EUROPESE COMMISSIE. Brussel, COM(2010) 667 definitief

Transcriptie

1 NL NL NL

2 EUROPESE COMMISSIE Brussel, COM(2010) 667 definitief MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, DE EUROPESE CENTRALE BANK, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S Elfde verslag over de praktische voorbereidingen op de uitbreiding van het eurogebied {SEC(2010) 1373} NL NL

3 MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, DE EUROPESE CENTRALE BANK, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S Elfde verslag over de praktische voorbereidingen op de uitbreiding van het eurogebied 1. INLEIDING De Raad heeft op 13 juli 2010 besloten dat Estland voldoet aan de nodige voorwaarden voor de invoering van de euro 1. Estland zal daarom met ingang van 1 januari 2011 toetreden tot het eurogebied, wat het totale aantal lidstaten dat de euro heeft ingevoerd op zeventien brengt. De koers voor de omrekening tussen de Estse kroon en de euro is definitief vastgesteld op Estse kronen voor één euro 2. De praktische voorbereidingen voor de omschakeling zijn nu in het laatste stadium beland. In dit verslag wordt beoordeeld hoe het staat met de praktische voorbereidingen van Estland voor de invoering van de euro en wordt met name gekeken naar de voorbereidingen voor het in circulatie brengen van eurobankbiljetten en munten in de economie, de maatregelen die zijn genomen om consumenten te beschermen tijdens de omschakelingsperiode, zoals de overeenkomst inzake billijke prijsstelling, en de voorlichtingscampagne. Voorts wordt een kort overzicht gegeven van de resultaten van de meest recente opiniepeiling over de euro in de acht lidstaten in Centraal- en Oost-Europa die de euro nog niet hebben ingevoerd (met inbegrip van Estland). Het bijgevoegde werkdocument van de diensten van de Commissie bevat gedetailleerde informatie over de voorbereidingen voor de invoering van de euro in de andere EU-lidstaten die de eenheidsmunt nog niet hebben ingevoerd en geen wettelijke opt-out hebben bedongen. 2. VOORBEREIDINGEN VOOR DE OMSCHAKELING IN ESTLAND: STAND VAN ZAKEN Estland heeft op 14 oktober 2010 de negende versie van zijn plan voor de invoering van de euro vastgesteld. In vergelijking met de voorgaande versie van april 2010 is het plan met name als volgt aangevuld: Ongeveer 180 Estse postkantoren zullen meewerken aan de bevoorrading van het publiek met chartale euro's en het uit het verkeer nemen van Estse munten en bankbiljetten in kronen. Met ingang van 1 december 2010 zullen starterkits met euromunten aan het publiek ter beschikking worden gesteld. 1 2 Besluit van de Raad (2010/416/EU) van 13 juli 2010 overeenkomstig artikel 140, lid 2, van het Verdrag betreffende de aanneming van de euro door Estland op 1 januari 2011, PB L 196 van , blz. 24. Verordening (EU) nr. 671/2010 van de Raad van 13 juli 2010 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 2866/98 met betrekking tot de omrekeningskoers naar de euro voor Estland, PB L 196 van , blz. 4. NL 2 NL

4 Tijdens de periode van dubbele omloop zal in geldautomaten gebruik worden gemaakt van bankbiljetten van 20 euro. Het is de bedoeling het aantal bankbiljetten van 50 euro dat door geldautomaten wordt afgegeven te beperken, zodat het voor detailhandelaren gemakkelijker wordt om uitsluitend euro's als wisselgeld te geven. Een meer uitgewerkte opzet en beschrijving van opleidingen over de chartale euro voor professionele geldverwerkers. Hieronder zal gedetailleerder op een en ander worden ingegaan, maar deze maatregelen zijn in het algemeen zeer gewenst en zullen de omschakeling vlotter en succesvoller laten verlopen Voorbereidingen voor de omschakeling naar de chartale euro Euromunten en bankbiljetten zullen in hoofdzaak langs drie kanalen in omloop komen: commerciële banken, geldautomaten en detailhandelaren. Estland zal voor 44,89 miljoen aan eurobankbiljetten lenen van het Eurosysteem, die zullen worden geleverd door de Finse centrale bank, en heeft 194 miljoen euromunten besteld om het contant geld dat in kronen in de omloop is, te vervangen en om te zorgen voor de noodzakelijke logistieke voorraden. De euromunten hebben een nationale Estse zijde en worden geslagen door de Finse Munt. De productie van de munten is begonnen en halverwege september was 40 % van de munten geslagen. Het overige deel zal geleidelijk worden geslagen en geleverd vóór eind maart Banken en hun klanten zullen vóór -dag vooraf worden bevoorraad en verder vooraf bevoorraad met eurobankbiljetten en -munten met een totale waarde van 235 miljoen EUR, wat overeenkomt met ongeveer 40% van de contante kronen die in omloop zijn. De bevoorrading vooraf met euromunten start halverwege september; de bevoorrading met eurobankbiljetten moet volgens plan op 15 november beginnen. Tegen midden september had de Estse Centrale Bank (Eesti Pank) met 10 banken overeenkomsten inzake bevoorrading vooraf gesloten. Het kader voor de verdere bevoorrading vooraf met euromunten van de klanten van commerciële banken is aanwezig, maar de banken hadden begin oktober nog geen activiteiten gemeld. De verdere bevoorrading vooraf met eurobankbiljetten zal op 1 december van start gaan. Estland zal bovendien als eerste lidstaat gebruik maken van het nieuwe vereenvoudigde ECB-richtsnoer voor verdere voorafgaande bevoorrading 3 dat is gebaseerd op de ervaring die bij eerdere omschakelingen is opgedaan. Aan detailhandelaren met een eenvoudig contract voor bevoorrading vooraf zal uiterlijk 5 dagen vóór -dag maximaal euro worden geleverd ECB-richtsnoer (ECB/2008/4) van 19 juni 2008 tot wijziging van Richtsnoer ECB/2006/9 inzake bepaalde voorbereidingen voor de omschakeling naar de chartale euro en inzake bevoorrading vooraf en verdere bevoorrading vooraf met eurobankbiljetten en -muntstukken buiten het eurogebied, PB L 176 van , blz. 16. De ervaring heeft aangetoond dat een eenvoudiger procedure nodig is, wil men de detailhandelaren ervan overtuigen aan de verdere bevoorrading vooraf deel te nemen. Krachtens het standaardbevoorradingscontract worden zware sancties opgelegd indien chartale euro's die in het kader van de verdere bevoorrading vooraf zijn geleverd, vóór -dag in omloop komen, dient de beveiliging van de bedrijfsruimten aanzienlijk te worden verscherpt, enz. Het standaardcontract is met andere woorden meer gericht op grotere bedrijven die aanzienlijke hoeveelheden chartale euro's nodig hebben. NL 3 NL

5 Alle professionele transporten van chartale euro's zullen worden begeleid door de politie, met inbegrip van transporten van muntgeld en de bevoorrading van geldautomaten. Hierdoor zal een grote mate van veiligheid zijn gegarandeerd. Het belangrijkste geldtransportbedrijf heeft rekening gehouden met de huur van extra voertuigen van naburige lidstaten, mocht dit noodzakelijk blijken om de toegenomen vraag naar geldtransporten rond de overschakeling aan te kunnen, en heeft geïnvesteerd in nieuwe apparatuur voor het sorteren en testen van de conditie van euromunten en bankbiljetten. De Estse rechtshandhavingsinstanties hebben de maatregelen om het vervalsen van euro's te voorkomen, geïntensiveerd op basis van het Pericles-programma van de Commissie. Estland heeft minikits met euromunten besteld, dat wil zeggen ongeveer een per huishouden. Deze zullen vanaf 1 december worden verkocht in banken en postkantoren. De verkoopprijs van een minikit is 200 kronen (de nominale waarde is 200,12 kronen of 12,79 euro) en er zitten 42 munten in. Om eventueel oppotten te voorkomen, zullen er niet meer dan 5 minikits per keer worden verkocht. Verder zal vanaf 1 januari 2011 een extra hoeveelheid kits (naast de kits) worden verkocht om te voldoen aan de vraag naar nieuwe euromunten van muntenverzamelaars. De minikits helpen mensen vertrouwd te raken met hun nieuwe munten vóór -dag en zullen detailhandelaren beter in staat stellen om uitsluitend euro's als wisselgeld terug te geven. De verkoop van minikits moet daarom goed door de Eesti Pank worden gecontroleerd zodat er in alle delen van het land voldoende van beschikbaar zijn. Het is bovendien raadzaam om extra minikits te produceren om aan de vraag van verzamelaars te voldoen. Daardoor wordt voorkomen dat verzamelaars tot op zekere hoogte de gewone gebruikers van munten verdringen. Het belangrijkste geldtransportbedrijf is begonnen met de productie van kits met euromunten voor detailhandelaren om deze rechtstreeks of via de banken te verspreiden onder professionele klanten. Er zullen twee soorten kits zijn, één met een waarde van 111 euro (8 muntrollen) en één met een waarde van 198 euro (15 muntrollen). Het bedrijf had in september voor euro aan bestellingen van dergelijke kits ontvangen en het is van plan meer dan twee keer dat aantal te produceren. Dat is een grote hoeveelheid in vergelijking met eerdere omschakelingen, maar dit is toch aan te raden omdat moet worden voorkomen dat detailhandelaren tijdens de omschakeling geen euromunten meer hebben en ook omdat winkels tijdens de eerste drukke dagen van de omschakeling mogelijk minder vaak van contant geld zullen worden voorzien. Commerciële banken zullen kronen inwisselen voor euro's tegen de omrekeningskoers, zonder dat daarvoor kosten in rekening worden gebracht en zonder dat er een maximum geldt voor het te wisselen bedrag 5, bij alle bijkantoren die diensten ter zake van contant geld aanbieden, en wel minstens van 1 december 2010 tot eind juni Deze dienst zal tot eind december 2011 worden voortgezet, zij het bij een geringer aantal bijkantoren. Om de omschakeling beter te laten verlopen zullen de commerciële banken reeds vanaf december langer open zijn en zal er extra personeel worden ingezet. De meeste bijkantoren zullen op 1 januari vanaf 12 uur geopend zijn. Minstens één grote bank heeft aangegeven dat zijn bijkantoren detailhandelaren vóór zullen laten gaan wanneer er wachtrijen zijn (door middel van afzonderlijke tickets). Dit is een goede praktijk die ook door andere banken zou moeten worden toegepast om detailhandelaren beter in staat te stellen alleen euro's als wisselgeld terug te geven. 5 Op praktische gronden kan het echter noodzakelijk zijn vooraf melding te maken van het wisselen van grote hoeveelheden contant geld. Tussen 1 en 31 december 2010 kunnen alleen particulieren wisselen. NL 4 NL

6 Bijkantoren zullen ook in het algemeen vermijden om hogere coupures te verspreiden (van 500 en 200 euro) te verspreiden ten tijde van de omschakeling om te voorkomen dat detailhandelaren zonder wisselgeld in euro's komen te zitten. Tegen half september was het opleidingsprogramma voor bankpersoneel gereed en stond de opleiding op het punt te beginnen. De werkzaamheden betreffende de omschakeling naar de euro van apparaten voor betaling met een bankpas is goed gevorderd en zal naar verwachting geen bijzondere problemen veroorzaken. De omschakeling van deze apparaten naar de euro zal plaatsvinden op 1 januari 2011 om 0:00 uur. Om mogelijke verwarring te voorkomen, zal de munteenheid op het scherm van de apparaten worden aangegeven. De voorbereiding van IT-systemen is goed gevorderd en de laatste tests zijn gepland voor oktober/november. Om de mogelijkheid contant geld te wisselen te verbeteren, met name op het platteland, zullen de posterijen van Estland (Eesti Post) ook contant geld wisselen. Eesti Post zal via zijn Postipank platform (een gemeenschappelijke dienst van Eesti Post en de commerciële bank SEB) de mogelijkheid bieden om tussen 1 en 15 januari 2011 bij meer dan 180 postkantoren in het hele land kosteloos contant geld in kronen te wisselen voor euro's. De kantoren zullen in deze periode zeven dagen per week open zijn, óók op de wettelijke feestdagen 1 en 2 januari en op zondag 9 januari. De mogelijkheid contant geld te wisselen staat open voor iedereen, met inbegrip van personen die geen SEB-rekening hebben. Zo nodig mag Eesti Post een daglimiet invoeren voor het wisselen van contant geld van 1000 euro per klant. Eesti Post bereidt, tot slot, een uitvoerig voorlichtingsprogramma voor over zijn dienstaanbod betreffende het wisselen van contant geld tijdens de periode van dubbele omloop. De geldautomaten zullen hoofdzakelijk op 30 en 31 december worden gevuld met chartale euro's, wat inhoudt dat veel geldautomaten tijdens deze dagen niet zullen functioneren (teneinde geen contant geld in euro's uit te geven vóór 1 januari). Geldautomaten met een grote omloopsnelheid zullen als laatste worden gevuld met contant geld in euro's. Op 1 januari zal vanaf 0:00 of 00:15 uur (afhankelijk van de bank) zo'n 90 % van de geldautomaten alleen nog maar eurobankbiljetten distribueren, terwijl 10 % van de automaten beide valuta's kan verwerken zodat deze ononderbroken open zullen zijn. Geldautomaten zullen hoofdzakelijk worden gevuld met bankbiljetten in kleinere coupures (20, 10 en 5 euro); biljetten met een nominale waarde van 50 euro zullen alleen worden gebruikt bij geldautomaten met een hoge omloopsnelheid. Het gebruik van voornamelijk kleinere coupures in geldautomaten is een goede praktijk; hierdoor kunnen detailhandelaren gemakkelijker uitsluitend euro's als wisselgeld teruggeven, zoals wordt aanbevolen. De financiële en banksector is al goed gevorderd met de voorbereidingen voor de overschakeling naar de chartale euro. Het is zeer positief dat nu ook Eesti Post zal meedoen aan de bevoorrading van het publiek met chartale euro's en het uit de omloop nemen van Estse kronen; dat betekent dat bijkantoren van banken of postkantoren in alle provincies diensten zullen aanbieden voor het wisselen van contant geld. Het is ook positief dat geldautomaten nu in principe alleen zullen worden gevuld met bankbiljetten met een lagere nominale waarde, waarbij biljetten van 50 euro worden vermeden (echter niet bij geldautomaten met een hoge omloopsnelheid), aangezien dit voorkomt dat detailhandelaren zonder wisselgeld in euro's komen te zitten doordat klanten met bankbiljetten met een hoge nominale waarde betalen. Tot slot moet het worden aangemoedigd om detailhandelaren voorrang te verlenen bij bijkantoren van banken zodat zij beter in staat worden gesteld om uitsluitend euro's als NL 5 NL

7 wisselgeld te geven. De banken en de posterijen moeten zichzelf zorgvuldig voorbereiden op een aanzienlijke extra werklast en veel grotere aantallen klanten tijdens de eerste dagen van januari Voorbereiding van overheidsinstellingen, voorbereiding op de omschakeling in plattelandsgebieden en kwetsbare groepen De omzetting van IT-systemen in de publieke sector verloopt volgens plan. De IT-systemen van de meeste overheidsinstellingen zijn aangepast aan de euro en de drie instellingen met de meest complexe informatiesystemen (belasting- en douanedienst, de dienst sociale zekerheid en het IT-centrum van het ministerie van Binnenlandse Zaken) melden dat de aanpassing van hun systemen aan de euro vóór 1 november 2010, volgens plan verloopt. Het ministerie van Financiën heeft een lijst opgesteld met contactgegevens van de vertegenwoordigers van de gemeenten en het zendt deze personen regelmatig informatie per toe. Er heeft een aantal bijeenkomsten plaatsgevonden met vertegenwoordigers van de plaatselijke overheden en er zijn regelmatig nieuwsbrieven rondgestuurd via het speciale netwerk voor contacten met plaatselijke overheden, waarin werd ingegaan op het rechtskader en de omschakeling van IT-systemen en waarin ook een checklist was opgenomen van de taken die vóór -dag moeten worden afgehandeld. Bij het openbaar vervoer kan zich een specifiek probleem voordoen met betrekking tot het geven van wisselgeld voor eurobankbiljetten in gemiddelde of grote coupures. Hoewel de meeste kaartjes voor het openbaar vervoer elektronisch worden betaald (bijvoorbeeld met mobiele telefoons), wordt soms toch nog contant betaald. De autoriteiten zijn voornemens om op bussen, bij bushaltes etc. duidelijk aan te kondigen dat klanten wordt verzocht om gepast te betalen. Zij zijn ook van plan om aan busmaatschappijen eurocalculators uit te delen om chauffeurs te helpen die kaartjes tegen contante betaling verkopen (vooral op het platteland of op routes tussen steden). De omschakeling van openbare parkeermeters vormt ook een specifiek probleem, aangezien deze in het algemeen maar één munteenheid aankunnen. Alle parkeermeters zouden op de vierde of vijfde dag na -dag moeten zijn omgeschakeld, wanneer al een groot deel van de betalingen in principe in euro's zal plaatsvinden. Daarna zou ingeval van een niet omgeschakelde parkeermeter in principe sprake moeten zijn van gratis parkeren zodat het gebruik van de oude nationale munt tijdens de periode van dubbele omloop niet wordt aangemoedigd. Verkoopautomaten worden in Estland niet veel gebruikt en de omschakeling daarvan zal in principe minder problemen opleveren, vooral omdat zij doorgaans allerlei betalingswijzen aanvaarden (bankpas, betaling via mobiele telefoon etc.). De deelname van Eesti Post aan de campagne voor de omwisseling van contant geld (zie ook punt 2.1 hierboven) is bijzonder welkom. Deze deelname zal de omschakeling naar de chartale euro aanzienlijk vergemakkelijken voor bewoners van plattelandsgebieden waar bijkantoren van banken dun gezaaid zijn. De opleiding van het personeel van de posterijen (omgaan met twee munteenheden tegelijkertijd, veiligheidsaspecten van de chartale euro, informatieverstrekking aan burgers etc.) is begonnen. Pensioenbetalingen ( gepensioneerden ontvangen hun pensioen nog ieder maand in contant geld) vinden plaats tussen de 1e en de 18e van iedere maand, met een piek rond de 5e NL 6 NL

8 en de 6e van iedere maand. Dit betekent dat er net voor de omschakeling geen grote hoeveelheid Ests chartaal in de vorm van pensioenbetalingen in omloop zal komen. Ouderen met beperkte mobiliteit vormen een speciaal probleem bij de omschakeling, aangezien zij hulp nodig kunnen hebben bij het omwisselen van hun Estse bankbiljetten en munten. Maatschappelijk werkers zouden voorts opgeleid moeten worden om elementaire vragen met betrekking tot de omschakeling te kunnen beantwoorden (omrekeningsregels, dubbele omloop, dubbele prijsaanduiding, veiligheidsaspecten van de chartale euro etc.). Speciale aandacht moet worden gegeven aan voorlichting over de omschakeling aan ouderen met beperkte mobiliteit. Zij hebben mogelijk ook hulp nodig bij het omwisselen van hun Estse bankbiljetten en munten. Maatschappelijk werkers moeten worden opgeleid om elementaire vragen met betrekking tot de omschakeling te kunnen beantwoorden Voorbereiding van ondernemingen Detailhandelaren zullen tijdens de periode van dubbele omloop extra behoefte aan contant geld hebben en wel voornamelijk om twee redenen: klanten hebben de neiging hen te gebruiken als 'minibanken' voor de omwisseling van nationaal chartaal geld in euro's (vooral wanneer er geen bankfilialen in de buurt zijn) en het geldtransport zal minder frequent zijn als gevolg van de toegenomen vraag naar geldtransporten tijdens de omschakeling. Met name de grote detailhandelaren hebben daarom verhoogde veiligheidsmaatregelen gepland, zoals de inzet van meer veiligheidsbeambten, bewakingscamera's etc. Eind september 2010 hadden de grote detailhandelaren hun behoefte aan chartaal geld geschat en stonden zij op het punt overeenkomsten met de banken te sluiten. Tijdens de omschakelingsperiode zullen zij zeven dagen per week open zijn; verder zullen zij meer personeel inzetten en extra kassa's openen. De individuele IT-systemen zijn gecontroleerd en kunnen betalingen in zowel euro's als Estse kronen, evenals gemengde betalingen, verwerken. Voorts moet worden nagegaan of de individuele systemen compatibel zijn. Verder zullen bij alle verkooppunten van de grote detailhandelsketens detectoren voor het opsporen van vals geld worden geïnstalleerd. De opleiding van personeel staat gepland voor het najaar en zal de praktische opleiding omvatten van kassiers die met de twee munteenheden moeten omgaan, in aanwezigheid van een beoordelaar. Eesti Pank zal de lesgevers opleiden. Vanaf -dag zouden detailhandelaren alleen nog maar euro's als wisselgeld mogen geven. Er moeten daarom passende maatregelen worden genomen om de druk op de kassiers te verminderen en de wachttijden bij de kassa's te beperken. Daarbij moet worden gedacht aan het vertrouwd maken van de kassiers met de nieuwe munteenheid vóór de omschakeling, het zorgen voor aparte kistjes voor contante kronen zodat deze direct en eenvoudig uit omloop kunnen worden genomen, het openen van informatiebalies in grote detailhandelszaken om vragen van klanten te beantwoorden, het aannemen van tijdelijk personeel voor het inpakken van producten in supermarkten etc. De detailhandelaren moeten bovendien zorgen voor voldoende opslagcapaciteit voor uit de omloop genomen kronen en het vervoer naar de banken regelen. Tot slot zal de veel hogere waarde van de euromunten in vergelijking met de NL 7 NL

9 kroonmuntstukken een nieuw aspect zijn voor het Estse publiek (de kroonmunt met de hoogste waarde is slechts 32 eurocent waard) en er moet speciale aandacht worden geschonken aan problemen die zich in dit opzicht kunnen voordoen (bijvoorbeeld een passend ontwerp van geldlades in de kassa's, opleiding van personeel voor het omgaan met munten etc.). De voortgang van de voorbereiding van het midden- en kleinbedrijf moet met regelmaat worden gecontroleerd Voorkomen van misbruik en onjuiste beeldvorming van de prijsontwikkeling bij de burgers Bij de bevolking in Estland bestaat bezorgdheid over de mogelijke gevolgen van de omschakeling naar de euro voor de prijzen (zie de resultaten van de laatste Eurobarometer in punt 3 hieronder). Het is dus bijzonder belangrijk dat de Estse autoriteiten al het nodige doen om zowel misbruik te voorkomen als misvattingen uit de weg te ruimen. Het is met name van belang de prijsontwikkelingen in de gaten te houden van veel gekochte goederen en diensten, zoals die van restaurants, cafés en kappers e.d., aangezien deze de wijze waarop de prijsontwikkelingen worden ervaren onevenredig beïnvloeden. De verplichte dubbele prijsaanduiding in Estse kronen en in euro's is op 1 juli 2010 ingegaan en zal nog tot 30 juni 2011 duren. De tenuitvoerlegging ervan staat onder toezicht van de Estse Raad voor consumentenbescherming, die de dubbele prijsaanduiding bij meer dan verkooppunten in heel Estland zal controleren. In september controleerden de 25 inspecteurs van deze Raad zo'n 1160 verkooppunten. 265 ondernemingen die voorheen niet correct uitvoering hadden gegeven aan de dubbele prijsaanduiding werden opnieuw bezocht om na te gaan of de tekortkomingen waren gecorrigeerd. De Raad voor consumentenbescherming legde tijdens de controles in september in 108 gevallen een boete op 6. De namen van de ondernemingen die de dubbele prijsaanduiding niet correct uitvoeren worden wekelijks gepubliceerd op de website van de Raad. In juli hield ongeveer de helft van de ondernemingen zich niet correct aan de dubbele prijsaanduiding. In augustus was dit aantal enigszins afgenomen tot ongeveer 40%. In september zakte het onder de 30% en tegen het midden van oktober kwam het aantal iets onder de 20%. Tijdens de eerste twee maanden betrof de voornaamste overtreding het niet weergeven van een prijs in euro. De constante verbetering tussen augustus en oktober was een gevolg van het feit dat een groter aantal ondernemingen beide munteenheden aangeeft en een kleiner aantal ondernemingen een verkeerde omrekeningskoers toepaste. Het aantal gevallen waarin verkeerd wordt afgerond, is echter gelijk gebleven. De Raad voor consumentenbescherming werkt ook met ngo's (met name gepensioneerden) samen om toezicht te houden op de dubbele prijsaanduiding. Dit is een goede praktijk, die ook zou kunnen worden toegepast om ervoor te zorgen dat meer partijen zich bij de overeenkomst inzake billijke prijsstelling aansluiten (zie hieronder). Hoewel het aantal ondernemingen dat zich aan de regels inzake dubbele prijsaanduiding houdt, is toegenomen, zijn verdere inspanningen noodzakelijk om de inachtneming van deze regels te verbeteren. 6 De gemiddelde boete bedroeg ongeveer 50 euro. De maximumboete bedraagt ongeveer euro ( kronen). De inspecteur kan direct beslissen over de straf (waarschuwing/boete), maar niet over de hoogte van de boete. NL 8 NL

10 Op 28 augustus werd door een aantal vertegenwoordigende bedrijfsorganisaties en de Raad voor consumentenbescherming de aanzet gegeven tot een overeenkomst inzake billijke prijsstelling, waarbij bedrijven werden uitgenodigd om zich bij het initiatief aan te sluiten. De Estse kamer van koophandel en industrie heeft het voortouw bij dit initiatief, dat aansluit bij de initiatieven op basis van vrijwilligheid die bij vorige omschakelingen met succes zijn ontplooid. De ondertekenaars van de overeenkomst (bijvoorbeeld detailhandelaren, financiële instellingen, lokale overheden, internetwinkels enz.) verplichten zich ertoe zich te onthouden van misbruik in het kader van de omschakeling, dat wil zeggen dat zij hun prijzen niet zonder opgave van redenen zullen verhogen tijdens de omschakeling naar de euro en de omschakelingsvoorschriften in acht zullen nemen. Wie tot de overeenkomst is toegetreden, heeft het recht om een sticker te gebruiken met een speciaal logo. Half oktober waren er ongeveer 450 partijen die de overeenkomst hadden ondertekend, waaronder 12 lokale overheden. Deze ondertekenaars vertegenwoordigden meer dan verkooppunten of punten van activiteit. Wanneer niet aan de voorwaarden van de overeenkomst wordt voldaan, kunnen boetes 7 worden opgelegd en wordt het recht de sticker te gebruiken, ingetrokken. In september werd een voorlichtingscampagne gevoerd, die buitenreclame omvatte en reclame via de radio, de gedrukte pers en het internet, en een tweede campagne staat op stapel. De kamer van koophandel schat dat de detailhandelssector in Estland zo'n tot actieve ondernemingen omvat, zodat het van belang is om het aantal ondertekenaars van de overeenkomst te vergroten. Ook de gemeenten zouden de overeenkomst moeten ondertekenen. Verder zou moeten worden overwogen om speciaal opgeleide vrijwilligers in te zetten om de aansluiting bij de overeenkomst te bevorderen. Er moet voor worden gezorgd dat het toezicht op de correcte uitvoering van de overeenkomst inzake billijke prijsstelling en op mogelijk misbruik met betrekking tot prijsstelling, ook op 1 en 2 januari plaatsvindt. Verder moet de overeenkomst inzake billijke prijsstelling een bredere weerklank krijgen. Er moet speciaal op worden gelet dat meer kleine en middelgrote ondernemingen zich aansluiten. Daartoe zouden speciaal opgeleide vrijwilligers kunnen worden gebruikt (bijvoorbeeld studenten of gepensioneerden). Dat kunnen ook de vrijwilligers zijn die al toezicht houden op de correcte uitvoering van de dubbele prijsaanduiding; zij zouden tegelijkertijd de overeenkomst inzake billijke prijsstelling kunnen bevorderen. Ook alle 226 gemeenten dienen zich bij de overeenkomst aan te sluiten. Er moet zo snel mogelijk corrigerend worden ingegrepen tegen partijen die de verbintenissen die zij in het kader van de overeenkomst inzake billijke prijsstelling zijn aangegaan, niet nakomen. Hun recht zich te beroepen op de naleving van de overeenkomst inzake billijke prijsstelling (dat wil zeggen om het speciale logo te gebruiken) moet onmiddellijk worden ingetrokken. Voorts moet bijzondere aandacht worden geschonken aan het opsporen van misbruik en ongerechtvaardigde prijsverhogingen van veel gekochte producten, zoals bijvoorbeeld van restaurants, cafés en kappers e.d., aangezien deze de wijze waarop met de omschakeling verband houdende prijsstijgingen door het publiek worden ervaren, onevenredig beïnvloeden. 7 De maximumboete is kronen, wat overeenkomt met ongeveer euro. NL 9 NL

11 Er moet onverminderd worden geprobeerd om de naleving van de regels inzake dubbele prijsaanduiding af te dwingen Communicatie over de euro De communicatiestrategie voor de invoering van de euro in Estland heeft voornamelijk ten doel ervoor te zorgen dat 90 % van de inwoners van Estland goed geïnformeerd is over de praktische aspecten van de omschakeling en dat 65 % van de inwoners van Estland de euro ondersteunt wanneer het moment van omschakeling daar is. Na het besluit van de Raad op 13 juli hebben de Estse autoriteiten de tenuitvoerlegging van de voorlichtingsprogramma's prompt geregeld. De plannen omvatten een mix van instrumenten die meer rechtstreekse contacten met de inwoners inhouden (direct mail, seminars, tentoonstellingen, etc.) en instrumenten op het gebied van massamedia (radio- en televisieboodschappen). De massamediacampagne, die in drie golven van augustus tot december 2010 plaatsvindt, is erop gericht de voornaamste praktische aspecten van de omschakeling uit te leggen. De Commissie neemt via een subsidieovereenkomst maximaal 50 % van de subsidiabele kosten van overeengekomen communicatiemaatregelen voor haar rekening. De Europese Centrale Bank ondersteunt de nationale voorlichtingscampagne met publicaties, tentoonstellingen en andere manifestaties op het gebied van public relations alsook door het bieden van aanzienlijke bijstand voor de massamediacampagne. Omdat de meeste campagnes de doelgroepen nog niet hebben kunnen bereiken, kan het resultaat ervan niet worden beoordeeld. Resultaten van opiniepeilingen en de neerslag van de publieke opinie in de media laten echter een duidelijke angst voor misbruik en verlies van koopkracht zien. Kwetsbare groepen hebben blijkbaar extra geruststellende informatie nodig. Met nog maar een paar maanden te gaan, spoort de Commissie de Estse autoriteiten aan om de communicatieplannen voor de invoering van de euro daadkrachtig uit te voeren en waar nodig aan te vullen, zodat alle inwoners van Estland tijdig de noodzakelijke informatie bereikt. Er dient bijzondere aandacht te worden besteed aan kwetsbare groepen. De Commissie beveelt de Estse autoriteiten ook aan om een crisiscommunicatieplan voor te bereiden. 3. PUBLIEKE OPINIE IN DE ONLANGS TOEGETREDEN LIDSTATEN: STAND VAN ZAKEN Sinds 2004 heeft de Europese Commissie opdracht gegeven voor het houden van Eurobarometerpeilingen in de landen die in 2004 en 2007 tot de EU zijn toegetreden en de euro nog niet hebben ingevoerd. Doel hiervan is te peilen wat de burger denkt en weet over de invoering van de euro. In de herfst van 2010 is voor de elfde keer een dergelijke peiling gehouden (NMS-8 Flash EB nr. 307) 8. Het veldwerk voor de peiling werd verricht in september De Eurobarometerpeilingen geven altijd de resultaten voor de nieuwe lidstaten ("NMS"- new Member States) die ten tijde van de betrokken peiling geen deel uitmaken van het eurogebied. De meest recente NL 10 NL

12 Met het oog op dit verslag zijn de resultaten van de laatste Eurobarometerpeiling vergeleken met die van de voorlaatste, in de NMS uitgevoerde Eurobarometerpeiling (Flash EB nr. 296 van mei 2010). In het licht van het nog steeds moeilijke economische klimaat, en daarbij ook van de staatsschuldcrisis in de lidstaten in het eurogebied, laten de meeste recente resultaten een algehele afname sinds mei 2010 zien van de steun van de NMS-8-burgers voor de invoering van de euro. Het huidige steunniveau ligt echter nog steeds hoger dan tijdens de eerste twee series van deze peiling in 2004 en Steun voor de euro Tussen mei en september 2010 is de steun van de NMS-8-burgers voor de invoering van de euro in hun landen enigszins gedaald. In totaal verwachtte echter een relatieve meerderheid van de respondenten dat de invoering van de euro voor hun land positieve gevolgen zal hebben (46%, -3pp). 43% (-4pp) verwachtte positieve gevolgen voor zichzelf en 44% (+ 5pp) van de respondenten verwachtte juist negatieve gevolgen. Ongeveer de helft van de respondenten (47 %) achtte de invloed van de euro in de lidstaten in het huidige eurogebied positief. 44% (-4pp) van alle respondenten verklaarde blij te zijn met de vervanging van de nationale munt door de euro; 45 % (+3pp) deelde mee de omschakeling naar de euro niet toe te zullen juichen. Waar de Roemenen (51 %, -4pp), de Bulgaren (48 %, -3pp) en de Hongaren (47%, - 7pp) eerder hun tevredenheid over een omschakeling naar de euro uitspraken, antwoordden de respondenten onder de Tsjechen (60 %, +7pp), de Esten (58 %, +4pp) en de Letten (56 %, +6pp) veeleer dat zij zich niet gelukkig voelden over de vervanging van hun munt door de euro. De grootste toename van het bevolkingsaandeel dat ontevreden over de omschakeling naar de euro beweerde te zijn, werd genoteerd in Litouwen (+6pp naar 34 %) Tempo van de invoering van de euro Iets meer dan een derde van de NMS-8-burgers zou graag zien dat de euro op middellange termijn wordt ingevoerd ( na een bepaalde tijd, 35%, -4 pp), terwijl een vergelijkbare deel (38%, +6pp) koos voor een zo laat mogelijke invoering. Ongeveer een vijfde (21%, +6pp) wilde dat de omschakeling zo snel mogelijk plaatsvindt. Het percentage respondenten dat opteert voor een zo laat mogelijke invoering van de euro is het hoogste in Polen (47%, +8pp), de Tsjechische Republiek (47%, -1pp) en Letland (46%, geen verandering). In Estland wilde een kwart van de respondenten (24 %; +1pp) een zo snel mogelijke invoering; 38 % (geen verandering) pleitte voor invoering na zekere tijd en 31 % (-5pp) zag de euro liefst zo laat mogelijk ingevoerd worden 3.3. Voorlichtingsniveau Een meerderheid van de NMS-8-burgers heeft nog steeds het gevoel niet goed geïnformeerd te zijn over de euro (57 %; -2pp); een groeiend deel (42%, +1pp) voelt zich wel goed geïnformeerd. Vier maanden voor de invoering van de euro in Estland is de mate waarin de respondenten in Estland zich goed geïnformeerd voelen over de euro opvallend toegenomen ten opzichte van mei 2010; nu voelt zich 65% zich goed geïnformeerd (+15pp). peiling had betrekking op Polen, Tsjechië, Hongarije, Bulgarije, Roemenië, Letland, Estland en Litouwen. Cyprus, Malta, Slovenië en Slowakije zijn inmiddels toegetreden tot het eurogebied en worden dus niet meer in beschouwing genomen. In totaal zijn ca aselect gekozen burgers ondervraagd. NL 11 NL

13 3.4. Verwachtingen ten aanzien van de euro Net als bij de vorige exercities kon een overweldigende meerderheid van NMS-8-burgers zich vinden in een aantal positieve verklaringen over de praktische gevolgen van de euro. Zo bleek 90 % (geen verandering) het eens te zijn met de bewering dat de euro handiger is voor mensen die naar andere eurolanden reizen en stemde 85 % (-1pp) ermee in dat de euro winkelen in andere eurolanden makkelijker maakt, enz. Bijna twee derde van de respondenten vreesde echter voor prijsstijgingen na de invoering van de euro (69 %, +3pp), terwijl bijna een vijfde van de burgers (19 %; -4pp) vertrouwen had in het stabiliserende langetermijneffect van de euro op de prijzen. De meeste van deze lidstaten lieten een toename zien van het percentage burgers dat bang is dat de invoering van de euro de prijzen zal doen stijgen. De Poolse (81%, +5pp) en Estse (80%, +3pp) respondenten bleven bijzonder sceptisch over de gevolgen van de euro voor de prijzen; meer dan drie vierde verwacht dat de prijzen zullen stijgen. NL 12 NL