1 e F A S E N A D E R

Transcriptie

1 Betreft: Fruitteeltbedrijf Sinke 2 e Oostdijkweg AD OOSTDIJK Opdrachtgever: Butijn Bouw Advies De heer R. Butijn Kerkweg AA WAARDE 1 e F A S E N A D E R B O D E M O N D E R Z O E K Rapportnummer: B13014/NO1 Status: Definitief Datum: 11 juni 2013 Uitgevoerd door: ing. John D.J. Kaijen ing. Gemma L.B. Verschueren Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau Willem Dreessingel GX ETTEN-LEUR T: E: milec@kpnmail.nl EN-333/3 VB-039/2 ISO 9001:

2 SAMENVATTING Opdrachtgever Onderzoekslocatie Eigenaar Type onderzoek Butijn Bouw Advies De heer R. Butijn Kerkweg AA WAARDE T: Omschrijving: Perceel: Adres/woonplaats: Oppervlakte: Voormalig gebruik: Huidig gebruik: Toekomstig gebruik: De heer A.W. Sinke 2 e Oostdijkweg AD OOSTDIJK T: e fase nader bodemonderzoek Fruitteeltbedrijf Sinke Krabbendijke E e Oostdijkweg 8 te Oostdijk m 2 Landbouwgrond en later erf van gemengd agrarisch bedrijf: akkerbouw-, tuinbouw- en fruitteeltbedrijf Erf van fruitteeltbedrijf Woonbestemming met hobbymatig gebruik van de bestaande schuren en gedeelte van loods. Een gedeelte van de loods zal worden gesloopt. Aanleiding onderzoek Onderzoeksstrategie Conclusie De aanleiding tot het onderzoek zijn de onderzoeksresultaten van het eindsituatie bodemonderzoek, welke in het kader van het Besluit landbouw milieubeheer, in verband met de beëindiging van de bedrijfsactiviteiten en in het kader van de bestemmingsplanwijziging op deze locatie is uitgevoerd. Tijdens het eindsituatie bodemonderzoek zijn twee deellocaties naar voren gekomen die aanleiding geven tot nader onderzoek. Het betreft de locatie van de voormalige bestrijdingsmiddelenkast en een voormalige ligplaats van een bovengrondse dieselolietank. Het 1 e fase nader bodemonderzoek is uitgevoerd volgens de aanvullende onderzoekseisen, opgesteld door de heer M. Vermunt van de afdeling Bouwen, Milieu en Handhaving van de gemeente Reimerswaal. Op basis van de onderzoeksresultaten uit dit 1 e fase nader bodemonderzoek kan voor het bestrijdingsmiddelenonderzoek en het onderzoek naar de verspreiding van de dieselolieverontreiniging het volgende worden geconcludeerd: Verontreiniging met bestrijdingsmiddelen De bovengrond nabij de voormalige bestrijdingsmiddelenkast is licht verontreinigd met een aantal chloorhoudende bestrijdingsmiddelen. De gemeten concentraties geven volgens de Wet bodembescherming geen aanleiding tot een nader onderzoek. Volgens de vereiste onderzoeksinspanning, opgesteld door de heer M. Vermunt van de gemeente Reimerswaal, geven de onderzoeksresultaten geen aanleiding tot een aanvullend onderzoek naar dieper gelegen lagen of nabij de huidige bestrijdingsmiddelenkast en de aanmaakplaats en -spoelplaats van bestrijdingsmiddelen. De verontreiniging met bestrijdingsmiddelen is in voldoende mate in kaart gebracht. Dieselolieverontreiniging Met dit onderzoek is de dieselolieverontreiniging ter plaatse van een voormalige bovengrondse dieselolietank, welke tot de bouw van de loods tegen de zijgevel van de schuur op het zand heeft gelegen, nader in kaart gebracht. De olieverontreiniging is ter plaatse van de uitgevoerde boringen 9/103, 101 en 102 aangetroffen in het traject van 90 à 110 cm -mv tot op een diepte van 200 cm - mv. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. i van iii

3 Conclusie (vervolg) De aangetoonde verontreinigingen met minerale olie als gevolg van de dieselolieverontreiniging zijn licht en matig. In de omringende boringen is geen minerale olieverontreiniging als gevolg van de dieselolieverontreiniging tijdens het veldonderzoek en/of analytisch aangetroffen. In enkele boringen is wel een minerale olieverontreiniging aangetoond als gevolg van aanwezige PAK's, waarvan kooldeeltjes de oorzaak zijn en als gevolg van natuurlijk humuszuren uit de ter plaatse aanwezige veenhoudende ondergrond. De verontreiniging met dieselolie wordt horizontaal begrensd door de boringen P4 (SGS 1995), de boringen 10 en 14 (eindsituatie bodemonderzoek) en de boringen 106 en 107 (1 e fase nader bodemonderzoek). Bij het saneren van de verontreiniging dient rekening te worden gehouden met een kern van de verontreiniging, de plaats waar de olieverontreiniging is veroorzaakt door morsen of lekken. De kern van de verontreiniging ligt waarschijnlijk binnen de boringen 101, 102 en 9/103. Ter plaatse dient rekening te worden gehouden met een verontreiniging vanaf het maaiveld. Op basis van de onderzoeksresultaten kan gesteld worden dat de horizontale omvang van de dieselolieverontreiniging in voldoende mate is vastgesteld. De omvang van de grondverontreiniging is geschat op circa 10 m 2. Formeel dienen de verontreinigingen bij beëindiging van de bedrijfsactiviteiten volledig of tot een aanvaardbaar niveau te worden verwijderd. Het is aan de gemeente Reimerswaal om te beoordelen of op beide deellocaties sanerende maatregelen worden vereist of dat de gemeten concentraties aan bestrijdingsmiddelen aanvaardbaar is. Het is ook aan de gemeente om te beoordelen of de sanerende maatregelen direct na de beëindiging van de bedrijfsactiviteiten moeten worden uitgevoerd of dat in dit geval de sanering(en) in een later stadium mogen worden uitgevoerd, bijvoorbeeld na sloop en voorafgaand aan nieuwbouw. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. ii van iii

4 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING... i INHOUDSOPGAVE... iii 1 INLEIDING Opbouw van het rapport VERONTREINIGINGSSITUATIE ONDERZOEKSSTRATEGIE VELDONDERZOEK Veldwaarnemingen grondonderzoek Samenstelling analysemonsters Veldwaarnemingen grondwateronderzoek LABORATORIUMONDERZOEK Laboratorium en condities Indicatieve richtwaarden Bepaling van de achtergrond- en interventiewaarden Toetsing analyseresultaten Bespreking analyseresultaten CONCLUSIE BETROUWBAARHEID BIJLAGEN 1. Omgevingskaarten en situatietekening met boorpunten 2. Bodemprofielen en meetpuntgegevens 3. Laboratoriumcertificaten 4. Toetsingen analyseresultaten Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. iii van iii

5 1 INLEIDING Namens de heer A.W. Sinke is in opdracht van Butijn Bouw Advies door Ingenieursbureau Milec een 1 e fase nader bodemonderzoek verricht op het adres 2 e Oostdijkweg 8 te Oostdijk. Het 1 e fase nader bodemonderzoek is uitgevoerd naar aanleiding van de onderzoeksresultaten van het eindsituatie bodemonderzoek, zie rapport B12039, Milec, 11 december Tijdens dit eindsituatie bodemonderzoek zijn enkele verontreinigingen aangetoond die aanleiding geven tot nader onderzoek. Het 1 e fase nader bodemonderzoek is uitgevoerd volgens de aanvullende onderzoekseisen, opgesteld door de heer M. Vermunt van de afdeling Bouwen, Milieu en Handhaving van de gemeente Reimerswaal. Het onderzoek is uitgevoerd volgens onze offerte van 3 april 2013 met kenmerk: 13034/13016/BOGV. Het eindsituatie bodemonderzoek is uitgevoerd in het kader van een voorgenomen verplaatsing van het fruitteeltbedrijf van de familie Sinke, waardoor de bedrijfsactiviteiten op bovengenoemde locatie worden beëindigd en de bestemming zal wijzigen van een agrarische bestemming naar een woonbestemming. Doel nader bodemonderzoek Het doel van het nader bodemonderzoek is om meer inzicht te krijgen in de aard, de mate, de omvang en de ernst van de tijdens het eindsituatie bodemonderzoek aangetroffen verontreinigingen aan bestrijdingsmiddelen en dieselolie. Aan de hand van de verkregen resultaten kan bekeken worden of vervolgonderzoek of sanerende maatregelen noodzakelijk zijn. Om een gestructureerde uitvoering van de werkzaamheden te kunnen waarborgen en de kwaliteit van het eindproduct op een onafhankelijke wijze te kunnen toetsen heeft Milec de te volgen werkwijze vastgelegd in een gecertificeerd NEN-EN-ISO 9001:2008 kwaliteitszorgsysteem en voert de werkzaamheden uit conform de beoordelingsrichtlijn voor het SIKB procescertificaat Veldwerk bij Milieuhygiënisch Bodemonderzoek BRL SIKB Milec is gecertificeerd door SGS-Intron Certificatie voor het kwaliteitsmanagementsysteem NEN- EN-ISO 9001:2008 onder nummer EN-333/3 en voor het procescertificaat veldwerk bij milieuhygiënisch bodemonderzoek onder nummer VB-039/2. Milec is erkend door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu voor de werkzaamheid veldwerk in het kader van het Besluit uitvoeringskwaliteit bodembeheer als bedoeld in artikel 2, eerste lid onder k van de Regeling uitvoeringskwaliteit bodembeheer. De erkenning is bij Bodem+ geregistreerd onder nummer mem Voorafgaand aan het veldonderzoek is door Milec middels de toets partijdigheid vastgesteld dat er geen enkele binding bestaat tussen Milec en de eigenaar van de onderzoekslocatie. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 1 van 20

6 Het veldonderzoek is uitgevoerd conform de eisen van de BRL SIKB 2000 en de daarbij behorende protocollen 2001 en Het laboratoriumonderzoek is uitgevoerd door een RvAen AS3000-geaccrediteerd milieulaboratorium. De laboratoriumcertificaten zijn voorzien van een opdrachtverificatiecode, waarmee de opdrachtgever via de website van het laboratorium de in dit rapport opgenomen certificaten op juistheid en volledigheid kan controleren. In dit rapport wordt verslag gedaan van de resultaten van het uitgevoerde 1 e fase nader bodemonderzoek. 1.1 Opbouw van het rapport Voor de inhoudsopgave is een samenvatting van het onderzoek opgenomen. Dit rapport is vervolgens opgebouwd uit 7 hoofdstukken, beginnend met een inleiding in hoofdstuk 1. Hoofdstuk 2 geeft een beschrijving van de verontreinigingssituatie. In hoofdstuk 3 is de onderzoeksstrategie opgenomen, zoals minimaal vereist door de gemeente Reimerswaal. Hoofdstuk 4 geeft een beschrijving van het uitgevoerde veldwerk, de plaatselijke bodemopbouw en de samenstelling van de analysemonsters. De analyseresultaten worden in hoofdstuk 5 getoetst aan de actuele toetsingswaarden uit de Wet bodembescherming. De conclusie volgt in hoofdstuk 6. Voor het verkrijgen van enige duidelijkheid in de betrouwbaarheid van het onderzoek is hoofdstuk 7 toegevoegd, waarmee het rapport tevens wordt afgesloten. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 2 van 20

7 2 VERONTREINIGINGSSITUATIE Omschrijving nader te onderzoeken verontreinigingen Bestrijdingsmiddelenverontreiniging In bovengrondmonster 3A (15-50 cm -mv), genomen nabij de voormalige opslagplaats van bestrijdingsmiddelen en in bovengrondmonster 1B (20-50 cm -mv), genomen ter hoogte van de aanmaakplaats van bestrijdingsmiddelen en de schoonspoelplaats van de verpakkingen van bestrijdingsmiddelen, zijn duidelijk verhoogde waarden van de somparameter EOX aangetoond, respectievelijk 2,0 en 1,4 mg/kgds. In dit geval is de somparameter EOX waarschijnlijk verhoogd aangetoond als gevolg van aanwezige verontreinigingen met chloorbestrijdingsmiddelen. Dit nader onderzoek dient meer inzicht te geven in de aard en de mate van de verontreinigingen met chloorbestrijdingsmiddelen. Uit aanvullende informatie van de heer Sinke is gebleken dat in het verleden een breed scala aan bestrijdingsmiddelen zijn toegepast. Enkele hiervan zijn: DDT, Captan, Eupareen, TMDD, Aldrin en Undeen. DDT en Aldrin maken deel uit van het standaard organochloorbestrijdingsmiddelenpakket uit de Wet bodembescherming. Captan wordt sinds de start van het fruitteeltbedrijf gebruikt en wordt nog steeds in het bedrijf veelvuldig gebruikt als schimmelwerend middel. Captan is een chloorbestrijdingsmiddel, welke snel afbreekt in de grond. De DT50-waarde in grond is 14 uur. Dit betekend dat 50% van Captan in de grond binnen 14 uur is afgebroken. Hierdoor is het niet zinvol om Captan in de bovengrond te meten. Dieselolieverontreiniging Uit de verkregen informatie van de heer Sinke is gebleken dat voor de bouw van de loods in 1995 op het onbebouwde terreindeel naast de schuur een liter dieselolietank heeft gelegen. De tank had op twee plaatsen gelegen. De tank is na de bouw van de loods vervangen door een nieuwe liter dieselolietank, die sinds die tijd op de huidige locatie ligt (deellocatie 5). Voorafgaand aan de bouw van de loods is in 1995 door SGS te 's-gravenpolder een verkennend bodemonderzoek verricht, zie rapportnr. EZ d.d In het onderzoeksrapport zijn aan de noordzijde van de schuur twee locaties van dieselolietanks aangegeven. Het betreft een buiten gebruik zijnde locatie en een actuele locatie. Tijdens het verkennend bodemonderzoek is nabij beide tanklocaties 1 boring verricht. In beide boringen is geen verontreiniging met minerale olie aangetoond. Nabij de destijds actuele tank heeft ook een grondwateronderzoek plaats gevonden. In het grondwatermonster (filtertraject: cm -mv) is geen verontreiniging met minerale olie aangetoond. Er zijn wel lage concentraties aan benzeen en tolueen aangetoond, gelijk aan de detectiegrenzen van de analysemethoden. Van de overige vluchtige aromaten (ethylbenzeen en xylenen) zijn geen verontreinigingen aangetoond. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 3 van 20

8 Tijdens het eindsituatie bodemonderzoek zijn beide voormalige tanklocaties nogmaals onderzocht. In het rapport zijn de tanklocaties aangegeven als deellocatie 6 en 7. Op deellocatie 6 is in de opgeboorde ondergrond van boring 9 ( cm -mv), op grondwaterniveau, een matige verontreiniging aan minerale olie gemeten. In het bovengrondmengmonster van de boringen 09,10 (20-50 cm -mv) is een zeer lichte verontreiniging aan minerale olie gemeten, gelijk aan de achtergrondwaarde. De gemeten respons is echter niet van dieselolie maar van PAK's als gevolg van de in de bodem aanwezige kooldeeltjes. Dit nader bodemonderzoek dient meer inzicht te geven in de mate, de verspreiding en de ernst van de dieselolieverontreiniging. Ter hoogte van de 2 e voormalige ligplaats van de bovengrondse dieselolietank (deellocatie 7) is in het bovengrondmengmonster een lichte verontreiniging aan minerale olie gemeten. De gemeente Reimerswaal eist ter plaatse geen nader bodemonderzoek. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 4 van 20

9 3 ONDERZOEKSSTRATEGIE Het eindsituatie bodemonderzoek is door de bodemadviseur, de heer M. Vermunt, van de afdeling Bouwen, Milieu en Handhaving van de gemeente Reimerswaal beoordeeld. In verband met de bestemmingswijziging en ten behoeve van de beoordeling of sanerende maatregelen nodig zijn, is het verkrijgen van een beter beeld van de verontreinigingsituatie noodzakelijk. Volgens de heer Vermunt dienen op onderstaande twee deellocaties minimaal de volgende vervolgacties te worden uitgevoerd om een beter beeld van de mate en omvang van de bodemverontreiniging te kunnen krijgen. Het nader onderzoek is opgesplitst in een 1 e fase en een 2 e fase nader bodemonderzoek. Afhankelijk van de resultaten uit het 1 e fase nader bodemonderzoek kan het 2 e fase nader bodemonderzoek volledige of gedeeltelijk nodig zijn. Bestrijdingsmiddelenopslag- en aanmaak-/spoelplaats Nader bodemonderzoek naar chloorbestrijdingsmiddelen ter hoogte van de bestrijdingsmiddelenopslagplaats en aanmaak-/spoelplaats: navraag doen bij de heer Sinke welke bestrijdingsmiddelen in het verleden zijn gebruikt (wel of geen DDT/DDE/DDD en drins); nieuwe boring t.p.v. boring 1 (aanmaak-/spoelplaats) en boring 3 (voormalige bestrijdingsmiddelenkast) tot ongeveer 1.00 m-mv; in eerste instantie één grondmonster samenstellen van de laag 0,15-0,50 m-mv uit boring 3 en ter analyse aanbieden op een OCB pakket (pakket chloorbestrijdingsmiddelen en organisch stof); als in het grondmonster van de laag m-mv een matige of sterke verontreiniging wordt aangetroffen (boven de tussenwaarde of interventiewaarde) dan ook de onderliggende laag en de bovengrond van boring 1 aanbieden voor analyse op een OCB pakket (2 e fase nader onderzoek). Voormalige bovengrondse dieselolietank Nader bodemonderzoek naar olieverontreiniging ter hoogte van voormalige bovengrondse dieselolietank: één boring ter plaatse van boring 9 doorzetten tot zintuiglijk schone grond en twee grondmonsters uit deze boring aanbieden voor analyse op minerale olie, vluchtige aromaten (BTEXN) en organisch stof. herbemonsteren van het grondwater uit peilbuis P4 en het grondwatermonster aanbieden voor analyse op olie/aromaten (als peilbuis niet meer bestaat dan bovengenoemde boring afwerken met een nieuwe peilbuis); één boring zuidelijk van boring 9 (in schuur I of op het buitenerf) tot een diepte van 2,0 m-mv waaruit één grondmonster wordt aangeboden voor analyse op minerale olie, vluchtige aromaten (BTEXN) en organisch stof. Als deze boring zintuiglijk verontreinigd is met minerale olie zullen enkele boringen verder zuidelijk moeten worden geplaatst (2 e fase nader onderzoek). Boring 10, 13 en 14 van het verkennend bodemonderzoek zijn zintuiglijk schoon en bakenen de verontreiniging in globale mate af in die richtingen. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 5 van 20

10 De uitgevoerde activiteiten voor het 1 e fase nader bodemonderzoek zijn in onderstaande tabellen weergegeven. Bestrijdingsmiddelenopslag- en aanmaak-/spoelplaats Tabel 3.1 Grondonderzoek 1 e fase nader bodemonderzoek Aantal boringen Analysepakket Boringen 0.0 m 1.0 m-mv 2 1 1x OCB's 2 1. Ter plaatse van boring 1 (aanmaak-/spoelplaats bestrijdingsmiddelen) en boring 3 (voormalige bestrijdingsmiddelenkast) uit het eindsituatie bodemonderzoek, twee nieuwe boringen tot 1,0 m-mv; 2. In eerste instantie één bovengrondmonster (boring 3: cm -mv) analyseren op droge stof, organisch stof en OCB's (22 stuks volgens NEN 5740), conform AS3000. Parameters: OCB's: Chloorbestrijdingsmiddelen (22 stuks) Voormalige bovengrondse dieselolietank Tabel 3.2 Grondonderzoek Boringen Verticale inkadering Horizontale inkadering Analysetraject Analysepakket Boringen 0.0 m 0.5 m -zintuiglijk schoon 1(ter plaatse van boring 9) - circa m-mv zintuiglijk schone ondergrond 1 x Minerale olie + BTEXN 1 x Minerale olie + BTEXN 0.0 m 2.0 m-mv - 1 of meerdere circa m-mv minimaal 1 x Minerale Opmerking: Alle grondanalyses zijn inclusief humus en droge stof olie + BTEXN Tabel 3.3 Grondwateronderzoek Aantal peilbuizen Boring nr. Analysepakket 1 Herbemonsteren peilbuis P4 (SGS 1995) Parameters: BTEXN: Benzeen, tolueen, ethylbenzeen, xylenen, naftaleen 1 x Minerale olie + BTEXN Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 6 van 20

11 4 VELDONDERZOEK 4.1 Veldwaarnemingen grondonderzoek De boringen ten behoeve van het 1 e fase nader bodemonderzoek zijn op 11 april en 13 mei 2013 handmatig verricht met behulp van een edelmanboor. Het veldonderzoek is uitgevoerd door de BRL-SIKB-2000 erkende veldmedewerkers, de heer J. Kaijen en mevrouw G. Verschueren. De boringen, de boorbeschrijvingen, de monstername van de grond en het conditioneren en transport van de grondmonsters is verricht volgens het SIKB-protocol De boorpunten zijn weergegeven op de situatietekening in bijlage 1. De bodemprofielen met de afwijkende veldwaarnemingen en de bijbehorende monstertrajecten en een overzichtslijst met meetpuntgegevens incl. x,y-coördinaten zijn opgenomen in bijlage 2. Bestrijdingsmiddelenopslag- en aanmaak-/spoelplaats Ter hoogte van de aanmaak-/spoelplaats is naast boring 01 uit het eindsituatie bodemonderzoek, boring 105 verricht tot op een diepte van 100 cm -mv. Voor de voormalige bestrijdingsmiddelenkast is naast boring 03 uit het eindsituatie bodemonderzoek, boring 104 verricht tot op een diepte van 100 cm -mv. De opgeboorde grond betreft een dun laagje ophoogzand met daaronder klei tot op het einde van de boringen, op 100 cm -mv. In de opgeboorde grond is geen bodemvreemd materiaal aangetroffen. Aan de opgeboorde grond is zintuiglijk geen bodemvreemde kleur en/of geur waargenomen. Het betreft passieve geurwaarnemingen. Voormalige bovengrondse dieselolietank Horizontale verspreiding olieverontreiniging Om de horizontale verspreiding van de olieverontreiniging in kaart te kunnen brengen zijn in totaal 4 boringen verricht vanaf maaiveld tot op een diepte van 200 cm -mv. Het betreft de boringen: 101, 102, 106 en 107. Aan de opgeboorde grond van de boringen 101 en 102 is in het traject vanaf 90 cm -mv tot op het einde van de boringen, op 200 cm -mv, een zwakke, maar duidelijke olie/waterreactie waargenomen. Aan dit traject is ook een oliegeur waargenomen. De sterkte neemt vanaf circa 150 cm -mv af bij een toenemende diepte. In de opgeboorde grond van de boringen 106 en 107 is middels de oliedetectiepan geen olie/waterreactie waargenomen. Aan de opgeboorde grond is geen oliegeur waargenomen. De geurwaarnemingen zijn passieve geurwaarnemingen. De bovenste 100 à 150 cm van de bodem bestaat onder het ophoogzand (ca. 10 cm) uit klei. Daaronder is tot op het einde van de boringen, op 200 cm -mv, klei, sterk zandige klei of zwak kleiig zand aanwezig. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 7 van 20

12 Verticale verspreiding olieverontreiniging Om de verticale verspreiding van de olieverontreiniging in kaart te kunnen brengen is naast boring 9, boring 103 verricht tot op circa 50 cm beneden de zintuiglijk verontreinigde laag. Om versmering van de verontreinigde grond met de onderliggende grond te voorkomen is tijdens het boren gebruik gemaakt van een verloren casing (mantelbuis). Onder het grondwaterniveau is gebruik gemaakt van een mantelbuis en een zuigerboor. In het traject van 110 tot 200 cm -mv is met de oliedetectiepan een lichte, maar duidelijke olie/waterreactie waargenomen. Aan de grond is in dit traject ook passief een oliegeur waargenomen. In het traject van cm -mv is met de oliedetectiepan geen olie/waterreactie meer waargenomen. De boringen en de trajecten waarin middels de oliedetectiepan een olieverontreiniging is waargenomen zijn samengevat in onderstaande tabel 4.1. Tabel 4.1 Positieve olie/waterreacties tijdens het eindsituatie bodemonderzoek en het 1 e fase nader bodemonderzoek ter hoogte van voormalige bovengrondse dieselolietank, deellocatie 6. Boring nr. (Type onderzoek) 09 (VO) Deellocatie Traject (cm -mv) (Einde boring) In loods (140) Bodemsamenstelling Grijs, zwak kleiig, matig fijn zand Olie/waterreactie Zwakke, duidelijke olie/waterreactie 10 In loods Donker bruine klei - (VO) (160) 101 (NO1) Nabij wand in loods Grijze klei Licht grijs, zwak kleiig, matig fijn zand Zwakke, duidelijke olie/waterreactie Zwakke olie/waterreactie, sterkte neemt af bij toenemende diepte (200) 102 (NO1) Nabij wand in loods Grijze klei Licht grijs, zwak kleiig, matig fijn zand Zwakke, duidelijke olie/waterreactie Zwakke olie/waterreactie, sterkte neemt af bij toenemende diepte (200) 103 In loods, kern Grijs, matig kleiig, matig fijn Zwakke, duidelijke olie/waterreactie (NO1) olieverontreiniging zand (240) 106 Nabij wand in loods (200) Donker bruine en grijze klei - (NO1) 107 (NO1) In schuur 1 (200) Donker bruine klei en licht bruin, sterk zandige klei - (VO): eindsiutatie bodemonderzoek ; (NO1): 1 e fase nader bodemonderzoek Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 8 van 20

13 4.2 Samenstelling analysemonsters Ten behoeve van het laboratoriumonderzoek zijn onderstaande grondmonsters ter analyse aan het laboratorium aangeboden. Tabel 4.2 Overzicht van de geanalyseerde analysemonsters Deellocaties Analysemonsters Samenstelling grondmengmonsters Bodemsamenstelling Afwijkende veldwaarnemingen Locatie-omschrijving Voormalige bestrijdingsmiddelenkast Deellocatie 3 104A Voormalige bestrijdingsmiddelenkast in schuur I 104 (15-50) Bruine klei - Voormalige 1 e ligplaats bovengrondse dieselolietank op voormalig achterterrein, huidige loods Horizontale verspreiding olieverontreiniging Deellocatie ( ) Grijze klei Zwakke, duidelijke olie/waterreactie 101A Loods Deellocatie ( ) Donker bruine en grijze klei - 106A Loods Deellocatie ( ) Licht bruin, sterk zandige klei - 107A Schuur I Verticale verspreiding olieverontreiniging Deellocatie 6 103A Loods Deellocatie 6 103C Loods 103 (50-100) Donker bruine klei Sporen kolen 103 ( ) Bruin, matig kleiig, matig - veenhoudend, matig fijn zand Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 9 van 20

14 4.3 Veldwaarnemingen grondwateronderzoek Ten behoeve van de bemonstering van het grondwater is op 12 april 2013 de bestaande peilbuis P4, welke in 1995 door SGS is geplaatst herbemonsterd. Het grondwater in de peilbuis is bemonsterd volgens het SIKB-protocol De locatie van de peilbuis is weergegeven in bijlage 1 op de situatietekening. De x,y-coördinaten van de peilbuis zijn opgenomen op de lijst met meetpuntgegevens in bijlage 2. Het filtertraject en de gemeten stijghoogte van het grondwater in de peilbuis zijn weergegeven in onderstaande tabel 4.3. Voorafgaand aan de monstername is minimaal 5 keer het filtertraject afgepompt met een debiet < 0,5 l/min. De monsters zijn verpakt in door het laboratorium aangeleverde voorgeconserveerde monsterflessen en zijn gekoeld getransporteerd en opgeslagen volgens het SIKB-protocol Volgens het SIKB-protocol 2002 is in het veld, direct na het doorspoelen van de peilbuis, het electrisch geleidingsvermogen (EGV) van het grondwater gemeten. Nadat het electrisch geleidingsvermogen (EGV) stabiel is, is van het voorgepompte grondwater, de troebelheid (NTU) en de zuurgraad (ph) gemeten. Daarna is de monstername verricht. Middels een hoogteregelaar is tijdens het voorpompen en de monstername vastgesteld dat de daling van de grondwaterstand in de peilbuis minder dan 50 cm bedroeg en dat het peilbuisfilter onbelucht is gebleven. De gemeten ph- en EGV-waarden zijn voor dit gebied normale waarden. De gemeten troebelheid is hoger dan de in de norm indicatief gestelde waarde van 10 NTU. De gestelde waarde van 10 NTU is geen normatief geldende grens waaraan de eindtroebelheid moet voldoen. Zolang er geen verontrustende overschrijdingen zijn van de analyseresultaten ten opzichte van de streef- en interventiewaardentabel is een troebelheid hoger dan 0 NTU 10 NTU geen probleem. Zie voor de gemeten waarden, tabel 4.3. Bovengenoemde veldwerkzaamheden zijn uitgevoerd door de BRL-SIKB-2000 erkende veldmedewerkers de heer J. Kaijen en mevrouw G. Verschueren. Tabel 4.3 Veldwaarnemingen grondwateronderzoek deellocatie 6 Monstercode Datum Bovenzijde peilbuis Stijghoogte grondwater Filtertraject (cm bopb) EGV Troebelheid ph Afwijkende veldwaarnemingen t.o.v. Maaiveld (cm) in peilbuis (cm bopb) (µs/cm) (NTU) P ,78 - Normaalwaarden : EC <1500 µs/cm, troebelheid < 10 NTU, ph 4,0-8,0 Bopb: bovenzijde peilbuis Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 10 van 20

15 5 LABORATORIUMONDERZOEK 5.1 Laboratorium en condities De grond- en grondwatermonsters zijn onder AS3000-condities voorbehandeld en geanalyseerd door het AS3000- en RvA-geaccrediteerd milieulaboratorium Omegam te Amsterdam. De analysemethoden zijn op de analysecertificaten in bijlage 3 weergegeven. 5.2 Indicatieve richtwaarden De analyseresultaten zijn getoetst volgens de Wet bodembescherming. De analyseresultaten van de grond zijn getoetst aan de achtergrondwaarden (AW2000) (AW) volgens de 'Regeling bodemkwaliteit' (Staatscourant 18160, 19 nov. 2010) en aan de interventiewaarden (I) volgens de 'Circulaire bodemsanering 2009', geldig sinds 1 april 2009 met laatste wijziging 3 april De analyseresultaten van het grondwater zijn getoetst aan de streefwaarden (SW) voor ondiep grondwater (<10 meter) en aan de interventiewaarden (I) zoals beschreven in de "Circulaire bodemsanering 2009", geldig sinds 1 april 2009 met laatste wijziging 3 april Onderstaand wordt een korte omschrijving gegeven van de toetsingswaarden: Achtergrondwaarde/Streefwaarde (AW/SW): dit is het niveau waarbij sprake is van een duurzame bodemkwaliteit. Interventiewaarde (I): dit is het concentratieniveau voor verontreinigingen in grond en grondwater waarboven ernstige vermindering of dreigende vermindering optreedt van de functionele eigenschappen die de bodem heeft voor mens, plant of dier. Indien in 25 m 3 grond of in 100 m 3 grondwater deze waarde wordt overschreden, is er sprake van een geval van ernstige bodemverontreiniging en kan sanering op enig moment noodzakelijk zijn. Of een sanering moet worden uitgevoerd is mede afhankelijk van het moment waarop de verontreiniging is opgetreden en of de verontreiniging risico's oplevert. Bij verontreinigingen veroorzaakt vóór 1987 betreft het een historische geval van bodemverontreiniging, na 1987 betreft het een nieuw geval van bodemverontreiniging en gelden er strengere regels. Tussenwaarde ((AW / SW + I)/2): dit is een toetsingswaarde waarbij afhankelijk van de omstandigheden sprake kan zijn van een risico van blootstelling voor de mens en/of aantasting van het milieu. Voor concentraties van verontreinigde stoffen die deze waarden overschrijden kan een nader onderzoek nodig zijn. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 11 van 20

16 Om de mate van verontreiniging weer te geven, wordt de volgende terminologie gehanteerd: niet aangetoond: concentratie lager dan de onderste rapportagegrens (dl) van de analysemethode; niet verontreinigd: concentratie lager dan, of gelijk aan de Achtergrondwaarde (AW) / Streefwaarde (SW); licht verontreinigd: concentratie hoger dan de Achtergrondwaarde (AW)/ Streefwaarde (SW), maar lager dan de Tussenwaarde ((AW/SW+I)/2); matig verontreinigd: concentratie hoger dan, of gelijk aan de Tussenwaarde ((AW/SW+I)/2), maar lager dan de Interventiewaarde (I); sterk verontreinigd: concentratie hoger dan, of gelijk aan de Interventiewaarde (I). 5.3 Bepaling van de achtergrond- en interventiewaarden Vanwege de adsorptie van de organische parameters aan humus zijn de achtergrondwaarden en de interventiewaarden voor grond afhankelijk gesteld van het humusgehalte. Bij het laboratorium zijn van de grondmonsters de humusgehalten analytisch vastgesteld. Voor de toetsing van de PAK's (VROM10)-concentratie aan de achtergrond- en de interventiewaarden is conform de "Circulaire bodemsanering 2009", het humusgehalte op 10% gesteld. 5.4 Toetsing analyseresultaten De laboratoriumcertificaten zijn in bijlage 3 opgenomen. De toetsingen van de analyseresultaten volgens de Wet bodembescherming aan de berekende achtergrond- en interventiewaarden voor grond en aan de streef- en interventiewaarden voor grondwater zijn in bijlage 4 opgenomen. Een samenvatting van de toetsingen van de analyseresultaten is weergegeven in onderstaande tabellen 5.1. t/m 5.3. Op de analysecertificaten in bijlage 3 en bij de toetsingen van de analyseresultaten in bijlage 4 worden volgens de AS3000-correctiemethode de parameters die deel uitmaken van een somparameter en waarvan de meetwaarden beneden de onderste rapportagegrenzen van de analysemethoden blijven vermenigvuldigd met een factor 0,7. Hierdoor wordt een fictieve concentratie gecreëerd voor de somparameter die de achtergrondwaarde of de streefwaarde kan overschrijden. Dit geldt voor een aantal somparameters van chloorbestrijdingsmiddelen in de grond en voor de somparameter: xylenen in grond en grondwater. In deze gevallen zou Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 12 van 20

17 geconcludeerd moeten worden dat er sprake is van een lichte verontreiniging, terwijl dat in de meeste gevallen niet het geval zal zijn. Indien de individuele parameters uit de betreffende somparameters niet zijn aangetoond (<) dan wordt in de toetsingstabellen in bijlage 4 voor de som (-) gerapporteerd en in onderstaande toetsingstabellen 5.1 t/m 5.3 wordt voor de individuele parameters (< dl) en voor de som (-) gerapporteerd. Voor een aantal parameters in grond en grondwater geldt dat de onderste rapportagegrens hoger is dan de achtergrondwaarde of de streefwaarde. Dit is het geval voor een aantal chloorbestrijdingsmiddelen in grond en voor minerale olie en naftaleen in grondwater. Op het analysecertificaat en in de toetsingstabellen geven de meetwaarden (< getalswaarde) de onderste rapportagegrenzen aan. In de gevallen waarbij de onderste rapportagegrens hoger is dan de achtergrondwaarde voor grond of de streefwaarde voor grondwater, wordt pas bij gehalten boven de onderste rapportagegrens gesproken van een verontreiniging. Indien de parameters niet zijn aangetoond (<) dan wordt in de toetsingstabellen in bijlage 4 (-) gerapporteerd en in onderstaande toetsingstabellen 5.1 t/m 5.3 wordt (< dl) en (-) gerapporteerd. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 13 van 20

18 Tabel 5.1 Samenvatting toetsingen analyseresultaten grondmengmonsters m.b.t. bestrijdingsmiddelen opslag-, aanmaak- en spoelplaats. Deellocatie Analysemonsters Locatie-omschrijving Type onderzoek Deelmonsters (Monstertraject) (cm -mv) EOX Chloorbestrijdingsmiddelen Deellocatie 1 1B Aanmaakplaats bestrijdingsmiddelen en spoelplaats emballage bestrijdingsmiddelen voor schuur I Deellocatie 2 2B Bestrijdingsmiddelenkast in schuur II Deellocatie 3 3A Voormalige bestrijdingsmiddelen- kast in schuur I Deellocatie 3 104A Voormalige bestrijdingsmiddelen- kast in schuur I VO: eindsituatie bodemonderzoek; NO1: 1 e fase nader bodemonderzoek VO 01 (20-50) (1,4)! n.b. VO 02 (20-50) (0,4)! n.b. VO 03 (15-50) (2,0)! n.b. NO1 03 (15-50) n.b. alfa-endosulfan som DDD som DDE som DDT som Drins som c/t-heptachloorepoxide som chloordaan som OCB's (totaal) (0,001) (0,012) (0,034) (0,11) (0,032) (0,037) (0,028) (0,26) Verklaringen: n.b. : Niet bepaald < dl : De concentratie is lager dan de onderste rapportagegrens, niet representatief aangetoond. < AW : De gemeten concentratie is kleiner of gelijk aan de achtergrondwaarde (AW), niet verontreinigd. - : Bij correctie van de somwaarde volgens AS3000 overschrijdt de somwaarde de achtergrondwaarde, terwijl de individuele parameters niet zijn aangetoond of de meetwaarde blijft beneden de onderste rapportagegrens die echter hoger is dan de achtergrondwaarde. + : De gemeten concentratie ligt tussen de achtergrondwaarde (AW) en de tussenwaarde ((AW+I)/2), licht verontreinigd. ++ : De gemeten concentratie ligt tussen de tussenwaarde ((AW+I)/2) en de interventiewaarde (I), matig verontreinigd. +++ : De gemeten concentratie ligt boven de interventiewaarde (I), sterk verontreinigd.! : De gemeten concentratie overschrijdt de voormalige streefwaarde (zie onderstaande opmerking). ( ) : Gemeten concentratie in mg/kgds. * Opmerking: In de "Circulaire bodemsanering 2009" zijn voor de somparameter EOX in grond geen toetsingswaarden meer opgenomen. De gemeten EOXconcentratie is getoetst aan de streefwaarde (0,3 mg/kgds) uit de "Circulaire streefwaarden en interventiewaarden bodemsanering" (VROM, 4 febr. 2000), welke geldig was tot 1 oktober In deze Circulaire was voor EOX in grond, evenals in de huidige Circulaire, geen interventiewaarde vastgesteld. De somparameter EOX in grond heeft alleen een "trigger"-functie. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 14 van 20

19 Tabel 5.2 Samenvatting toetsingen analyseresultaten grond(meng)monsters voormalige ligplaats bovengrondse dieselolietank op voormalig achterterrein, huidige loods, deellocatie 6 Deellocatie Analysemonsters Locatie-omschrijving Type onderzoek Deelmonsters (Monstertraject) (cm -mv) Minerale olie (C10-C40) Vluchtige aromaten (BTEXN) Oliekarakteristiek MM3 Loods 9D Loods VO 09 (20-50) 10 (20-50) (86) = AW n.b. PAK's VO 09 ( ) (660) ++ < dl en < AW Dieselolie Horizontale verspreiding olieverontreiniging 101A Loods 106A Loods 107A Schuur I NO1 101 ( ) (1100) ++ < dl en < AW Dieselolie NO1 106 ( ) (280) < dl en < AW PAK's NO1 107 ( ) (<35) < dl en < AW < dl en - - Verticale verspreiding olieverontreiniging 103A Loods 103C Loods NO1 103 (50-100) (68) < dl en < AW som xylenen: - NO1 103 ( ) (38) < dl en < AW som xylenen: - PAK's Humuszuren, veen VO: eindsituatie bodemonderzoek; NO1: 1 e fase nader bodemonderzoek Verklaringen: n.b. : Niet bepaald < dl : De concentratie is lager dan de onderste rapportagegrens, niet representatief aangetoond. < AW : De gemeten concentratie is kleiner of gelijk aan de achtergrondwaarde (AW), niet verontreinigd. - : Bij correctie van de somwaarde volgens AS3000 overschrijdt de somwaarde de achtergrondwaarde, terwijl de individuele parameters niet zijn aangetoond of de meetwaarde blijft beneden de onderste rapportagegrens die echter hoger is dan de achtergrondwaarde. + : De gemeten concentratie ligt tussen de achtergrondwaarde (AW) en de tussenwaarde ((AW+I)/2), licht verontreinigd. ++ : De gemeten concentratie ligt tussen de tussenwaarde ((AW+I)/2) en de interventiewaarde (I), matig verontreinigd. +++ : De gemeten concentratie ligt boven de interventiewaarde (I), sterk verontreinigd.! : De gemeten concentratie overschrijdt de voormalige streefwaarde (zie onderstaande opmerking). ( ) : Gemeten concentratie in mg/kgds. Opmerkingen De oliechromatogrammen zijn vergeleken met de standaard chromatogrammen uit de oliebibliotheek van milieulaboratorium Omegam Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 15 van 20

20 Tabel 5.3 Samenvatting toetsingen analyseresultaten grondwatermonster voormalige ligplaats bovengrondse dieselolietank op voormalig achterterrein, huidige loods, deellocatie 6 Grondwater- monster Vluchtige aromaten (BTEXNS) Minerale olie P4-1-1 < dl en < SW /- < dl en - Verklaring: < dl : De concentratie is lager dan de onderste rapportagegrens, niet representatief aangetoond. < SW : De gemeten concentratie is kleiner of gelijk aan de streefwaarde (SW), niet verontreinigd. - : Bij correctie van de somwaarde volgens AS3000 overschrijdt de somwaarde de streefwaarde, terwijl de individuele parameters niet zijn aangetoond of de meetwaarde blijft beneden de onderste rapportagegrens die echter hoger is dan de streefwaarde. + : De gemeten concentratie ligt tussen de streefwaarde (SW) en de tussenwaarde ((SW+I)/2), licht verontreinigd. ++ : De gemeten concentratie ligt tussen de tussenwaarde ((SW+I)/2) en de interventiewaarde (I), matig verontreinigd. +++ : De gemeten concentratie ligt boven de interventiewaarde (I), sterk verontreinigd. ( ) : Gemeten concentratie in µg/l. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 16 van 20

21 5.5 Bespreking analyseresultaten Op basis van de analyseresultaten kan voor het bestrijdingsmiddelenonderzoek en het onderzoek naar de verspreiding van de dieselolieverontreiniging het volgende worden gesteld: Verontreiniging met bestrijdingsmiddelen Uit de toetsingen van de analyseresultaten is gebleken dat de bovengrond nabij de voormalige bestrijdingsmiddelenkast licht verontreinigd is met een aantal toetsbare chloorbestrijdingsmiddelen uit het standaard chloorbestrijdingsmiddelenpakket uit de Wet bodembescherming. Het betreft de chloorbestrijdingsmiddelen: alfa-endosulfan, som DDD, som DDE, som DDT, som drins, som c/t-heptachloorepoxide en de som chloordaan. De totale som van de onderzochte chloorbestrijdingsmiddelen is 0,26 mg/kgds. De gemeten concentraties geven volgens de Wet bodembescherming geen aanleiding tot een nader onderzoek. Volgens de vereiste onderzoeksinspanning, opgesteld door de heer M. Vermunt van de gemeente Reimerswaal, geven de onderzoeksresultaten geen aanleiding tot een aanvullend onderzoek naar dieper gelegen lagen of nabij de huidige bestrijdingsmiddelenkast en de aanmaakplaats van bestrijdingsmiddelen. Dieselolieverontreiniging Horizontale verspreiding olieverontreiniging in grond Uit dit 1 e fase nader bodemonderzoek is gebleken dat de olieverontreiniging aanwezig is in de boringen 101 en 102 in het traject van 90 cm -mv tot op een diepte van circa 200 cm -mv en in boring 9 en 103 in het traject van 110 cm -mv tot op een diepte van circa 200 cm -mv. In de boringen 106 en 107 is zowel zintuiglijk als middels laboratoriumonderzoek geen verontreiniging met minerale olie als gevolg van een dieselolieverontreiniging gemeten. Uit het chromatogram van de minerale oliebepaling is afgeleid dat de gemeten verontreiniging aan minerale olie in grondmonster 106A ( cm -mv) veroorzaakt is door PAK's en niet door dieselolie. De PAK's kunnen in dit geval gerelateerd worden aan de kooldeeltjes die in de grond van de onderzoekslocatie aanwezig zijn. In de grond van boring 101 is in het traject van ( cm -mv) een matige verontreiniging aan minerale olie gemeten. De gemeten concentratie aan minerale olie in boring 101 (1.100 mg/kgds) is hoger dan in boring 9 (660 mg/kgds) uit het eindsituatie bodemonderzoek. De verontreiniging is vermoedelijk veroorzaakt tussen de boringen 9/103 en de boringen 101, 102 en heeft zich via het grondwater minimaal verspreid tot bovengenoemde boringen. In de omringende boringen: P4 (SGS 1995), de boringen 10 en 14 (eindsituatie bodemonderzoek) en de boringen 106 en 107 (1 e fase nader bodemonderzoek) is zintuiglijk, middels de oliedetectiepan en/of analytisch geen olieverontreiniging meer waargenomen en/of aangetoond. Bij het saneren van de verontreiniging dient rekening te worden gehouden met een kern van de verontreiniging, de plaats waar de olieverontreiniging veroorzaakt zal zijn door morsen of lekken. De kern van de verontreiniging ligt waarschijnlijk binnen de boringen 101, 102 en 103. Ter plaatse dient rekening te worden gehouden met een verontreiniging vanaf het maaiveld. Op basis van de onderzoeksresultaten kan gesteld worden dat de horizontale omvang van de dieselolieverontreiniging in voldoende mate is vastgesteld. De omvang van de grondverontreiniging is geschat op circa 10 m 2. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 17 van 20

22 Verticale verspreiding olieverontreiniging in grond De verticale verspreiding van de olieverontreiniging is vastgesteld met boring 103, welke is verricht direct naast boring 9 uit het eindsituatie bodemonderzoek. Uit het zintuiglijk onderzoek, de olie/waterreactietests tijdens het veldonderzoek en uit het laboratoriumonderzoek is gebleken dat de dieselolieverontreiniging zich bevindt vanaf 110 cm -mv tot op een diepte van circa 200 cm -mv. In de bovenliggende trajecten van boring 9 (20-50) en 103 (50-100) is geen verontreiniging met minerale olie als gevolg van dieselolie aangetoond. In het onderliggende traject van cm -mv is eveneens geen olieverontreiniging als gevolg van dieselolie aangetoond. De gemeten respons aan minerale olie in de grondmonsters 9A (20-50) en 103A ( cm - mv) zijn niet veroorzaakt door dieselolie maar door PAK's als gevolg van aanwezige kooldeeltjes, die verspreid in de grond op de locatie aanwezig zijn. De gemeten respons aan minerale olie in grondmonster 103 ( ) is veroorzaakt door natuurlijke humuszuren uit de ter plaatse aanwezig matig venige, matig kleiige zand. Olieverontreiniging in grondwater In de bestaande peilbuis P4 (SGS 1995) is het grondwater uit het traject van cm -mv niet verontreinigd met minerale olie en vluchtige aromaten (BTEXN). Uit het grondwatermonster is afgeleid dat de peilbuis net buiten het verontreinigde gebied staat. Vluchtige aromaten (BTEXN) In de onderzochte grondmonsters en in het grondwatermonster zijn de verdachte vluchtige aromaten (BTEXN) niet aangetoond. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 18 van 20

23 6 CONCLUSIE Op basis van de onderzoeksresultaten uit dit 1 e fase nader bodemonderzoek kan voor het bestrijdingsmiddelenonderzoek en het onderzoek naar de verspreiding van de dieselolieverontreiniging het volgende worden geconcludeerd: Verontreiniging met bestrijdingsmiddelen De bovengrond nabij de voormalige bestrijdingsmiddelenkast is licht verontreinigd met een aantal chloorhoudende bestrijdingsmiddelen. De gemeten concentraties geven volgens de Wet bodembescherming geen aanleiding tot een nader onderzoek. Volgens de vereiste onderzoeksinspanning, opgesteld door de heer M. Vermunt van de gemeente Reimerswaal, geven de onderzoeksresultaten geen aanleiding tot een aanvullend onderzoek naar dieper gelegen lagen of nabij de huidige bestrijdingsmiddelenkast en de aanmaakplaats en - spoelplaats van bestrijdingsmiddelen. De verontreiniging met bestrijdingsmiddelen is in voldoende mate in kaart gebracht. Dieselolieverontreiniging Met dit onderzoek is de dieselolieverontreiniging ter plaatse van een voormalige bovengrondse dieselolietank, welke tot de bouw van de loods tegen de zijgevel van de schuur op het zand heeft gelegen, nader in kaart gebracht. De olieverontreiniging is ter plaatse van de uitgevoerde boringen 9/103, 101 en 102 aangetroffen in het traject van 90 à 110 cm -mv tot op een diepte van 200 cm -mv. De aangetoonde verontreinigingen met minerale olie als gevolg van de dieselolieverontreiniging zijn licht en matig. In de omringende boringen is geen minerale olieverontreiniging als gevolg van de dieselolieverontreiniging tijdens het veldonderzoek en/of analytisch aangetroffen. In enkele boringen is wel een minerale olieverontreiniging aangetoond als gevolg van aanwezige PAK's, waarvan kooldeeltjes de oorzaak zijn en als gevolg van natuurlijk humuszuren uit de ter plaatse aanwezige veenhoudende ondergrond. De verontreiniging met dieselolie wordt horizontaal begrensd door de boringen P4 (SGS 1995), de boringen 10 en 14 (eindsituatie bodemonderzoek) en de boringen 106 en 107 (1 e fase nader bodemonderzoek). Bij het saneren van de verontreiniging dient rekening te worden gehouden met een kern van de verontreiniging, de plaats waar de olieverontreiniging is veroorzaakt door morsen of lekken. De kern van de verontreiniging ligt waarschijnlijk binnen de boringen 101, 102 en 9/103. Ter plaatse dient rekening te worden gehouden met een verontreiniging vanaf het maaiveld. Op basis van de onderzoeksresultaten kan gesteld worden dat de horizontale omvang van de dieselolieverontreiniging in voldoende mate is vastgesteld. De omvang van de grondverontreiniging is geschat op circa 10 m 2. Formeel dienen de verontreinigingen bij beëindiging van de bedrijfsactiviteiten volledig of tot een aanvaardbaar niveau te worden verwijderd. Het is aan de gemeente Reimerswaal om te beoordelen of op beide deellocaties sanerende maatregelen worden vereist of dat de gemeten concentraties aan bestrijdingsmiddelen aanvaardbaar zijn. Het is ook aan de gemeente om te beoordelen of de sanerende maatregelen direct na de beëindiging van de bedrijfsactiviteiten moeten worden uitgevoerd of dat in dit geval de sanering(en) in een later stadium mogen worden uitgevoerd, bijvoorbeeld na sloop en voorafgaand aan nieuwbouw. Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 19 van 20

24 7 BETROUWBAARHEID Het onderhavige bodemonderzoek is op zorgvuldige wijze verricht volgens de geldende normen en inzichten. Voorafgaand aan het onderzoek is door Milec middels de toets partijdigheid vastgesteld dat er geen enkele binding bestaat tussen Milec en de eigenaar van de onderzoekslocatie. De opdrachtgever is verantwoordelijk voor de door hem verstrekte gegevens, zowel met betrekking tot de historie van de bodem, de te onderzoeken objecten, de gebouwen en het gebruik van de terreinen in het verleden tot het moment van onderzoek. Schade als gevolg van het ontbreken van gegevens zijn voor rekening van de opdrachtgever. Bij de uitvoering van het vooronderzoek is Milec afhankelijk van de aangeleverde informatie van externen (gemeenten e.a.). Milec is niet aansprakelijk voor de schade voortkomend uit onjuistheid of onvolledigheid van de aangeleverde informatie. Een bodemonderzoek conform de norm NEN 5740 is gebaseerd op het nemen van een beperkt aantal monsters, die gemengd worden tot enkele mengmonsters. De mengmonsters worden geanalyseerd op een beperkt analysepakket. Vanwege het beperkt aantal (meng)monsters en analyseparameters blijft er altijd een kans aanwezig dat een op de locatie aanwezige verontreiniging niet wordt vastgesteld. Wij streven naar een zo groot mogelijke representativiteit van het onderzoek. Toch blijft het mogelijk dat er lokale afwijkingen in het bodemmateriaal voorkomen. Indien tijdens graafwerkzaamheden blijkt dat bodemvreemd materiaal of een puntbronverontreiniging in de bodem aanwezig is, kan afhankelijk van de aard, de mate, de omvang, het gebruik van de bodem en de risico's het zinvol of noodzakelijk zijn om het op een milieuverantwoorde wijze te verwijderen. Milec is niet aansprakelijk voor de schade die hieruit voortvloeit. De inhoud van dit rapport is van toepassing op de toestand van de onderzoekslocatie zoals aangetroffen tijdens het veldonderzoek. Na uitvoering van het onderzoek kan de grond- en de grondwaterkwaliteit beïnvloed worden. Naarmate de periode tussen de uitvoering van het onderzoek en het gebruik van de resultaten langer wordt, zal meer voorzichtigheid betracht moeten worden bij het gebruik van dit rapport. Mocht dit rapport aanleiding geven tot vragen, dan zijn wij graag bereid een mondelinge of schriftelijke toelichting te geven. Etten-Leur, 11 juni 2013 Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau Opgesteld door: Goedgekeurd door: ing. Gemma L.B. Verschueren ing. John D.J. Kaijen Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau pag. 20 van 20

25 Bijlage 1 Omgevingskaarten en situatietekening met boorpunten Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau

26 Omgevingskaart (onderzoekslocatie ) [bron: Kadaster] Omgevingskaart (onderzoekslocatie -) [bron: Kadaster] Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau

27

28 Bijlage 2 Bodemprofielen Meetpuntgegevens Etten-Leur Milec, Milieu-Economisch Ingenieursbureau

29 Boring: 101 Boring: 102 X: 63997,98 Y: ,77 Datum: X: 63996,99 Y: ,72 Datum: Opmerking: 0-10 klinker Zand, matig fijn, geen olie-water reactie, lichtgrijs, Edelmanboor Klei, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor 0 50 Opmerking: 0-10 klinker Zand, matig fijn, geen olie-water reactie, lichtgrijs, Edelmanboor Klei, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Edelmanboor A AA Klei, zwakke olie-water reactie, neutraalbruin Klei, zwakke olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak kleiïg, zwakke olie-water reactie, lichtgrijs, Edelmanboor Klei, zwakke olie-water reactie, neutraalbruin Klei, zwakke olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak kleiïg, zwakke olie-water reactie, lichtgrijs, Edelmanboor Boring: 103 Boring: 104 X: 63997,98 Y: ,97 Datum: X: 63998,35 Y: ,23 Datum: Opmerking: A AA 0-10 klinker Zand, matig fijn, geen olie-water reactie, lichtgrijs, Edelmanboor Klei, sporen kolen, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor 0 50 Opmerking: A AA B AA beton volledig beton, Edelmanboor Zand, matig fijn, neutraalgeel, Edelmanboor Klei, neutraalbruin, Edelmanboor B AA -110 Zand, matig fijn, matig kleiïg, zwakke olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor C AA Zand, matig fijn, matig kleiïg, matig veenhoudend, geen olie-water reactie, neutraalbruin, Zuigerboor, mantelbuis Boring: 105 Boring: 106 X: 63999,82 Y: ,3 Datum: X: 63995,12 Y: ,09 Datum: Opmerking: A AA B AA beton volledig beton, Edelmanboor Zand, matig fijn, lichtgeel, Edelmanboor Klei, donkergrijs, Edelmanboor 0 50 Opmerking: 0-40 klinker Klei, zwak zandhoudend, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor Klei, geen olie-water reactie, donkerbruin, Edelmanboor A AA -130 Klei, geen olie-water reactie, neutraalgrijs, Edelmanboor Projectcode: Projectnaam: 2e Oostdijkweg 8 Milec getekend volgens NEN 5104