Ik zei altijd van mezelf: Ik ben geen prater. Maar daar kan ik nu niet meer mee wegkomen. Mijn nieuwe vrouw doet ontzettend veel voor mijn kinderen, terwijl de omgeving haar niet helemaal accepteert. Dat doet haar zeer. Dus ik moet wel praten en dat wil ik ook. 52 Als biologische ouder wil ik van mijn partner graag praktische steun bij: Bijvoorbeeld bij huiswerk, fiets repareren, kamer inrichten. 53 Als biologische ouder wil ik van mijn partner graag emotionele steun bij: Bijvoorbeeld begrip van je partner als jouw kinderen soms lastig zijn, wanneer ze moeite hebben met de wissel, wanneer ze niet altijd even aardig zijn naar hun stiefbroer of wanneer er problemen zijn met de ex. 54 Als stiefouder doe ik het volgende om mijn partner praktisch te steunen: 172

25 55 Als stiefouder doe ik het volgende om mijn partner emotioneel te steunen: 173

26 6 De band met het kind Een succesvol samengesteld gezin doet dingen samen én apart. Tussen ouder en kind is een natuurlijke band, de bloedband. In het nieuwe gezin is het belangrijk dat deze band aandacht krijgt. Tussen stiefouder en stiefkind moet de band groeien. Het is een verworven band. Ook dit moet in het nieuwe gezin aandacht krijgen. Hoe kun je in jullie gezin beide banden versterken? Zeker voor ouders die hun kinderen niet zo vaak zien, is het belangrijk om de band die er vroeger was, te bevestigen of te verstevigen als de kinderen er zijn. Hoe houd je de band met je kind vast? 56 Wat deed ik vóór de scheiding altijd met mijn kind? Denk aan samen voetballen, zwemles, boek lezen voor slapen gaan, een spel spelen enzovoort. 57 Wat blijf ik doen met mijn kind in ons nieuwe gezin? 58 Wat doe ik in het nieuwe gezin extra met mijn kind, om mijn kind te laten voelen dat hij of zij belangrijk is voor mij? 174

27 Onthoud dat een kind recht heeft op een-op-een-contact met zijn eigen ouder. Het voelt voor kinderen niet goed als ze zien dat vader of moeder allerlei leuke dingen onderneemt met de stiefkinderen en nauwelijks tijd heeft voor de eigen kinderen. Het is bijzonder pijnlijk als vader niet meegaat naar een voor het eigen kind belangrijke sportwedstrijd, maar wel met stiefmoeder aan de lijn staat bij haar kinderen. 59 Hoe ondersteun ik als stiefouder de band tussen mijn partner en het eigen kind? Denk aan: zeggen dat je het leuk vindt dat je man iedere zondagmiddag met zijn zoon gaat fietsen. Of: zeggen dat je het fijn vindt dat je vrouw het lievelingseten van haar zoon klaarmaakt. Het helpt ook om ruimte te creëren in het gezinsschema, zodat je partner met het eigen kind regelmatig iets kan ondernemen. Even teruglezen? Zie hoofdstuk 3 De stiefouder voegt iets toe. De rol van stiefouder is niet eenvoudig. Je weet nooit precies wat wel en niet kan. Soms lijkt het alsof het allemaal van een leien dakje gaat en ineens is het helemaal mis zonder dat je precies kunt aangeven wat de oorzaak is. Toon interesse in de leefwereld van je stiefkind(eren). Wat houdt hen bezig? Stel open vragen. Toon je betrokken en onthoud wat ze vertellen. Kom af en toe eens terug op hun verhaal. Vraag of ze het leuk vinden om vrienden mee te nemen naar huis. 175

28 60 Hoe bouw ik als stiefouder aan de band met mijn stiefkind? 61 Wat kun je doen met je stiefkind? Bijvoorbeeld: samen winkelen, vissen, knutselen, hut bouwen, taart bakken, voetballen, voorlezen, pannenkoeken bakken, spelletjes spelen. 62 Wat kun je bespreken met je stiefkind? Bijvoorbeeld: welke muziek vind je leuk? Wat is je favoriete sportclub? Wie is je beste vriend? Wat vind je het mooiste vak op school? Als stiefouder kun je iets extra s bieden aan het nieuwe gezin. Dit is niet bedoeld om de kinderen te verwennen, maar om een band met je stiefkinderen op te bouwen. 63 Wat is jouw persoonlijke, specifieke bijdrage aan je nieuwe gezin? 176

29 Vera: Op zondagmiddag bak ik met mijn stiefdochter vaak een taart. We maken ook een receptenboekje, we vinden het allebei leuk. Ik ga nooit met haar winkelen of naar de film, ik weet dat haar moeder dat graag met haar doet. Wanneer je als stiefouder respect toont voor de wensen en verlangens van je stiefkind draagt dit bij aan een positieve band. Als cadeautje krijg je de glimlach van je partner. Stiefouders zonder eigen kinderen willen soms te veel met hun stiefkinderen. Misschien omdat ze hun rol heel serieus nemen. Maar het kan ook zijn vanuit rivaliteit naar de andere ouder toe. Ook al zijn je intenties nog zo goed, sommige dingen die je onderneemt met je stiefkind kunnen voor de biologische ouder kwetsend zijn. Bijvoorbeeld een nieuwe blouse kopen voor je stiefkind, terwijl je weet dat het kind deze blouse niet mocht kopen van zijn moeder. Of met je stiefzoon naar een concert gaan, waar zijn eigen vader hem nog te jong voor vindt. Hoe zou het zijn voor jou, als je als vader of als moeder onvrijwillig een groot deel van de tijd je ouderrol niet kunt vervullen en als de stiefouder jouw taken anders invult dan jij ooit zou doen? Als je stiefkind het nog niet fijn vindt om iets met jou te doen, kun je toch investeren in de band door interesse te blijven tonen. Stel in het begin niet te veel eisen aan je eigen stiefouderschap, de kinderen moeten de tijd krijgen om aan je te wennen. Even teruglezen? Zie hoofdstuk 3 Twee culturen bij elkaar. 177

30 In het boek heb je kunnen lezen dat een samengesteld gezin ook wel gezien wordt als een fusie tussen twee bedrijven. Hoe kunnen jullie samen één, groot, nieuw bedrijf worden? 64 Welke dingen kunnen jullie doen om als nieuw gezin een band te krijgen? Denk hierbij aan rituelen zoals: samen extra tijd doorbrengen, bijvoorbeeld: op de wisseldag dat de kinderen komen in ons gezin blijven we met elkaar een uurtje langer op met lekkere hapjes. Samen gezellige momenten creëren, bijvoorbeeld een keer per maand houden we een soort bonte avond. Ieder kind laat zien waar hij of zij goed in is. Zo leren de kinderen elkaar op een ongedwongen manier beter kennen. De kinderen en stiefkinderen samen iets laten organiseren, bijvoorbeeld samen koken. Beiden zoeken iets uit wat ze lekker vinden of wat hun eigen broer of zusje lekker vindt. Zo valt de gezamenlijke maaltijd bij iedereen in de smaak en leren ze elkaars eetcultuur kennen. Schrik niet als friet en nasi beide op tafel komen. Geniet hiervan en proef elkaars smaken. Jurgen: Vóór mijn scheiding waren de weekenden voor de kinderen geen feest. Mijn ex en ik ontweken elkaar vooral. Mijn nieuwe vrouw en ik besteden nu extra aandacht aan de weekenden. Op zondag houden wij altijd een uitgebreid ontbijt met croissantjes, eitjes en muziek. Het is altijd een klein feestje met elkaar. Ik hoop dat de kinderen dit ritueel van ons nieuwe gezin onthouden voor later. 178

31 65 Kind en stiefkind doen samen: 66 Met ons hele gezin doen wij: 179

32 7 Contact met de ex-partner De ex-partner is de andere ouder van de kinderen. Hij of zij speelt een belangrijke rol in het leven van je kind. Toch kan de omgang met de andere ouder strijd en spanning geven. Het geeft rust om samen af te spreken hoe jullie willen omgaan met de andere ouder. Op welke manier gaan jullie contact hebben met hem of haar? Wat vinden jullie samen oké en wat niet? Denk hierbij aan: Samen met de andere ouder koffie drinken en overleggen over de kinderen, de ex-partner steunen in de opvoeding of verzorging als dit noodzakelijk is voor de kinderen enzovoort. Ook uit loyaliteit naar het gedeelde verleden met je ex-partner kun je af en toe contact onderhouden. Even teruglezen? Zie hoofdstuk 4 Samenwonen, en je ex dan? Zie de ex-partner als een goede collega, met wie je samen een doel wilt bereiken: een goede opvoeding van je kind. 67 Hoe vaak heb je contact met je ex-partner, de andere ouder? 68 Waarover heb je contact? 180

33 69 Hoe ervaar jij het contact? 70 Hoe is dit voor jouw nieuwe partner? 71 Hoe vinden de kinderen het dat jij contact hebt met hun vader of moeder? 72 Wat loopt moeizaam of lastig in het contact met de andere ouder? 73 Wat gaat er goed in het contact met de andere ouder? 181

34 8 Opvoeden in het nieuwe gezin Als je een nieuwe partner krijgt met kinderen dan heeft dit gezin al een bepaalde manier van opvoeden. Als jij hier met of zonder kinderen bij aansluit voeg je twee gezinsculturen samen. Hoe gaan jullie samen opvoeden? Komt jullie opvoedstijl overeen? Om samen een opvoedstijl te kunnen kiezen moet je eerst van jezelf weten hoe jij tot nu toe opgevoed hebt. Het kiezen van een opvoedstijl Even teruglezen? Zie hoofdstuk 5: Opvoeden, streng of zacht? Opvoedstijlen in het samengestelde gezin. 74 De opvoedstijl van moeder of stiefmoeder is: 75 Mijn sterke kanten van opvoeden zijn: 182

35 76 Mijn minder sterke kanten van opvoeden zijn: 77 De opvoedstijl van vader of stiefvader is: 78 Mijn sterke kanten van opvoeden zijn: 79 Mijn minder sterke kanten van opvoeden zijn: En nu samenvoegen Misschien is jullie opvoedstijl al dezelfde, misschien ook niet. Waar het om gaat is dat jullie samen een opvoedstijl vinden die het meest bij jullie past en de regels hanteren die daarbij aansluiten. Voordat jullie samen afspraken kunnen maken, moet je het erover eens zijn wat in grote lijnen jullie gezamenlijke opvoedstijl wordt. 80 Onze gezamenlijke nieuwe opvoedstijl wordt in grote lijnen: 183

36 Dagelijkse opvoeding en afspraken 81 Wie brengt en haalt de kinderen van school? 82 Wie brengt de kinderen naar bed en hoe laat? 83 Wie brengt en haalt de kinderen naar en van sport, muziek of hobby? 84 Wie is er thuis als de kinderen uit school komen, of gaan ze naar opvang? 85 Wie helpt bij huiswerk? 86 Wie corrigeert de kinderen? 184

37 Astrid: Als de kinderen schreeuwen in huis zeg ik er iets van, of het nu mijn kinderen zijn of die van Patrick. Patrick vindt dat ik me meer moet terughouden als het zijn kinderen betreft. Ik ben hun opvoeder, zegt hij dan. Maar dat is toch gek, het zijn toch ónze kinderen als we allemaal bij elkaar zijn? Patrick is overgevoelig als ik iets zeg van zijn kinderen. Hij schiet meteen in de verdediging. 87 Andere afspraken zijn: Huishoudelijk 88 Wie doet de boodschappen? 89 Wie kookt er gewoonlijk? 185

38 90 Wie kookt er als de kinderen er zijn? 91 Welke afspraken maken jullie over de taken voor de kinderen in de huishouding? afwasmachine in- en uitruimen tafel dekken tafel afruimen eigen kamer opruimen extra klusjes zoals: stofzuigen, auto wassen, koken, helpen in de tuin 92 Welke andere afspraken maken jullie over de huishouding? Televisie, computer, zakgeld enzovoort 93 Afspraken over tv-kijken: 94 Afspraken over computeren en gamen: 186

39 95 Afspraken over de mobiele telefoons: 96 Afspraken over internetgebruik: 97 Afspraken over zakgeld: 98 Afspraken over alcoholgebruik: 99 Afspraken over tijdstip van thuiskomen: 187

40 Eten Samen eten is een belangrijk moment van de dag waarop je als gezin bij elkaar bent. Neem hier dan ook de tijd voor. Dit is een mooi tijdstip om de kinderen te vragen hoe hun dag was. Voor kinderen is het ook leuk om te horen hoe jullie dag was. 100 Afspraken over het ontbijt: Wie doet er wat? Wat doen de kinderen? Wat doen ouders? Tafel dekken, afwasmachine uit- en inruimen, boterhammen maken enzovoort. 101 Afspraken over lunch: Lunchen de kinderen tussen de middag thuis? Wie is er dan? 102 Afspraken over het avondeten: Wat doen de kinderen? Wat doen ouders? Tafel dekken en afruimen, afwasmachine uiten inruimen enzovoort. 103 Welke afspraken maak je over eetgewoonten? Bijvoorbeeld eten met mes en vork, eten op de bank, eten aan tafel. 188

41 104 Welke afspraken maak je over het eten zelf? Bijvoorbeeld over verse groentes, frituren, vlees of vegetarisch? Diversen 105 Afspraken over het gebruik van de badkamer: Wie doucht er in de ochtend, wie in de avond? Hoe laat wordt er gedoucht? Dirk-Jan: Het douchen is in ons gezin een heel gedoe. De zonen van mijn vrouw douchen ongelimiteerd. Het water blijft maar stromen. Daar erger ik me enorm aan. Mijn dochter doucht graag s avonds maar dat vindt mijn vrouw lastig want dat maakt te veel lawaai voor de jongste. Ook wil mijn dochter de douchedeur op slot kunnen doen. Dat vindt mijn vrouw dan weer overdreven. Ook merk ik dat de spullen van mijn vrouw op alle plankjes in de badkamer liggen. Maar mijn dochter kan haar spullen niet kwijt. Ik aarzel om er iets van te zeggen. Mijn dochter is er immers niet altijd. 106 Hoe gaan wij om met elkaars spullen? Denk hierbij aan speelgoed van de kinderen, speelgoed opruimen, niet aan de computer van je broer, spullen respecteren. 189

42 Luuk: Sinds we samen een kindje hebben is mijn vrouw erg alert op mijn oudste kinderen. Als mijn kinderen ook even met het speelgoed van onze jongste willen spelen mag dat niet van haar. Ze bewaakt haar eigen kind sorry, óns kind als een leeuwin. Het lijkt wel alsof ze haar moet beschermen tegen de oudsten. 107 Hoe gaan wij om met vriendjes en vriendinnetjes van de kinderen? Wanneer mogen vriendjes en vriendinnetjes komen spelen, hoeveel kinderen mogen er komen, mogen ze blijven logeren of niet? 108 Andere belangrijke afspraken voor ons gezin zijn: 190

43 9 De omgang tussen de kinderen en stiefkinderen In een samengesteld gezin zijn er vaste momenten waarop alle kinderen thuis zijn. De stiefbroers en stiefzussen ontmoeten elkaar dan. In het begin is dit natuurlijk wennen. De karakters kunnen botsen. Ook hebben alle kinderen andere gewoontes. Hoe stem je dit alles zo goed mogelijk op elkaar af? Positief gedrag belonen werkt! Kinderen leren sneller wanneer zij positief beloond worden voor wat zij goed doen, dan dat zij veel gestraft worden voor wat zij verkeerd doen. Als ouder zie je vaak vooral wat er niet goed gaat. Als stiefouder zie je soms nog sneller wat er misgaat. Wanneer je als stiefouder een band aan het opbouwen bent met de kinderen is het belangrijk om positief te zijn om escalaties te voorkomen. Waak ervoor dat je te veel corrigeert en te weinig complimenten geeft. 109 Hoe willen jullie dat de kinderen met elkaar omgaan? Wij willen dat ze samen spelen. Wij willen dat ze vragen of ze met elkaars spullen mogen lenen. Wij willen dat ze kloppen als ze op elkaars kamer komen. 191

44 110 Wat doen jullie bij gewenst gedrag? Denk aan: compliment geven, noemen dat je het fijn vindt dat de kinderen samen spelen. Monique: Wat ik pesten vind, vindt mijn man een plagerijtje. Wat ik geschreeuw vind, vindt mijn man leuk jongensgedrag. Rennen in huis vindt hij normaal. Van mij moeten de kinderen dat buiten doen. En volgens hem zijn spullen zijn opgeruimd als ze achter de kastdeur liggen. Het lijkt wel of we het nergens over eens zijn. 111 Welk gedrag vinden jullie niet wenselijk? elkaar plagen elkaar uitdagen schreeuwen en rennen in huis spullen laten slingeren 112 Hoe maken jullie de kinderen tot nu toe duidelijk wat voor jullie ongewenst gedrag is? Bijvoorbeeld door het vriendelijk maar duidelijk te zeggen, door te verbieden, door te schreeuwen, door eindeloos te herhalen. 113 Wat spreken jullie als ouders af om te doen bij ongewenst gedrag van de kinderen? Bijvoorbeeld: rustig aangeven dat je het anders wilt, er op een rustig moment op terugkomen bij de kinderen, hulp vragen aan de andere ouder. 192

45 114 Welk gedrag vinden jullie echt onacceptabel? elkaar slaan elkaar pesten elkaars spullen stukmaken zeggen dat een kind maar bij de andere ouder moet gaan wonen 115 Wat spreken jullie af om te doen als er iets gebeurt wat echt onacceptabel is? Welke consequenties stel je? Wie voert deze uit? Hoe maak je duidelijk aan de kinderen dat dit gedrag absoluut niet acceptabel is? 193

46 10 Een eigen plek in huis Samengestelde gezinnen zijn vaak groter dan gemiddeld. Niet ieder huis biedt voldoende ruimte. Toch is het belangrijk dat volwassenen en kinderen een eigen plek hebben. Ook de weekendkinderen, ook de kinderen die net op kamers wonen. Even teruglezen? Zie hoofdstuk 3 onder Ieder een eigen plek op pagina Is de woonkamer groot genoeg als alle kinderen thuis zijn? ja nee 117 Is er plaats voor alle kinderen aan tafel? ja nee 118 Zijn er voldoende zitplaatsen? ja nee 119 Waar zitten de kinderen aan tafel? 120 Hoe zitten de kinderen aan tafel als de weekendkinderen er zijn? 194

47 121 Wat zijn jullie wensen wat betreft de woonkamerindeling? 122 Heb je als ouder en stiefouder een eigen plek in de woonkamer? Denk bijvoorbeeld aan een eigen stoel, een eigen hoek, een eigen bureau. Judith: Ik zat altijd op een krukje als mijn stiefbroers thuiskwamen. Zij zaten dan languit in de gemakkelijke stoelen. Als ik er iets van zei, zei mijn moeder altijd: We moeten ons aanpassen, dit huis is van Henk en dus ook van zijn jongens. En jij bent nog zo klein dat je best op een krukje past. Ik was ondertussen al vijftien. Als ik terugkijk op die tijd was er eigenlijk nooit echt een plek voor mij in de woonkamer. 123 Heeft het huis voldoende kamers voor alle kinderen? ja nee 124 Hoe zijn de kamers verdeeld? Is er genoeg ruimte voor alle kinderen? Wie gaat met wie op de kamer slapen? 195

48 125 Waar slapen de kinderen die in het weekend komen? 126 Zou het wenselijk zijn om meer slaapkamers te hebben? ja nee 127 Hoe zou dit gerealiseerd kunnen worden? Bijvoorbeeld: verhuizen, verbouwen, kamers met behulp van schermen indelen, tussenwandjes plaatsen. 128 Welke afspraken moeten er gemaakt worden zodat er voor iedereen in het gezin een eigen plek is? Knutsel je droomhuis Ga met elkaar om de tafel zetten. Leg een groot vel papier in het midden. De opdracht is: Maak met elkaar jullie droomhuis. Je kunt dit doen met stiften, verf, knutselpapier enzovoort. Belangrijk is dat je met elkaar overlegt wat belangrijk is in jullie droomhuis. Geef ieder kind ruimte om te vertellen hoe zijn ideale huis eruitziet. Door te knutselen aan één opdracht werk je samen. Tussen het knutselen krijg je inzicht in hoe de kinderen het graag willen. Wat is belangrijk voor hen? Het kan kinderen helpen om hun wensen en verlangens uit te spreken, zonder dat ze dit vertellen, door ze uit te beelden op papier. 196

49 11 Vakanties, verjaardagen en feestdagen Vakanties en bijzondere (feest)dagen vragen in samengestelde gezinnen bijzondere aandacht. De kinderen kunnen in wisselende samenstelling aan- of afwezig zijn. Er ligt vaak een bepaalde druk op deze dagen omdat het gezellig moet zijn, de kinderen zijn er immers maar zo weinig. Bovendien kan de komst van de andere ouder en stiefouder of de stiefgrootouders op verjaardagen of feestjes voor stress zorgen. Maak daarom van tevoren duidelijke afspraken, ook als je kinderen al volwassen zijn. Vakanties 129 Hoe regel je de opvang van de kinderen tijdens alle schoolvakanties? Denk aan: wie neemt er vrij of wie regelt er opvang? 130 In welke samenstelling gaat jouw gezin op vakantie? Bijvoorbeeld: het hele samengestelde gezin gaat op vakantie of alleen de kinderen van moeder gaan mee. 197

50 131 Verheug je je op de vakanties met je nieuwe gezin? Ja, want Nee, want 132 In welke samenstelling zou jij het liefst op vakantie gaan? Bijvoorbeeld: alleen met je eigen kinderen, alleen met je nieuwe partner en eigen kinderen, zonder kinderen, alleen met je stiefkinderen. 133 Wie organiseert de vakanties? 134 Kunnen de kinderen zich vinden in jullie vakantiekeuze? 135 Welk overleg pleeg je met de andere ouder wat betreft de vakanties? 198

51 Verjaardagen 136 Wie regelt en organiseert de verjaardagen van de kinderen? de ouder de stiefouder de ouder en de stiefouder samen de biologische ouders samen de uitwonende ouder (ex-partner) Jurre: Ook toen mijn ex en ik uit elkaar waren vierden we de verjaardagen met onze families samen. Maar toen kreeg mijn exvrouw een nieuwe vriend en kwamen zijn ouders ook. Mijn ouders vonden het moeilijk, dat deze stiefgrootouders ook een plek opeisten. Voortaan vieren we de verjaardagen gescheiden. 137 Wat spreek je af over de aanwezigheid van de andere ouder op de verjaardag van het kind? 138 Wat spreek je af over de aanwezigheid van de ouders van je ex, de grootouders van het kind? 139 Hoe voelt het voor jouw partner om ook díe grootouders uit te nodigen? 199

52 140 Wat is jullie keuze? De kinderen vieren hun verjaardagen dubbel: bij papa en zijn vriendin en bij mama en haar vriend. Iedereen nodigt zijn eigen familie uit. Verjaardagen worden gezamenlijk gevierd: een grote verjaardag waarbij de ouders, stiefouders, grootouders en stiefgrootouders en alle andere familieleden worden uitgenodigd. Verjaardagen worden gevierd met de beide ouders en stiefouders. Verjaardagen worden gevierd met de biologische ouders, de stiefouders nemen een dagje vrij. 141 Hoe ziet een ideaal verjaardagsfeestje er voor jou uit? 142 Hoe ziet jouw partner, de stiefouder, dit? Verjaardagen met iedereen vieren is misschien voor de kinderen heel fijn. Belangrijk is echter dat je dit zo doet wanneer het ook echt kan! Als het niet kan omdat het gevoelig ligt, doe het dan vooral nog niet. Het geeft dan op de dag zelf alleen maar spanningen en daar heeft je kind op zijn verjaardag niets aan. Laat je kind in dat geval dubbel feestvieren en twee keer verwend worden. 200

53 Feestdagen 143 Voor de feestdagen kun je het volgende kiezen wat betreft de aanwezigheid van de kinderen: Eerste Kerstdag bij jullie, Tweede Kerstdag bij de andere ouder (of andersom). Oud en Nieuw altijd bij jullie, Kerst altijd bij de andere ouder (of andersom). Met Pasen het ene jaar bij jullie, het andere jaar bij de andere ouder (of andersom). Tijdens de feestdagen wisselen we de kinderen nooit, zodat zij optimaal kunnen genieten in een gezin. Tijdens de feestdagen wisselen we de kinderen halverwege, omdat we ze allebei willen zien. 144 Wat betreft de samenstelling van ons gezin tijdens de feestdagen spreken we het volgende af: Tijdens Kerst zijn de eigen kinderen én de stiefkinderen aanwezig. Met elkaar hebben we het kerstdiner. Sinterklaas vieren we twee keer, eerst met de kinderen van mij, een week later met de kinderen van mijn partner. We willen tijdens de feestdagen een moment alleen hebben met de eigen kinderen. 145 Over de feestdagen spreken we wat betreft de verdeling van de kinderen het volgende af: 146 Hoe voelt deze verdeling voor jullie, de kinderen en de andere ouder? Denk daarbij ook aan de volwassen kinderen! 201

54 147 Wat is jullie gezamenlijke ritueel voor de verschillende feesten? 202

55 12 De komst van een nieuw kind Als er een halfbroertje of -zusje geboren wordt, vinden er veranderingen plaats, zowel voor de oudere kinderen als voor de ouder en stiefouder. Even teruglezen? Zie hoofdstuk 3 Iedereen bij elkaar: fijn en lastig onder Samen nog een kind? 148 Vink aan: bij de komst van het nieuwe kind kunnen er praktische dingen veranderen, zoals: kamerverdeling plaats aan tafel zitplaats in de kamer speelgoedkast 149 Wat moet er veranderd worden of wat hebben jullie veranderd? 150 Bij de komst van het nieuwe kind kunnen er emotionele dingen veranderen, zoals: de aandacht moet verdeeld worden het jongste kind is niet meer de jongste de oudere kinderen hebben het gevoel dat het nieuwe kind wordt voorgetrokken er is sprake van jaloezie de oudere kinderen gaan moederen, de ouder van het nieuwe kind verdraagt dit niet 203

56 het halfbroertje gaat het nieuwe kind beschermen, de ouder van het nieuwe kind vindt dit lastig de ouder van het nieuwe kind eist opeens alle aandacht voor het nieuwe kind 151 Welke verschuivingen zie je in jullie gezin? 152 Welke positieve veranderingen heeft de komst van het nieuwe kind gebracht in jullie gezin? 153 Welke negatieve veranderingen heeft de komst van het nieuwe kind gebracht in jullie gezin? 154 En hoe is het voor jullie kind(eren) om op te groeien in een samengesteld gezin? Ons kind voelt zich blij met zoveel broers en zussen. Ons kind voelt een druk om met alle kinderen even goed op te kunnen schieten. Ons kind vindt het lastig dat de broers en zussen ook nog in een ander gezin wonen. Ons kind voelt zich speciaal. Ons kind voelt zich alleen wanneer de andere kinderen bij hun andere ouder zijn. 204

57 13 Het welbevinden van de kinderen In een nieuw gezin is het belangrijk om er regelmatig bij stil te staan hoe het met alle kinderen gaat. Aan oudere kinderen kun je af en toe vragen hoe zij zich voelen. Accepteren de kinderen de nieuwe partner? Zijn er veel ruzies geweest tijdens de scheiding? Hebben de kinderen de scheiding verwerkt? Zijn er bijzonderheden bij de kinderen zoals een gedrags- of leerprobleem, handicaps of ziektes? 155 Hebben de kinderen de scheiding verwerkt? 156 Kunnen de kinderen goed opschieten met jouw nieuwe partner? 205

58 157 Hoe gaat het met jouw kinderen in jullie nieuwe gezin? 158 Hoe gaat het met jouw stiefkinderen in jullie nieuwe gezin? David: Mijn zoon Bas heeft autisme. Hij kan heel moeilijk tegen veranderingen. Wij hebben besloten dat het voor Bas het beste is als hij vast op één plek woont, in dit geval bij zijn moeder. Om het weekend breng ik het weekend door in háár huis. Zij gaat dan een weekend logeren bij haar ouders om bij te komen van de zware zorgtaken. Ik ben dan bij Bas. Zijn omgeving en dagstructuur blijft dan hetzelfde. 206

59 159 Wat kunnen jullie doen om rekening te houden met het welzijn van de kinderen? Gezondheid en medische zorg 160 Zijn er bijzonderheden bij de kinderen, zoals een gedrags- of leerprobleem, een handicap of ziekte? 161 Welke aanpassingen, aanpak of regels zijn er nodig om met deze bijzonderheden of problemen van de kinderen om te gaan? Wanneer een kind ziek is op een dag waarop jullie allebei werken, zal er iemand thuis moeten blijven voor de zorg van het kind. Het is handig om hierover op voorhand afspraken te maken. 162 Wanneer één van de kinderen ziek is dan: blijft de eigen ouder thuis of zoekt een andere oplossing. blijft de stiefouder thuis of zoekt een andere oplossing. blijft iedere ouder thuis voor zijn eigen kinderen of zoekt een andere oplossing. zoeken ouder en stiefouder samen een passende oplossing. 207

60 163 Welke afspraken maken jullie over bezoek aan de huisarts, tandarts, orthodontist enzovoort? 208

61 14 Als jullie het niet eens worden In iedere relatie komt het voor dat je over bepaalde onderwerpen verschillend denkt en het samen niet eens wordt. In een samengesteld gezin is het komen tot gezamenlijke afspraken vaak nog moeilijker, temeer daar je met zoveel verschillende mensen en situaties rekening moet houden. Ook liggen elkaars kinderen enorm gevoelig. Hoe ga je om met de verschillen? Tegen welke verschillen kun je aanlopen? Haar kinderen hoeven niet alles te eten, mijn kinderen eten wat de pot schaft. Als haar kind te laat thuiskomt wordt een smoes geaccepteerd. Als mijn kind te laat thuiskomt moet hij naar zijn kamer. Zijn kinderen hoeven niet de tafel te dekken, omdat zij dit niet gewend waren. Mijn kinderen wel. Als mijn kind iets doet wat niet mag, vraag ik eerst waarom het gebeurd is. Als het kind van mijn partner iets doet wat niet mag krijgt hij direct straf. Mijn kinderen kunnen veel zelf. Ik hoef er niet naar om te kijken. Zo wil ik ook met mijn stiefkinderen omgaan. Mijn partner vindt dat ik ze verwaarloos. 164 Wat is voor jou als ouder het grootste verschil tussen jullie? 209

62 165 Wat is voor jou als stiefouder het grootste verschil tussen jullie? 166 Wat spreken jullie af over het omgaan met de verschillen? In de hitte van de strijd gaan we niet de discussie aan met elkaar. Als de kinderen in bed liggen bespreken we de situatie rustig na. We hebben respect voor elkaars verschil in opvoeding. Aan de kinderen leggen we uit dat de kinderen van moeder soms iets anders mogen dan de kinderen van vader. 167 Voelen de kinderen zich gelijkwaardig behandeld? Kinderen kunnen er veel last van hebben als ze merken dat de andere kinderen in het gezin meer mogen dan zij zelf. Vaak kennen kinderen het onderscheid nog niet tussen regels die wel verschillend kunnen zijn, maar toch gelijkwaardig. Wees er als ouder en stiefouder op bedacht dat alle kinderen gelijkwaardig behandeld worden. Als het escaleert In een samengesteld gezin kunnen de conflicten heftig zijn. De emoties kunnen heel hoog oplopen. En voor je het weet zijn er twee kampen. Het gezin dreigt uiteen te vallen. 168 Wat kunnen jullie doen? Ervoor zorgen dat we zelf als ouders afkoelen Ervoor zorgen dat we onszelf in de hand houden 210

63 Hulp inschakelen: familie, vrienden of hulpverlener bellen De andere ouder bellen 169 Wat heeft jouw voorkeur om te doen wanneer het bij jullie escaleert? Wanneer het escaleert is het goed om allemaal even af te koelen. Het kan een oplossing zijn dat de kinderen in deze situatie tijdelijk teruggaan naar de andere ouder. Een soort time-out. Want wanneer het erger wordt kan dit ook een negatieve invloed hebben op de band tussen jou en je kind. Ook kan het goed zijn om als partners tijdelijk uit elkaar te gaan om daarna in alle rust met elkaar oplossingen te bedenken. Schroom niet om hulp en steun te vragen. Jullie vormen geen uitzondering. Als het echt niet meer gaat Tot nu toe vallen de meeste samengestelde gezinnen nog uit elkaar. Een van de oorzaken ligt vaak bij de gevoeligheid over elkaars kinderen. Maar 40 procent van de samengestelde gezinnen blijft bij elkaar. Deze gezinnen hebben geleerd goed met elkaar te communiceren. In de meeste gevallen is er sprake van wederzijds geven en nemen. De verwachtingen liggen niet te hoog en er is een goed onderscheid tussen samen dingen doen en apart. Ook is er in deze gezinnen vaak een redelijk tot goede verhouding met de andere ouder. Het Stiefplan kan een positieve bijdrage leveren aan het welslagen van het samengestelde gezin. Het kan dienen als voorbereiding, maar biedt ook de mogelijkheid om te evalueren. Na verloop van tijd kan blijken dat het voor de kinderen en voor jullie beter is om niet samen te wonen. Dat wil niet zeggen dat ook de liefdesrelatie beëindigd moet worden. 211

64 Wat kun je doen als je als partners wel van elkaar houdt, maar het samenwonen niet blijkt te werken? Ga apart wonen en houd een latrelatie in stand Zie elkaar wanneer de kinderen bij de andere ouders zijn Hou de dingen vast die wel goed gaan. Bijvoorbeeld: één keer in de week samen met alle kinderen eten en daarna weer naar huis. 170 Wat gaan jullie doen als samenwonen met alle kinderen niet gaat, maar je als partners wel van elkaar houdt? 212

65 15 Communicatie van en over de kinderen In een samengesteld gezin zijn kinderen vaak het onderwerp van gesprek. Ook met derden moet er over de kinderen gesproken worden. In eerste instantie natuurlijk met de ex-partner, de andere ouder. Maar ook met de leerkrachten van de kinderen of de sportleraar. Het is handig te weten wie van jullie in verschillende situaties over de kinderen communiceert. Contact met de ex-partner De ouder is verantwoordelijk voor de overdracht naar de andere ouder over wat er de afgelopen week allemaal gebeurd is, bijvoorbeeld of het kind ziek is geweest of al of niet naar school is geweest. In sommige gezinnen komt het voor dat de stiefouder dit doet. 171 Wie onderhoudt bij jullie het contact met de ex-partner, de uitwonende ouder? de biologische ouder de stiefouder 172 Hoe informeren jullie als opvoeders de uitwonende ouder over de kinderen? Wij hebben een heen-en-weer-schriftje waarin de overdracht wordt geschreven. Wanneer wij de spullen brengen naar het andere huis drinken we koffie en praten wij elkaar bij. Wij sturen een met een overdracht waarin staat wat de kinderen gedaan hebben en andere bijzonderheden. Wij bellen elkaar voor de overdracht van belangrijke dingen. 213