NOTITIE OVER DE KEUZES VOOR EEN NIEUWE VERORDENING LEERLINGENVERVOER VOOR DE GEMEENTEN LEEK, MARUM, NOORDENVELD EN ZUIDHORN

Transcriptie

1 NOTITIE OVER DE KEUZES VOOR EEN NIEUWE VERORDENING LEERLINGENVERVOER VOOR DE GEMEENTEN LEEK, MARUM, NOORDENVELD EN ZUIDHORN Inleiding Per 1 augustus 2014 is de Wet passend onderwijs van kracht geworden. Dit heeft ook gevolgen voor het leerlingenvervoer. Ingaande 1 januari 2015 treden de (vernieuwde) Participatiewet, Jeugdwet en Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in werking. De wetgever legt in deze wetten de verantwoordelijkheid voor hun maatschappelijk functioneren bij de burgers. De overheid faciliteert en ondersteunt met middelen waar de burgers zelf niet voor oplossingen kunnen zorgen. De oplossingen worden gezocht in maatwerk: wat is de meest geschikte oplossing in deze situatie voor deze persoon. Overigens werd met de zogenaamde Kanteling deze denkwijze binnen de Wmo al enkele jaren in de praktijk gebracht. Het leerlingenvervoer was tot nu toe sterk claimgericht. Met de aanpassing van de verordening leerlingenvervoer als gevolg van de invoering van de Wet passend onderwijs is het nu een goed moment ook de verordening leerlingenvervoer tegen het licht te houden en in overeenstemming te brengen met de gewijzigde maatschappelijke opvattingen over hulpverlening door de overheid en te kijken of invoering van maatwerk in het leerlingenvervoer kan leiden tot betere resultaten. Aan een ambtelijke werkgroep met vertegenwoordigers van de vier Westerkwartiergemeenten en Noordenveld is hiertoe opdracht gegeven. In de voorliggende notitie worden de keuzemomenten voor de gemeenten in beeld gebracht en wordt geadviseerd over de te maken keuzes. Het onderwijs was tot nu toe niet betrokken bij het opstellen van de verordeningen leerlingenvervoer van de gemeenten. Het leerlingenvervoer en het ondersteuningsplan van het samenwerkingsverband Passend Onderwijs zijn thema's die bij het OOGO (Op Overeenstemming Gericht Overleg) aan de orde komen. In het ROGO (Regionaal Overleg Gemeenten en Onderwijs) wordt ook gesproken over het ondersteuningsplan Passend Onderwijs. In het ondersteuningsplan wordt aangegeven op welke scholen extra ondersteuning wordt geboden en welke tussenvoorzieningen er zullen worden gecreëerd. Hiervan is een helder overzicht nodig, waaruit valt op te maken wat de gevolgen zijn voor het vervoer van de leerlingen. Het streven is zoveel mogelijk leerlingen thuisnabij onderwijs te bieden. Het schoolprofiel geeft aan wat een school kan bieden aan basisondersteuning en extra ondersteuning. Dit is een reden om het onderwijs te betrekken bij de keuzes die gemaakt kunnen worden in het leerlingenvervoer. Aan het ROGO wordt gevraagd zijn mening te geven over samenwerking tussen onderwijs en gemeenten op het terrein van het leerlingenvervoer en de keuzes die in deze keuzenotitie zijn gemaakt. A. ALGEMEEN Wettelijke context De wetswijzigingen die direct het leerlingenvervoer betreffen zijn in aantal beperkt. Het gaat om de volgende punten: De regeling (bedoeld wordt de verordening) dient rekening te houden met de van ouders redelijkerwijs te vergen inzet. Leerlingen die voortgezet (speciaal) onderwijs volgen kunnen slechts aanspraak maken op een vervoersvoorziening als zij wegens hun handicap op ander vervoer dan openbaar vervoer zijn aangewezen, dan wel vanwege hun handicap niet zelfstandig van openbaar vervoer gebruik kunnen maken. De Permanente commissie leerlingenzorg en de Commissie voor de indicatiestelling verdwijnen of krijgen een andere functie. Dit zijn belangrijke wijzigingen, want deze commissies waren voorheen verantwoordelijk voor het verwijzen naar het speciaal onderwijs. De Westerkwartiergemeenten en Noordenveld maken onderdeel uit van de samenwerkingsverbanden primair (PO) en voortgezet (VO) onderwijs in de provincie Groningen. De samenwerkingsverbanden PO en VO beoordelen of een leerling toelaatbaar is tot een speciale school voor basisonderwijs of tot het speciaal onderwijs PO en VO in het samenwerkingsverband. Met ingang van 1 augustus 2015 geldt dit ook voor

2 leerwegondersteunend en praktijkonderwijs. De cluster 1- en 2-instellingen (voor leerlingen met een visuele of auditieve handicap) hebben een eigen commissie van onderzoek. Het college betrekt bij de beoordeling van de aanvraag om een vervoersvoorziening het ondersteuningsplan zoals dat is vastgesteld door het betreffende samenwerkingsverband na voeren van OOGO met de gemeenten. Verordeningen dienen aan te sluiten bij geldende wetgeving, maar invoering van de nieuwe verordening leerlingenvervoer is mogelijk na 1 augustus Gezien de procedure rond advisering en besluitvorming, zal een nieuwe verordening niet vóór eind 2014 kunnen worden vastgesteld. Invoering per 1 januari 2015 is dan mogelijk. Nieuwe aanvragen kunnen vanaf die datum vallen onder de nieuwe verordening. Voor bestaande gevallen zal een overgangsregeling toegepast moeten worden. Staatssecretaris Dekker van OCW vindt het niet verstandig om nu het leerlingenvervoer op basis van godsdienstig of levensbeschouwelijke richting (wettelijk) te wijzigen. Hij zegt dit in reactie op een advies van de Onderwijsraad over artikel 23 van de Grondwet: de vrijheid van onderwijs. Daarin komt ook het leerlingenvervoer aan de orde. De staatssecretaris wil wijzigingen nu niet doorvoeren, omdat de leerlingenaantallen van scholen dalen als gevolg van de krimp. Daarmee verandert de spreiding en toegankelijkheid van scholen. Wat de staatssecretaris betreft zijn de regio s eerst aan zet om passende maatregelen te treffen. Daarna kan bekeken worden welke vervoersarrangementen passen bij het aanbod van scholen. Dit komt in het AGO (Afstemmingsoverleg Gemeenten Onderwijs) aan de orde. De verantwoordelijkheid voor het leerlingenvervoer blijft bij gemeenten en gaat voorlopig niet naar de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs. Op basis van de uitkomsten van het onderzoeksrapport van Sardes (december 2012) en de complexiteit van de invoering van passend onderwijs, verandert de staatssecretaris nog niets aan de verantwoordelijkheid van het leerlingenvervoer. Hij sluit niet uit dat de verantwoordelijkheid in de toekomst alsnog naar de samenwerkingsverbanden gaat. Uitgangspunt nieuwe verordening: opvoeden en onderwijzen tot zelfstandigheid De gemeenten streven binnen de nieuwe regelingen naar een samenleving waarin inwoners in staat zijn om vanuit hun eigen kracht regie te voeren over hun eigen leven. Uitgangspunt is het stimuleren van zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid. De rol van de eigen omgeving wordt hierin betrokken. Jongeren worden opgevoed tot zelfredzaamheid en tot zelfstandige volwassenen. Er is een aantal uitgangspunten te formuleren: - Meer verantwoordelijkheid bij de ouders 1. - Bevorderen van de zelfredzaamheid van jongeren. - Bieden van maatwerk door in gesprek te gaan met jongeren, hun ouders en de schoolomgeving om na te gaan in hoeverre men op eigen kracht en zonder aanvullende hulp kan functioneren. De kanteling zoals die in het sociale domein wordt nagestreefd, kan ook in het leerlingenvervoer plaatsvinden. Een "keukentafelgesprek" kan een manier zijn om met ouders en kind maatwerkafspraken te maken over verantwoordelijkheid, zelfredzaamheid en omgevingssteun. Daarbij is het uitgangspunt dat het kind zo zelfstandig mogelijk reist naar de school. Niet het taxivervoer is het uitgangspunt, maar de eigen zelfstandigheid: 1. Eerst onderzoeken of er eigen vervoer (al dan niet onder begeleiding) mogelijk is. 2. Als dit niet mogelijk is, onderzoeken of openbaar vervoer (al dan niet onder begeleiding) mogelijk is. 3. Als dit ook niet mogelijk is, komt een kind in aanmerking voor aangepast vervoer (taxivervoer). Een effect dat we willen bereiken is dat kinderen zelfredzamer worden. Daar hebben zij ook op andere vlakken profijt van, zoals in hun sociale leven (zelfstandiger naar sport en vriendjes) en het geeft hen ook meer zelfvertrouwen. Op latere leeftijd kunnen zij deze vaardigheden inzetten bij het 1 Waar in deze notitie gesproken wordt van ouders wordt bedoeld: ouder(s), voogd(en) en of verzorger(s).

3 zelfstandig(er) reizen naar een opleiding, werk of dagbesteding (ook het aangepaste AWBZ-vervoer wordt beperkt). Tevens wordt er meer gekeken naar de redelijkerwijs van ouders te vragen eigen inzet. Ook het basis- en voortgezet onderwijs heeft als doel leerlingen zelfstandig te leren functioneren in de maatschappij en op termijn zo mogelijk een zelfstandig inkomen te kunnen verwerven. Scholen brengen leerlingen kennis en vaardigheden bij om de zelfredzaamheid te vergroten, ook op vervoersgebied. Op alle basisscholen worden verkeerslessen gegeven en bij veel scholen wordt ook een praktisch verkeersexamen afgenomen. Hoe mooi is het om jezelf te kunnen verplaatsen, ook al heb je beperkingen. In dit opzicht speelt niet alleen de beperking een rol, maar ook de leeftijd, de route en de verkeerservaring. B. KEUZEMOMENTEN Gebruik opstapplaatsen Gemeenten in het Westerkwartier laten het leerlingenververvoer voor zover het aangepast vervoer betreft uitvoeren door Taxi-Nuis. In Noordenveld wordt het leerlingenvervoer verzorgd door VMNN. Er is gekozen om niet te werken met opstapplaatsen. Alle kinderen worden van huis opgehaald en weer teruggebracht. Gemeenten kunnen vervoerders op hun verzoek toestemming geven te werken met opstapplaatsen. Daaraan zijn dan stringente voorwaarden verbonden. Hiervan is geen gebruik gemaakt. Het bestek en de overeenkomst laten de gemeenten wel de mogelijkheid tussentijds de vervoersovereenkomst te wijzigen. Met andere woorden, gemeenten kunnen opstapplaatsen invoeren op door hen gekozen voorwaarden. Het voordeel van opstapplaatsen is dat er een stuk verantwoordelijkheid bij de ouders komt te liggen. Met name de jongste kinderen worden bij de plaatselijke basisscholen ook vaak door de ouders gebracht en gehaald. De taxi hoeft bij opstapplaatsen minder kilometers te rijden en is minder lang onderweg. Dit zou de prijs moeten kunnen drukken. Op grond van de vervoersovereenkomst zal de invoering van opstapplaatsen niet of nauwelijks leiden tot een financieel voordeel voor de gemeenten. Er wordt gewerkt met leerlingkilometers. Met de vervoerder in het Westerkwartier is indertijd overeengekomen dat op jaarbasis voor de vier gemeenten samen kilometers geoffreerd kon worden. Met indexering bedraagt de kilometerprijs thans 0,54. Wanneer op maandbasis in enige maand in een gemeente het werkelijke aantal kilometers minder dan 5% afwijkt van het overeengekomen aantal kilometers, vindt geen verrekening plaats. Wanneer de afwijking tussen 5 en 10% ligt, volgt voor die maand een correctie van 5%. De vervoerder is verplicht kinderen voor bepaalde scholen te combineren en te rijden via de kortste route. Daarop wordt gecontroleerd. Het aantal kilometers dat minder gereden behoeft te worden in geval van opstapplaatsen is dus minimaal. De door de vervoerder geoffreerde prijs is gebaseerd op het aantal gereden kilometers, maar daarbij is natuurlijk rekening gehouden met de tijdsduur waarin de busjes onderweg zijn. De invoering van opstapplaatsen zal dan ook vooral een voordeel zijn voor de vervoerder. Hij is immers minder lang onderweg. Het is zeer de vraag of dit voordeel binnen de bepalingen van de overeenkomst doorberekend kan worden aan de gemeenten. De overeenkomst met Taxi-Nuis voor het leerlingenvervoer loopt door tot de zomer van 2018 (einde schooljaar ). Hier komt bij dat het vinden van geschikte opstapplaatsen soms moeilijk kan zijn. Er zullen dan voorzieningen gecreëerd moeten worden. Uit onderzoek in Zuidhorn is gebleken dat dit wel eens een kostbare zaak kan zijn. Een en ander zou voor de nieuwe aanbesteding van het leerlingenvervoer nader onderzocht kunnen worden. Voor Noordenveld is de situatie vergelijkbaar met het Westerkwartier. Hier heeft de raad in het verleden besloten niet te werken met opstapplaatsen. De overeenkomst loopt hier tot 1 augustus Er wordt gewerkt aan plannen voor een nieuw vervoersconcept aansluitend bij de huidige concessies. Een aandachtspunt hierbij is het vervoer in de grensgebieden buiten het vervoersgebied van het OV-bureau Groningen-Drenthe.

4 Advies: Thans afzien van het invoeren van opstapplaatsen, maar in de nieuwe aanbesteding ingaande op respectievelijk 1 augustus 2016 (Noordenveld) en 1 augustus 2018 (Westerkwartier) de mogelijkheid van opstapplaatsen onderzoeken. Primaat vervoer In de eerder genoemde uitgangspunten is het volgende verwoord: 1. Eerst onderzoeken of er eigen vervoer (al dan niet onder begeleiding) mogelijk is. 2. Als dit niet mogelijk is, onderzoeken of openbaar vervoer (al dan niet onder begeleiding) mogelijk is. 3. Als dit ook niet mogelijk is, komt een kind in aanmerking voor aangepast vervoer (taxivervoer). Dit laat onverlet dat de vergoeding steeds uitgaat van de goedkoopste in aanmerking komende vorm van vervoer, bijvoorbeeld als een kind al of niet onder begeleiding per fiets naar school kan, wordt geen vervoer per eigen auto vergoed. Het advies van het ondersteuningsteam dient als basis welke vorm van vervoer vergoed zal worden voor SO, SBO en VSO. Voor het reguliere basisonderwijs zullen ouders gemotiveerd aan moeten geven waarom ze denken niet van de goedkoopste vorm van vervoer gebruik te kunnen maken. Advies: Na advies van het ondersteuningsteam voor SBO, SO of VSO of een verzoek van de ouders voor het reguliere basis- en voortgezet onderwijs is het uitgangspunt te kiezen voor de goedkoopst in aanmerking komende vorm van vervoer. Externe adviseurs leerlingenvervoer Scholen en ouders hanteren regelmatig het uitgangspunt dat er "recht op aangepast vervoer" is. Dit wordt in schoolgidsen en in de voorlichting door de SBO-, SO- en VSO-scholen soms zelfs expliciet zo aangegeven naar de ouders. Sommige scholen geven standaardvervoersverklaringen af voor al hun leerlingen zonder kritisch te kijken of leerlingen in staat zijn zelfstandig of onder begeleiding met de fiets of het OV de school te bezoeken. De school staat daarbij menigmaal onder druk van de ouders. Er is derhalve veel voor te zeggen om het onderwijs te betrekken bij het opstellen van het beleid voor het leerlingenvervoer. De aanvragen om bekostiging van het leerlingenvervoer hebben vaak een medische component. Deze is door de gemeenten zelf niet te beoordelen. Scholen voor speciaal basisonderwijs, speciaal onderwijs en speciaal voortgezet onderwijs hebben een ondersteuningsteam. In dit team zitten vaak een schoolarts (GGD), een schoolmaatschappelijk werker of jeugdverpleegkundige, een orthopedagoog, de schooldirecteur en een intern begeleider. Het team wordt soms aangevuld met de vakleerkracht gymnastiek, een logopedist of een groepsleerkracht. Het ondersteuningsteam kent de leerling het beste en kan aangeven wat deze leerling nodig heeft. Het ondersteuningsteam komt regelmatig bij elkaar en vormt een goed platform om te bepalen of de leerling een zodanige structurele handicap (lichamelijk, verstandelijk, zintuiglijk of psychisch) heeft waardoor fietsen of reizen met het OV onmogelijk is. Via de GGD-arts heeft de gemeente een objectieve inbreng bij het advies over de wijze van vervoer. De samenwerkingsverbanden in het kader van het Passend Onderwijs zijn eveneens van mening dat het ondersteuningsteam een deskundig advies kan geven over de vraag of er al dan niet sprake is van een "vervoershandicap" bij de leerlingen. Het ondersteuningsteam kan in veel gevallen ook aangeven welke ondersteuning of begeleiding nodig is voor vervoer. Het voorgaande laat onverlet dat aanvragen voor leerlingenvervoer bij de gemeente ingediend dienen te worden en de gemeente een besluit moet nemen. Het ondersteuningsteam adviseert de gemeente over de mate van de vervoershandicap. Wanneer een advies niet toereikend of onduidelijk is, kan de gemeente een externe deskundige inschakelen.

5 Advies: Het ondersteuningsteam de gemeenten laten adviseren over de mate van de vervoershandicap. De adviezen dienen goed gemotiveerd zijn. Gemeenten behouden het recht zo nodig advies te vragen bij externe deskundigen. Schooltijden aanpassen aan openbaar vervoer Met name de verbinding Leek - Roden per openbaar vervoer sluit niet aan bij de schooltijden van onder andere t Hoge Holt. Met het OV-bureau vindt overleg plaats over een eventuele wijziging van de dienstregeling van het openbaar vervoer op dit traject en over mogelijk andere knelpunten. Maatwerk in het leerlingenvervoer Tot nu toe werd meestal door de scholen en adviescommissies een vervoersadvies afgegeven voor de leerling. Veelal werd aangepast vervoer geadviseerd, ongeacht de mogelijkheden van de leerling. Een andere benadering is de verantwoordelijkheid bij de ouders te leggen om hun kind te leren zo zelfstandig mogelijk te reizen. Dit is de benadering die al enige tijd wordt toegepast in de Wmo onder de noemers kanteling en maatwerk. Voor die benadering wordt hier gekozen. Bij het bepalen van de vervoersondersteuning wordt het maatwerkprincipe gehanteerd. Dit houdt in dat er naar de situatie van de individuele leerling wordt gekeken. De vraag daarbij is wat voor deze leerling de meest geschikte en maximaal haalbare oplossing is. Het uitgangspunt is dat de leerling zo zelfstandig mogelijk naar school reist. Om dat maatwerk te kunnen leveren is het belangrijk ook kennis te hebben van de thuissituatie van de leerling. Verder is het van belang te realiseren dat kinderen niet stil staan in hun ontwikkeling. De oplossing van vandaag hoeft daarom niet die van morgen te zijn. Kennis van de leerling en zijn omgeving is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de school en de gemeente. Door het maatwerkprincipe in te voeren in het leerlingenvervoer wordt de verbinding gelegd met de Wmo. In de Wmo staat het bevorderen van zelfredzaamheid voorop, en daar waar dit (nog) niet mogelijk is het bieden van maatwerk dienstverlening. Iedere gemeente geeft op een eigen manier vorm aan de toegang tot die dienstverlening. Een veel gebruikt instrument hierbij is het zogenoemde keukentafelgesprek. De gemeente kan er daarom voor kiezen het keukentafelgesprek een rol te geven bij het bepalen van de vervoersondersteuning waarbij ook de relatie gelegd wordt met mogelijk andere hulpvragen. Advies: Aanvragen voor leerlingenvervoer worden individueel beoordeeld met inachtneming van de gehele gezinssituatie. Uitgangspunt is dat een kind zo zelfstandig mogelijk naar school reist. Gewenningsperiode We willen dat waar mogelijk de leerling de overstap maakt van aangepast vervoer naar zelfstandig reizen (OV of fiets). Om dit te bewerkstelligen kan een gewenningsperiode noodzakelijk zijn. De leerling krijgt de mogelijkheid geleidelijk aan tot zelfstandig reizen te komen. De duur van deze gewenningsperiode is maatwerk. Voor de eventuele kosten van een begeleider kan een vergoeding worden verstrekt. De lengte van de gewenningsperiode is afhankelijk van het kind en de omstandigheden, maar dient zo kort mogelijk zijn. Advies: De kosten van een gewenningsperiode komen voor vergoeding in aanmerking, mits de periode niet langer is dan strikt noodzakelijk. Redelijkerwijze inzet ouders Als uitgangspunt is gekozen dat vervoer van kinderen naar school in de eerste plaats de verantwoordelijkheid is van de ouders. Zij moeten het kind naar school begeleiden en leren

6 zelfstandig te reizen naar school (per fiets of OV). De vraag is welke inzet redelijkerwijze van de ouders verwacht mag worden. In de Wet passend onderwijs heeft de wetgever nadrukkelijk gekozen de te verwachten redelijke inzet van de ouders op te nemen. Een redelijke inzet laat zich zeer slecht definiëren. Wat voor de ene ouder redelijk is, behoeft dat voor de andere ouder niet te zijn. We hebben echter ook geadviseerd te kiezen voor maatwerk. In de maatwerkoplossing zal van geval tot geval beoordeeld moeten worden wat in dat specifieke geval als redelijk is aan te merken. Te denken valt aan een kind dat met aangepast vervoer gaat en dat gedurende een bepaalde tijd een of twee dagen per week door de ouder met het openbaar vervoer begeleid wordt naar school om uiteindelijk zelfstandig met het openbaar vervoer te kunnen reizen. Ook de gezinssituatie of het sociale netwerk van het gezin kan een factor zijn. Overigens hoeft de ouder niet zelf te begeleiden, maar kan hiervoor ook anderen (opa s en oma s, buren, oudere broers of zussen) inschakelen. Advies: Van de ouders een redelijkerwijze inzet vragen voor het vervoer van hun kind naar school. De uiteindelijke invulling wordt maatwerk. Voor eigen rekening te nemen afstand Op grond van artikel 4, lid 7 van de WPO (Wet op het primair onderwijs) behoeft de gemeente aan ouders met een inkomen hoger dan per jaar slechts een vergoeding op basis van openbaar vervoer te verstrekken voor de afstand tussen school en woning boven 6 kilometer. Deze afstand mag lager worden gesteld, niet hoger. Voor vanuit vervoersperspectief beschouwde gehandicapte kinderen mag geen eigen bijdrage worden gevraagd en is het afstandscriterium ook niet van toepassing. De vijf gemeenten hanteren thans het maximum van 6 kilometer. Alleen Leek en Noordenveld maken voor kinderen die de SBO-school t Hoge Holt in Roden bezoeken een uitzondering door de grens op respectievelijk 4 en 3 kilometer te stellen, omdat anders voor een deel van de kinderen uit Leek en voor alle kinderen uit Roden geen aanspraak op een vervoersvoorziening zou bestaan. Voorgesteld wordt in alle gevallen een grens van 6 kilometer te hanteren. Dit benadrukt de eigen verantwoordelijkheid van de ouders en geeft rechtsgelijkheid. Advies: De maximale grens van 6 kilometer te rekenen als de afstand die voor eigen rekening blijft. Bepaling hoogte eigen bijdrage Voor vanuit vervoersperspectief beschouwde niet-gehandicapte kinderen die vallen onder de WPO hebben gemeenten de mogelijkheid een eigen bijdrage te vragen over maximaal de eerste zes kilometer. Geadviseerd is gebruik te maken van dit maximum. Vervolgens is de vraag hoe deze eigen bijdrage berekend moet worden in geval van openbaar vervoer en aangepast vervoer. Voorheen werkte het openbaar vervoer met zones waarbij één zone circa 4,5 km was. In Noord-Nederland wordt momenteel gewerkt met sterren waarbij dezelfde indeling als die van zones wordt aangehouden. Gemakshalve houden de gemeenten thans deze indeling aan en brengen als eigen bijdrage, ook in geval van aangepast vervoer, één zone van circa 4,5 km in rekening. Voor het schooljaar is dit 310,00. Er zijn ook gemeenten die twee zones in rekening brengen. De eigen bijdrage is dan 509,00 per jaar. Beide methoden zijn feitelijk onjuist. In het eerste geval wordt circa 1,5 kilometer te weinig in rekening gebracht, in het tweede geval circa 3 kilometer te veel. De WPO is hierover ook duidelijk. De gemeente bepaalt de afstand waarover geen vergoeding verstrekt behoeft te worden met een maximum van zes kilometer. Een correcte toepassing van de zes kilometergrens zou de volgende zijn. Het OV hanteert voor 2014 voor een OV-chipkaart een opstaptarief van 0,87 en een kilometertarief van 0,153. Uitgaande van 200 schooldagen per jaar zijn de kosten voor de eerste voor eigen rekening

7 te nemen zes kilometer derhalve 0,87 + (6 x 0,153) = 1,788 x 2 (heen en terug) x 200 dagen = 715,20. Kinderen van 3 tot en met 11 jaar krijgen hierop een korting van 47% en scholieren van 12 tot en met 18 jaar een korting van 40%. Kinderen tot en met 11 jaar zijn derhalve verschuldigd 379,06 en scholieren vanaf 12 jaar 429,12. Bedragen kunnen jaarlijks automatisch aangepast worden aan de tarieven van het OV-vervoer. Deze eigen bijdrage geldt voor alle vormen van vervoer (fiets, auto, aangepast vervoer of openbaar vervoer). Opgemerkt moet worden dat Marum alleen voor leerlingen van bijzonder onderwijs een eigen bijdrage in rekening bracht. In tegenstelling dat de andere Westerkwartiergemeenten en Noordenveld werd voor het overige onderwijs geen eigen bijdrage gevraagd. Met het oog op uniformiteit wordt voorgesteld ook voor Marum een eigen bijdrage te vragen voor niet-vervoersgehandicapte leerlingen. Advies: Bij een afstand van meer dan 6 kilometer tussen woning en school komen de noodzakelijke werkelijke vervoerskosten in aanmerking voor vergoeding. Hierop wordt een eigen bijdrage op basis van openbaar vervoer over de eerste 6 kilometer in mindering gebracht: voor kinderen tot 12 jaar 379,06 en vanaf 12 jaar 429,12. Deze bedragen worden jaarlijks aangepast aan de OV-tarieven. Vanaf welke leeftijd kan een kind zelfstandig reizen? Met het ouder worden van kinderen nemen hun mogelijkheden toe. Artikel 4, lid 9 van de WPO onderkent dit en geeft de gemeenteraad de mogelijkheid in de verordening een leeftijd te stellen waarboven de aanspraak op bekostiging van vervoer beperkt kan worden tot openbaar vervoer of een nog goedkopere wijze van vervoer. Bij dit laatste zou gedacht kunnen worden aan een fiets. In de praktijk wordt 9 jaar veelal als grens gehanteerd. Hoewel bij een grens geen rekening wordt gehouden met de individuele (on)mogelijkheden van het kind, lijkt een leeftijdsgrens van 9 jaar niet ter discussie te staan. Voor sommige kinderen kan de ontwikkeling echter zodanig zijn, dat 9 jaar te vroeg is om niet meer met aangepast vervoer of openbaar vervoer te reizen. In het streven maatwerk te leveren past het niet een harde grens neer te leggen bij een bepaalde leeftijd. Ook kunnen de verkeerssituatie en het openbaar vervoer per leerling verschillen. Voorgesteld wordt daarom de leeftijd bij minimaal 9 jaar te leggen, maar bij de beslissing het advies van het ondersteuningsteam te betrekken. In dit advies moet dan rekening gehouden worden met in het kind gelegen factoren, de verkeerssituatie (al of niet gevaarlijke verkeerssituaties tussen woning en school) en de mogelijkheden van openbaar vervoer (gaat de bus rechtstreeks van het eigen dorp naar de school of moet er bijvoorbeeld in de stad Groningen bij het station worden overgestapt op een andere buslijn). Advies: Vanaf 9 jaar wordt een kind geacht zelfstandig te kunnen reizen, tenzij uit het advies van het ondersteuningsteam blijkt dat in het kind gelegen factoren, een gevaarlijke verkeerssituatie tussen woning en school of een moeilijke openbaarverkeerssituatie dit niet verantwoord is. Peildatum leeftijd leerling Voorgesteld is dat kinderen vanaf 9 jaar geacht worden zelfstandig te kunnen reizen, tenzij er omstandigheden zijn die dat niet verantwoord maken. Besloten zou kunnen worden daarbij de verjaardag van het kind aan te houden of de eerste dag van de maand volgend op de maand waarin het kind 9 jaar is geworden. Dit is echter niet praktisch, omdat er dan in de loop van het jaar steeds mutaties optreden die niet alleen het kind zelf betreffen, maar ook de medepassagiers. Ook zou het schooljaar in tweeën gesplitst kunnen worden waarbij 1 augustus en 1 januari als peilmomenten worden genomen. In dat geval moet een kind midden in de winter ineens op een andere (lees minder gemakkelijke) manier reizen. Dat lijkt niet gewenst. Voorgesteld wordt daarom 1 augustus als peildatum voor het gehele schooljaar aan te houden. Advies: Als peildatum voor de leeftijd van een leerling wordt 1 augustus aangehouden. Ingangsdatum

8 Vanuit de gemeenten en de scholen wordt voldoende gewezen op de mogelijkheden voor voorzieningen in het kader van het leerlingenvervoer en het tijdig aanvragen hiervan. Daardoor is geen reden de datum van toekenning vóór de datum van aanvraag te laten vallen. Advies: De datum van toekenning ligt niet vóór de datum van aanvraag. Beslistermijn Als een wettelijk voorschrift geen eigen bepaling kent inzake beslistermijnen op aanvragen, is de Algemene Wet Bestuursrecht (AWB) van toepassing. Artikel 4:13 van de AWB luidt: 1. Een beschikking dient te worden gegeven binnen de bij wettelijk voorschrift bepaalde termijn of, bij het ontbreken van zulk een termijn, binnen een redelijke termijn na ontvangst van de aanvraag. 2. De in het eerste lid bedoelde redelijke termijn is in ieder geval verstreken wanneer het bestuursorgaan binnen acht weken na ontvangst van de aanvraag geen beschikking heeft gegeven, noch een mededeling als bedoeld in artikel 4:14, derde lid, heeft gedaan. Artikel 4:14, lid 3 van de AWB luidt: Indien, bij het ontbreken van een bij wettelijk voorschrift bepaalde termijn, een beschikking niet binnen acht weken kan worden gegeven, deelt het bestuursorgaan dit binnen deze termijn aan de aanvrager mede en noemt het daarbij een redelijke termijn binnen welke de beschikking wel tegemoet kan worden gezien. WPO, WEC en WVO kennen geen eigen beslissingstermijn waardoor de AWB in dit geval van toepassing is. De maximale beslistermijn is dus acht weken, eventueel met een redelijke termijn te verlengen. Gebruikelijk is dat deze termijn op 4 weken wordt gesteld. Het streven moet zijn elke aanvraag zo spoedig mogelijk af te handelen. Door de beslistermijn korter te stellen dan 8 weken, kan de gemeente in sommige gevallen in de problemen komen. Advies: De maximale beslistermijn te stellen op 8 weken, eventueel met 4 weken te verlengen als daartoe aanleiding bestaat. Termijn van toekenning Tot nu toe werden voorzieningen steeds maximaal per schooljaar toegekend. Het is ook mogelijk hiervoor een langere periode te nemen. Dat is niet wenselijk, omdat in de situatie van de leerling of het gezin in de loop van de tijd meerdere wijzigingen kunnen optreden (bijvoorbeeld mogelijkheden voor ander vervoer, andere school, verhuizing, gewijzigd inkomen ouders, enz.). In specifieke situaties kan de termijn van toekenning ook korter zijn dan een schooljaar. Advies: De toekenning is voor het lopende of komende schooljaar. Betalingstermijnen De eigen bijdrage wordt vastgesteld voor een geheel schooljaar, dan wel het deel van het schooljaar waarvoor een vervoersvoorziening is gevraagd. Als de vervoersvoorziening in geld wordt verstrekt, bijvoorbeeld voor een busabonnement, kan de eigen bijdrage hierop direct in mindering worden gebracht. In geval de vervoersvoorziening bestaat uit gebruik van aangepast vervoer, dient de eigen bijdrage aan de gemeente betaald te worden. In principe moet deze bijdrage in één keer, direct na de toekenning van de voorziening, betaald worden. In geval dit aantoonbaar tot problemen leidt, kan een betalingsregeling wenselijk zijn. Voorzieningen worden steeds meer geïndividualiseerd (maatwerk). Het lijkt daarom beter geen regels te bepalen voor aflossingstermijnen, maar de termijnen af te stemmen op de persoonlijke situatie van betrokkenen. Uitgangspunt hierbij moet wel zijn dat de eigen bijdrage zo spoedig mogelijk en in zo weinig mogelijk termijnen aan de gemeente wordt betaald.

9 Advies: In geval betaling van de eigen bijdrage in één keer aantoonbaar tot problemen leidt, is een betalingsregeling mogelijk waarbij het uitgangspunt is dat de eigen bijdrage zo spoedig mogelijk en in zo weinig mogelijk termijnen aan de gemeente wordt betaald. Inkomen bij gescheiden ouders Artikel 7 van de WPO spreekt van ouders wier inkomen tezamen meer bedraagt dan In constante jurisprudentie heeft de rechter steeds bevestigd dat in geval van gescheiden ouders het inkomen van beide ouders gerekend mag worden door de gemeenten. Er is echter sprake van een zogenaamde kan-bepaling. De gemeente kan rekening houden met het inkomen van beide ouders, maar is daartoe niet gehouden. De vraag is nu of wij in geval van gescheiden levende ouders kiezen voor beide inkomens of alleen voor het inkomen van de ouder die het kind verzorgt. Tot nu toe kozen onze gemeenten voor het laatste. Uit praktisch oogpunt is er veel voor te zeggen geen rekening te houden met het inkomen van de nietverzorgende ouder. In de eerste plaats wordt een deel van diens inkomen al gebruikt voor alimentatie. In de tweede plaats blijkt uit de praktijk van sociale diensten dat veel niet-verzorgende ouders onwillig zijn aan hun financiële verplichtingen te voldoen. Dit zou inhouden dat de verzorgende ouder met een inkomen lager dan een eigen bijdrage zou moeten betalen, maar deze niet vergoed krijgt van de ex-partner. Advies: Alleen rekening houden met het inkomen van de ouder die het kind daadwerkelijk verzorgt. Overgangsregeling In geval regelgeving verslechtert voor burgers worden vaak twee sporen gevolgd. Wanneer ruim van de voren bekend is dat een verslechtering optreedt en dit aan de burgers kenbaar is gemaakt, behoeft geen overgangsregeling gehanteerd te worden. De burger wist dat de regelgeving zou gaan veranderen en had daar alvast op in kunnen spelen. In geval de verslechtering kort voor de ingangsdatum hiervan kenbaar wordt gemaakt aan de burgers, vindt de wetgever, maar ook de rechter, dat een overgangsregeling voor een redelijke termijn in acht genomen moet worden. In die periode kan de burger zich voorbereiden op de veranderde regelgeving. In het algemeen wordt een periode van een half jaar als redelijk beschouwd. De voorgestelde keuzes die negatief uitpakken voor de burgers zijn de verhoging van de voor eigen rekening te nemen afstand van vier naar zes kilometer in Leek en van drie naar zes kilometer in Noordenveld, de afschaffing van een vervoersvoorziening in het V(S)O voor leerlingen die zelfstandig met het OV kunnen reizen en de invoering van een eigen bijdrage in Marum. Voorgesteld wordt voor bestaande gevallen oude rechten te handhaven tot het nieuwe schooljaar per 1 augustus Nieuwe gevallen komen direct onder de nieuwe regelgeving. Advies: Voor bestaande gevallen als overgangsregeling oude rechten te handhaven tot het nieuwe schooljaar per 1 augustus Nieuwe gevallen komen direct onder de nieuwe regelgeving. De werkgroep verordening leerlingenvervoer: Gezina de Haan en Frans Huisman, gemeente Leek Elisabeth Nijdam, gemeente Zuidhorn Bob Copper, gemeente Noordenveld Dida Noordhof, gemeente Grootegast Klaas Koopman, gemeente Marum Marum, 8 oktober 2014