V-lijn gynaecologie. Overzicht. Handen. Handschoenen. Onderzoeksstoel 14/02/2011. Het gynaecologisch onderzoek Wat wel en wat niet!

Transcriptie

1 Het gynaecologisch onderzoek Wat wel en wat niet! V-lijn gynaecologie Inleidingsles 3 de bachelor geneeskunde Overzicht Patiënte (geruststelling en instructies) Handen Reden van het bezoek (routine, SOA ) Onderzoek Benodigdheden Inspectie/speculuminstelling Afname van uitstrijkje Bimanueel onderzoek Cervixcytologie, RO, kweek, afname voor Chlamydia Borstonderzoek Handen wassen voor en na onderzoek (hygiëne) Desinfectie met handalcohol Handschoenen Onderzoeksstoel kniesteun voetsteun Kies de juiste maat handschoenen Patiënte op onderzoeksstoel Met knieën of voeten op steunen 1

2 14/02/2011 Onderzoekshouding Genitalia externa Niet te zien Clitoris Labia majora Labia minora Orificium urethrae Introïtus Perineum Anus Mons pubis Stuit tot op de rand Inspectie genitalia externa Speculum 1 Bij voorkeur ongelijkbladig metalen speculum Juiste grootte kiezen (cfr. inspectie) Speculum 2 Genitalia interna fornix posterior cervix of baarmoederhals Gelijkbladige specula of plastic wergwerpspecula verdienen niet de voorkeur 2

3 Voorbereiding speculuminstelling Speculuminstelling 1 Onderzoekslicht Eventueel gel op speculum aanbrengen (maar niet voor oefeningen op fantoom!) Speculum voorverwarmen Labia minora spreiden Speculum onder 45 of dwars inbrengen Orificium urethrae vermijden Speculuminstelling 2 Speculuminstelling 3 Indien speculum minimaal geopend, dan kan het verloop van de vagina gevisualiseerd worden Openen van speculum Cave: niet in cervix openen 3

4 Speculuminstelling 4 In speculo: cervix Voordeel van het ongelijkbladig speculum Afname van cervixuitstrijkje Verwijderen van speculum In ostium cervicis 5x Sluit het speculum gedeeltelijk. Cave: vaginawand Verwijder het speculum in licht geopende toestand en inspecteer tegelijk de vaginawanden In wasbekken of schaal Het bimanueel onderzoek Geeft informatie over ligging grootte beweeglijkheid en gevoeligheid van de genitalia interna. Leg het gebruikte speculum in een wasbekken of hiervoor voorziene schaal Superieur aan TVS bij pelviene pijnklachten opsporen endometriosis 4

5 Glijmiddel Inbrengen van vingers Een glijmiddel kan ter lubrificatie gebruikt worden, echter niet op fantoom Labia minora spreiden Eén vinger, dan tweede vinger van andere hand naar binnen brengen Orificium urethrae vermijden Bimanueel onderzoek 1 Voorbeeld bimanueel onderzoek palmaire zijde van de hand, niet de vingertoppen positie duim! Abdominale hand: met vlakke hand, niet met de toppen Vaginale hand: duim opzij, niet thv. orificium urethrae Bimanueel onderzoek 2 Bimanueel onderzoek 3 corpus uteri cervix Ligging van uterus: cervix omhoogduwen Bij anteflexie: abdominale hand voelt het corpus uteri (zie foto rechts) Bij retroflexie: de vaginale hand voelt het corpus uteri dorsaal van de cervix 5

6 Bimanueel onderzoek 4 Bimanueel onderzoek 5 Grootte uterus: met abdominale hand de fundushoogte bepalen Adnexen: naar lateraal in het kleine bekken gelegen, echter niet te palperen onder normale omstandigheden Douglasholte: dorsaal van de cervix Bimanueel onderzoek 6 Het cervixuitstrijkje 1 Indicatie als screening als follow-up bij cervixafwijking bij gynaecologische klachten Handschoenen uitdoen Borstonderzoek Handen wassen na onderzoek Adequate afname voldoende epitheelcellen zowel endo- als exocervicale cellen = transformatiezone Het cervixuitstrijkje 2 Geen uitstrijkje menstruatie manifeste infectie zwangerschap en 6 weken postpartum fysische manipulatie of chemische irritatie vb. uitstrijkje of cervixchirurgie < 3mnd, glijmiddel, vaginale med. radiotherapie macroscopisch abnormaal uitziende portio Cervexbrush Bij voorkeur voor cervixuitstrijkje Afname met Cytobrush Ayre spatel Bij voorkeur voor fluordiagnostiek 6

7 Cervexbrush Voldoende cellen preleveren Prelevement van vaginaal secreet Prelevement van vaginaal secreet thv. fornix posterior of waar fluor is wisser in daartoe bestemde container microbiologisch onderzoek Cervexbrush in geopende container, in de vloeistof op en neer bewegen, zodat het celmateriaal achterblijft met Ayre spatel op 2 objectglaasjes, druppeltje fysiologisch en KOH toevoegen, afdekglaasje, onder microscoop rechtstreeks onderzoek Prelevement van endocervicaal staal HET BORSTONDERZOEK Voor PCR Chlamydia (intracellulair pathogeen) Inleiding Vlaanderen: 1/10 vrouwen Borstca is de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen tussen 50 en 69 jaar. Hoe vroeger ontdekt, des te groter de kans op volledige genezing. 90% van de palpeerbare gezwellen wordt door de vrouw zelf ontdekt. Differentiaal diagnose Fibroadenoom: piekincidentie rond 25 jaar Fibrocystisch letsel: piekincidentie rond 45 jaar Carcinoma: bimodaal; piek tss & rond 70 jaar 7

8 Correct benoemen van de (peri)mammaire regio s Superomediaal kwadrant Terminologie supraclaviculair infraclaviculair Reden: ondubbelzinnige communicatie tussen Huisarts Gynaecoloog Oncoloog Radioloog/mammografist/echografist Radiotherapeut Superolateraal kwadrant axillair parasternaal peri-areolair Niet: een bolletje aan de linkerkant van de rechterborst Inferolateraal kwadrant Inferomediaal kwadrant Inframammaire plooi Infra-areolair areolair Inspectie Voorbeeld inspectie Vorm, grootte, symmetrie van de mammae Huid Tepels Omgeving: axillaire, parasternale en supraclaviculaire regio s!! Herhaal dezelfde inspectie armen opgeheven langs hoofd armen in de zij Armen omlaag armen opgeheven armen in de zij Palpatie 1 Palpatie 2 supraclaviculaire regio tepelafscheiding met vlakke hand systematisch axillaire regio 8