Jaarverslag Commissie Cultureel Erfgoed Auteur Ingrid Oonk en Simone Lammers. Datum

Transcriptie

1 Jaarverslag Commissie Cultureel Erfgoed 2015 Auteur Ingrid Oonk en Simone Lammers Datum

2 Inhoud 1. Voorwoord Taken en invulling Commissie Cultureel Erfgoed Recente en actuele lokale projecten en ontwikkelingen Regionale, provinciale en landelijke ontwikkelingen Terugblik op Subsidies voor gemeentelijke monumenten Omgevingsvergunningen voor monumenten Monumentenlijst Gemeente Aalten per 31 december Rijksmonumenten gemeente Aalten per 31 december

3 1. Voorwoord Tijdens het doornemen van het jaarverslag, viel het mij op hoeveel onderwerpen er door de commissie zijn behandeld. Het was een vruchtbaar jaar met vele activiteiten! Alles is aan verandering onderhevig, zo ook de samenstelling van onze commissie. De heer Martin van Bleek trad af en werd vervangen door de heer Roger Crols. Het voormalig lid mevrouw Truus Boland overleed plotseling. Dit is een enorm verlies voor de gemeente Aalten, daar zij zeer actief was als aanspreekpunt met betrekking tot Dinxperlo en de diverse buurtschappen! Feest en herdenking waren er ook in Aalten in verband met 70 jaar bevrijding. Van de vele activiteiten die in dit kader hebben plaatsgevonden, maakte er één een speciale indruk op mij. Dat was de komst van de Koninklijke Willem Friso Kapel. De kapel verzorgde de muzikale omlijsting bij de plaatsing van de gedenkzuil op de Oude Algemene Begraafplaats aan de Varsseveldsestraatweg. Over begraafplaatsen gesproken: in het kader van het funerair erfgoed werd de gemeente genomineerd en ontving een gouden treurwilg van de stichting Terebinth, omdat zij goed omgaat met het behoud van dit erfgoed. Blij zijn we met de plannen voor de herbestemming van de voormalige knopenfabriek in Bredevoort. Als het lukt om de restauratieplannen uit te voeren, kan een prachtig aandenken aan de hoornindustrie uit vervlogen tijden in onze gemeente behouden blijven. Bredevoort timmert enorm aan de weg en is genomineerd voor de Gelderse Prijs Ruimtelijke Kwaliteit Ik heb de champagne alvast koel gelegd. Zowel op lokaal, regionaal, als op landelijk gebied lopen er allerhande zaken: zo vond er in de Koppelkerk de Erfgoedbeurs plaats. De Erfgoedprijs van 2015 ging naar stichting de Gaostok. Zij zet zich in om de jeugd met het erfgoed te laten kennis maken. Dit is zeer belangrijk want onbekend maakt onbemind! De commissie blijft zich inzetten om mensen te enthousiasmeren, adviseren en te steunen met het behouden van ons culturele erfgoed, opdat de generaties die na ons komen ook kunnen genieten van al het moois dat onze gemeente rijk is! Ik dank alle leden voor hun inzet en in het bijzonder Ingrid en Simone voor dit overzichtelijke jaarverslag. Door dhr. Doodeheefver, voorzitter van de Commissie Cultureel Erfgoed van de gemeente Aalten. 3

4 2. Taken en invulling Commissie Cultureel Erfgoed De Commissie Cultureel Erfgoed adviseert het college van B & W gevraagd en ongevraagd over het cultureel erfgoed in de gemeente Aalten. De taken van de commissie bestaan onder andere uit advisering over aanwijzing, herbestemming, sloop en het afvoeren van panden van de gemeentelijke monumentenlijst. Ook adviseert zij over ingrijpende wijzigingen bij Rijksmonumenten, over de beschermde stads- en dorpsgezichten en over karakteristieke panden. Zij brengt advies uit over beleidsnota s op het gebied van het cultureel erfgoed, bestemmingsplannen en denkt mee over cultuurhistorische projecten. Ook op het gebied van het archeologiebeleid en de straatnaamgeving heeft zij een adviserende rol. De Commissie Cultureel Erfgoed zet zich op deze wijze in voor het versterken van de cultuurhistorische kwaliteiten in de gemeente Aalten in een zo breed mogelijke zin. Samenstelling Commissie Cultureel Erfgoed 2015 De Commissie Cultureel Erfgoed bestond in het jaar 2015 uit de volgende personen: de heer W. Doodeheefver, voorzitter; de heer R. Vrieselaar, namens de Oudheidkundige Werkgemeenschap Aalten Dinxperlo Wisch; mevrouw J.J.M. Erinkveld-Ras, namens Bewaar t Olde; de heer H. de Graaf, namens Bredevoorts Belang; de heer M. Witte, namens de Bond Heemschut; de heer M. van Bleek, namens het Gelders Genootschap tot en met d.d. 7 september De heer M. van Bleek wordt met ingang van de volgende vergadering d.d. 23 november 2015 vervangen door de heer R. Crols van het Gelders Genootschap. mevrouw G. Brethouwer, burgerlid; Ambtelijke ondersteuning van de commissie werd verzorgd door: Mevrouw I. Oonk, beleidsadviseur cultureel erfgoed gemeente Aalten Mevrouw S. Lammers, ambtelijke secretaris Commissie Cultureel Erfgoed gemeente Aalten De Commissie Cultureel Erfgoed heeft in keer vergaderd. Deze vergaderingen zijn openbaar. 4

5 3. Recente en actuele lokale projecten en ontwikkelingen 70 jaar bevrijding In 2015 was het 70 jaar geleden dat Nederland is bevrijd. In de gemeente Aalten zijn vele activiteiten georganiseerd ter herdenking aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en ter ere van de bevrijding. De activiteiten zijn samengebracht in een folder en op de website Initiatieven Er hebben meer dan 30 initiatieven plaatsgevonden, waarbij stil werd gestaan bij oorlogsslachtoffers en de bevrijding. Het aanbod aan gedenkmomenten was zeer divers. Zo zijn op verschillende momenten slachtoffers herdacht, verhalen van onderduikers en verzetshelden verteld, diverse theatervoorstellingen en concerten uitgevoerd en exposities ingericht. In februari zijn er Stolpersteine gelegd voor de Joodse slachtoffers van WOII. De militaire voertuigen van Keep them Rolling hebben eind maart hun bivak opgeslagen in IJzerlo in het kader van The Final Push. Op de begraafplaats aan de Varsseveldsestraatweg is op 13 mei een gedenkzuil onthuld voor de Aaltense soldaten, die in mei 1940 op en rond de Grebbeberg zijn gesneuveld. Burgerslachtoffers op de Aaltense en Bredevoortse begraafplaatsen zijn onder de aandacht gebracht door middel van bordjes bij de graven en infopanelen. Verder zijn er boekenpakketten en lesprogramma s voor de basisscholen samengesteld. Op de pedalen Er is een Onderduikroute uitgebracht met oude en nieuwe verhalen over de oorlog. Liefhebbers van fietsen konden ook de nieuwe Bevrijdingsroute fietsen. Dit is een digitale route die deel uitmaakt van de bundel met Achterhoekse routes rond het thema Bevrijding. In de maanden april en mei kwamen fietsers op zes locaties in de gemeente Liberation bloembollen in de kleuren van de Nederlandse vlag (rood, wit en blauw) tegen. Gemaakt in Gelderland Van juni tot en met september 2015 vond het erfgoedfestival Gemaakt in Gelderland plaats. Dit festival belichtte het heden en verleden van de Gelderse maakindustrie in alle facetten. De gemeente Aalten heeft in samenwerking met vele partijen met een uitgebreid programma aangehaakt op het festival. De gemeente Aalten kent een rijke geschiedenis op het gebied van industrie en ambacht. Naast de in Nederland unieke hoornindustrie kende de gemeente een bloeiende textielindustrie. Deze industrieën en vele andere mooie ambachten zijn onder de aandacht gebracht door middel van boeiende en leerzame activiteiten, rondwandelingen, lezingen en exposities voor jong en oud! 5

6 Textielgeschiedenis Aalten Op vrijdag 3 juli vond de opening plaats van het Ketelhuis in de herbestemde voormalige textielfabriek aan de Hofstraat in Aalten. De opening maakte deel uit van een uitgebreid programma rond de textielgeschiedenis van Aalten. De textielindustrie speelde een belangrijke rol in de Aaltense gemeenschap. De komst van de fabrikanten Driessen en hiermee de bloeiende textielindustrie, zorgde voor veel werkgelegenheid. Textielkamer Aaltense Industriemuseum De bijeenkomst op 3 juli ging van start met de ingebruikname van de Textielkamer bij het Aaltens Industriemuseum. De expositie in het Aaltens Industriemuseum neemt u mee naar de periode toen er honderden mensen in de Aaltense textielindustrie werkten. Rob Driessen, kunsthistoricus en nazaat van Herman Driessen (HDZ) verzorgde een lezing rond het thema. Directeur Gerda Brethouwer presenteerde de AbelLife textielroute. Aansluitend vond de lancering plaats van de Tour to do textielroute. De aanwezigen volgden een deel van de theatrale mijmerroute Korte rokjes, dubbele stiksels. Deze eindigde bij de voormalige textielfabriek Hofstraat met een cultureel programma. Opening textielfabriek Hofstraat Wethouder Ted Kok bracht het rijksmonumentenschildje aan op het Ketelhuis, dat daarmee officieel geopend werd. De middag werd afgesloten met een hapje en drankje. Verder was er gelegenheid om de foto s over de textielindustrie in de Huisartsenpraktijk De Weef te bekijken. Open Monumentendag 2015 Open Monumentendag 2015 Kunst & Ambacht Op 12 en 13 september stond de gemeente Aalten in het teken van Open Monumentendag. Monumentale panden openden hun deuren en er werden tal van activiteiten georganiseerd die een link hadden met het thema van Open Monumentendag Kunst & Ambacht. Het monument is dé plaats waar kunst en ambacht samenkomen. Daarom was er volop aandacht voor de architectuur, maar ook voor de toegepaste kunsten die daarin te zien zijn en de ambachtelijke wijze waarop de monumenten en hun interieurs gerealiseerd zijn. Kunstenaars en vaklieden toonden hun kunnen, monumenten kregen speciale aandacht en vertelden hun verhalen aan bezoekers. Activiteiten Een tiental monumentale panden in Aalten, Bredevoort, Dinxperlo en de omringende buurtschappen was geopend voor bezoekers. Daarnaast werden er allerlei activiteiten en exposities georganiseerd die gerelateerd waren aan kunst en ambacht. Aalten In Aalten vonden er rondleidingen plaats langs de voor in Nederland unieke hoornindustrie en de voor Aalten zo belangrijke textielindustrie. Ook kon het voormalige pijpenfabriekje aan de Hoekstraat, met daarin een expositie, tijdens de rondleiding bezocht worden. 6

7 Bredevoort Ook in Bredevoort werd er aandacht besteed aan de hoornindustrie. Hier bevond zich de knopenexpositie in de ramen van de voormalige knopenfabriek Dutch Button Works. Deze was met en zonder gids te bekijken. Op 13 september kon men ook een lezing bijwonen over de knopenindustrie. Op 12 september vond er in Bredevoort de Oude ambachtenmarkt plaats met ambachtelijk bereide etenswaren en demonstraties van oud vakmanschap zoals kantklossen, pottenbakken en spinnen. Een gids leidde geïnteresseerden rond door het vestingstadje met anekdotes over de vroegere industrieën die er hebben bestaan. Voor kunstliefhebbers was er een kunstexpositie van de Bredevoortse kunstenaar Gerard Wensink. Het stadskoor zorgde voor de muzikale begeleiding. Dinxperlo In de Dorpskerk in Dinxperlo vond op 13 september om de overhandiging van het eerste beiaardboek plaats. De mogelijkheid bestond om de kerktoren te beklimmen en de beiaard aan het werk te zien. Ook werd er een film over het beroep beiaardier vertoond. Op het Prins Clausplein waren uiteenlopende oldtimers te zien. Kunstroute Op 12 september presenteerde wethouder Kok een fietsrouteboekje langs buitenkunst in de gemeente Aalten. Het boekje is voor 1,95 te koop bij de VVV s in Bredevoort, Aalten en Dinxperlo. De twee fietsroutes van circa 20 en 37 km leiden de recreant langs bijzondere kunstobjecten in de openbare ruimte van de gemeente. Folder Open Monumentendag Ook in 2015 heeft het Comité Open Monumentendag in samenwerking met de gemeente Aalten een gratis folder uitgegeven met informatie over opengestelde monumenten en activiteiten in de gemeente Aalten. Erfgoedprijs 2015 De Erfgoedprijs gemeente Aalten 2015 is gewonnen door Stichting De Gaostok. De Gaostok is een samenwerkingsverband tussen de basisscholen in de gemeente Aalten, de Oudheidkundige Werkgemeenschap ADW en de Aaltense Musea. De Stichting richt zich op erfgoededucatie en biedt haar informatie aan in de vorm van leskoffers. Zij ontving uit handen van wethouder Kok een cheque van 250,-- en mag een korte film laten maken, die aansluit bij het educatieprogramma van De Gaostok. Naast de Gaostok waren er twee andere genomineerden voor de prijs. Het Christelijk College Schaersvoorde, locatie Stationsplein, was genomineerd voor het herstel van het glas-in-lood raam, dat uit de gesloopte technische school afkomstig is. Mevrouw Truus Boland was genomineerd voor haar inzet voor het erfgoed en de cultuur in de gemeente Aalten. Zij vormde een belangrijke verbindende factor tussen Dinxperlo en Aalten en over de grens. Ze ontving voor haar inzet een staande ovatie van het publiek. Helaas is zij ons op 30 oktober 2015 onverwacht ontvallen. 7

8 250 jaar Rijksgrens Grensstenen Keupenstraat Dinxperlo in ere hersteld Eind september 2015 is een tiental grensstenen aan de Keupenstraat in Dinxperlo omhoog gehaald en rechtgezet. De grensstenen zijn vervolgens rondom voorzien van bestrating. Het project was een samenwerking tussen de verantwoordelijk instanties in Nederland en Duitsland. De historische grensstenen aan de Keupenstraat in Dinxperlo stonden scheef en waren grotendeels weggezakt in de grond. Ze waren hierdoor meestal niet of nauwelijks zichtbaar, wat gevaarlijke situaties voor het verkeer opleverde. Grensgeschiedenis De grensstenen hebben een belangrijke erfgoedwaarde. Ze zijn het gevolg van de Conventie van Burlo waar besloten werd de landsgrenzen tussen de huidige provincie Gelderland en het toenmalige bisdom Münster met grensstenen af te bakenen. In 2016 zijn de oudste stenen 250 jaar oud. Mede daarom wilden de gemeente Aalten en de Stadt Bocholt de stenen in ere herstellen. In Dinxperlo/ Süderwick zijn al veel projecten uitgevoerd om de grensgeschiedenis beter zichtbaar en beleefbaar te maken. Het letterlijk weer zichtbaar maken van de grensstenen vormt daar een mooie aanvulling op. Huidige generaties, die de grens niet als zodanig kennen, kunnen zich door het zien van de stenen mogelijk beter voorstellen hoe het leven met een fysieke grens vroeger was. 250 Jaar grens De bestrating rond de grensstenen bestaat nu, net als bij de Weltkugel aan de Anholtseweg en de grensslagboom ter hoogte van de Brüggenhütte, uit zowel Nederlandse waaltjes als Duitse keitjes. Een nieuw informatiepaneel nabij het Hahnenpättken geeft tekst en uitleg over de grensgeschiedenis en de verschillende verschijningsvormen van grensstenen. Dit paneel is ontwikkeld in het kader van het project 250 jaar grens. 8

9 Voordracht voor Gouden Terebinth Gemeente Aalten genomineerd voor de Gouden Terebinth De gemeente Aalten is één van de drie genomineerden voor de Gouden Terebinth, de funeraire prijs die Vereniging De Terebinth dit jaar voor het eerst heeft ingesteld. Naast de gemeenten Aalten zijn de Stichting tot Instandhouding van Historische Begraafplaatsen in Tiel e.o. en de Stichting Oude Groninger Kerken genomineerd. De gemeente Aalten is voorgedragen door de Erfgoedvereniging Heemschut. Aandacht voor begraafplaatsen De gemeente Aalten heeft veel aandacht voor de cultuurhistorische begraafplaatsen in Aalten, Bredevoort en Dinxperlo. Zij wil de begraafplaatsen deel laten zijn van het hedendaagse leven. Zij doet dit samen met organisaties en particulieren die zich betrokken tonen bij het funeraire erfgoed. Activiteiten In de gemeente Aalten zijn in de afgelopen periode de volgende activiteiten uitgevoerd: het inventariseren, beschrijven en beschermen van de cultuurhistorische begraafplaatsen; het samenwerken met vrijwilligers voor de instandhouding van niet gemeentelijke begraafplaatsen en graflocaties; het herstellen/herinrichten van delen van begraafplaatsen; het herdenken van personen op de begraafplaatsen die al dan niet in de gemeente begraven liggen; het onder de aandacht brengen van de begraafplaatsen; het leggen van verbindingen tussen het funerair erfgoed en andere beleidsterreinen. Criteria De genomineerden voor deze prijs hebben zich volgens de jury in uitzonderlijk ingezet voor het behoud van ons funerair erfgoed. Uit de vijftien aanmeldingen zijn er drie voor de prijs genomineerd, aan de hand van zes criteria (waaronder nadrukkelijk de aandacht voor restauratie/onderhoud en het veiligstellen van het erfgoed voor de toekomst). Doel Vereniging De Terebinth wil met het uitreiken van de Gouden Terebinth personen en instellingen stimuleren zich in te spannen voor het behoud van de traditionele begraafplaats en ons funerair erfgoed in bredere zin. Graven en andere gedenkmonumenten vertellen immers over ons verleden en over onze identiteit. Ze horen net zo bij onze geschiedenis als molens, kerken en kastelen. Aandacht voor oude grafmonumenten brengt die geschiedenis weer tot leven. Gouden treurwilg De Gouden Terebinth is toegekend aan de Stichting Oude Groninger Kerken. Als aandenken aan de nominatie heeft de gemeente Aalten een gouden treurwilg ontvangen. Deze is door wethouder Kok en mevrouw Rietje de Boer op de Algemene Begraafplaats aan de Varsseveldsestraatweg geplant. 9

10 Voordracht voor Gelderse Prijs Ruimtelijke Kwaliteit Bredevoort genomineerd voor Gelderse Prijs Ruimtelijke Kwaliteit 2016 De gemeente Aalten heeft Bredevoort voorgedragen voor de Gelderse Prijs Ruimtelijke Kwaliteit Er zijn in 2015 in totaal 56 gebieden ingediend in Gelderland voor de prijs. Daarvan zijn er 13 genomineerd, waaronder Bredevoort. Voor de voordracht van Bredevoort is een fotoboek gemaakt en een inhoudelijke toelichting. Nadat bleek dat Bredevoort was genomineerd, is er tevens een korte film over Bredevoort gemaakt ten behoeve van de promotiecampagne voor de prijs. Naast de juryprijs van euro is er een publieksprijs te winnen, van eveneens ,--. Deze publieksprijs wordt via internet georganiseerd. De provincie maakt een boek over de genomineerde gebieden. Het boek wordt tijdens de prijsuitreiking gepresenteerd. Deze vindt plaats op 21 april 2016 door de oud-commissaris van de koningin. Erfgoedbeleid en Erfgoedbeurs Het Erfgoedbeleid van de gemeente Aalten is vastgesteld in Aan de nota is een uitvoeringsagenda gekoppeld. Deze is zo goed als uitgevoerd. Vandaar dat het tijd is om nieuw Erfgoedbeleid vast te stellen, waarin actuele aandachtspunten worden opgenomen. Omdat ook onze buurgemeenten Oost Gelre en Winterswijk aan een nieuwe erfgoednota toe zijn, is besloten om hierin waar mogelijk samen op te trekken. Om in gesprek te komen over het nieuwe beleid met monumenteneigenaren, organisaties en bedrijven die zich bezighouden met het erfgoed in onze gemeenten, is er op 2 november 2015 een Erfgoedbeurs georganiseerd. De beurs vond plaats in de Koppelkerk in Bredevoort. Er werden lezingen en workshops gegeven over de thema s kwaliteit en vakmanschap, duurzaamheid, erfinrichting en herbestemming. Ook aan subsidiemogelijkheden is aandacht besteed. Diverse bedrijven en organisaties op het gebied van erfgoed presenteerden zich en gaven persoonlijk uitleg over hun werkzaamheden. 10

11 Onder leiding van de dagvoorzitter mevrouw Tanja Abbas gaven de wethouders cultureel erfgoed, de heer Ted Kok van de gemeente Aalten, de heer Vincent van Uhm van Oost Gelre, en de heer Rik Gommers van Winterswijk een toelichting op het beleid. Zij presenteerden de gezamenlijke flyer over Herbestemming van karakteristieke panden. Gedeputeerde mevrouw J. Meijers sloot de middag af met een presentatie over het erfgoedbeleid van de provincie Gelderland. Bijzondere gebouwen In de afgelopen periode is er gewerkt aan een aantal bijzondere gebouwen in de gemeente Aalten. In Aalten wordt het laatste noordoostelijke deel van het fabriekscomplex aan de Hofstraat ontwikkeld. De overige panden binnen het plan WEEF zijn inmiddels gerestaureerd. Hiermee wordt een tastbare herinnering aan de textielgeschiedenis van Aalten voor de toekomst behouden. In Dinxperlo is een aantal gebouwen, waaronder monumentaal en karakteristiek, met een moderne verbinding samengebracht tot het Kulturhus Dinxperlo. Het Kulturhus is de samenvoeging van de bestaande gebouwen Ons Huis (Stichting Maatschappelijk Welzijn Dinxperlo) en het Sociaal Kultureel Centrum (In gebruik door Figulus Welzijn). Met behulp van een grote transparante foyer zijn in de eerste fase beide panden aan elkaar geschakeld en bereikbaar vanaf zowel de Terborgseweg als de Maurits Prinsstraat. In de tweede fase van het project wordt het interieur van een aantal bestaande ruimtes opgeknapt. In Bredevoort is de voormalige gereformeerde kerk, de Koppelkerk, herbestemd tot een culturele vrijplaats. In de Koppelkerk staan de kunsten centraal. Met wisselende exposities is de Koppelkerk niet alleen een platform voor beeldende kunst, er worden ook intieme concerten georganiseerd. Hiervoor is de kerkzaal multifunctioneel ingericht: vrijwel alle wanden staan op wielen, zodat de expositieruimte binnen een mum van tijd kan worden omgebouwd tot concertzaal. Verder is er een boekencafé en vinden er verdiepende bijeenkomsten plaats. Archeologie In verband met ruimtelijke ontwikkelingen hebben er in 2015 archeologische onderzoeken plaatsgevonden. In het kader van de herinrichting van het Vestingpark St. Bernardus zijn er bij archeologisch onderzoek verschillende vondsten gedaan. De vondsten bij de inham van de gracht dateren allen van na na Chr., de inham zal dus na gegraven zijn. Dit komt overeen met de historische informatie die over de inham bekend is. De vondsten van de locatie nabij de Prinsenstraat wijzen erop dat deze locatie vanaf na Chr. al in gebruik is. Voor de herontwikkeling van de Industriestraat 3-5 door Beele is een Programma van Eisen opgesteld. In 2016 wordt op dit terrein een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd. 11

12 4. Regionale, provinciale en landelijke ontwikkelingen Regionaal Batenonderzoek Uit verschillende onderzoeken blijkt dat cultuur en erfgoed bijdragen aan de economie; dit blijkt in het toerisme, in de detailhandel en het vestigingsklimaat voor bedrijven en bewoners. Maar nog interessanter dan de vraag hoe groot die bijdrage precies is, is de vraag hoe de bijdrage zo groot mogelijk gemaakt kan worden. De Achterhoekse gemeenten willen graag concrete aanbevelingen over hoe de maatschappelijke en economische betekenis van cultuur en erfgoed versterkt kunnen worden: als gemeente individueel, maar ook als samenwerkende Achterhoekse gemeenten. Ook voor eigenaren, ondernemers, maatschappelijk middenveld en andere relevante organisaties moet de aanpak aanknopingspunten bieden. In het rapport, dat in 2016 wordt afgerond, komen de volgende aspecten aan bod: - Analysekader maatschappelijke en economische betekenis van erfgoed en cultuur in de Achterhoek - Analyse van huidig rendement - SWOT Regio Achterhoek - Missie, visie en strategie - Projecten - Profielen en advies per gemeente: wat kan elk van de gemeenten doen in aansluiting op gezamenlijke acties om rendement te verhogen. Dit profiel is tevens interessant voor de gemeenten om elkaar beter te leren kennen en inhoudelijke raakvlakken te identificeren. Cultuur- en Erfgoedpact Acht gemeenten in de Achterhoek, te weten de gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Montferland, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk hebben de ambitie uitgesproken dat zij erfgoed en cultuur steviger willen inzetten als pijler van de economische kwaliteit. Erfgoed en cultuur zijn van groot belang voor de leefbaarheid en het welbevinden van de inwoners van de Achterhoek. De gemeenten hebben daarom samen verkend welke meerjarige samenwerking mogelijk is om deze ambitie te verzilveren. Dit heeft geleid tot een programma waarin de gemeenten gezamenlijk meerdere projecten willen realiseren. Deze zijn beschreven in het projectplan Cultuur- en Erfgoedpact Achterhoek Op basis van dit programma heeft de provincie Gelderland de subsidie-afspraken voor met de gemeenten vastgelegd. 12

13 Thema s Het Cultuur en Erfgoedpact richt zich op regioversterkende, kwalitatieve en bovenlokale projecten. Middels 3 thema s, te weten: 1. Cultuurtoerisme 2. Cultuurparticipatie/amateurkunst 3. Cultureel erfgoed Met daarbinnen extra aandacht voor identiteit, de Achterhoek 2020 agenda, de Euregio, het Achterhoeks bedrijfsleven en de inbedding van projecten binnen gemeenten. Onder de noemer De Achterhoek maakt het is in 2015 het gemeente-overstijgende Old Souls New Magic uitgevoerd, dat een verbinding tot stand wil brengen tussen het bedrijfsleven / maakindustrie, het onderwijs / de jeugd en de samenleving. Bovenbouwleerlingen van Basisschool de Bosmark in Dinxperlo zijn op bezoek gegaan bij Metaalgaasweverij Dinxperlo. De etsen die door de leerlingen bij het bezoek aan de Metaalgaasweverij gemaakt zijn, zijn in het Kulturhus Dinxperlo geëxposeerd. Structurele Cultuurparticipatie richt zich op het bijeenbrengen van de generaties. Een gedegen middel om in contact te komen met de ouderen in een gemeenschap is ze aan te spreken via de jeugd. Zo is bijvoorbeeld in de zomer van 2015 in de buurtschap Lintelo een project Boerengoed geweest. Hiervoor hebben het Kulturhus, de Stichting Boerengoed en basisschool De Klimop de handen ineengeslagen. Boerengoed, gespecialiseerd in cultuurhistorische zaken op het gebied van landbouw, liet de kinderen kennis maken met oude werktuigen, de kinderen verwerkten hun ervaringen in een beeldend werk of een voorstelling en vervolgens werden de (groot)ouders van de kinderen uitgenodigd het werk te komen bekijken. Ook bijvoorbeeld aan het project Gemaakt in de gemeente Aalten en aan de Erfgoedbeurs in Bredevoort is vanuit het Pact een creatieve bijdrage geleverd. Op kunt u meer informatie vinden over de activiteiten die binnen het pact worden uitgevoerd. Nationaal Landschap Gezamenlijke inloopbijeenkomst drie gemeenten Op 15 oktober 2015 vond er een inloopmiddag/avond plaats in Coirle. De stichting Waardevol Cultuurlandschap Winterswijk (WCL), de gemeente Aalten en de gemeente Oost Gelre zoeken voor de komende jaren nieuwe projecten die bijdragen aan het behoud, herstel en ontwikkeling van het buitengebied in onze gemeenten. Wij gaan hierbij uit van de thema s: Leefbaarheid, Landbouw, Natuur en Landschap, Recreatie en Toerisme, Cultuurhistorie en Duurzaamheid. Tijdens de gezamenlijke inloopbijeenkomst konden mensen en organisaties hun ideeën aandragen en van deze mogelijkheid is goed gebruik gemaakt. De ingediende plannen en ideeën zijn ter kennisname aangeboden aan de gedeputeerde Van Dijk, tijdens zijn bezoek aan Bredevoort. Bezoek gedeputeerde Van Dijk Op donderdag 29 oktober 2015 vond het bezoek plaats van de gedeputeerde de heer Jan Jacob van Dijk aan het Nationaal Landschap Winterswijk. In het t Grachthuys in Bredevoort werden de projecten toegelicht die in het kader van de promotie en marketing van het Nationaal Landschap in de afgelopen jaren zijn uitgevoerd in de gemeenten Winterswijk, Oost Gelre en Aalten. 13

14 Parkzone Noord Tijdens een wandeling door het gebied werd de Parkzone Noord bekeken. In de Parkzone zijn de schootsvelden uit het vestingverleden van Bredevoort hersteld, waardoor er weer een weids uitzicht is gerealiseerd richting t Klooster. De Parkzone vormt op deze wijze een overgangsgebied tussen Bredevoort, het Vestingpark en het buitengebied. De zone zal extensief beheerd gaan worden, wat positief is voor de natuurwaarden. Verder zijn er nu meer mogelijkheden voor recreatie en de beleving van het gebied. In de Parkzone Noord werd door de gedeputeerde een ooievaarsnestpaal onthuld. Vestingpark Aansluitend werd het Vestingpark bezocht. Hierin is door Bredevoorts Belang een zwevend pad aangelegd, dat de contouren van de voormalige vesting volgt. Ook werd er aandacht besteed aan de Bomenroute Bredevoort en de hoogstamfruitboomgaard. Daar plantten de gedeputeerde en de wethouder de laatste boom in de gaard. Provinciaal beleid Cultuur en Erfgoed Startnotitie De provincie Gelderland is in 2015 een proces gestart om te komen tot nieuw cultuur- en erfgoedbeleid. In de startnotitie van de provincie Gelderland worden de programmatische, financiële en wettelijke uitgangspunten voor het beleidsprogramma cultuur en erfgoed beschreven. De notitie is richtinggevend voor het nieuwe beleidsprogramma en vormt het startpunt voor het co-creatie proces. In de notitie zijn de onderstaande missie en visie van de provincie vastgelegd. Missie: Cultuur en erfgoed geven identiteit aan een samenleving en betekenis aan het leven. Ze verbinden ons met de maatschappij waarin we leven. Van cultuur en erfgoed kan je genieten, ieder op zijn of haar eigen manier. De één geniet van een bijzondere ervaring, de ander van vakmanschap of talentontwikkeling. Cultuur en erfgoed bieden een nieuw perspectief op de werkelijkheid en geven ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en beleving. Ze geven betekenis aan ons leven nu en de richting waarin we ons willen ontwikkelen. De provincie Gelderland wil bijdragen aan het fundament waarop deze ontwikkeling mogelijk is. Met een bloeiend cultuur- en erfgoedklimaat is Gelderland een provincie waarin mensen graag willen wonen, werken en recreëren. Visie: De komende jaren legt de provincie een nadrukkelijk accent op de waarde van cultuur en erfgoed zelf. Vanuit de maatschappelijke betekenis van cultuur en erfgoed legt de provincie verbindingen met het publiek en de brede provinciale opgaven. Cultuur en erfgoed kunnen een bijdrage leveren aan onder andere persoonlijke ontwikkeling, ruimtelijke kwaliteit en economie. De provincie draagt bij aan de ontwikkeling van een bloeiend cultuur en erfgoed klimaat in Gelderland waarvan mensen genieten en waarmee mensen zich verbonden voelen. 14

15 In de notitie zijn negen programmatische uitgangspunten benoemd: Dynamisch netwerk Jeugd en talent Duurzame ruimtelijke ontwikkeling Leefbaarheid Ontwikkelen met kwaliteit Economie en innovatie Stedelijke netwerken en vitaal platteland Gebiedsopgaven Europa De voorlopige accenten voor cultuur en erfgoed liggen op: Dynamisch netwerk: het bloeiende cultureel klimaat in Gelderland wordt een krachtig, goed benut netwerk met economische spin-off; Participatie: mensen staan midden in de maatschappij door cultuur en erfgoed. Het publiekbereik van cultuur en erfgoed staat centraal; Educatie: kinderen en jongeren komen vroeg in aanraking met cultuur en erfgoed en jonge talenten komen tot ontwikkeling; Goed gebruik: (leegstaand) erfgoed waarin we investeren krijgt een toekomstbestendige functie. Erfgoedwet De Erfgoedwet, die naar verwachting per 1 juli 2016 wordt ingevoerd, bundelt uiteenlopende wet- en regelgeving voor behoud en beheer van cultureel erfgoed en bevat daarnaast een aantal nieuwe bepalingen. De nu geldende Monumentenwet 1988 wordt voor een deel geïntegreerd in de Erfgoedwet. Het resterende deel wordt verwerkt in de Omgevingswet, die volgens plan per 2018 in werking treedt. Samen zullen Erfgoedwet en Omgevingswet het fundament vormen voor de bescherming van rijksmonumenten. Een min of meer nieuw element in de Erfgoedwet is dat eigenaren van rijksmonumenten nadrukkelijker dan voorheen worden verplicht hun bezit in stand te houden. De nieuwe bepaling sluit aan bij de (beperkte) jurisprudentie op grond van de huidige Monumentenwet. Die komt erop neer dat een eigenaar die moedwillig zijn rijksmonument verwaarloost of beschadigt, tot de orde kan worden geroepen. Er komt geen algemene plicht tot regelmatig onderhoud. 15

16 5. Terugblik op 2015 In dit hoofdstuk wordt aan de hand van de vergaderingen van de Commissie Cultureel Erfgoed een samenvatting gegeven van de door de commissie behandelde onderwerpen. In 2015 hebben er 5 vergaderingen plaatsgevonden. 2 februari 2015 Onthulling glas-in-lood in het nieuwe schoolgebouw van Schaersvoorde aan het Stationsplein in Aalten. Op initiatief van Job de Gelder uit Zelhem is de herplaatsing en restauratie van het glas-in-lood venster gerealiseerd. De commissie vindt het geweldig dat dit in ere hersteld is. Vol enthousiasme is door mevrouw Van Wely verteld over het raam tijdens de onthulling. De leden vinden het een lovenswaardig initiatief. Ter aanvulling op dit onderwerp geeft mevr. Oonk aan, dat de mozaïeken van de voormalige Ds. Van Dijkschool in Dinxperlo ook gespaard zijn tijdens de sloop van het schoolgebouw en een nieuwe plek zullen krijgen. Dhr. De Graaf geeft aan dat de St. Jozefschool een glaskunstwerk in depot heeft met een afbeelding van de bewaarengel van de school. Ook dit is een aandachtspunt. Bevrijdingsroutes Mevr. Brethouwer licht het initiatief toe van de Stichting Achterhoek Toerisme. In de Achterhoek is een bundel gerealiseerd met digitale Liberationroutes. Het betreft een initiatief om routes te verbinden en digitaliseren en om verbinding te leggen met de luisterkeien. De routes zijn te downloaden op de smartphone. Aanbouw gemeentehuis Markt Dhr. Van Vliet licht het plan toe. Het gaat om verbouw en nieuwbouw. In de nieuwe aanbouw komt het bestuurscentrum van de gemeente Aalten. De ingang van het nieuw te bouwen gedeelte komt aan de zijde van het museum. De Raadszaal wordt iets groter en krijgt paneeldeuren, om zo een flexibel gebruik van de ruimte mogelijk te maken. Het nieuwe deel krijgt de uitstraling van een herenhuis, ondergeschikt aan het witte rijksmonument. Er is besloten om aan de Landstraatzijde een deel van de gevel uit de jaren 70 te behouden, vanwege het tijdsbeeld dat dit representeert. De commissie is het erover eens dat de parkeervakken voor de ingang afbreuk doet aan de grandeur waarnaar in het ontwerp wordt gestreefd. Wethouder Kok geeft aan dat ondernemers veel waarde hechten aan parkeervakken. Er is historisch onderzoek gedaan naar de panden. Dit wordt ter beschikking gesteld aan de commissie. De commissie adviseert om het bronzen beeld van Wilhelmina te zijner tijd op een voor publiek toegankelijke plek te plaatsen. Eerst wordt het beeld van Wilhelmina in bruikleen gegeven aan de Aaltense Musea voor de expositie over WO II. Hofstraat, restaureren en reconstrueren van bestaande bebouwing en het realiseren van een commerciële ruimte Er is een omgevingsvergunning verleend voor enkele patiowoningen, dat initiatief is in deze tijd echter niet haalbaar gebleken. Vandaar dat gezocht is naar een nieuwe invulling voor dit deel. De commissie zou het mooi vinden wanneer de tekst, die verwijst naar Herman Driessen, weer terugkeert op de gevel. Ramen die karakteristiek zijn worden gehandhaafd en enkele vernieuwingen worden doorgevoerd in dezelfde stijl. De bestaande opening in de achtergevel wordt dichtgemetseld en voorzien van ramen, dit om de gebruiksmogelijkheden op de verdieping te verbeteren. Er komen twee centrale ingangen aan de voorkant van het pand. Op dit moment is er al een apotheek gehuisvest in een deel van het fabriekscomplex. 16

17 Bestemmingsplan landelijk gebied, stand van zaken, Beunkdijk 13 We zijn bezig met het bestemmingsplan landelijk gebied, hierop zijn in totaal 170 reacties binnengekomen. Hiervan hebben er 37 geheel of gedeeltelijk betrekking op erfgoed. Een deel richt zich op de karakteristieke panden en ensembles, een deel op archeologie. Op dit moment wordt er gewerkt aan een nota waarin gereageerd wordt op de reacties, een inspraaknotitie. In de cultuurhistorische analyse, op basis waarvan de panden en locaties in het voorontwerp bestemmingsplan als karakteristiek zijn aangemerkt, is de lat hoog gelegd en zijn de panden streng beoordeeld. De Beunkdijk 13 is in het huidige bestemmingsplan karakteristiek, maar is in het nieuwe bestemmingsplan net buiten deze kwalificatie gevallen. De eigenaren van de Beunkdijk 13 willen de kwalificatie karakteristiek graag gehandhaafd zien. De Pasopweg is genoemd naar het huis. Het huis heet Pasop. Dit is wel een goed extra punt om de woning weer karakteristiek te maken. De leden van de Commissie Cultureel Erfgoed vinden unaniem dat het huis als karakteristiek kan worden aangemerkt, zeker wanneer de naamgeving van de Pasopweg en de geschiedenis van het huis bij de afweging worden betrokken. Er bestaat dan ook een splitsingsmogelijkheid, welke voor de eigenaren van belang is. Het pand wordt door het Monumentenadviesbureau nader beoordeeld en beschreven. Aanpassing Erfgoedverordening en aanpassing Verordening Commissie Cultureel Erfgoed In de vorige overleggen is besproken dat twee vervangende leden voor de commissie niet nodig zijn. De commissie is het hier nog steeds mee eens. In de mandatering is opgenomen dat het Gelders Genootschap de ondergeschikte zaken kan behandelen. De heer van Bleek koppelt de zaken die door de gemeente aan het Gelders Genootschap zijn voorgelegd kort terug. 70 jaar bevrijding Mevr. Oonk vertelt dat er steeds meer aanmeldingen zijn voor activiteiten in het kader van 70 jaar bevrijding. Inmiddels zijn er meer dan 30 initiatieven aangemeld. De flyer wordt op 7 februari 2015 gepresenteerd. De activiteiten in Aalten lopen van 7 februari tot en met juli Op 13 februari wordt het eerste deel van de Stolpersteine in Aalten gelegd. De commissie is verheugd dat zoveel organisaties actief zijn en dat het zo onder de bevolking leeft. Stenen bank van Aaltens Belang aan de Slinge Het plan is om deze bank op te gaan knappen. Dit is als onderdeel meegenomen in de aanbesteding van het Groene Slingeplan voor dit gebied. 13 april 2015 Bewaarengel St. Jozefschool Er wordt gevraagd hoe we aandacht houden voor de bewaarengel in de Jozefschool. Er moet actie worden ondernomen om dit kunstwerk met glasapplicatie zichtbaar te maken in het schoolgebouw. Er wordt een brief opgesteld namens de Erfgoedcommissie en de heer De Graaf zoekt contact met de school. Bronzen beeld van Wilhelmina Het beeld staat nu tot september in de Aaltense Musea. Daarna zouden bepaalde commissie leden het beeld graag in de openbare ruimte zien, bijvoorbeeld bij de nieuwe ingang van het gemeentehuis aan de Markt. Er zijn ook leden die bang zijn dat het wordt gestolen. Het is een klein beeld en moeilijk te beveiligen tegen 17

18 diefstal in verband met het formaat. Mevrouw Oonk geeft aan dat haar collega Cultuur geïnformeerd is over de wens dat het beeld een goed zichtbare plaats krijgt en dat de afweging waar het komt te staan wordt meegenomen bij de herinrichting van het aangepaste gemeentehuis aan de Markt. Boterfabriek Bredevoort. Er is een boek verschenen over melkfabrieken in Nederland. De fabriek in Bredevoort is er ook in opgenomen. De auteur vindt de fabriek in Bredevoort erg bijzonder. Hij heeft nog een aanvulling voor de omschrijving die hij graag zou willen toevoegen, hij zou hier graag een voorzet voor willen maken. Hij heeft tevens opmerkingen over de staat van de schoorsteen bij de fabriek. Dhr. Witte benadert de auteur in verband met een voorzet voor de aanvulling op de redengevende beschrijving. Hofstraat Aalten In het blad dat wordt uitgebracht door Bond Heemschut stond een artikel over de Hofstraat in Aalten. In het komende (juni) nummer komt een artikel over Bredevoorts Belang. Nieuwe Erfgoedwet Dhr. Witte stelt de folder over de nieuwe Erfgoedwet beschikbaar voor alle leden van de commissie. Herbestemming voormalige knopenfabriek Misterstraat 39 te Bredevoort Het gaat om een voormalige knopenfabriek, waarvoor plannen zijn om deze her- te bestemmen als supermarkt. Het is de bedoeling om het hoofdgebouw in ere te herstellen. Ook de sheddaken erachter worden gehandhaafd. De zijgedeeltes worden gesloopt, deze gedeeltes krijgen geen functies in het nieuwe plan. De vrijkomende ruimte wordt gebruikt om te parkeren. De commissie vindt de parkeerplaatsen voor de voorgevel ongewenst in verband met het zicht op de gevel. Het pand heeft nu geen status, omdat er in het verleden voor het pand een sloopvergunning is afgegeven. Opgemerkt wordt dat het goed is om de woningen die gebouwd gaan worden naast de fabriek aan te laten sluiten op de industriële stijl. Verder dient er voorzichtig te worden omgegaan met reclame-uitingen (bij voorkeur geen reclame op de gevel). De commissie is zeer positief over het feit dat de heer Heijnen het belangrijkste deel van het pand wil herstellen en het een nieuwe functie wil geven. De commissie ondersteunt het plan om een beschrijving voor het pand te laten maken en wil het op basis daarvan opnemen op de gemeentelijke monumentenlijst. Een en ander gebeurt in overleg met de eigenaar. Tuunterweg 2 te Aalten De eigenaren van de Tuunterweg 2 hebben verzocht om een status als gemeentelijk monument voor hun pand. Dhr. Crols vertelt over enkele bijzonderheden in het interieur. Tevens meldt hij dat de kippenhokken erg belangrijk zijn op het erf. Veel van deze hokken verdwijnen bij oude boerderijen. Op basis van de opmerkingen van commissie wordt de beschrijving verder aangevuld, bv. over het erf en de geschiedenis. 70 jaar bevrijding Er zijn al diverse punten van de geplande activiteiten aan de orde geweest, waaronder de presentatie van de Onderduikroute. Mevr. Brethouwer vertelt dat hiervoor een werkgroep is geformeerd uit Aalten en Dinxperlo. Ook vertelt ze dat er een boek is verschenen van twee onderduikers. Tevens is er een tentoonstelling in de Aaltense Musea en een theatervoorstelling in De Pol. 18

19 Mevr. Oonk brengt het initiatief van dhr. Rhebergen onder de aandacht. Op 13 mei 2015 is er een onthulling van een gedenkzuil voor de Aaltense soldaten die in mei 1940 op de Grebbeberg zijn gesneuveld. De leden van de Commissie Cultureel Erfgoed hebben hiervoor een uitnodiging ontvangen. Gemaakt in Gelderland Mevr. Oonk vertelt dat Gemaakt in Gelderland ook ondersteunt wordt met activiteiten vanuit het Cultuur- en Erfgoedpact. Bij de Metaalgaasweverij in Dinxperlo worden door leerlingen van de Bosmark etsen gemaakt, die gepresenteerd worden bij de DRU in Ulft. Tevens is er het project Korte rokjes, dubbele stiksels, dat start bij de Aaltense Musea en waarin onder meer de voormalige textielfabriek in Aalten wordt aangedaan. Daarnaast zijn er diverse lokale initiatieven, onder andere exposities in Aalten en Bredevoort, een ambachtenmarkt in Bredevoort en in Dinxperlo wordt het carillon onder de aandacht gebracht. Dhr. Witte merkt op dat er geen aandacht wordt besteed aan de landbouwindustrie. Het is een provinciaal project en de agenda voor dit jaar staat al vast. De provincie kiest tweejaarlijks voor een thema. De kans is aanwezig dat in één van de komende edities de agrarische geschiedenis deel uitmaakt van het thema. Binnen het Cultuur- en Erfgoedpact is er ook aandacht voor het platteland, met name in Open Monumentendag 12 en 13 september 2015 Het thema voor dit jaar is Kunst en Ambacht. Het Comité Open Monumentendag organiseert een programma rond dit thema en maakt samen met de VVV een folder. Ook wordt er een buitenkunstroute gepresenteerd. Dhr. De Graaf geeft aan dat het voor scholen erg lastig is om jaarlijks iets te doen met de wisselende thema s. Hij is in overleg met dhr. Nijman om te zoeken naar iets dat voor scholen wel geschikt is, omdat het wel goed is om erfgoed onder de aandacht van de schooljeugd te brengen. Mevr. Brethouwer sluit hierop aan met de mededeling dat er gewerkt wordt aan een junior Gängeskesroute, speciaal voor de schooljeugd. Onderzoek rendement en cultuur in de Achterhoek Er wordt onderzoek gedaan naar het rendement van cultuur en erfgoed in de Achterhoek en hoe deze bijdrage groter gemaakt kan worden. De gemeenten leveren de input en Bureau Buiten voert het onderzoek uit. Het onderzoek is een voortzetting van het onderzoek dat eerder in Winterswijk is uitgevoerd naar het thema. De opdracht is om nu met concrete voorstellen per gemeente te komen, om het rendement te vergroten. 19

20 Overdracht taken dhr. Van Bleek van Gelders Genootschap Dhr. Van Bleek beëindigt zijn werkzaamheden voor de Commissie Cultureel Erfgoed van Aalten. Hij wordt werkzaam binnen een ander rayon voor het Gelders Genootschap. De vervanger van dhr. Van Bleek is dhr. Crols, eveneens werkzaam bij het Gelders Genootschap. Dhr. Crols stelt zich voor aan de commissie. Op 7 september neemt de commissie afscheid van dhr. Van Bleek. Landelijke BNG Erfgoedprijs Dit jaar doet de gemeente Aalten niet mee aan de Landelijke BNG Erfgoedprijs. Wellicht volgend jaar, omdat er dan wellicht verschillende projecten zijn afgerond. Dhr. Van Bleek doet nog enkele suggesties voor de mogelijke aanpak. Hij vindt met name de manier waarop Aalten het erfgoed onder de aandacht brengt bijzonder. Ook de wijze waarop burgers worden betrokken bij erfgoedzaken vindt hij goed. Hij zou dit benadrukken in een aanmelding. Begraafplaats bij het station Aalten Dhr. De Graaf zegt dat hij gesproken heeft met een journalist die zich afvroeg wat de status is van de begraafplaats is bij het station in Aalten. Het onderhoudsniveau is schaars. Mevr. Oonk zegt dat geprobeerd is om subsidie te krijgen voor de begraafplaats, maar door een overvraag bij de provincie is dit helaas niet gelukt. Nieuw erfgoedbeleid Mevr. Oonk vertelt dat de provincie Gelderland bezig is met het opstellen van nieuw erfgoedbeleid. Daarvoor heeft zij een aantal ambtenaren benaderd om zitting te nemen in een klankbordgroep. Mevrouw Oonk vormt samen met de ambtenaar van Oost Gelre en Winterswijk een klankbordgroep voor de provincie. Deze twee gemeenten zijn ook toe aan het opstellen van nieuw erfgoedbeleid. Besloten is om hierin samen op te trekken, vanzelfsprekend met accenten per gemeente. Na de zomer gaan we van start met de voorbereidingen, waarbij taken kunnen worden verdeeld. Erfgoedverordening De Erfgoedverordening en de Verordening op de Commissie Cultureel Erfgoed staan als hamerstuk op de agenda van de eerstvolgende raad. 22 juni 2015 Archeologie in uw achtertuin De commissie vindt dit een goed initiatief, mevr. Brethouwer en dhr. De Graaf overleggen over de mogelijkheden. Er wordt ook contact opgenomen met Bewaar t Olde in Dinxperlo. De gemeente neemt de kosten van 500,-- op zich, als de Aaltense Musea de uitvoering coördineert. Uitnodiging bijeenkomst over de vestingwerken Bredevoort Dhr. De Graaf nodigt de leden van de commissie uit voor een bijeenkomst over de vestingwerken in Bredevoort op 1 juli aanstaande. Deze bijeenkomst vindt plaats in het Grachthuis en gaat over het onderzoek van dhr. Van der Pluijm. Stand van zaken rijksmonument Nijhofsweg 6A in Aalten Behandelend ambtenaar dhr. Hulshof stelt voor om het voorliggende plan te laten toetsen door het Gelders Genootschap en om hun bevindingen vervolgens weer terug te koppelen naar de commissie. De commissie is akkoord met de voorgestelde procedure, mits er nog wel gelegenheid voor opmerkingen wordt geboden. Verbouw/ nieuwbouw van het bestuurscentrum aan de Markt 7 in Aalten De sloop is gereed. De aanbesteding komt eraan. Het college heeft installateurs geselecteerd. De bestekken zijn nagenoeg klaar en na de bouwvak kan gestart worden met de bouw. De verwachte oplevering is in april De westzijde van het gebouw, de onderzijde, blijft uitgevoerd in glas. In de noordgevel komt een ingang. De commissie heeft de vorige keer geadviseerd om geen parkeerplaatsen voor de nieuwe ingang aan te leggen. Het college heeft dit advies niet overgenomen, dit heeft te maken met oude afspraken met de middenstand. De commissie vraagt aandacht voor het plaatsen van het beeld van Wilhelmina op een geschikte plek. Met uitzondering van de parkeerplaatsen geeft de commissie een positief advies. 20

21 Concept redengevende beschrijving Tuunterweg 2 in Aalten De opmerkingen die gemaakt zijn tijdens de vorige vergadering zijn verwerkt. De bewoningshistorie mist nog in de beschrijving. Dit wordt echter niet altijd standaard meegenomen, omdat daardoor de kosten voor een betreffend rapport te hoog worden. Wellicht is er in de toekomst nog een mogelijkheid om punten aan het rapport toe te voegen. De commissie adviseert positief. Mevrouw Oonk stuurt de beschrijving naar de eigenaren voor een laatste toets en legt hem daarna voor aan het college. Conceptbeschrijving voormalige knopenfabriek Misterstraat 39 in Bredevoort De vorige directeur, dhr. H. te Gussinklo heeft nog een film over de bouw van het pand. De commissieleden geven aan dit erg interessant te vinden. De commissie gaat akkoord met de redengevende beschrijving. Gelderse prijs voor ruimtelijke kwaliteit in 2016 De gemeente Aalten heeft Bredevoort voorgedragen bij de provincie Gelderland voor de bovengenoemde prijs. Het is een thematische voordracht geworden in beeld en woord. De termijn van inschrijving verloopt op 10 juli, vervolgens komt er een shortlist en zal er een juryprijs en een publieksprijs worden toegekend. Wethouder Kok vertelt dat er vanuit de Achterhoek meerdere gebieden voor deze prijs zijn voorgedragen. De commissie is zeer positief over dit initiatief! Gemaakt in Gelderland, activiteiten in de gemeente Aalten Er is op 19 juni 2015 een presentatie gegeven door mevr. De Boer over de hoornindustrie. Er is een expositie geweest in het voormalige pijpenfabriekje. De commissie gaat deze expositie bekijken tijdens het afscheid van dhr. Van Bleek. Op 3 juli was de opening van de textielroute en de mijmerroute. Wethouder Kok heeft samen met mevr. Driessen de opening verricht bij de Aaltense Musea. Vanuit het Cultuur & Erfgoedpact zijn onderweg culturele activiteiten georganiseerd. Op 4 juli was de opening van de knopenexpositie in Bredevoort, waarbij dhr. Laarman een lezing heeft gehouden. Tevens was er de mogelijkheid om tot 20 september 2015 in de ramen van de fabriek van de Dutch Button Works een expositie te bekijken. Open Monumentendag 2015 Het thema van dit jaar is Kunst & Ambacht. De opening vindt plaats bij theetuin Rensink. In Dinxperlo is op zondag het carillon te beluisteren en te bezichtigen. Tevens wordt het carillonboek gepresenteerd. Op verzoek van de commissie geeft mevr. Oonk aan dat het onderzoek Rendement Erfgoed Achterhoek een beeld zal geven van het publiek dat op dit soort activiteiten afkomt. Verder worden er vanuit het Cultuur- & Erfgoedpact juist doelgroepen (jongeren en ouderen) betrokken die normaal gesproken niet zo snel met erfgoed in aanraking komen. 7 september 2015 Stand van zaken voormalige knopenfabriek Misterstraat 39 in Bredevoort De definitieve subsidieaanvraag in het kader van Steengoed Benutten moet vóór 1 oktober 2015 worden ingediend bij de Provincie. Zodra Provinciale Staten subsidie toekent wordt het bestemmingsplan in procedure gebracht. In het najaar wordt verder gewerkt aan de uitwerking van het bouw- en restauratieplan en het inrichtingsplan voor de buitenruimte van de knopenfabriek en het park. De afronding is op zijn vroegst medio 16. De redengevende beschrijving wordt op een paar details aangepast. Dhr. F. Laarman informeerde de commissie dat op deze locatie duizenden knopen en schelpen in de grond liggen, waar knopen uitgeboord zijn. Erfgoedprijs 2015 Het college heeft het voorstel van de CCE voor de erfgoedprijs 2015 overgenomen. Het college was zeer positief over de nominaties. Genomineerd zijn: Schaersvoorde Stationsplein voor het herstel van het glas-in lood raam, De Gaostok voor het samenstellen van lespakketten over erfgoed voor alle basisscholen in de gemeente Aalten en mevrouw Boland voor haar inzet voor het erfgoed in de gemeente Aalten. Erfgoedbijeenkomst gemeente Winterswijk, Oost-Gelre, Aalten op 2 november 2015 De gemeenten Aalten, Oost-Gelre en Winterswijk stellen nieuw erfgoedbeleid op. Deze drie gemeenten betrekken hierbij ook monumenteneigenaren, organisaties en bedrijven die zich bezighouden met het erfgoed in onze gemeenten. Daarom is er op 2 november 2015 een Erfgoedbeurs georganiseerd in de Koppelkerk in Bredevoort. Tijdens deze Erfgoedbeurs zijn er lezingen en workshops gegeven over de thema s kwaliteit en 21

22 vakmanschap, duurzaamheid, erfinrichting, herbestemming en subsidiemogelijkheden. Tevens presenteren zich diverse bedrijven en organisaties op het gebied van erfgoed. Gedeputeerde mevrouw J. Meijers sluit de middag af met een presentatie over het erfgoedbeleid van de provincie Gelderland. Misterstraat 85 te Bredevoort, rijksmonument Het Gelders Genootschap heeft namens de eigenaar eind 2014 een subsidieverzoek voor de Subsidieregeling stimulering herbestemming monumenten ingediend voor De Zwaan en voor de Misterstraat 85. De aanvraag voor De Zwaan is gehonoreerd, de aanvraag voor de boerderij aan de Misterstraat niet. Met de eigenaar is afgesproken dat het deel van de schuur dat nog overeind staat wind- en waterdicht gemaakt wordt. Verder wordt er nog in het algemeen gesproken over het tegengaan van verval van monumenten. Afscheid Martin van Bleek als lid van de CCE Dhr. Van Bleek heeft voor de laatste keer de vergadering van de CCE bijgewoond. Hij zal worden vervangen door de heer Roger Crols van het Gelders Genootschap. Na afloop van de vergadering wordt er afscheid genomen van de heer Van Bleek. 23 november 2015 Misterstraat 85 Bredevoort, rijksmonument De eigenaar heeft voldaan aan de gemaakte afspraken ten aanzien van het wind- en waterdicht maken van delen van de schuur, om verdere achteruitgang tegen te gaan. Controle is uitgevoerd en de afspraken zijn nagekomen. Spekkendijk 26 De Heurne, rijksmonument De eigenaar heeft op verzoek van de gemeente de voordeur dichtgetimmerd en een aantal ramen dichtgezet, om te voorkomen dat vreemden het pand kunnen betreden. Er is een verzoek binnengekomen om één van de schuren te verplaatsen naar een andere locatie. Op 2 december vindt er een ambtelijk overleg plaats met de rijksdienst over het behoud van de boerderij met de schuren en op welke wijze de herinvulling van de rijksmonumentale boerderij bevorderd zou kunnen worden. Herbestemming Knopenfabriek Bekendijk Bredevoort Gedeputeerde Staten hebben op 3 november jl. besloten de subsidieaanvraag voor het project Bekendijk Bredevoort in het kader van het programma Steengoed Benutten met een bijdrage van ,-- te honoreren. Een onderdeel van het project is de herbestemming van de knopenfabriek. Stand van zaken gemeentehuis Aalten, uitbreiding rijks- en gemeentelijk monument De vergunning is verleend. De aannemer en installateur kunnen starten met de werkzaamheden. Momenteel loopt het project volgens planning. Overlijdensbericht Truus Boland Voorzitter Doodeheefver betreurt het overlijden van het oud-commissielid mevr. Truus Boland. Ze was een hoeksteen op het gebied van het erfgoed. De dienst was erg mooi met veel sprekers, kortom indrukwekkend. De commissie zal haar missen. 22

23 De-staat-van-over-erfgoed-en-archieven-2015 De overheid wil in 2017 volledig digitaal werken. Het document geeft een beeld van hoe het staat qua informatiebeheer en informatievoorziening met verschillende onderdelen, zoals ook archeologie, cultuurgoederen en monumenten. De laatste jaren zijn er op dit gebied grote veranderingen doorgevoerd. Het grootste gedeelte van het gemeentelijk archief is ondergebracht bij de ECAL in Doetinchem. Geopperd wordt om de volgende vergadering iemand van ECAL uit te nodigen om de commissie nader te informeren. Mw. Lammers neemt contact op met mw. Siero van het ECAL en nodigt haar uit voor de volgende bijeenkomst. Oude katholieke begraafplaats Dhr. Vrieselaar vraagt namens het ADW aandacht voor de oude katholieke begraafplaats aan de Varsseveldsestraatweg. Het ADW zou graag weer oude vormen in beeld willen brengen en wil hierin assisteren. Mw. Oonk geeft aan dat het terrein op verzoek van de buurt onlangs deels is heringericht en dat naast het bankje een informatiepaneel is geplaatst. De heer Karsten was namens de buurt nauw betrokken bij het proces. Als ADW een bijdrage kan leveren in de informatievoorziening wie er op het terrein begraven zijn, dan is deze informatie van harte welkom. Stand van zaken ontwerpbestemmingsplan Landelijk Gebied 2015 Er is een mooie flyer rondgestuurd aan iedereen in het buitengebied met alle informatie omtrent de stand van zaken over het ontwerpbestemmingsplan Landelijk Gebied Vanaf 26 november 2015 tot 6 januari 2016 heeft het ontwerp bestemmingsplan zes weken ter inzage gelegen. Er hebben een tweetal informatieavonden plaatsgevonden: op woensdag 2 december 2015 in het Kulturhus in Lintelo en op donderdag 10 december in t Grachthuys in Bredevoort. Mevr. Oonk vult aan dat er een drietal karakteristieke locaties toegevoegd zijn aan de lijst. Het gaat om Aladnaweg 26, Beunkdijk 13 en Kiefteweg 8. Eén pand is van de lijst afgevoerd vanwege de slechte staat. Verder is de omvang van één van de cultuurhistorische ensembles aangepast op basis van de inspraakreacties (Dinxperlosestraatweg) waarbij niet karakteristieke (bedrijfs)bebouwing buiten de wolk op de kaart is gelaten. Nominatie Bredevoort voor Gelderse Prijs Ruimtelijke Kwaliteit 2016 Er waren 56 gebieden ingediend in Gelderland voor de prijs. Daarvan zijn er 13 genomineerd, waaronder Bredevoort. Er is een prachtig boekwerk over Bredevoort gemaakt. Op 26 november is een medewerker van de provincie Gelderland in Bredevoort geweest. Ivo van der Hoogte, Hans de Graaf en Ingrid Oonk hebben hem rondgeleid door Bredevoort en een aantal projecten laten zien en besproken. Naast de juryprijs van euro is er ook een publieksprijs te winnen, van eveneens ,--. Deze publieksprijs zal t.z.t. via internet worden georganiseerd. Van de genomineerde gebieden maakt de provincie een boek, welke tijdens de prijsuitreiking op 21 april 2016 wordt gepresenteerd. De oud-commissaris van de koningin zal de prijs uitreiken. Weth. Kok geeft aan trots te zijn op de nominatie en vraagt een ieder te zijner tijd zijn stem uit te brengen. Voordracht van gemeente Aalten door Erfgoedvereniging Heemschut voor de Gouden Terebinth Dhr. Witte geeft aan dat de Erfgoedvereniging Heemschut de gemeente Aalten heeft voorgedragen voor de Gouden Terebinth. Er zijn 40 inzendingen geweest, uiteindelijk waren er ongeveer 20 serieuze kandidaten over. Mochten we uiteindelijk bij de drie besten horen, dan zal Heemschut een pitch doen voor de jury. Input is in dat geval welkom. Er is een korte film gemaakt door Omroep Gelderland op de joodse begraafplaats in Aalten. Onderstaand de link naar het filmpje: Terugkoppeling Erfgoedbijeenkomst gemeenten Winterswijk, Oost-Gelre, Aalten gehouden op 2 november 2015 De Erfgoedbeurs is goed bezocht en de reacties waren overwegend positief. Op de sites van de gemeente Aalten en Oost Gelre komt een link naar de presentaties. We zijn bezig met het opstellen van een plan van aanpak voor het verdere traject, hier worden de erfgoedcommissies van de gemeenten betrokken. De planning is om het nieuwe beleid in het najaar van 2016 in de raad te hebben. De leden van de commissie waren erg positief en vonden het een inspirerende bijeenkomst. Er was veel zinvolle informatie over duurzaamheid en erfgoed. De verhalen waren goed en de middag had een prima netwerkfunctie. 23

24 Bijeenkomst Nationaal Landschap d.d. 29 oktober 2015 Dhr. De Graaf geeft aan dat er op 29 oktober 2015 een bijeenkomst is geweest in het kader van Nationaal Landschap. Daar was de gedeputeerde Van Dijk bij aanwezig. Mw. Oonk licht de bijeenkomst verder toe. Projectenmiddag d.d. 15 oktober 2015 en leaderprojecten De stichting Waardevol Cultuurlandschap Winterswijk (WCL), de gemeente Aalten en de gemeente Oost Gelre zoeken voor de komende jaren nieuwe projecten die bijdragen aan het behoud, herstel en ontwikkeling van het buitengebied in onze gemeenten. Hierbij wordt uitgegaan van de thema s: Leefbaarheid, Landbouw, Natuur en Landschap, Recreatie en Toerisme, Cultuurhistorie en Duurzaamheid. Er heeft een projectenmiddag plaatsgevonden op 15 oktober 2015 bij de Twee Bruggen in Winterswijk - Corle. Deze bijeenkomst is druk bezocht. Bekeken wordt of de ingediende projectideeën aansluiten bij bestaande of nieuwe subsidiestromen. Wellicht gaat Leader mogelijkheden bieden voor projecten. De gemeente Aalten draagt ,-- bij aan Leader als co-financiering. Open Monumentendag 2016 Het thema van de Open Monumentendag 2016, de 30ste editie van het evenement, is Iconen en Symbolen. De landelijke stichting is bezig met een plan voor professionalisering van erfgoedmanifestaties. Hiervoor ontvangt zij een subsidiebijdrage van het Fonds voor Cultuurparticipatie. Het plan houdt een professionaliseringsslag in voor de landelijke Stichting Open Monumentendag. Uiteraard zijn er die dag weer vrijwilligers nodig. 250 jaar rijksgrens In het kader van het project 250 jaar grens zijn de grensstenen aan de Keupenstraat in Dinxperlo omhoog gehaald, rechtgezet en voorzien van bestrating. Het project is een samenwerking tussen de verantwoordelijke instanties in Nederland en Duitsland. Een nieuw informatiepaneel nabij het Hahnenpättken zal tekst en uitleg geven over de grensgeschiedenis en de verschillende verschijningsvormen van grensstenen. Dit paneel wordt in 2016 in het kader van het project 250 jaar grens onthuld. Er is een flyer opgesteld met allerlei activiteiten die in het kader van 250 jaar grens aan Nederlandse en Duitse zijde worden georganiseerd. Aanhakend op het thema 250 grens wordt er vanuit een aantal gemeenten bekeken of er een bovenlokaal en grensoverschrijdend project ontwikkeld kan worden, dat in één van de subsidiestromen mee kan lopen. Stenen bank, Polstraat, gemeentelijk monument In het kader van het Groene Slingeplan is de Stenen Bank onlangs gerestaureerd. Hogestraat 69-II te Aalten Het pand is inmiddels omgenummerd naar Hogestraat 69c. Er is begonnen met het uitzetten van de bouw en de fundering. Voor de gewijzigde voorgevel is een gewijzigde vergunning verleend. De aanbouw is verwijderd. Digitale nieuwsbrief en papieren magazine Gelders Genootschap Geeft aan dat het Gelders Genootschap naast de maandelijkse digitale nieuwsbrief, ook een papierenmagazine heeft uitgegeven. Het thema hiervan is duurzaamheid en kwaliteit. Vergaderdata CCE in 2016 De Commissie Cultureel Erfgoed van de gemeente Aalten vergadert in 2016 op de volgende data: 25 januari, 4 april, 27 juni, ma 19 september, 12 december

25 6. Subsidies voor gemeentelijke monumenten In 2015 zijn de volgende subsidies voor gemeentelijke monumenten en molens verstrekt: Nummer Adres monument Aanvrager Toegekend Landstraat 32, Bredevoort (molen) H.J. Woordes 1.404, Gendringseweg 27, Aalten (molen) Stichting Wenninkmolen 446, Hozenstraat 2, Bredevoort L.Pruim-van Brussel 5.000, Markt 8, Aalten B. Lammers 815, Kerkstraat 8, Bredevoort J.C.C. Oonk-Jacobs 843, Aaltenseweg 15, Dinxperlo H.C.G. Broekhuizen 1.035, Kerkstraat 14, Bredevoort E.J. Brezet-de Ruijter 404, Kerkstraat 15, Aalten J.H. Tuntler 544, Koppelstraat 13, Bredevoort H.A. B. Westerveld 687, Misterstraat 1 en 1 A, Bredevoort J.G.N. Gildhuis 2.000, Lankhofstraat 2, Aalten H.E. Wamelink 318, Akkermateweg 10, Aalten G.J. en A.C. Eelting In behandeling Koppelstraat 35, Bredevoort t Bastion Bredevoort VOF In behandeling Totaal ,34 25

26 7. Omgevingsvergunningen voor monumenten In 2015 zijn de volgende omgevingsvergunningen voor monumenten verleend: Nummer Adres omschrijving WA nabij 't Zand, Bredevoort het herinrichten van het vestingpark St. Bernardus o.a. aanleg vestingpad, kap van 2 bomen, verlenging drooghal en plaatsen van een luifel met podium WA Hofstraat 22, 24, 26 en 28 te Aalten het restaureren en reconstrueren van bestaande bebouwing WA Koppelstraat 35 te Bredevoort wijziging verbouw koppelkerk WA Markt 8 te Aalten het plaatsen van terrasschermen WA nabij 't Zand Bredevoort het kappen van 8 bomen en herplanten van 12 bomen in het vestingpark Bredevoort WA Dijkstraat 14 te Aalten het restaureren en vervangen van buitenkozijnen bij een rijksmonument en het vervangen van het hekwerk WA Markt 7 te Aalten de nieuwbouw/verbouw van een bestuurscentrum WA Prinsenstraat 11 te Aalten het plaatsen van een dakkapel WA Markt 8 te Aalten belettering Eetcafe Enjoy WA Markt 2 te Aalten het bouwen van een nieuwe serre WA Lichtenvoordsestraatweg 18 te Aalten het plaatsen van rolluiken 26

27 8. Monumentenlijst Gemeente Aalten per 31 december 2015 Straatnaam Nummer Postcode Woonplaats Aaltenseweg 2 en 4 + Kerkhofplein AE Dinxperlo Aaltenseweg AB Dinxperlo Aaltenseweg AE Dinxperlo Aaltenseweg AG Dinxperlo Akkermateweg LG Aalten Aladnaweg RR Aalten Aladnaweg 18A 7122 RR Aalten Ambthuiswal 1A 7126 BC Bredevoort Ambthuiswal BC Bredevoort Ambthuiswal 2A 7126 BC Bredevoort Ambthuiswal 4 en 4 A 7126 BC Bredevoort Ambthuiswal BC Bredevoort Apenhorsterweg BE De Heurne Barloseweg PS Aalten Barloseweg 11A 7122 PS Aalten Bokkelderweg MP Aalten Bolwerkweg LS Aalten Bolwerkweg LS Aalten Boterstraat BB Bredevoort Boterstraat BB Bredevoort Boterstraat BB Bredevoort Boterstraat BB Bredevoort Boterstraat BB Bredevoort Boterstraat BB Bredevoort Bredevoortsestraatweg BH Aalten Bredevoortsestraatweg BH Aalten Bredevoortsestraatweg BH Aalten Bredevoortsestraatweg BH Aalten Bredevoortsestraatweg BH Aalten Bredevoortsestraatweg BB Aalten Bredevoortsestraatweg BB Aalten Bredevoortsestraatweg BC Aalten 27

28 Bredevoortsestraatweg BC Aalten Bredevoortsestraatweg 70 en BK Aalten Bredevoortsestraatweg BD Aalten Bredevoortsestraatweg BE Aalten Bredevoortsestraatweg BE Aalten Bredevoortsestraatweg BE Aalten Bredevoortsestraatweg BE Aalten Burgemeester Haverkampstraat CP Dinxperlo Burgemeester Haverkampstraat CP Dinxperlo t Dal BE Aalten Dijkstraat ET Aalten Dijkstraat 11 en ES Aalten Drenthelweg KV Aalten Engelandsdijk PJ Aalten Gasthuisstraat BD Bredevoort Gasthuisstraat BD Bredevoort Gasthuisstraat BD Bredevoort Gasthuisstraat BD Bredevoort Gasthuisstraat BD Bredevoort Grensstraat BX Dinxperlo Haartsestraat 34 en 34 A 7121 CX Aalten Hofstedeweg PT Aalten Hogestraat 2F en 2G 7122 BV Aalten Hogestraat BV Aalten Hogestraat BN Aalten Hogestraat BN Aalten Hogestraat 42 en 42 A 7122 BW Aalten Hogestraat BW Aalten Hogestraat gesloopt!! 69-II 7122 BR Aalten Hogestraat CC Dinxperlo Hondorpweg KA Aalten Hozenstraat BK Bredevoort Hozenstraat 2A+ 't Zand BK Bredevoort Hozenstraat BK Bredevoort 28

29 Hozenstraat BK Bredevoort Hozenstraat BK Bredevoort Hozenstraat BK Bredevoort Hozenstraat BK Bredevoort Hozenstraat BK Bredevoort Industriestraat, hoek Anholtseweg ong, pand A en pand B 7091 DC Dinxperlo Jachtpalen 13 stuks Aalten/Bredevoort Kerkhofpad ong. (alg. begraafplaats) 7091 CG Dinxperlo Kerkstraat AM Bredevoort Kerkstraat AM Bredevoort Kerkstraat AM Bredevoort Kerkstraat AM Bredevoort Kerkstraat AM Bredevoort Kerkstraat AM Bredevoort Kerkstraat AM Bredevoort Kerkstraat DN Aalten Kerkstraat AM Bredevoort Kiefteweg LX Aalten Kiefteweg LX Aalten Koppelstraat 4 en 4A 7126 AH Bredevoort Koppelstraat AH Bredevoort Koppelstraat AE Bredevoort Koppelstraat AH Bredevoort Koppelstraat AE Bredevoort Koppelstraat AE Bredevoort Koppelstraat AE Bredevoort Koppelstraat AG Bredevoort Köstersbulte CN Aalten Kriegerdijk KE Aalten Kwikkelstraat 2 en 4 en Grensstraat BX Dinxperlo Kwikkelstraat 3 en BV Dinxperlo Kwikkelstraat BW Dinxperlo Kwikkelstraat BW Dinxperlo Lage Heurnseweg AL De Heurne Landstraat CR Aalten 29

30 Landstraat AS Bredevoort Landstraat 4 en 4 A 7126 AT Bredevoort Landstraat AT Bredevoort Landstraat AT Bredevoort Landstraat AS Bredevoort Landstraat AT Bredevoort Landstraat AT Bredevoort Landstraat CR Aalten Landstraat AT Bredevoort Landstraat AT Bredevoort Landstraat CR Aalten Landstraat 35 en 35 A 7121 CN Aalten Landstraat CP Aalten Lankhofstraat CK Aalten Lankhofstraat CK Aalten Lankhofstraat CJ Aalten Lankhofstraat CK Aalten Lankhofstraat CK Aalten Leemhorstdijk NV Aalten Lichtenvoordsestraatweg 8, 8 A en 8 B 7121 AC Aalten Lichtenvoordsestraatweg AA Aalten Lichtenvoordsestraatweg AC Aalten Lichtenvoordsestraatweg AC Aalten Lichtenvoordsestraatweg 80 en RD Aalten Lieversdijk KT Aalten Ligterinkweg RJ Aalten Markt AZ Bredevoort Markt AZ Bredevoort Markt CS Aalten Markt AZ Bredevoort Markt CS Aalten Meniststraat ZZ Dinxperlo ong. joodse Meniststraat begraafplaats 7091 ZZ Dinxperlo Misterstraat 1 en 1 A 7126 CA Bredevoort Misterstraat CA Bredevoort Misterstraat 4 en 4 A 7126 CD Bredevoort 30

31 Misterstraat CA Bredevoort Misterstraat 7a 7126 CA Bredevoort Misterstraat CA Bredevoort Misterstraat CA Bredevoort Misterstraat CE Bredevoort Molenstraat CW Dinxperlo Molenstraat CW Dinxperlo Nijhofsweg PZ Aalten Nijhofsweg PZ Aalten Nijmansdijk AZ De Heurne Officierstraat AN Bredevoort Officierstraat AN Bredevoort Officierstraat AN Bredevoort Piet Heinstraat VN Aalten Polstraat DH Aalten Polstraat ong. (stenen bank) Prinsenstraat AX Bredevoort Prinsenstraat 1a 7126 Ax Bredevoort Prinsenstraat AX Bredevoort Prinsenstraat 3a 7126 AX Bredevoort Prinsenstraat AG Aalten Prinsenstraat AX Bredevoort Prinsenstraat AX Bredevoort Prinsenstraat AX Bredevoort Prinsenstraat AE Aalten Prinsenstraat AX Bredevoort Prinsenstraat AE Aalten Prinsenstraat AE Aalten Prinsenstraat 30 en AG Aalten Prinsenstraat 40, 40 A en 40 B 7121 AH Aalten Raadhuisstraat CW Dinxperlo Ringweg NA Aalten Slicher van Bathstraat BT Aalten Sondernweg LH Aalten Stationsstraat AR Aalten Stationsstraat AR Aalten 31

32 Stationsstraat 38 en AT Aalten Stationsstraat 39 en AT Aalten Stationsstraat AS Aalten Steile Dalweg BD Aalten Steile Dalweg 2A 7122 BD Aalten Terborgseweg 3 en DP Dinxperlo Terborgseweg DS Dinxperlo Terborgseweg HN Dinxperlo Tuunterweg MA Aalten Varsseveldsestraatweg CB Aalten Varsseveldsestraatweg CB Aalten Veenhuisweg KH Aalten Vismarkt AP Bredevoort Vismarkt AP Bredevoort Vismarkt AP Bredevoort 't Walletje AR Bredevoort 't Walletje AR Bredevoort t Walletje AR Bredevoort 't Walletje AR Bredevoort 't Zand BE Bredevoort 't Zand BE Bredevoort 't Zand BG Bredevoort t Zand BG Bredevoort 't Zand BG Bredevoort 't Zand 19 en 19 A 7126 BG Bredevoort 't Zand BG Bredevoort 't Zand 23,23A, 22 B,C,D,E 7126 BG Bredevoort 32

33 9. Rijksmonumenten gemeente Aalten per 31 december 2015 Straat Huisnr Toev Postcode Plaatsnaam Beerninkweg MD Aalten Beestmanweg KX Aalten Dijkstraat ET Aalten Dinxperlosestraatweg JM IJzerlo Gelkinkweg CB De Heurne Gendringseweg ME Aalten Hofstraat DM Aalten Hofstraat DM Aalten Hondorpweg KA Aalten Hondorpweg KA Aalten Hondorpweg KA Aalten Hozenstraat BK Bredevoort Kerkstraat AM Bredevoort Kerkstraat AM Bredevoort Kloosterdijk LK Bredevoort Landstraat AT Bredevoort Landstraat CR Aalten Landstraat AV Bredevoort Lichtenvoordsestraatweg 7120 AA Barlo Markt AZ Bredevoort Markt 1B en CJ Dinxperlo Markt CS Aalten Markt AZ Bredevoort Markt CJ Dinxperlo Markt CJ Dinxperlo Markt AZ Bredevoort Markt CS Aalten Markt AZ Bredevoort Markt CS Aalten Markt CS Aalten Markt AZ Bredevoort Markt AZ Bredevoort Markt CS Aalten Markt CS Aalten Markt CS Aalten Meniststraat 14a 7091 CC Dinxperlo Misterstraat CC Bredevoort Misterstraat CC Bredevoort Misterstraat CC Bredevoort 33

34 Misterstraat CC Bredevoort Nijhofsweg 6 a 7122 PZ Aalten Nijhofsweg 6 a 7122 PZ Aalten Nijhofsweg 6 a 7122 PZ Aalten Nijmansdijk AZ Dinxperlo Oosterkerkstraat AJ Aalten Oosterkerkstraat AJ Aalten Ovinkveld CA Dinxperlo Polstraat DH Aalten Prinsenstraat AE Aalten Raadhuisstraat CK Dinxperlo Romienendiek PA Aalten Romienendiek PA Aalten Spekkendijk CE De Heurne Spekkendijk CE De Heurne Spekkendijk CE De Heurne Stationsstraat AS Aalten Teubenweg BW Dinxperlo Teunismolenweg BM De Heurne Veenhuisweg (grenssteen a.d.) 7120 AA Aalten Walfortlaan LJ Aalten Walfortlaan LJ Aalten t Zand 7126 ZA Bredevoort t Zand 7126 ZA Bredevoort 't Zand BE Bredevoort 't Zand BG Bredevoort 34