Instelling. Onderwerp. Datum

Transcriptie

1 Instelling Stibbe Nieuwsflash marktpraktijken en consumentenrecht Onderwerp Richtlijn consumentenrechten goedgekeurd door de Raad Datum November 2011 Copyright and disclaimer De inhoud van dit document kan onderworpen zijn aan rechten van intellectuele eigendom van bepaalde betrokkenen, Er wordt u geen recht verleend op deze rechten. M&D Seminars geeft u via dit document informatie, maar verstrekt geen advies. M&D Seminars garandeert niet dat de informatie in dit document foutloos is. U gebruikt de inhoud van dit document op eigen risico. M&D Seminars, noch een van haar directieleden, aandeelhouders of bedienden zijn aansprakelijk voor bijzondere, indirecte, bijkomstige, afgeleide of bestraffende schade, noch voor enig ander nadeel van welke aard ook bij het gebruik van dit document en van de inhoud van dit document. M&D Seminars 2011 M&D SEMINARS Eikelstraat De Pinte T F info@mdseminars.be

2 Nieuwsflash marktpraktijken en consumentenrecht November 2011 Nr. 2011/03 1. De nieuwe wet op de kansspelen verenigbaar met EU recht Arrest van het Grondwettelijk Hof van 14 juli De sperperiode en EU recht the saga continues 3. Europese commissie maakt zaak aanhangig tegen België wegens niet-naleving van de richtlijn oneerlijk handelspraktijken 4. Richtlijn consumentenrechten goedgekeurd door de Raad 5. Selectie nieuwe wetgeving betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming sinds juli De nieuwe wet op de kansspelen verenigbaar met EU recht Arrest van het Grondwettelijk Hof van 14 juli 2011 Op 14 juli 2011, heeft het Grondwettelijk Hof een belangrijk arrest gewezen inzake kansspelen. Het Hof moest in het bijzonder een beroep tot nietigverklaring behandelen, ingesteld door drie vennootschappen, te weten de SA Telebet, de vennootschap naar Maltees recht Betfair International en de vereniging naar Engels recht Remote Gambling association, tegen verschillende bepalingen van de wet van 10 januari 2010, tot wijziging van de wetgeving inzake kansspelen. Middelen ingeroepen door de verzoeksters Ter ondersteuning van hun beroep tot nietigverklaring, voeren de verzoeksters hoofdzakelijk volgende middelen aan: zij zijn van mening dat de wet van 10 januari 2010 allereerst in strijd is met de bevoegdheidsverdelende regels en het beginsel van de federale loyauteit, gelet op het feit dat sportweddenschappen onder de bevoegdheid van de gemeenschappen vallen, nu die laatste bevoegd zijn op het gebied van sport. De verzoeksters beroepen zich vervolgens op een schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. Volgens de verzoeksters zou de nieuwe wet discriminerend zijn, aangezien deze het toekennen van licenties voor het uitbaten van online kansspelen beperkt tot die operatoren die dezelfde kansspelen uitbaten in de reële wereld, en zodoende operatoren die uitsluitend weddenschappen via het internet aanbieden, zou uitsluiten. De verzoeksters koppelen deze vermeende schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ook aan een vermeende schending van artikel 49, paragraaf 1 en 56, paragraaf 1 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (hieronder VWEU ), die respectievelijk de beginselen van de vrijheid van vestiging en het verrichten van diensten behartigen. De verzoeksters zijn van mening dat deze bepalingen geschonden zouden zijn, gelet op het feit dat de bestreden wet het noodzakelijk maakt, dat online operatoren in België een activiteit uitbaten die gelijkaardig is aan hun activiteit online en dat hun servers gelokaliseerd zijn op Belgisch grondgebied. De verzoeksters menen dat dergelijk systeem een discriminatie in het leven roept tussen online operatoren op grond van hun nationaliteit of op grond van hun land van vestiging. Om u uit te schrijven of in te schrijven voor andere nieuwsbrieven, gelieve hier te klikken. Contact Voor meer informatie kan u contact opnemen met Peter Wytinck ( of via ), Tim Baes ( of via e- mail) of uw gebruikelijke contactpersoon bij Stibbe. Gerelateerde pagina's Stibbe - Webpagina marktpraktijken en consumentenrecht Stibbe - Advocaten marktpraktijken en consumentenrecht De alliantie Stibbe Herbert Smith Gleiss Lutz Onderzoek van de ingeroepen middelen Verwijzend naar de parlementaire voorbereiding van de bijzondere wet van 21 juli 1971 betreffende de bevoegdheid en de werking van de Cultuurraden

3 voor de Nederlandse cultuurgemeenschap en voor de Franse cultuurgemeenschap, besluit het Grondwettelijk Hof dat de Federale overheid klaar en duidelijk bevoegd is inzake spelen en weddenschappen. Het Hof stelt eveneens vast dat de bestreden bepalingen de inrichting van weddenschappen op sportuitslagen, andere dan paardenwedrennen, regelen, en niet de lichamelijke opvoeding, de sport, het openluchtleven, de vrijetijdbesteding, of het toerisme - deze laatste materies behorende tot de bevoegdheid van de Gemeenschappen. Bijgevolg besluit het Hof tot de afwezigheid van een schending van de bevoegdheidsverdelende regels en het beginsel van de federale loyauteit. Wat betreft de vermeende schending van artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang met artikel 49, paragraaf 1 en 56, paragraaf 1 VWEU, stelt het Hof allereerst vast dat de bestreden bepalingen het vrij verkeer van diensten beperken, aangezien ze (1) verhinderen dat een in een lidstaat van de Unie gevestigde operator, die niet over een vergunning beschikt voor het uitbaten van kansspelen in de reële wereld, kansspelen zou kunnen aanbieden door middel van het Internet, en (2) beletten dat een houder van een licentie voor het uitbaten van online kansspelen, beroep kan doen op servers die zich in een andere lidstaat dan België bevinden. Het Hof overweegt vervolgens echter, verwijzend naar de Europese rechtspraak, dat het vrij verkeer van diensten op het gebied van kansspelen het voorwerp mag zijn van bepaalde beperkingen, rekening houdende met de schadelijke gevolgen die deze spelen zouden kunnen meebrengen. Aldus, kunnen bepaalde beperkingen gerechtvaardigd zijn om redenen van openbare orde, openbare veiligheid of volksgezondheid, of om dwingende redenen van algemeen belang, op voorwaarde dat ze coherent, systematisch en evenredig zijn. Wat de verplichting betreft om te beschikken over een licentie voor het uitbaten van reële spelen van dezelfde aard in België, is het Hof van mening dat het klaar en duidelijk gaat over een beperking van het vrij verkeer van diensten, maar dat deze kadert binnen de doelstelling van de wetgever tot bescherming van de spelers. Het Hof stelt immers vast dat dergelijke maatregel tot gevolg heeft dat het aanbod van kansspelen beperkt wordt. Het Hof besluit hieruit dat de bestreden maatregel pertinent is met het oog op het doel dat zij nastreeft. Betreffende de evenredigheid van deze maatregel, werpt het Hof eerst op dat de bestreden wetgeving, in tegenstelling tot de oude reglementering, het uitbaten van kansspelen via de informatiemaatschappij-instrumenten, niet volledig verbiedt. Het volstaat dat elke houder van een licentie voor het uitbaten van spelen in de reële wereld, die zijn activiteiten wenst uit te breiden naar de virtuele wereld, bepaalde door de wet vastgestelde voorwaarden vervult, om zo de vereiste licentie te kunnen bekomen. Het Hof is bovendien van mening dat deze voorwaarden niet van aard zijn om het bekomen van een licentie onmogelijk te maken, en dat zij ze daarenboven bijdragen tot het beschermen van de spelers. Het Hof besluit hieruit dat de bepaling, volgens welke de Kansspelcommissie enkel en alleen een licentie kan verlenen aan titularissen van een licentie voor de uitbating van spelen van dezelfde aard in de reële wereld, een geschikte maatregel is om de verwezenlijking van de door de wetgever aangevoerde doelstelling te waarborgen, en niet verder gaat dan noodzakelijk. Betreffende de voorwaarde dat de servers waarop de gegevens en de website-inrichting worden beheerd, in België gelokaliseerd moeten zijn, stelt het Hof vast dat ook deze maatregel pertinent is om de doelstellingen van de wetgever te waarborgen, aangezien ze de Kansspelcommissie toelaat de gegevens en website-inrichting beheerd op deze servers, rechtstreeks te controleren. Het Hof brengt in herinnering dat volgens de Europese rechtspraak, een

4 lidstaat het recht heeft om te oordelen dat de controles en de verplichtingen waaraan de op het grondgebied van een andere lidstaat gevestigde aanbieders van kansspelen via het Internet worden onderworpen, geen voldoende waarborg zijn voor de nationale consumenten. Gelet op het gebrek aan instrumenten voor communautaire samenwerking en het feit dat een onmiddellijke controle het meest doeltreffend is, vergeleken met een controle op afstand van de servers, besluit het Hof uiteindelijk dat de voorwaarde tot aanwezigheid van de servers in België niet onevenredig is. Bijgevolg, verwerpt het Hof de middelen ingeroepen door de verzoeksters, gebaseerd op de schending van artikel 10 en 11 van de Grondwet al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen 49 en 56 VWEU. 2. De sperperiode en EU-recht the saga continues Het Hof van Justitie heeft zich in een beschikking van 30 juni 2011, naar aanleiding van een prejudiciële vraag van de stakingsrechter in Dendermonde, een eerste maal uitgesproken over de verenigbaarheid van de sperperiode met de richtlijn oneerlijke handelspraktijken 1. Wie gehoopt had, dat het waas van onzekerheid waarin de sperperiode zich hult, nu eindelijk zou opklaren, komt bedrogen uit. Aanleiding voor de prejudiciële vraag was het geding tussen Wamo BVBA, die de keten van kledingwinkels ZEB exploiteert, enerzijds en JBC NV en Modemakers Fashion NV, concurrenten van de ZEB winkels, anderzijds. Wamo had aan haar beste klanten een uitnodiging verstuurd voor een privéverkoop in haar winkels van december 2009 en dit aan sterk verlaagde prijzen. Zich weinig illusies makend over dergelijke stunt tijdens de sperperiode (cfr. ZEB s reclame: U krijgt korting, wij een rechtszaak ), werd ZEB, op eenzijdig verzoekschrift van JBC NV en Modemakers Fashion NV, door de kortgedingrechter verboden om tot 1 januari 2010 dergelijke prijsvermindering, in strijd met oud artikel 53 1 WHPC 2, aan te bieden. Wamo tekende hierop derdenverzet aan tegen de beschikking, op grond dat de betrokken bepaling van de WMPC in strijd is met de richtlijn oneerlijke handelspraktijken. Gezien de onduidelijkheid omtrent de verenigbaarheid met EU recht, zag de stakingsrechter zich genoodzaakt zijn toevlucht te nemen tot een prejudiciële beslissing en stelde het Hof van Justitie volgende vraag: Verzet de [richtlijn oneerlijke handelspraktijken] zich tegen een nationale bepaling, zoals die van artikel 53 [WHPC], die aankondigingen van prijsverminderingen en suggesties daarvan gedurende welbepaalde periodes verbiedt? In tegenstelling tot het arrest VTB-VAB/Total Belgium, start het Hof niet bij de vraag of de sperperiode valt binnen de definitie van een handelspraktijk, maar voegt het een belangrijke voorgaande stap aan zijn analyse toe. De aanzet had het Hof hiervoor reeds gegeven in eerdere arresten 3. Die voorgaande stap impliceert dat eerst moet worden vastgesteld dat een nationale bepaling de bescherming van de consument beoogt, alvorens ze binnen de werkingssfeer van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken zal vallen. De beoordeling of dit voor de sperperiode het geval is, wordt echter aan de verwijzende rechter gelaten, nu het Hof van oordeel is dat het niet over voldoende gegevens beschikt om hierover een oordeel te vellen. Het Hof laat er wel geen twijfel over bestaan dat aankondigen van prijsverminderingen gedurende de sperperiode een handelspraktijk zijn in de zin van artikel 2, sub d van de richtlijn. Immers, dergelijke aankondigingen maken deel uit van een commerciële strategie waarmee de consument naar de winkel van de handelaar gelokt wordt. Ze staan bovendien in rechtstreeks verband met de verkoopbevordering en afzet van producten.

5 Mocht de regeling betreffende de sperperiode wel degelijk mede beogen de consument te beschermen en binnen het werkingsgebied van de richtlijn vallen, benadrukt het Hof nogmaals dat de richtlijn oneerlijke handelspraktijken een volledige harmonisatie tot stand brengt. Het is de lidstaten niet toegestaan consumenten een grotere bescherming te verlenen, dan diegene voorzien in de richtlijn. Het Hof stelt vervolgens vast dat het verbod op het aankondigen van prijsverminderingen geen deel uitmaakt van de zwarte lijst met per se verboden handelspraktijken in de richtlijn. Bovendien heeft de Belgische wetgever het verbod op algemene wijze geformuleerd, zonder te vereisen dat met het oog op de feitelijke omstandigheden het oneerlijk karakter van dergelijke aankondiging tijdens de sperperiode moet worden nagegaan. Het Hof besluit hieruit dat de richtlijn zich verzet tegen een nationale bepaling als die welke in het hoofdgeding aan de orde is, die op algemene wijze aankondigingen van prijsverminderingen en suggesties daarvan tijdens de sperperiode verbiedt, voor zover deze bepaling de bescherming van de consumenten beoogt. Het staat aan de verwijzende rechter om te beoordelen of zulks het geval is in het hoofdgeding. Zonder het pleit definitief te beslechten, legt het Hof het lot van de sperperiode zo in handen van de rechter in Dendermonde, nu die zal moeten uitmaken of artikel 32 1 WMPC de bescherming van de consumenten beoogt. Hoewel het Grondwettelijk Hof, het Hof van Cassatie en de parlementaire voorbereiding deze vraag zonder twijfel bevestigend beantwoorden, zal de rechter niet rond de vaststelling van het Hof van Cassatie in de zaak Inno/Unizo, kunnen 4. Het Hof van Cassatie, in navolging van het Hof van beroep bestempelde de sperperioderegeling namelijk als een maatregel met een dubbele doelstelling. Immers, de regel beoogt zowel voor consumenten de juistheid en transparantie van prijzen te verzekeren, alsook het voortbestaan van de kleine handelaar te vrijwaren. Dit sluit op zich niet uit, dat de richtlijn van toepassing kan zijn. Echter, het Hof van Cassatie is van oordeel dat de maatregel de facto enkel het effect heeft de bescherming van concurrenten te waarborgen. De bescherming van de consument wordt immers reeds op afdoende wijze door andere bepalingen van de WMPC gegarandeerd. Het Wamo-arrest doet dan ook heel wat rechtsonzekerheid ontstaan over de invulling van het begrip bescherming van de consument. Gaat het over de intentie van de wetgever om de consument te beschermen, dan wel over het effect van de betrokken bepaling of de aard van de maatregel? Daarnaast kan dergelijke uitspraak een bedreiging vormen voor de maximale harmonisatie die de richtlijn voor ogen heeft, indien het criterium bescherming van de consument door de nationale rechters in de 27 lidstaten van de Unie verschillend geïnterpreteerd wordt. De verwarring omtrent de verenigbaarheid van de sperperiode met het EUrecht blijft zo onverkort bestaan. Hoewel de kans klein is, kan alleen maar gehoopt worden dat de hangende prejudiciële vraag van het Hof van Cassatie in de zaak Inno/Unizo over deze zelfde sperperiode het Hof van Justitie tot meer inspiratie kan brengen Europese Commissie maakt zaak aanhangig tegen België wegens niet-naleving van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken Te midden van alle (prejudiciële) onzekerheid betreffende de interpretatie van de bepalingen van de WMPC in het licht van de richtlijn (zie hierboven punt 2) heeft de Commissie na het met redenen omkleed advies in maart 6, beslist België voor het Hof van Justitie te dagen wegens niet-naleving van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken. De tekst van het persbericht van 29 september 2011 leest als volgt:

6 De Europese Commissie heeft vandaag de juridische druk op België en Frankrijk opgevoerd wegens niet-naleving van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken (Richtlijn 2005/29/EG). Deze richtlijn beoogt de handel te vereenvoudigen door een uniforme regeling in te stellen voor handelspraktijken op de Europese interne markt. Na optreden van de Commissie zijn bepaalde aspecten van de Belgische en Franse wetgeving gewijzigd, maar desondanks hebben België en Frankrijk hun nationale bepalingen nog niet volledig aan het EU-recht aangepast. Aangezien België geen gehoor heeft gegeven aan het in maart 2011 gezonden met redenen omkleed advies van de Commissie heeft de Commissie besloten de zaak aanhangig te maken bij het Hof van Justitie. Wat Frankrijk betreft, heeft de Commissie besloten een met redenen omkleed advies uit te brengen. Zoals het met redenen omkleed advies uiteenzette 7, heeft de Commissie bedenkingen bij de verenigbaarheid met de richtlijn oneerlijke handelspraktijken van de bepalingen van de WMPC betreffende o.a. de sperperiode, het vermelden van prijskortingen en het toepassingsgebied t.a.v. vrije beroepen. Na de arresten VTB-VAB en WAMO van het Hof van Justitie is het echter duidelijk dat nog vele andere bepalingen uit de WMPC problematisch zijn onder de Richtlijn. Een wijziging van de WMPC lijkt hierdoor onafwendbaar. Wij zullen u via onze nieuwsbrief op de hoogte houden van verdere ontwikkelingen. 4. Richtlijn consumentenrechten goedgekeurd door de Raad Op 10 oktober heeft de Raad, in navolging van het Europees Parlement, het voorstel tot de nieuwe richtlijn consumentenrechten goedgekeurd 8. De richtlijn gaat in op algemene informatie die voor een transactie aan de consument moeten worden meegedeeld, regels m.b.t. verkopen op afstand en overeenkomsten gesloten buiten de onderneming van de handelaar (in het bijzonder gaat het om informatieverplichtingen en het herroepingsrecht waaronder een standaard herroepingsformulier), regels in verband met levering en overdracht van risico s bij verkoop van goederen aan consumenten en andere regels toepasselijk op consumentencontracten. Ten dele zijn deze bepalingen overgenomen uit vorige richtlijnen, ten dele zijn het nieuwe regels die bepaalde aanpassingen in Belgisch recht zullen vereisen. Deze richtlijn treedt in werking na publicatie in het publicatieblad van de EU die eerstdaags verwacht wordt. Lidstaten krijgen vanaf de inwerkingtreding een termijn van twee jaar om de nieuwe regels in hun nationale wetgeving te incorporeren. 5. Selectie nieuwe wetgeving betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming sinds juli 2011 Wet van 6 juli 2011 tot instelling van een verbod op reclame voor ingrepen van medische esthetiek en tot regeling van de informatie over dergelijke ingrepen (B.S. 5 augustus 2011, p ). Richtlijn nr. 2011/73/EU van de Commissie tot wijziging van de bijlagen I en V bij Richtlijn 2008/121/EG van het Europees Parlement en de Raad inzake textielbenamingen met het oog op de aanpassing aan de technische vooruitgang (29 juli 2011), Pb. 30 juli 2011, L198/30. K.B. van 13 augustus 2011 betreffende vermelding van het energieverbruik en het verbruik van andere hulpbronnen op de etikettering en in de standaardproductinformatie van energiegerelateerde producten, tot omzetting van Richtlijn

7 2010/30/EU van het Europees Parlement en de Raad van 19 mei 2010 betreffende de vermelding van het energieverbruik en het verbruik van andere hulpbronnen op de etikettering en in de standaardinformatie van energiegerelateerde producten (Energieetiketteringsrichtlijn), B.S., 5 september 2011, p Wet van 28 augustus 2011 betreffende de bescherming van de consument inzake overeenkomsten betreffende het gebruik van goederen in deeltijd, vakantieproducten van lange duur, doorverkoop en uitwisseling tot omzetting van Richtlijn 2008/122/EG van het Europees Parlement en van de Raad van 14 januari 2009 betreffende de bescherming van de consumenten met betrekking tot bepaalde aspecten van overeenkomsten betreffende gebruik in deeltijd, vakantieproducten van lange duur, doorverkoop en uitwisseling (Timesharingsrichtlijn), B.S., 16 september 2011, p Mededeling nr. 2011/C 260/01 van de Commissie overeenkomstig artikel 5 (2) Verordening (EG) nr. 2006/2004 van het Europees Parlement en de Raad betreffende de samenwerking tussen de nationale instanties die verantwoordelijk zijn voor handhaving van de wetgeving inzake consumentenbescherming, wat bevoegde autoriteiten en de verbindingsbureaus betreft, Pb. 2 september 2011, C260/1. Footnotes: 1. Arrest C-288/10 Wamo BVBA t. JBC NV, Modemakers Fashion NV 2. Huidig artikel 32 1 WMPC 3. Dit wordt overigens door het Hof zelf duidelijk aangegeven (rechtsoverweging 19); Zie arrest C-304/08 Plus Warenhandelsgesellschaft en C-540/08 Mediaprint Zeitungs-und Zeitschriftenverlag 4. Zie hierover onze nieuwsflash van maart 2011, beschikbaar op: 5. Zie hiervoor ook onze nieuwsflash van november 2010 en maart 2011 omtrent de prejudiciële vraag van het Hof van Cassatie en de hangende procedure bij het Hof van beroep in Brussel tegen een vonnis van de stakingsrechter van de rechtbank van koophandel die oordeelde dat de sperperiode strijdig was met de richtlijn oneerlijke handelspraktijken, beschikbaar op 6. Persbericht van 14 maart 2011, IP/11/310; Zie hiervoor ook de Nieuwsflash marktpraktijken en consumentenrecht maart 2011 beschikbaar op 7. Zie hiervoor onze nieuwsflash van maart 2011beschikbaar op 8. Voor een bespreking van het voorstel: zie de nieuwsflash marktpraktijken en consumentenbescherming van december 2009 beschikbaar op Alle rechten voorbehouden. De inhoud van deze e-bulletin werd zo nauwkeurig mogelijk samengesteld. Wij kunnen echter geen enkele garantie bieden over de nauwkeurigheid en volledigheid van de informatie die deze e-bulletin bevat. De in deze publicatie behandelde onderwerpen werden enkel en alleen voor informatieve doeleinden voorbereid en ter beschikking gesteld door Stibbe. Ze bevatten geen juridisch of andersoortig professioneel advies en lezers mogen geen actie ondernemen op basis van de informatie in deze e-bulletin zonder voorafgaandelijk een raadsman te

8 hebben geconsulteerd. Het raadplegen van deze e-bulletin doet geenszins een advocaat-cliënt-relatie tussen Stibbe en de lezer ontstaan. Deze e-bulletin dient enkel voor persoonlijk gebruik. Elk ander gebruik is verboden.