VERSLAG VAN DE COMMISSIE

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, COM(2014) 706 final VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, DE EUROPESE CENTRALE BANK, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S Vijftiende verslag over de praktische voorbereidingen voor de toekomstige uitbreiding van de eurozone {SWD(2014) 341 final} NL NL

2 VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, DE EUROPESE CENTRALE BANK, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S Vijftiende verslag over de praktische voorbereidingen voor de toekomstige uitbreiding van de eurozone 1. INLEIDING De Raad heeft op 23 juli 2014 besloten dat Litouwen voldoet aan de nodige voorwaarden voor de aanneming van de euro 1. Litouwen zal de euro invoeren op 1 januari 2015 ( -dag ). Daarmee komt het totale aantal lidstaten van de eurozone op 19, waaronder nu ook de drie Baltische staten. De omrekeningskoers werd onherroepelijk vastgesteld op 3,45280 Litouwse litas voor één euro 2, hetgeen overeenstemt met de vroegere centrale koers van de litas in het Europese wisselkoersmechanisme (WKM II). De praktische voorbereidingen van Litouwen voor de omschakeling zijn nu in hun laatste fase. Na het eerste desbetreffende verslag van de Commissie over de praktische voorbereidingen van Litouwen voor de invoering van de euro 3 wordt in dit verslag de voortgang van half juni tot eind september 2014 geëvalueerd. Het verslag behandelt de voorbereiding voor de invoering van de chartale euro, de maatregelen ter bescherming van de consumenten in de omschakelingsperiode, zoals het "memorandum over goede zakelijke praktijken bij de invoering van de euro" en de voorlichtingscampagne. Het werkdocument van de diensten van de Commissie dat bij dit verslag is gevoegd, bevat nadere details over de voorbereidingen voor de invoering van de euro in de resterende lidstaten die de euro nog niet hebben ingevoerd en geen wettelijke opt-out hebben bedongen. 2. STAND VAN DE VOORBEREIDINGEN VOOR DE OMSCHAKELING IN LITOUWEN Sinds het laatste verslag van de Commissie is in het algemeen grote vooruitgang geboekt in de praktische voorbereiding van de Litouwse autoriteiten en zijn belanghebbenden hierbij betrokken Organisatie van de omschakeling, aanpassing van het rechtssysteem en voorbereidingen van de overheid Het nationale omschakelingsplan van Litouwen 4 werd door de regering goedgekeurd op 26 juni 2013 en gewijzigd in december 2013 en juni Het werd aangevuld met een actieplan voor de uitvoering van het nationale omschakelingsplan 5. De voorbereidingen verlopen goed. De aanpassingen in het rechtssysteem vinden plaats. Ongeveer Besluit 2014/509/EU van de Raad van 23 juli 2014 betreffende de aanneming van de euro door Litouwen op 1 januari 2015 (PB L 228 van , blz. 29). Verordening (EU) nr. 851/2014 van de Raad van 23 juli 2014 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 2866/98 met betrekking tot de omrekeningskoers naar de euro voor Litouwen (PB L 233 van , blz. 21). Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, de Europese Centrale Bank, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's - Veertiende verslag over de praktische voorbereidingen op de toekomstige uitbreiding van de eurozone van 23 juli COM(2014) 489 final. Beschikbaar op Beschikbaar op NL 2 NL

3 120 ontwerpwetten met betrekking tot de invoering van de euro zijn tijdens de herfstzitting van de Seimas in behandeling genomen. Meer dan 200 nationale en gemeentelijke ambtenaren hebben een opleiding over de invoering van de euro en de praktische gevolgen gekregen, met de bedoeling hun collega's verder op te leiden. Bij de overheidsinstanties die betrokken zijn bij de omschakeling, wordt werk gemaakt van noodplannen, met inbegrip van de interoperabiliteit daarvan. Tegen de achtergrond van het toegenomen veiligheidsrisico hebben politieambtenaren een speciale opleiding gekregen en zijn maatregelen voorgesteld om gedurende het omschakelingsproces de beveiliging van geldtransporten door koerierbedrijven te versterken Voorbereidingen voor de omschakeling naar de chartale euro De omschakeling in Litouwen zal verlopen volgens het big-bang-scenario" 6 met een periode van dubbele omloop van 15 kalenderdagen. 370 miljoen euromunten met de Litouwse nationale zijde waarop Vytis, een ridder in harnas op een paard, staat, en 132 miljoen eurobankbiljetten van verschillende denominaties zijn nodig voor de vervanging van de litasmunten en -bankbiljetten die in omloop zijn, en voor de voorraden die naar verwachting voor 2015 noodzakelijk zullen zijn. Na het besluit van de Raad van juli 2014 is de Litouwse Munt gestart met het slaan van de Litouwse euromunten. Eind september was 45 % van de voor 2014 te fabriceren munten geslagen. De vereiste eurobankbiljetten zijn geleend van de Deutsche Bundesbank. De bevoorrading van kredietinstellingen met euromunten is van start gegaan op 1 oktober 2014, gevolgd door de eurobankbiljetten op 1 november De verdere bevoorrading van de grootste klanten van de commerciële banken zal van start gaan op 1 december Postkantoren worden pas bevoorraad tegen einde december. Volgens een eerste raming zullen eurocontanten met een totale waarde van 703,7 miljoen EUR (ongeveer 32,5 miljoen EUR in bankbiljetten en 168,2 miljoen EUR in munten) noodzakelijk zijn voor de verschillende vormen van bevoorrading. In de richtsnoeren over de omschakeling op de chartale euro van maart 2014 wordt door de Bank van Litouwen aanbevolen dat banken bij de beoordeling van hun bevoorradingsbehoeften voor de eerste dagen van de omschakeling rekening houden met een extra vraag naar kleinere coupures van bankbiljetten. Volgens het memorandum van overeenstemming over goede zakelijke praktijken betreffende de voorbereiding van de invoering van de euro in Litouwen, gesloten in juli 2014 tussen de Bank van Litouwen en negen commerciële banken, kunnen kleine ondernemingen gebruik maken van gunstige voorwaarden voor bevoorrading tijdens de laatste vijf kalenderdagen van starterkits met euromunten voor het algemene publiek zullen vanaf 1 december beschikbaar worden gesteld. De starterkits zijn verpakt in plastic zakjes en bevatten elk een assortiment van alle denominaties van de Litouwse euromunten (ter waarde van 11,59 EUR). De starterkits voor burgers zullen worden verkocht in drie loketkantoren van de Bank van Litouwen, 343 bankfilialen en minstens 330 postkantoren. Kleinhandelaars kunnen kiezen tussen twee starterkits: kits met een inhoud van 111,00 EUR (voorlopig aantal: kits) en met een inhoud van 200,00 EUR (aantal: kits). Voorts zullen er specifieke kits beschikbaar zijn voor verzamelaars (waarde van elke kit: 3,88 EUR) vanaf -dag ( sets van munten van BU-kwaliteit (glanzend en niet in circulatie) en sets van proefkwaliteit). 6 De eurobankbiljetten en -munten worden ingevoerd op de dag dat de euro de officiële munteenheid van Litouwen wordt. Dit "big-bangscenario" is gevolgd in alle lidstaten die na 2002 tot de eurozone zijn toegetreden. NL 3 NL

4 Om de periode van dubbele omloop te verlichten is het van uiterst belang dat het volume contanten in litas dat vóór -dag in omloop is, verder te verminderen. Vanaf begin 2014 is het volume contanten in litas in omloop slechts met 15 % gedaald, en dat vanaf een vrij hoog niveau. Nagenoeg 80 miljoen litasbankbiljetten en 1,2 miljard litasmunten moeten nog worden ingetrokken. De verdere intrekking van contanten in litas, onder meer door een doelgerichte en gefaseerde intrekking van hoge coupures, moet gestaag vorderen zodat tegen eind % wordt bereikt. Volgens het memorandum van overeenstemming dat de commerciële banken met de Bank van Litouwen hebben getekend, zullen zij hun cliënten ertoe aanzetten litascontanten op bankrekeningen te deponeren, en betalingen in baargeld te vermijden. Voorts zullen banken hun cliënten ervan bewust maken dat betalingen die niet in contanten verlopen, ook hun voordelen hebben. Het gratis storten van bankbiljetten is reeds beschikbaar bij bankautomaten waar storting van contanten mogelijk is (R-ATM's) en bij automaten die meerdere biljetten tegelijkertijd accepteren (BNA's) (241 op een totaal van ATM's/BNA's). Deze automaten zullen litasbankbiljetten blijven accepteren zelfs na -dag wanneer ATM's alleen maar euroblijetten zullen afgeven. Er moet voor worden gezorgd dat cliënten tijdens de omschakelingsperiode technische ondersteuning krijgen van speciaal daartoe aangesteld personeel. De Bank van Litouwen biedt tot -dag onbeperkte diensten voor omwisseling van munten in bankbiljetten aan. In de regel wordt wisselgeld vanaf -dag uitsluitend in euro gegeven. Dat wordt een bijzondere uitdaging voor kleinhandelaars. In het memorandum van overeenstemming hebben banken ermee ingestemd het aantal bankbiljetten van hoge denominatie in litas tegen einde 2014 te beperken en ervoor te zorgen dat bedrijven tijdens de periode van bevoorrading kleinere eurocoupures ontvangen. Voorts zullen banken bij de aanvang van 2015 in filialen en geldautomaten alleen kleinere eurocoupures afgeven. Volgens de aanbevelingen die de Bank van Litouwen en het ministerie van Financiën in april 2014 hebben verstrekt omtrent kasbeheer van bedrijven, moeten deze genoeg kleinere coupures in euro en euromunten in alle denominaties in bezit hebben als wisselgeld te gebruiken. Op -dag zullen alle ATM's in Litouwen vanaf de vroege uren van 1 januari 2015 eurobankbiljetten afgeven. De Litouwse banksector omvat 312 filialen met cashdiensten. Deze filialen en 31 bijkomende kantoren die gewoonlijk geen cashdiensten aanbieden, zullen onbeperkte diensten voor omwisseling van contanten (bankbiljetten en munten) aanbieden en dit kosteloos tot 30 juni postkantoren zullen contanten in litas wisselen ten bedrage van EUR per transactie, en dit kosteloos tot 1 maart Tijdens dezelfde periode zullen contanten in litas kosteloos worden ingewisseld bij 11 kredietverenigingen. De omwisseling van hoge bedragen (meer dan LTL in bankfilialen; de Litouwse post kan een ander bedrag vaststellen voor haar kantoren) dient drie dagen vooraf schriftelijk te worden gemeld. Vanaf 1 juli 2015 zullen 89 bankfilialen nog zes maanden kosteloos onbeperkte wisseldiensten voor bankbiljetten in litas blijven aanbieden. De Bank van Litouwen zal voor onbepaalde duur en kosteloos onbeperkte bedragen in litas blijven omwisselen in euro's. De aanpassing van terminals op verkooppunten is voorzien voor december 2014 met als doel op 1 januari 2015 ogenblikkelijk over te schakelen naar de euro. Sommige banken zijn voornemens het personeel van filialen die cashtransacties verrichten, te versterken en/of einde 2014 en gedurende de eerste dagen na -dag bijkomende loketten in te richten. De tel- en opslagfaciliteiten in de filialen zullen worden aangepast. Aangezien de normale openingsuren van bankfilialen in Litouwen relatief ruim zijn, wordt er niet aan gedacht de openingstijden van alle filialen tijdens de omschakelingsperiode uit te breiden. Negen commerciële banken zullen de kantooruren van hun klantendiensten aan het einde van NL 4 NL

5 dit jaar en bij de aanvang van volgend jaar echter uitbreiden. Zowat 50 filialen zullen naar verwachting open zijn in de namiddag van 1 januari 2015, een officiële feestdag in Litouwen, en 50 % van de bankkantoren moeten op zaterdag 3 januari 2015 open houden. De postkantoren zullen op -dag niet maar in het eerste weekend van januari wel open zijn. Van de 330 postkantoren bieden er 189 gewone cashdiensten en deze zullen in januari verruimde openingsuren hebben. De overige postkantoren zullen tijdens de omschakelingsperiode ondersteund worden door mobiele cashteams, die gedurende drie uur per dag cashdiensten zullen aanbieden. De rekeningen die de commerciële banken bij de Bank van Litouwen aanhouden, worden gecrediteerd op dezelfde dag waarop munten worden gedeponeerd, met correcties die na het tellen van de munten worden aangebracht. Er zijn banken die gemeld hebben dat zij dezelfde aanpak zullen hanteren ten aanzien van zakelijke klanten die afhankelijk zijn van snelle creditering van contanten (bijvoorbeeld exploitanten van verkoopautomaten), om vertragingen bij het crediteren van deposito's in munten te vermijden. De voorbereidingen voor de omschakeling naar de chartale euro zijn goed gevorderd en er is rekening gehouden met de meeste aanbevelingen die de Commissie heeft verstrekt bij haar technische assistentie en in het veertiende verslag over de praktische voorbereiding voor de toekomstige uitbreiding van de eurozone. Het is uiterst belangrijk dat de maatregelen voor het verminderen van de in omloop zijnde contanten in litas worden opgevoerd bij het naderen van -dag. De voorbereidingen van de financiële en banksector lijken in het algemeen goed op schema te liggen. In de eerste dagen van januari 2015 zal veel extra werk moeten worden verzet en zal het aantal cliënten veel hoger liggen. Indien dit nog niet is voorzien, moeten banken extra maatregelen nemen om lange wachtrijen te voorkomen. Er moet voor worden gezorgd dat cliënten die moeilijkheden ondervinden bij de bediening van geldautomaten, tijdens de omschakelingsperiode ondersteuning krijgen van daartoe aangesteld personeel Voorkomen van misbruik en van een onjuiste beeldvorming van de prijsontwikkeling bij burgers Aangezien prijsstijgingen in verband met de euro, volgens wat Litouwse burgers aangeven, een van hun grootste zorgen zijn (zie deel 3 hieronder), is het uiterst belangrijk dat de Litouwse autoriteiten alle nodige stappen ondernemen om misbruiken te voorkomen en onjuiste beeeldvorming van de prijsontwikkelingen tegen te gaan. Op 23 augustus 2014 is de periode van dubbele prijsaanduidingen in litas en euro van start gegaan. De dubbele prijsaanduiding moet ten minste zes maanden na de datum van invoering van de euro voortduren. Om het de burgers gemakkelijker te maken volledig vertrouwd te raken met de euro, wordt aanbevolen regelgeving uit te vaardigen om de dubbele prijsaanduiding te beëindigen op 1 januari Deze datum moet duidelijk aan het publiek worden bekendgemaakt. Naast het regelmatige toezicht op prijsveranderingen van de 40 meest gevraagde goederen en diensten worden vanaf het begin van de periode van dubbele prijsaanduiding in augustus 2014 tot medio 2015 de gemiddelde detailhandelsprijzen van 100 homogene goederen en diensten gevolgd en wordt regelmatig statistische informatie gepubliceerd. Uit ervaring die bij eerdere omschakelingen is opgedaan, blijkt dat sommige diensten (zoals kappers, stomerijen, restaurants en cafés) waarschijnlijk worden beïnvloed door de aan de omschakeling gerelateerde prijsstijging. Deze diensten zijn opgenomen in de lijst. Volgens de eerste NL 5 NL

6 prijscontrole met een vergelijking tussen de prijzen van juli en augustus 2014 zijn de prijzen voor de meeste producten betrekkelijk stabiel gebleven en zijn veranderingen hoofdzakelijk te wijten aan seizoensinvloed en kortingen. In het algemeen zijn de prijzen voor diensten lichtjes gestegen. Op 18 augustus 2014 werd het "memorandum over goede zakelijke praktijken bij de invoering van de euro" gelanceerd voor het publiek. De ondertekenaars van het memorandum (bv. kleinhandelaren) verbinden zich met name ertoe de invoering van de euro niet te gebruiken als voorwendsel om de prijzen van goederen en diensten te verhogen, de officiële omrekeningskoers en afrondingsregels toe te passen en de prijzen op duidelijke en begrijpelijke wijze in beide valuta's weer te geven en klanten niet te misleiden. De ondertekenaars mogen een speciaal logo gebruiken. De Litouwse autoriteiten willen het memorandum door zoveel mogelijk bedrijven laten ondertekenen, wenden zich tot lokale bedrijven en spreken leiders van plaatselijke gemeenschappen en ngo's aan. Het aantal bedrijven dat in Litouwen goederen verkoopt of diensten levert, bedraagt ongeveer Tegen half oktober 2014 telde het memorandum meer dan ondertekenaars, waaronder 48 professionele verenigingen, ondernemingen (die verkooppunten vertegenwoordigen) en 56 gemeentebesturen. Aangezien de invoering van de euro heel snel nadert, moeten de Litouwse autoriteiten meer promotie maken voor het memorandum. Belanghebbenden zoals de kamer van koophandel en professionele verenigingen zouden het memorandum moeten ondertekenen als zij dat nog niet hebben gedaan en moeten het memorandum promoten bij hun leden. Er moeten meer inspanningen worden geleverd om lokale bedrijven ertoe te bewegen zich bij het memorandum aan te sluiten. Hun prijsbeleid is een belangrijke factor die de algemene perceptie van de inflatie bepaalt. Het toezicht op de naleving van de voorschriften inzake prijsaanduiding en omrekening (bijvoorbeeld afrondingsregels) en de correcte uitvoering van het memorandum zullen worden gecoördineerd door de nationale autoriteit voor consumentenbescherming. Diverse andere instellingen, zoals de nationale levensmiddelen- en veterinaire dienst en de nationale inspectie voor non-foodproducten, worden hierbij betrokken. Sinds de aanvang van de periode van dubbele prijsaanduiding controleren meer dan 350 inspecteurs verkooppunten en dienstencentra over heel Litouwen. Volgens de planning zouden tot 30 juni 2015 ongeveer controles worden verricht. Inbreuken kunnen worden bestraft met een waarschuwing (bij de eerste overtreding door een natuurlijke persoon) of boetes (bij herhaaldelijke overtredingen door natuurlijke personen of overtredingen door een rechtspersoon). Ondertekenaars die het memorandum niet op correcte wijze uitvoeren, verliezen het recht om het logo van de campagne te gebruiken. In het geval van onterechte prijsverhogingen of andersoortig misbruik bij de invoering van de euro komen zij terecht op een zwarte lijst die op de website voor de omschakeling naar de euro ( openbaar wordt gemaakt. Op 31 augustus waren 625 inspecties verricht waarvan in 64 gevallen sprake was van een inbreuk, meestal omdat de prijzen niet in de twee valuta's waren aangeduid (28) en bij de afronding fouten waren gemaakt (20). Er werden 25 waarschuwingen gegeven en zes boetes (van 25 LTL) opgelegd. Consumenten kunnen klachten over de prijsaanduiding en de omzetting aan de autoriteiten melden via de kosteloze euro-hotline, per of door het desbetreffende verkooppunt of de dienst aan te duiden op een interactieve kaart op de website van consumentenverenigingen. Verdachte prijsstijgingen moeten naar behoren worden onderzocht en er moeten zo snel mogelijk corrigerende maatregelen worden genomen, bij voorkeur binnen maximaal 48 uur. De Litouwse autoriteiten moeten er alles aan doen om het memorandum over goede NL 6 NL

7 handelspraktijken door zoveel mogelijk instanties te laten ondertekenen. Belanghebbenden zoals de kamers van koophandel en professionele verenigingen moeten het memorandum ondertekenen als zij dat nog niet hebben gedaan, en moeten het promoten bij hun leden. Er moeten verdere inspanningen worden geleverd om het memorandum door lokale bedrijven te laten ondertekenen. Alle 60 plaatselijke besturen moeten zich bij de campagne aansluiten. Al van begin januari 2015 moet informatie over de prijsontwikkelingen na -dag worden bekendgemaakt. Er wordt aanbevolen wettelijk vast te leggen dat de periode van dubbele prijsaanduiding eindigt op 1 januari 2016, en ervoor te zorgen dat deze einddatum duidelijk aan de burgers kenbaar wordt gemaakt. Zo kunnen zij van de periode van dubbele prijsaanduiding zinvol gebruik maken om zich de nieuwe waardeschaal eigen te maken Voorbereidingen voor de omschakeling in plattelandsgebieden Voor een vlotte omschakeling in Litouwen is het zeer belangrijk dat de omschakelingsprocedures in met name plattelandsgebieden grondig worden gepland en voorbereid. De Litouwers zijn immers gewend veeleer in contanten te betalen. De Litouwse autoriteiten hebben de plaatsen in afgelegen gebieden waar contanten verkrijgbaar zijn (postkantoren, bankfilialen en geldautomaten), in kaart gebracht. De 60 Litouwse gemeentebesturen beschikken over een checklist van alle acties die verband houden met de omschakeling. In de slotfase van de omschakeling moet voortdurend toezicht worden gehouden op de volledige uitvoering van de in de checklist omschreven acties. Door de betrokkenheid van de Litouwse post bij de omschakeling zal de voorziening van geldwisseldiensten in plattelandsgebieden aanzienlijk verbeteren. In september zijn opleidingen voor postbeambten van start gegaan over cashtransacties en veiligheidskenmerken. De veiligheidsmaatregelen en de opslag- en telactiviteiten zijn reeds aangescherpt. Voorts is de Litouwse post betrokken bij de distributie aan gezinnen van specifiek voorlichtingsmateriaal over de omschakeling naar de euro. Kleinhandelaars spelen een belangrijke rol in de omschakeling aangezien klanten deze winkels de facto vaak gebruiken als wisselkantoor (vooral indien er in de omgeving geen bankfilialen zijn). Naast de grotere behoeften aan contanten (zie deel 2.2 hierboven) zijn er voor de kleinhandel cruciale elementen zoals de naleving van de verplichting tot dubbele prijsaanduiding en de deelname aan de "Fair Euro Introducer"-campagne (zie deel 2.3 hierboven), de opleiding van werknemers, de aanpassing van de opslagfaciliteiten voor chartaal geld en veiligheidsmaatregelen en IT-aspecten. De grote supermarktketens in Litouwen zijn ook actief in Estland en/of Letland en hebben derhalve reeds ervaring met de problemen bij de omschakeling naar de euro. Hun voorbereidingen zijn goed gevorderd. Om wachtrijen te vermijden bestaat het plan om zones met kassa's in te richten waar klanten alleen maar elektronisch kunnen betalen. Contanten in litas worden aan de kassa in aparte dozen gestoken zodat deze niet als wisselgeld worden gebruikt. Er zijn reeds informatiepunten over de omschakeling opgezet om vragen van klanten te beantwoorden. Ondanks het hoge niveau van informatieverstrekking over de praktische aspecten van de omschakeling naar de euro, ook in plattelandsgebieden, lijken kleinhandelaren minder voorbereid op de omschakeling en lijken zij bevreesd voor de moeilijkheden en de kosten die NL 7 NL

8 daarmee gepaard gaan, vooral gedurende de periode van dubbele omloop. Gelet op het bijzondere belang van kleinhandelaren in plattelandsgebieden wordt aanbevolen deze bezorgdheid op lokaal niveau aan te pakken en de bewustmakingscampagne verder te versterken. De voorbereidingen van bedrijven, met name in plattelandsgebieden, moeten regelmatig worden gevolgd en er moet worden gewerkt aan een grotere bewustwording over de praktische aspecten van de omschakeling naar de euro. 3. VOORLICHTINGSACTIVITEITEN EN PUBLIEKE OPINIE 3.1. Voorlichtingsactiviteiten Na het besluit van de Raad van 23 juli 2014 zijn de Litouwse autoriteiten overgegaan op een intense fase in de voorlichtingsactiviteiten met betrekking tot de omschakeling naar de euro. De voorlichtingscampagne, die door het ministerie van Financiën wordt geleid, bestaat uit een mix van communicatiemiddelen en -instrumenten (rechtstreekse mailing aan huishoudens, seminaries en opleidingen, sociale media, tv- en perscampagne) en is afgestemd op verschillende doelgroepen (bv. bedrijven, journalisten, media, jongeren, kwetsbare groepen). Door de Bank van Litouwen, het ministerie van Economische Zaken, de nationale autoriteit voor consumentenbescherming, het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen en andere publieke en particuliere instanties worden aanvullende voorlichtingsactiviteiten ondernomen. Om tegemoet te komen aan de bezorgdheid dat de euro tot prijsstijgingen zou leiden, heeft het ministerie van Economische Zaken, in nauwe samenwerking met het ministerie van Financiën, de campagne inzake correcte prijsomrekening opgezet. Deze campagne heeft tot doel te informeren over de regels voor omrekening en dubbele prijsaanduiding, ondernemingen ertoe te bewegen zich aan te sluiten bij het memorandum over goede handelspraktijken en consumenten ertoe aan te zetten te winkelen in verkooppunten die het memorandum hebben ondertekend. Naar aanleiding van de groeiende bezorgdheid over misbruiken in de prijsstelling (zie de resultaten van Eurobarometer 402 hieronder) moedigt de Commissie de Litouwse autoriteiten aan hun voorlichtingscampagne op te voeren om de vrees van de burgers weg te nemen. De campagne in de massamedia is in een hogere versnelling gekomen sinds juli Vertegenwoordigers van het ministerie van Financiën, het ministerie van Economische Zaken, de Bank van Litouwen, de nationale autoriteit voor consumentenbescherming en andere overheidsinstanties worden door de nationale radio- en televisieomroep geregeld uitgenodigd en schrijven zij regelmatig in de Litouwse dagbladen. Daarnaast leveren radio- en televisiestations alsook websites een bijdrage tot de campagne met specifieke aan het kanaal aangepaste inhoud van hoge kwaliteit om het publiek in Litouwen te informeren over de praktische aspecten van de omschakeling en de correcte prijsomrekening. Bij het selecteren van de media wordt speciale aandacht geschonken aan het bereiken van kwetsbare groepen in afgelegen gebieden, personen met beperkingen en nationale minderheden. De eerste fase van de campagne lijkt reeds een positief effect te hebben gehad op het niveau waarop de burger zich geïnformeerd acht over de EUR; de bewustwording over de invoering van de euro is immers sterk verbeterd en de bezorgdheid over een aantal praktische aspecten is enigszins weggeëbd (zie de resultaten van Eurobarometer 402). In de regio's worden regelmatig seminaries, workshops en evenementen voor bedrijven, professionele cash-handlers en kwetsbare groepen georganiseerd met het oog op de NL 8 NL

9 omschakeling naar de euro. Om de Litouwse bevolking maximaal te bereiken is een eurobus onderweg die tot november 2014 de 60 gemeentebesturen bezoekt. De Litouwse autoriteiten hebben verschillende publicaties uitgebracht die een aantal onderwerpen met betrekking tot de euro en de invoering ervan behandelen. Deze publicaties zijn ook verschenen in de talen van nationale minderheden en werden aangepast aan slechtzienden en doven. Voor jongeren werden vormingsactiviteiten ontwikkeld door de Bank van Litouwen en het ministerie van Financiën. Een rechtstreekse mailing aan alle huishoudens in Litouwen is gepland voor oktober De informatie is beschikbaar in het Litouws, het Pools en het Russisch en zal praktische aspecten van de omschakeling behandelen. Het project van rechtstreekse mailing is essentieel om de grote massa te bereiken. Uit de jongste cijfers van de Eurobarometer (zie resultaten hieronder) blijkt dat 30 % van de respondenten hun brievenbus als een van de nuttigste middelen zien om informatie over de euro en de omschakeling te ontvangen. In het kader van de partnerschapsovereenkomst tussen het Litouwse ministerie van Financiën en de Europese Commissie vonden een aantal gezamenlijke voorlichtingsactiviteiten plaats: feestelijkheden rond de euro, een seminarie voor Litouwse journalisten in juli 2014, een conferentie over de omschakeling naar de euro in september 2014 en verschillende activiteiten voor journalisten en scholen in Litouwen. De Commissie heeft de Litouwse autoriteiten eveneens voorzien van relevante publicaties voor het algemene publiek. Om meer synergieën tot stand te brengen en de impact van de voorlichtingsactiviteiten te maximaliseren zullen de Europese Centrale Bank en de Bank van Litouwen in november een gemeenschappelijke informatiecampagne opzetten. Hierin wordt ruim gebruik gemaakt van verschillende instrumenten (tv, pers, onlineadvertenties en reclameborden alsook ander informatiemateriaal) en gaat veel aandacht uit naar de visuele verschijning van de euromunten en -biljetten, de veiligheidskenmerken en de belangrijkste feiten en data van de omschakeling. Omdat de kennis over de eurobankbiljetten tussen april en september niet veranderd is (zie de resultaten van Eurobarometer 402), zal deze campagne belangrijk zijn om het publiek terdege te informeren over de eurobiljetten Publieke opinie Sinds 2004 worden in opdracht van de Europese Commissie Eurobarometer-enquêtes gehouden in de landen die in 2004, 2007 en 2013 tot de EU zijn toegetreden en de euro nog niet hebben ingevoerd (hierna "nieuwe lidstaten"). Doel hiervan is te peilen naar wat de burger denkt en weet over de invoering van de euro. De resultaten voor Litouwen van de enquête voor de nieuwe lidstaten, verricht in het voorjaar van 2014 (Flash EB 400), werden voorgesteld in het veertiende verslag 7 over de praktische voorbereidingen voor de toekomstige uitbreiding van de eurozone. Om de ontwikkelingen in de houding van de burger ten aanzien van de invoering van de euro in het kader van de omschakeling, en zijn kennis hierover, beter op te volgen heeft de Commissie besloten een tweede specifieke enquête voor Litouwen te bestellen. Het veldwerk voor deze enquête werd verricht van 4 tot 6 september 2014 (vijf maanden na het vorige veldwerk in april 2014). 7 Zie voetnoot 3. NL 9 NL

10 Steun voor invoering van de euro/waargenomen gevolgen De laatste enquête toont dat de steun voor de invoering van de euro stabiel is: 48 % (+1 procentpunt) was voorstander van de invoering van de euro. De meeste respondenten (51 %) menen Litouwen klaar is voor de invoering van de euro. Ondervraagd over de gevolgen van de invoering van de euro zijn er op alle niveaus meer Litouwers die positieve gevolgen verwachten. Terwijl 50 % (+5 procentpunt) nu positieve gevolgen voor de huidige eurolidstaten ziet, verwacht 44 % (+3 procentpunt) positieve gevolgen voor zijn eigen land en 37 % (+2 procentpunt) op persoonlijk vlak. Wat de mogelijke gevolgen van de invoering van de euro voor de prijzen betreft, blijkt duidelijk uit de enquête dat de Litouwers zich nog steeds grote zorgen blijven maken over negatieve effecten: 84 % (+9 procentpunt) verwacht dat de prijzen omhoog gaan en slechts 11 % (-7 procentpunt) verwacht dat de euro de prijzen stabiel zal houden. Daarnaast is 76 % (+6 procentpunt) bezorgd over misbruiken bij de prijsstelling tijdens de omschakeling. Met de uitspraak dat de invoering van de euro zou betekenen dat het land een deel van de zeggenschap over het economische beleid verliest, was een relatieve meerderheid van 48 % (-2 procentpunt) het niet eens. 58 % zag de invoering van de euro als een kans voor Litouwen om zijn plaats in de EU verder te versterken (deze vraag is voor het eerst gesteld). De belangrijkste veranderingen in de verwachtingen van de Litouwers ten aanzien van de invoering van de euro zijn, op basis van een aantal keuzemogelijkheden (verschillende antwoorden mogelijk), dat deze het reizen in andere landen van de eurozone zal vereenvoudigen (86 %, +5 procentpunt) en prijsvergelijking met andere landen van de eurozone zal vergemakkelijken (50 %, +5 procentpunt). Negen op de tien ondervraagden (90 %, de vraag is voor het eerst gesteld) verklaren dat zij persoonlijk erin zullen slagen zich aan te passen aan de nieuwe munteenheid Voorlichting over de euro Het niveau van bewustwording over aan de omschakeling gerelateerde zaken blijft groeien: 70 % (+20 procentpunt) van de Litouwers acht zichzelf goed geïnformeerd. Daarnaast weet 96 % van de ondervraagden dat de dag van invoering van de euro 1 januari 2015 is (+14 procentpunt). Op de vraag of zij vertrouwen hebben in de informatie over de omschakeling naar de euro die door bepaalde groepen of instanties wordt verstrekt, antwoorden de in deze enquête van de Eurobarometer aangesproken Litouwse burgers dat zij het meest vertrouwen hebben in de Bank van Litouwen (73 %, +8 procentpunt). Journalisten genieten nog steeds het minst vertrouwen van het publiek (27 %, -1 procentpunt). Met betrekking tot de te gebruiken kanalen om zo goed mogelijk geïnformeerd te worden, acht 54 % (-8 procentpunt) van de Litouwse burgers tv het nuttigst, gevolgd door het internet (52 %, -1 procentpunt), kranten (37 %, -2 procentpunt) en banken (39 %, +2 procentpunt). De minst nuttige kanalen (20 %) zijn de werkvloer (20 %, -3 procentpunt), scholen en andere onderwijs- en opleidingscentra (20 %, -2 procentpunt) alsook de openbare ruimte (20 %, -3 procentpunt). De omrekeningsregels blijven volgens 61 % van de ondervraagde Litouwers (-2 procentpunt) bovenaan de lijst staan van de belangrijkste informatie die in een voorlichtingscampagne aan bod zou moeten komen. Ook de praktische gevolgen voor salarissen en bankrekeningen (60 %, +2 procentpunt) en de algemene regels voor de invoering van de euro worden zeer NL 10 NL

11 belangrijk geacht, gevolgd door informatie over de waarde van de euro (47 %, -2 procentpunt). De dubbele prijsaanduiding werd, weliswaar in mindere mate, bevestigd als het belangrijkste onderdeel van een voorlichtingscampagne over de omschakeling naar de euro: dubbele prijsaanduiding werd aangegeven door 77 % van de gevallen (-7 procentpunt) voor winkels, 71 % (-3 procentpunt) voor rekeningen, 68 % (-4 procentpunt) voor tv-advertenties en 62 % (-1 procentpunt) voor loonstrookjes. De Commissie zal in Litouwen voor, tijdens en na de periode van dubbele omloop en te beginnen vanaf eind december 2014 opiniepeilingen van de Eurobarometer verrichten. In deze nieuwe fase van de voorlichtingscampagne in Litouwen moet aandacht worden geschonken aan de resterende bezorgdheid over de invoering van de euro en moet het vertrouwen van de consumenten worden versterkt. Om de blijvende bezorgdheid over prijsstijgingen tijdens de omschakelingsperiode aan te pakken moeten de burgers voortdurend worden geïnformeerd over de resultaten van het prijstoezicht en de andere vormen van controle. NL 11 NL