Nota van B&W. gemeente Haarlemmermeer. Onderwerp Plan van aanpak nota erfgoedbeleid

Transcriptie

1 gemeente Haarlemmermeer Nota van B&W Onderwerp Portefeu~llehouder H. Tuning Collegevergadering 10 l?laart 2009 Inltchtingen Jorgen Karskens ( ) Registrateenummer LOO~/ ( Inleiding Erfgoed is landelijk gezien een actueel onderwerp. Zo heeft de rijksoverheid het initiatief genomen voor oprichting van een nationaal historisch museum in Arnhem, wordt de erfgoededucatie verder geprofessionaliseerd en zijn vorig jaar 100 jonge monumenten toegevoegd aan de rijksmonumentenlijst. Hiernaast werkt minister Plasterk momenteel aan een voorstel om het stelsel van de monumentenzorg te vernieuwen. Dit om antwoorden te vinden op actuele vragen over de beheersbaarheid van het monumentenbestand, de zorg voor kwaliteit en financiering, en de betekenis van monumentenzorg binnen ruimtelijke ordening. Gebouwde en archeologische monumenten staan niet op zichzelf. Ze maken deel uit van een steeds veranderende omgeving en vormen het cultureel erfgoed van een samenleving De tand des tijds laat (archeologische) monumenten niet ongemoeid. Het is dan ook van belang om dagelijks zorg te dragen voor het behoud, het beheer en de ontwikkeling van monumentwaardige objecten en omgevingen. Door monumentwaardige panden en gebieden aan te wijzen als een monument kunnen wij er voor zorgen dat deze de nodige bescherming krijgen en dat ze behouden blijven voor de toekomst. Waarom nieuw beleid Tot op heden werkt de gemeente met een monumenten- en subsidieverordening om het beleid voor gebouwde monumenten vorm te geven. Een beleidsnota voor zowel gebouwde, als archeologische monumenten is niet aanwezig. Ook een verordening die bescherming van archeologische waarden regelt, ontbreekt. Een erfgoednota is vanwege wettelijke verplichtingen van belang. Zo schrijft de onlangs van kracht geworden Wet op de Archeologische Monumentenzorg voor dat gemeenten passend beleid dienen te formuleren om het bodemarchief waar nodig te kunnen beschermen. Hiernaast heeft de onlangs ingevoerde Wet op de Beperking van de Adviesplicht tot gevolg dat de gemeente verordening en beleid op het gebied van gebouwde monumenten dient aan te passen aan de nieuwe regelgeving. Verder sluit de totstandkoming van een erfgoednota goed aan op de door ons in het collegeprogramma uitgesproken ambitie om cultuurhistorisch erfgoed in de gemeente te beschermen en behouden.

2 Onderwerp Volgvei 2 Erfgoed Voorheen werd de zorg voor archeologische en gebouwde monumenten veelal apart geregeld. Tegenwoordig is de landelijke trend om beide onderwerpen samen te nemen, met de term "Erfgoed" te beschrijven en in één beleidsnota vast te leggen. Hiervoor bestaan verschillende redenen: zo vallen beide onderwerpen binnen hetzelfde wettelijke kader van de monumentenwet, is er bijvoorbeeld bij funderingen van kerken en woonhuizen een overlap in het bouwhistorisch aspect, vormen archeologie en historische bouwkunst samen met historische landschappen de cultuurhistorie, en geven beide onderdelen meerwaarde en identiteit aan een gebied. Met het realiseren van een nota erfgoedbeleid willen ook wij de zorg voor archeologische en gebouwde monumenten op een heldere manier samenbrengen om daarmee de integratie tussen beide onderwerpen te bevorderen. Probieemstelling Ook voor Haarlemmermeer is het maken van beleidskeuzes over erfgoed van wezenlijk belang. Een nota erfgoedbeleid biedt een uitgesproken kans nog meer helderheid en continuïteit aan te brengen in de toekomstige zorg voor cultuurhistorisch erfgoed dat de gemeente rijk is. In de nota erfgoedbeleid zullen wij antwoord geven op de volgende vragen: - Wat betekenen monumenten- en archeologische zorg voor Haarlemmermeer? - Op grond van welke uitgangspunten achten wij het van belang om het cultuurhistorische erfgoed van de gemeente Haarlemmermeer te behouden, te restaureren en bekend te maken? - Welke criteria hanteren wij voor de aanwijzing van gebouwde en archeologische monumenten? - Hoe borgen wij de uitgangspunten van beleid voor monumenten- en archeologische zorg binnen uiteenlopende disciplines? Doelstelling Met het ontwikkelen van erfgoedbeleid willen wij bereiken dat duidelijk is welk belang de gemeente Haarlemmermeer hecht aan behoud van het cultuurhistorisch erfgoed en op welke wijze zij wil vormgeven aan het realiseren hiervan. De nota erfgoedbeleid zal onder andere de uitgangspunten van het gemeentelijke subsidiebeleid weergeven. Deze uitgangspunten zullen het kader vormen bij de afweging om monumenten en archeologische vondsten te behouden, zonodig te verwerven, en te restaureren. Hiernaast zullen wij de uitgangspunten van het beleid voor monumenten- en archeologische zorg borgen door naast de erfgoednota een document te realiseren dat de concrete (interne en externe) werkwijzen en juridische protocollen vastlegt voor uitvoering van het erfgoedbeleid. Oplossingen Dit plan van aanpak is de eerste stap om te komen tot een beleidsnota erfgoedbeleid. Wij zullen in het eerste kwartaal van 2010 de raad voorstellen over de voltooide erfgoednota te besluiten. Participatie Zoals met het raadsvoorstel Actualisatie Participatiebeleid en Inspraakverordening 2008 vastgesteld, zetten wij ons in voor interactieve beleidsvorming. De nota erfgoedbeleid zal dan ook op interactieve wijze tot stand komen, in samenwerking met deskundigen en belanghebbende partijen op dit beleidsterrein. Zo zullen we een beleidsworkshop

3 Onderwerp Volgvei 3 organiseren om met onder meer afgevaardigden van de Stichting Meerhistorie, de gemeentelijke monumentencommissie, Historisch museum Haarlemmermeer, museum De Cruquius en eigenaren van monumenten in discussie te gaan over het erfgoedbeleid. Raadsleden zullen ook worden uitgenodigd. Onder interactieve beleidsvorming verstaan we een uitwisseling van ideeën. Niet ieder idee zal worden opgenomen in de beleidsnota. Zaken zullen ook afgewogen worden op politieke haalbaarheid en beschikbare financiële middelen. Afweging In 2004 werden respectievelijk vastgesteld de Monumentenverordening Gemeente Haarlemmermeer, het Monumentencommissiereglement en de Subsidieverordening Restauratie Gemeentelijke Monumenten. Deze documenten vormen het juridisch kader en werkprotocol voor het aanwijzen van gebouwde monumenten, het subsidiëren van restauraties en het functioneren van de monumentencommissie. Met de nota erfgoedbeleid wordt ook een beleidskader ontwikkeld, dat het inhoudelijk toetsingskader vormt voor niet alleen gebouwde, maar ook archeologische monumenten. Middelen Het uitgangspunt is dat geen extra beslag wordt gelegd op gemeentelijke financiële middelen voor het erfgoedbeleid. Het huidige budget biedt naar verwachting nog ruimte om in te spelen op nieuw beleid. Voor uitwerking van de beleidsnota en het document met concrete werkwijzen en juridische protocollen zal een extern bureau ingeschakeld worden. De kosten voor inhuur van externe deskundigen en de organisatie van een interactieve beleidsworkshop bedragen maximaal f: ,-. Hiervan kan binnen programma 7 - Cultuur, Sport en Recreatie (product 4102) gedekt worden. Het overige bedrag van f: kan binnen programma 9 - Ruimtelijke ontwikkelingen (product 810) gedekt worden. Binnen de bestaande formatie is voorzien in de totstandkoming van de beleidsnota. Communicatie Zoals eerder gezegd is de ontwikkeling van erfgoedbeleid relevant voor verschillende belangengroepen en betrokkenen. Vertegenwoordigers van verschillende belangengroepen, raadsleden en andere betrokkenen zullen met een gericht schrijven uitgenodigd worden om deel te nemen aan een interactieve beleidsworkshop. Na totstandkoming van het beleid zullen volgens een nader uit te werken communicatieplan alle betrokkenen worden geïnformeerd.

4 Onderwerp Volgvei 4 Besluit Op grond van het voorgaande hebben wij besloten om: 1. opdracht te geven een nota erfgoedbeleid te ontwikkelen; 2. het bijgevoegde "" vast te stellen; 3. deze nota en het "" ter informatie te zenden aan de raad. Burgemeester en wethouders van Haarlemmermeer, namens deze, J Bijiage(n)

5 Plan van aanpak nota Erfgoedbeleid Vraagstelling In de nota erfgoedbeleid zullen wij antwoord geven op de volgende vragen: Wat betekenen monumenten- en archeologische zorg voor Haarlemmermeer? Op grond van welke uitgangspunten achten wij het van belang om het cultuurhistorische erfgoed van de gemeente Haarlemmermeer te behouden, te restaureren en bekend te maken? Welke criteria hanteren wij voor de aanwijzing van gebouwde en archeologische monumenten? Hoe borgen wij de uitgangspunten van beleid voor monumenten- en archeologische zorg binnen uiteenlopende disciplines? Doelstelling Met het ontwikkelen van erfgoedbeleid willen wij bereiken dat duidelijk is welk belang de gemeente Haarlemmermeer hecht aan behoud van het cultuurhistorisch erfgoed en op welke wijze zij wil vormgeven aan het realiseren hiervan. De nota erfgoedbeleid zal de uitgangspunten van het gemeentelijke subsidiebeleid weergeven. Deze uitgangspunten zullen het kader vormen bij de afweging om monumenten en archeologische vondsten te behouden, zonodig te verwerven, en te restaureren. Hiernaast zullen wij de uitgangspunten van het beleid voor monumenten- en archeologische zorg borgen door naast de erfgoednota een document te realiseren dat de concrete (interne en externe) werkwijzen en juridische protocollen vastlegt voor uitvoering van het erfgoedbeleid. Informatieverzameling De nota zal tot stand komen met behulp van drie informatiebronnen: - Literatuur - Interactieve beleidsvorming met deskundigen en betrokkenen uit het veld - Interne vakafdelingen I. 1 Liferafuur Landelijke trends en geldende wetten voor monumentenzorg en archeologie zullen verzameld worden door literatuuronderzoek. Belangrijke documenten in deze zijn in ieder geval: Monumentenwet 1988 Monumentenverordening Gemeente Haarlemmermeer 2004 Subsidieverordening Restauratie Gemeentelijke Monumenten in Haarlemmermeer 2004 Monumentencommissie-Reglement Gemeente Haarlemmermeer 2004 Beeldvisie Oude Kern Hoofddorp Geniedijk visie Besluit beschermd dorpsgezicht Hoofddorp Inventarisaties monumenhnlaardige objecten Structuurnota Cultuur en Publieke Informatie in Haarlemmermeer

6 1.2 Interactieve beleidsvorming Het erfgoedbeleid willen wij op interactieve wijze ontwikkelen, in samenwerking met deskundigen en belanghebbende partijen op dit beleidsterrein. Zo willen we een interactieve beleidsworkshop organiseren om met onder meer afgevaardigden van de Stichting Meerhistorie, de gemeentelijke monumentencommissie, Historisch museum Haarlemmermeer, museum De Cruquius en een of twee eigenaren van monumenten in discussie te gaan over het erfgoedbeleid. Raadsleden zullen ook worden uitgenodigd. Organisatie van de workshop zal de gemeente verzorgen. Een presentatie en leiding van de workshop is in handen van Kunst en Cultuur Noord-Holland (KCNH). Onder interactieve beleidsvorming verstaan we een uitwisseling van ideeën. Niet ieder idee zal worden opgenomen in de nota. Zaken zullen ook afgewogen worden op politieke haalbaarheid en beschikbare financiële middelen. 1.3 Interne vakafdelingen Voor het tot stand komen van de nota zal ook input van verschillende vakafdelingen bij de gemeente zelf nodig zijn. Deze informatie willen we verzamelen voorafgaand aan de interactieve workshop, zodat deze gebruikt kan worden voor de workshop. Hiertoe zal de beleidsadviseur monumentenzorg een ambtelijke werkgroep organiseren die voorgezeten wordt door KCNH. De afdelingen Planvorming, Handhaving & Toezicht, Beheer & Onderhoud, Communicatie, Juridische zaken, Recreatie en Economie zullen verzocht worden deel te nemen aan de werkgroep. Planning Opdrachtverlening Kunst en Cultuur Noord-Holland (KCNH) e Startoverleg met beleidsadviseur monumentenzorg Startnotitie met centrale thema'slstellingen e Bespreken startnotitie met ambtelijke werkgroep en veld e Schrijven concept-beleidsnota. e Interactief bespreken van concept met ambtelijke werkgroep belanghebbenden en veld. e Verwerken keuzes en afronding Erfgoednota in B&W Juli 2009 Julilaugustus 2009 September 2009 September 2009 Oktober 2009 November 2009 November 2009 December 2009 Voorlopige inhoudsopgave O. Samenvatting Hoofdstuk l - Inleiding 1.1 Legitimering beleidsnota (Waarom een erfgoednota?) (nieuwe wet op de archeologische monumentenzorg, modernisering monumentenzorg, beperking adviesplichf rijksoverheid, nieuw welstandsbeleid Haarlemmermeer, van monumentenbeleid naar erfgoedbeleid, momenteel geen monumenfennofa aanwezig). 1.2 Doel en definiëring erfgoedbeleid gebouwde monumenten e archeologische monumenten erfgoed: samenhang tussen gebouwde en archeologische monumenten 1.3 Samenvatting beleidsvoornemens 1.4 De opbouw van deze nota

7 Hoofdstuk 2 - Stand van zaken monumenten- en archeologische zorg 2.1 Cultuurhistorie Haarlemmermeer 2.2 Geschiedenis monumenten- en archeologische zorg Haarlemmermeer 2.3 Wettelijk kader 2.4 Communicatieleducatie 2.5 Bestaande organisatie 2.6 Bestaande financiële middelen 2.7 Stand van zakenlconclusie huidige situatie Hoofdstuk 3 - Visie op het erfgoedbeleid 2.1 Gebouwde monumenten 2.1.l Mogelijkheden van beleid Visie, doelstellingen en beleidskeuzes Beleidsinstrumenten 2.2 Archeologische monumenten Mogelijkheden van beleid Visie, doelstellingen en beleidskeuzes Beleidsinstrumenten Hoofdstuk 4 - Erfgoed, financiën en de gemeentelijke organisatie 4.1 Nieuwe organisatie (monumentencommissie uitbreiden met archeoloog?) 4.2 Nieuwe budgetten (budget archeologie?, budget Erfgoedcommissie?, budgef communicatie?, budget educatie?) HoolClstuk 5 - Actiesluitvoering beleidsvoornemens 5.1 Benodigde interne protocollen en werkprocedures 5.2 Benodigde aanpassingen juridische documenten 5.3 Benodigde acties overige (communicafie, educatie, samenwerking exferne organisaties, efc.)