Zin en onzin van de WLO-scenario's Léon Groenemeijer

Transcriptie

1 Zin en onzin van de WLO-scenario's Léon Groenemeijer Ruimteconferentie, 21 mei ABF

2 Inhoud Scenario s en prognoses WLO-scenario s Plausibel en intern consistent Houdbaarheid Gebruik Conclusie pagina 1

3 Scenario s en prognoses Prognose: Toekomstverwachting op basis van ontwikkelingen in het (jongste) verleden (trend) Vaak met betrouwbaarheidsintervallen (bandbreedte) Scenario s: Identificeren belangrijkste onzekerheden Vertalen naar uiteenlopende ontwikkelingen Overdrijven om het beeld scherp te krijgen Vaak twee onzekerheden = 4 scenario s, kan ook anders pagina 2

4 WLO-scenario s Scenario s zijn eerst als verhaal bedacht (Four Futures in Europe) In 2003 tot 2005 gekwantificeerd voor de periode tot 2040 : Bevolkingsontwikkeling Huishoudensontwikkeling Productie, arbeid en sectorstructuur ínternationaal Strong Europe Global Economy publiek privaat Regional Communities Transatlantic Market nationaal Uitgangspunt: realisaties tot en met 2001 Scenario s verschillen dus ook qua migratie, vruchtbaarheid, sterfte, de mate van individualisering, economische groei, sectorale arbeidsplaatsengroei pagina 3

5 Plausibel en intern consistent? Global Economy: marktgedreven scenario met veel internationale samenwerking, minder collectieve regelingen, veel private verantwoordelijkheden, meer welvaart voor iedereen, maar vrij grote inkomensverschillen Hoog positief migratiesaldo, hoge levensverwachting Hoge levensverwachting (hogere inkomens gezondere leefstijl veel medische technologie) Jongeren eerder uit huis, vaker alleen, samenwonen wordt uitgesteld, leeftijd waarop kinderen komen stijgt Hogere relatieontbindingskans, zowel onder jongeren als ouderen Hoge arbeidsparticipatie ( Zweeds niveau ) Hoge vruchtbaarheid (volledige kinderwens realiseren is door hoge(re) welvaart mogelijk)????? pagina 4

6 Kwantificering scenario s Is geen rocket science Relatie tussen basisonzekerheden (mate van internationale samenwerking en omvang collectieve sector) en economische groei is omstreden en op zijn minst onzeker Ook verbanden tussen economische groei en bijvoorbeeld sectorale arbeidsplaatsengroei of vruchtbaarheid staan niet vast waarden worden geprikt In WLO aansluiting gezocht bij demografische scenario s uit Eurostat-studie Educated guess Afstemming tussen economische en bevolkingsgroei pagina 5

7 Bevolkingsontwikkeling volgens WLO Schot hagel?? pagina 6

8 Houdbaarheid Scenariostudies planbureaus om de tien jaar (EFO 1997, WLO 2006) WLO dus momentopname van belangrijkste onzekerheden aan het begin van vorig decennium en de consequenties op diverse leefomgevingsterreinen van mogelijke langetermijnontwikkelingen Turbulente wereld PBL 2010 (Bestendigheid WLO-scenario s) en CPB Mei 2012 (Actualiteit WLO-scenario s): ontwikkelingen vallen binnen de bandbreedte van de WLO-scenario s Dat klopt, maar is dat voldoende? pagina 7

9 Bevolkingsontwikkeling WLO doorgerekend vanaf 2010 pagina 8

10 Gebruik No-regret-investeringen (past in 4 scenario s); robuustheid (past in drie scenario s) Van JSF tot en met MIRT: de WLO-scenario s duiken in een grote hoeveelheid parlementaire stukken op Vaak wordt TM (ook wel SE) als trendscenario gebruikt, waarbij veelal maar niet altijd GE en RC in gevoeligheidsanalyses figureren Mythische status: bij Houdbaarheid woningbehoefteprognoses Noordvleugel op aandringen van ambtenaren gevoeligheidsanalyses met WLO. Experts negatief: de bandbreedte is zo groot dat de analyse niets toevoegt. MIRT-Verkenningsfase: eist doorrekening met GE en RC pagina 9

11 Uit de Handreiking MIRT-Verkenning De in deze fase gegenereerde verkeerskundige informatie is tevens input voor de plan-m.e.r. en OEI/KBA. Met de voorkeursbeslissing vindt tevens een bevriezing plaats van de uitgangspunten van de verkeersberekeningen (model, invoergegevens) en het scenario waarop het voorkeursbesluit is gebaseerd. In de planuitwerkingsfase wordt nog slechts gewerkt met één scenario en één uitgangspuntenset. Gebruik kan worden gemaakt van de met NRM gegenereerde verkeersgegevens waarop het voorkeursbesluit is gebaseerd. Er hoeft in beginsel geen nieuwe verkeersprognose te worden opgesteld. pagina 10

12 Conclusies en aanbevelingen Scenariostudie om uitdagingen voor de toekomst te inventariseren kan nuttig zijn Bandbreedte van WLO is erg extreem (schot hagel) Scenario s missen demografisch gezien groei van afgelopen tien jaar Dataset jarenlang van rijkswege verplicht gebruiken als input voor MKBA s, verkenningen, planstudies etc. lijkt onverstandig (RC is volkomen achterhaald; GE is niet erg plausibel) Scenario s worden niet als scenario s gebruikt. Er wordt steeds gezocht naar trend en/of hoog en laag scenario Prognose + bandbreedte ligt dan meer voor de hand Toch scenario s als input? Dan minder extreem, scenario s door experts laten toetsen met gebruik in beleidsdossiers als doel Vaker nieuwe scenario s opstellen of dataset scenario s tweejaarlijks actualiseren pagina 11