Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar XV Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) voor het jaar 2001 Nr. 19 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELE- GENHEID EN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal s-gravenhage, 22 november 2000 Naar aanleiding en ter uitvoering van de door uw Kamer aanvaarde motie (kamerstukken XV, nr. 30 van 2 december 1999) inzake de aansluiting tussen de WSW en de AWBZ-gefinancierde dagopvang berichten wij u als volgt. In de motie wordt gesteld dat de aansluiting tussen de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) en de AWBZ-gefinancierde dagopvang voor gehandicapten (DVO) te wensen overlaat in die zin, dat werknemers die door de ondergrens van de WSW «heenzakken», niet (onmiddellijk) terechtkunnen in een voor hen geschikte AWBZ-voorziening. Omgekeerd verloopt ook doorstroom vanuit de DVO s naar de WSW voor mensen die dat wel zouden kunnen en willen niet altijd probleemloos. Wij onderkennen de hier gesignaleerde problemen. Ze maken voor een belangrijk deel onderdeel uit van de wachtlijstenproblematiek in de gehandicaptenzorg in bredere zin en van onvoldoende aansluiting in de praktijk tussen de WSW en de DVO. In goed overleg tussen beide verantwoordelijke departementen is getracht tot een oplossing te komen die de problematiek structureel zal verminderen dan wel wegnemen. Een belangrijk element met betrekking tot de oplossing is het plan van aanpak voor de wachtlijsten in de gehandicaptenzorg, dat door de Staatssecretaris van VWS op 12 mei 2000 aan uw Kamer is aangeboden. Stimulering van nauwere samenwerking tussen WSW en DVO in de praktijk is een andere weg naar de oplossing. Onderstaand wordt allereerst nader ingegaan op de geconstateerde problemen, zowel vanuit het perspectief van de regelgeving als vanuit de praktijk. Vervolgens schetsen wij de oplossingen, waaronder het plan van aanpak voor de wachtlijsten in de gehandicaptenzorg. KST49611 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2000 Tweede Kamer, vergaderjaar , XV, nr. 19 1

2 Regelgeving Geconstateerd kan worden dat er vanuit het perspectief van bestaande en voorgenomen regelgeving geen «licht» meer zit tussen WSW en AWBZ: indicatie voor de WSW sluit indicatie voor de zorg uit, en door middel van «deeltijd»-indicaties is het ook mogelijk zowel in de WSW als in de DVO te worden geplaatst. De indicatiestelling in de WSW Eén van de hoofdkenmerken van de (nieuwe) Wet Sociale Werkvoorziening, die per 1 januari 1998 in werking is getreden, is de nauwkeuriger omschrijving van de doelgroep en, daarmee samenhangend, een objectieve en onafhankelijke indicering. Hiertoe is in artikel 11 voorzien in een indicatiecommissie (een door de gemeente aangewezen of opgerichte commissie van onafhankelijke deskundigen) die advies uitbrengt over de indicatiestelling voor de WSW. De indicatiecommissie stelt vast of de aangemelde persoon tot de doelgroep behoort, tot welke categorie van arbeidshandicap de aspirant-werknemer behoort en of hij/zij in aanmerking komt voor scholing of begeleid werken. Verder is bepaald dat deeltijdplaatsing in DVO en in de sociale werkvoorziening tot de mogelijkheden behoort. Om te bepalen of iemand tot de doelgroep van de WSW behoort, wordt door de indicatiecommissie een krachtens artikel 3, eerste lid, van het Besluit indicatie Sociale Werkvoorziening voorgeschreven beslistabel (bijlage I bij het Besluit indicatie Sociale Werkvoorziening) gehanteerd. Hierin is voorgeschreven dat minimaal aan elk van de volgende vier criteria moet worden voldaan: meer dan één functie (van verschillend functieniveau of in verschillende branches, zoals te vinden in de functievoorbeelden SW) moet kunnen worden vervuld; de maximaal benodigde inwerktijd, onder adequate begeleiding, is daarbij voor de eenvoudigste functie niet langer dan 10 weken per functie de tijd die nodig is voor persoonlijke begeleiding buiten de functionele contacten die, gegeven de aard van de functie als gebruikelijk moeten worden beschouwd is gelimiteerd tot een tiende van de werktijd van betrokkene er moet aaneengesloten kunnen worden gewerkt, tenminste over een periode van een uur per dagdeel betrokkene moet in staat zijn een minimumprestatie te leveren van tien procent van een normale arbeidsprestatie. In de toelichting op dit onderdeel van de beslistabel is het uitgangspunt geformuleerd dat een functieniveau waarbij betrokkene is aangewezen op intensievere begeleiding, minder dan een uur aaneengesloten kan werken of slechts een prestatie kan leveren van minder dan 10%, wordt beschouwd als niet (meer) passend binnen een arbeidsorganisatie. Deze personen worden geacht tot de doelgroep van de zorgvoorzieningen te horen. Herindicatie in de WSW De geldigheidsduur van een indicatie voor de WSW is beperkt. Als uit een herindicatiebeschikking blijkt dat een persoon, tot dan toe werkzaam in de WSW, gezien bovengenoemde criteria niet langer tot de doelgroep WSW behoort, kan de dienstbetrekking worden opgezegd maar pas zodra een alternatieve opvangmogelijkheid feitelijk beschikbaar is (artikel 6, tweede lid onder b). Tweede Kamer, vergaderjaar , XV, nr. 19 2

3 De indicatiestelling in de gehandicaptenzorg Gelijktijdig met de invoering van de nieuwe Wet Sociale Werkvoorziening is de Regeling nadere regels zorgaanspraken AWBZ gewijzigd. Deze wijziging houdt in, dat iemand zijn of haar aanspraak op plaatsing in een dagactiviteitencentrum slechts tot gelding kan brengen indien hij of zij niet in volle omvang behoort tot de doelgroep van de WSW en een advies van de indicatiecommmissie WSW kan overleggen waaruit dit blijkt. Herindicatie in de gehandicaptenzorg De indicatiestelling voor de gehandicaptenzorg kent op dit moment nog geen herindicatie waardoor doorstroming naar de WSW niet door een indicatiemoment gestimuleerd kan worden. Wel kunnen cliënten zich vrijwillig aanmelden voor herindicatie. In de indicatiestelling nieuwe stijl zal dit wel het geval zijn. De daartoe strekkende wijziging van het Zorgindicatiebesluit zal per 1 januari 2002 van kracht worden. Praktijk De doelstelling van naadloos laten aansluiten van de regelgeving van indicaties voor AWBZ-gefinancierde dagbesteding en WSW, is de schotten tussen beide poreuzer te maken zodat mensen gemakkelijk door kunnen stromen naar de plek die voor hen op dat moment het meest geschikt is. In de praktijk doet zich echter het volgende voor. Op grond van ontwikkelingen in het veld zijn er aanwijzingen dat zich in de DVO mensen bevinden die daarvoor eigenlijk «te goed» zijn. Omgekeerd bevinden zich in de WSW ook mensen die eigenlijk «door de onderkant heen zakken» en uiteindelijk beter op hun plaats zouden zijn in de AWBZ dagbesteding. Binnen de dagbesteding zijn de laatste jaren steeds meer arbeidsmatige activiteiten ontplooid. Het gaat hier om een zinvolle vorm van dagbesteding die vaardigheden kan vergroten en therapeutische waarde heeft. Als alleen gekeken wordt naar de aard van de activiteiten die verricht worden in dergelijke initiatieven en in het kader van de SW is de grens voor wat betreft de populatie aan de onderkant van de WSW en aan de bovenkant van de AWBZ dagbesteding tussen beide steeds moeilijker aan te geven. Dit heeft al geresulteerd in zogenaamde tussenvoorzieningen, die soms meer en soms minder rekening houden met het onderscheid tussen arbeid en zorg, en in elk geval tot doel hebben mensen in de DVO te laten wennen aan arbeid, en mensen in de WSW een begin van een toegang te geven tot de zorg. Wachtlijsten Of zich op de wachtlijsten in de WSW personen bevinden die na een aanvankelijke indicatie WSW bij herindicatie niet meer aan de criteria blijken te voldoen en daarmee ook aangewezen raken op de DVO kan op dit moment niet worden bevestigd of ontkend. De eerste reguliere herindicaties van personen op de wachtlijst vinden pas in de loop van dit jaar plaats. Het gemiddelde verblijf op de wachtlijst voor de WSW is echter niet zo lang dat kan worden aangenomen dat personen niet voor het verlopen van hun indicatie daadwerkelijk geplaatst zullen zijn. De krimp van de wachtlijst voor de WSW in de afgelopen jaren maakt dit ook niet waarschijnlijk. Tweede Kamer, vergaderjaar , XV, nr. 19 3

4 De wachtlijsten in de WSW zijn onder andere door de nauwkeuriger afbakening van de doelgroep teruggelopen van ruim personen op 31 december 1997 naar ca 8900 personen op 31 december Gecombineerd met een lichte onderrealisatie en een licht verhoogde uitstroom kan worden geconstateerd dat er voldoende ruimte in de WSW is om eventuele instroom vanuit de DVO op te nemen. Het aantal wachtenden voor de DVO bedroeg op 1 september , met een gemiddelde wachttijd van 451 dagen. Oplossingen Eerder is geconstateerd dat geen lacunes in de regelgeving meer behoeven te worden gedicht. Tegelijkertijd kan worden geconstateerd dat de aansluiting in de praktijk problemen oplevert die deels te maken hebben met een capaciteitsprobleem en deels met een goede aansluiting om mensen die voorziening te bieden waar zij het best op hun plaats zijn. Met het doel hiervoor een oplossing te bieden wordt en is reeds het volgende ondernomen. A. Plan van aanpak wachtlijsten gehandicaptenzorg Op 12 mei 2000 heeft de staatssecretaris van VWS een plan van aanpak voor de wachtlijsten in de gehandicaptenzorg aan de Tweede Kamer aangeboden. Kern van dit plan is dat extra middelen beschikbaar zijn gesteld om de meest urgent wachtenden zorg te bieden. Uitgangspunten van het plan van aanpak wachtlijsten zijn, dat initiatieven moeten leiden tot een aantoonbare afname van de wachtlijst en dat het wegwerken van de wachtlijsten op een vraaggerichte en vernieuwende wijze gebeurt. Het kabinet heeft zorgaanbieders en verzekeraars in de gehandicaptenzorg de ruimte gegeven om extra produktieafspraken te maken waardoor meer plaatsen beschikbaar komen. Daarnaast wordt de samenwerking met onder andere de Sociale Werkvoorziening gestimuleerd. Door samenwerking kunnen enerzijds capaciteitsprobleem opgelost worden en kunnen cliënten doorstromen naar een plaats in de Sociale Werkvoorziening. Anderzijds komen hierdoor plaatsen vrij in de DVO met een positief effect op de wachtlijsten. De eerste resultaten van het plan van aanpak wachtlijsten gehandicaptensector zijn 8 november jl. gepresenteerd. Hieruit blijkt dat het aantal wachtenden voor de DVO gedaald is van 3856 wachtenden ( eind 1999) tot 3358 wachtenden op 1 september De gemiddelde wachttijd is gedaald van 496 dagen naar 451 dagen. B. Indicatiestelling in de zorg In de afgelopen jaren is een proces van vernieuwing van de indicatiestelling in de care sectoren in gang gezet. Dit vernieuwingsproces zal moeten resulteren in een nieuwe werkwijze, waarbij sprake is van onafhankelijke, objectieve en integrale indicatiestelling. Inmiddels is deze indicatiestelling «nieuwe» stijl ingevoerd in de sector verpleging en verzorging (thuiszorg). In 2002 zal, na wijziging van het Zorgindicatiebesluit, het werkgebied van de Regionale Indicatie Organen (RIO) worden verbreed met de indicatiestelling gehandicaptenzorg. In dit kader zal het Landelijk Centrum Indicatiestelling Gehandicaptenzorg Tweede Kamer, vergaderjaar , XV, nr. 19 4

5 (LCIG) het RIO adviseren over meervoudige en complexe hulpvragen op het gebied van de gehandicaptenzorg. De indicatiestelling «nieuwe stijl» waarvan ook periodieke herindicatie deel uitmaakt leidt tot een indicatiepraktijk waarin niet één sector met specifieke voorzieningen het vertrekpunt vormt, maar de vraag naar zorg en dienstverlening. Het protocol voor de geïntegreerde indicatiestelling in de gehandicaptenzorg beschrijft datgene wat in het veld op dit moment als «good practice» wordt gezien en biedt goede aanknopingspunten voor afstemming op andere protocollen voor indicatiestelling zoals gebruikt in de Sociale Werkvoorziening. C. Specifieke activiteiten gericht op verbetering van de aansluiting In aanvulling op bovenstaande generieke maatregelen zal door de ministeries van VWS en SZW gezamenlijk een gerichte inspanning worden gepleegd om de daadwerkelijke aansluiting tussen WSW en AWBZ dagbesteding te verbeteren. Hiervoor zullen twee soorten activiteiten worden ontplooid: Voorbeeldprojecten De regelgeving rond AWBZ-zorg en WSW biedt mogelijkheden om te experimenteren met samenwerkingsprojecten die inzicht kunnen geven in een betere aansluiting tussen zorg en SW in de praktijk. Gebruik makend van reeds bestaande initiatieven wordt bezien in hoeverre daar gehanteerde oplossingen bruikbaar en richtinggevend kunnen zijn voor andere instellingen. Doel hiervan is de doorstroming van dagverblijf naar plekken in het SW-bedrijf te stimuleren en omgekeerd te faciliteren. Een soepele overgang voor cliënten over en weer staat hierin centraal. Informatievoorziening Opdat een juiste en volledige toepassing van de mogelijkheden die de regelgeving reeds biedt wordt gerealiseerd zal een gerichte informatiecampagne voor de betrokken indicatiecommissies worden gestart, waarin de ministeries van SZW en VWS nauw zullen samenwerken met cliënt- en belangenorganisaties. Over de resultaten van deze initiatieven zult u worden geïnformeerd. De Minister van Sociale Zaken, en Werkgelegenheid, W. A. F. G. Vermeend De Staatssecretaris van Volksgezondheid Welzijn en Sport, A. M. Vliegenthart Tweede Kamer, vergaderjaar , XV, nr. 19 5