Verkort Jaarverslag TenneT 2012

Transcriptie

1 Verkort Jaarverslag TenneT 2012

2 2 Verkort Jaarverslag TenneT 2012

3 Inhoudsopgave 01 Profiel Netkaart Geconsolideerde kerncijfers Verslag van de voorzitter Missie, visie en strategie Verslag van de Raad van Bestuur 20 Belangrijkste gebeurtenissen in Financiële gang van zaken 24 Personeel en organisatie 32 Veiligheid 34 Beveiliging en crisisbeheersing 35 Innovatie Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 38 MVO-strategie 39 Maatschappij en markten 41 Milieu Corporate Governance Bericht van de Raad van Commissarissen Verkorte jaarrekening Afkortingen, definities en ratio s 67 Het Verkort Jaarverslag 2012 is een verkorte Nederlandstalige versie van het Engelstalige Integrated Annual Report 2012 van TenneT Holding B.V. Het Integrated Annual Report 2012 is het officiële verslagleggingsdocument voor Nederlandse statutaire doeleinden. Bij (interpretatie)verschillen en/of tegenstrijdigheden dient het Integrated Annual Report 2012 te worden aangehouden. Voor meer informatie wordt verwezen naar het Integrated Annual Report 2012, digitaal beschikbaar op U kunt een papieren exemplaar van ons Engelstalige Integrated Annual Report 2012 en van ons Verkort Jaarverslag 2012 bestellen via TenneT Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder uitdrukkelijke toestemming van TenneT. Aan de inhoud van dit document kunnen geen rechten worden ontleend. maart 2013 Verkort Jaarverslag TenneT

4 01 Profiel TenneT Holding B.V. (TenneT) is een toonaangevende netbeheerder in Nederland, via haar dochteronderneming TenneT TSO B.V., en in een groot deel van Duitsland, via haar dochteronderneming TenneT TSO GmbH. Met kilometer aan hoogspanningsverbindingen en 36 miljoen eindgebruikers behoren we tot de vijf grootste elektriciteitstransporteurs van Europa. 4 Verkort Jaarverslag TenneT 2012

5 Taken Als beheerder van het elektriciteitsnet (Transmission System Operator, TSO) bestaan de belangrijkste taken van TenneT uit (1) het verzorgen van transportdiensten door het aanleggen en onderhouden van een robuust hoogspanningsnet; (2) het verzorgen van systeemdiensten door het evenwicht tussen vraag naar en aanbod van elektriciteit 24 uur per dag en 7 dagen per week te handhaven; en (3) het faciliteren van de markt teneinde een liquide en stabiele markt te creëren met tarieven die aansluiten bij de omringende landen. De kaders waarbinnen wij deze activiteiten uitvoeren, zijn vastgelegd in de toepasselijke Nederlandse en Duitse wet- en regelgeving. Externe instanties houden toezicht op de naleving van deze wet- en regelgeving door TenneT. In Nederland worden de gereguleerde taken uitgevoerd door TenneT TSO B.V. en haar dochterondernemingen. In Duitsland worden deze taken uitgevoerd door TenneT TSO GmbH, TenneT Offshore GmbH en hun dochterondernemingen. Naast de gereguleerde taken voert TenneT de veiling van grensoverschrijdende transportcapaciteit uit. TenneT bouwt en beheert tevens elektriciteitsverbindingen met andere landen (interconnectoren). Daarnaast zijn wij aandeelhouder in een aantal Noordwest- Europese energiebeurzen. Deze nietgereguleerde taken vallen onder de rechtstreekse verantwoordelijkheid van TenneT Holding B.V. en worden uitgevoerd om de markt te stimuleren en goed te laten functioneren. TenneT beheert tevens een deel van de infrastructuur voor het uitzenden en ontvangen van omroep- en telecommunicatiesignalen. Verkort Jaarverslag TenneT

6 6 Verkort Jaarverslag TenneT 2012

7 Meeden 50Hertz Transmission 02 Netkaart 380 kv-verbinding / station 380 kv-verbinding / station project 380 kv interconnectoren 220 kv-verbinding / station NORD.LINK (Noorwegen) SylWin1 Kassö (Denemarken) Ensted (Denemarken) 220 kv-verbinding project 220 kv interconnectoren 150 kv-verbinding / station BorWin4 BorWin3 Flensburg 150 kv-verbinding / station project 110 kv-verbinding / station 110 kv-verbinding / station project BorWin2 NorGer (Noorwegen) Zee interconnectoren Zee interconnectoren project NorNed (Noorwegen) BorWin1 HelWin2 Baltic cable (Zweden) Offshore verbinding Offshore verbinding project Offshore windpark COBRA (Denemarken) HelWin1 Audorf Kiel West Kiel Süd TenneT Hoofdkantoor TenneT kantoor Productie eenheden Stationsnaam NorNed 2 (Noorwegen) DolWin1 alpha ventus DolWin2 Stad DolWin3 Itzehoe Itzehoe West Aan deze kaart kunnen geen rechten worden ontleend. Brunsbüttel Büttel Lübeck Siems 1 februari 2013 Nordergründe Wilster Brokdorf Hamburg Nord Herrenwyk BC Riffgat Hagermarsch Inhausen Voslapp Abbenfleth Götzdorf Stade Kummerfeld Hamburg Nord (50Hertz) 50Hertz Transmission Maade Alfstedt Hamburg Ost (50Hertz) Eemshaven Oost Eemshaven Converterstation Eemshaven Emden / Borßum Conneforde Wilhelmshaven Unterweser Dollern Hamburg Süd (50Hertz) Krümmel (50Hertz) Krümmel Bergum Robbenplaat Vierverlaten Weiwerd Meeden Emden Ost Diele Huntdorf Elsfleth Farge Sottrum Lüneburg Louwsmeer Zeyerveen Rhede Ganderkesee Blockland Niedervieland Stadorf Oudehaske Dörpen West Niederlangen Cloppenburg Ost Wechold Ens Hessenweg Niederrhein (Duitsland) Meppen (Duitsland) St. Hülfe (Duitsland) Wehrendorf (Duitsland) Landesbergen Klein Ilsede Beverwijk Lelystad Zwolle Ovenstädt Lehrte Lehrte Mehrum Wahle Hattorf Oostzaan Hannover West Algermissen Braunschweig Nord Diemen Gronau (Duitsland) Gleidingen Helmstedt Wolmirstedt (Duitsland) Hallendorf Ede Arnhem Doetinchem Eickum Godenau Wateringen Westerlee Bleiswijk Waddinxveen Dodewaard Bielefeld/Oost (Duitsland) Bechterdissen Vörden Grohnde Erzhausen PSW BritNed (Groot-Brittannië) Maasvlakte Simonshaven Krimpen aan de IJssel Dordrecht Crayestein Wesel (Duitsland) Elsen Hardegsen Würgassen Geertruidenberg Boxmeer Gütersloh (Duitsland) Nehden (Duitsland) Göttingen Eindhoven Twistetal Sandershausen Borssele Weert Waldeck Bergshausen Van Eyck (België) Maasbracht Borken Zandvliet (België) Rommerskirchen (Duitsland) Siersdorf (Duitsland) Mecklar Vieselbach (Duitsland) Dillenburg Dauersberg (Duitsland) Asslar Gießen Nord Dipperz Altenfeld (Duitsland) Remptendorf (Duitsland) 380 kv-verbinding / station 380 kv-verbinding / station project Frankfurt Nord Frankfurt Südwest Karben Dörnigheim Großkrotzenburg Schweinfurt Bergrheinfeld Eltmann Redwitz Mechlenreuth 380 kv interconnectoren 220 kv-verbinding / station Urberach (Duitsland) Aschaffenburg Trennfeld Grafenrheinfeld Oberhaid Würgau Bamberg Bayreuth 220 kv-verbinding project 220 kv interconnectoren 150 kv-verbinding / station Höpfingen (Duitsland) Kupferzell (Duitsland) Kriegenbrunn Raitersaich Ludersheim Etzenricht Schwandorf Hradec (Tsjechië) Prestice (Tsjechië) 150 kv-verbinding / station project 110 kv-verbinding / station Regensburg 110 kv-verbinding / station project Ingolstadt Sittling Zee interconnectoren Zee interconnectoren project Offshore verbinding Meitingen (Duitsland) Zolling Irsching Altheim Isar Plattling Pleinting Schärding (APG) NorNed (Noorwege Jochenstein Offshore verbinding project Oberbachern Offshore windpark Dachau Neufinsing Simbach St. Peter (APG) TenneT Hoofdkantoor TenneT kantoor Menzing (SWM) Oberbrunn Ottenhofen Föhring (SWM) Marienberg Pirach APG Austria (Oostenrijk) NorNed 2 (Noorwegen) Productie eenheden Meeden Stationsnaam Stad Krün Sellrain Silz (Oostenrijk) Aan deze kaart kunnen geen rechten worden ontleend. 31 december 2012 Verkort Jaarverslag TenneT

8 03 Geconsolideerde kerncijfers Underlying financiële gegevens TenneT-groep (in EUR miljoenen) Omzet 1) EBIT EBITDA Rentedragende schulden Eigen vermogen Totaal activa Prestatie-indicatoren (KPI s) voor de TenneT-groep * Rendement op geïnvesteerd vermogen (vóór belastingen) 2) 8,6% 8,8% 10,6% FFO / nettoschuld 2) 16,0% 19,4% 19,7% Toename EBIT 2) 24,3% 7,0% 446,5% Prestatie-indicatoren (KPI s) Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen NL NL D D Totaal Totaal Netverliezen (GWh) SF6-uitstoot (kg) Bijpersingen van olie (liter) n.v.t. n.v.t Bodemcalamiteiten (aantal) Vluchtige Organische Stoffen (kg) Aantal ongevallen met verzuim per miljoen gewerkte uren (Lost Time Incident Frequency, LTIF) (inclusief aannemers) 1,34 2,18 8,43 7,84 4,81 3,81 Medewerkers en klanten Aantal medewerkers (exclusief externe medewerkers) in FTE s Aantal externe medewerkers in FTE s Ziekteverzuim (%) 2,8 2,5 2,8 Medewerkerstevredenheid n.v.t. 7,7 7,8 Klanttevredenheid 7.9 n.v.t. 7,2 8 Verkort Jaarverslag TenneT 2012

9 Technische gegevens NL D NL D NL D Circuitlengte (in km) 450 kv gelijkstroom 3) kv kv gelijkstroom kv kv kv kv Totale circuitlengte (in km) Stations 380 kv kv kv kv Totaal aantal stations Converterstations Import (GWh) Export (GWh) Gegevens 220/380 kv-net: - Aantal onderbrekingen 0 5) in de elektriciteitsvoorziening - Niet geleverde energie (MWh) 4) ,8 Gegevens 110/150 kv-net: - Aantal onderbrekingen in de elektriciteitsvoorziening - Niet geleverde energie (MWh) 5) ) In 2010 waren de underlying financiële gegevens voor Duitsland gebaseerd op IFRS-grondslagen. De underlying financiële gegevens zijn vanaf 2011 geharmoniseerd. Voor meer informatie wordt verwezen naar noot 3.1 en noot 5 bij de geconsolideerde jaarrekening. 2) Zie het hoofdstuk Afkortingen, definities en verhoudingsgetallen voor een definitie van dit begrip. 3) Dit betreft de 580 km lange NorNed-hoogspanningsgelijkstroomkabel en de 260 km lange BritNed-hoogspanningsgelijkstroomkabel. Statnett is eigenaar van de noordelijke helft van de NorNed-kabel en TenneT is eigenaar van de zuidelijke helft. Het Britse energiebedrijf National Grid en TenneT zijn beide eigenaar van 50% van de BritNed-kabel via hun gezamenlijke onderneming BritNed Development Limited. 4) Omvat alle energie die niet wordt geleverd als gevolg van onderbrekingen in het transport van elektriciteit naar een aansluiting, ongeacht de redundantie van de aansluiting en ongeacht of de aangesloten partij een producent (opwekking) of een afnemer (belasting) is. 5) Deze cijfers zijn gebaseerd op contractuele relaties. Op basis van technische definities is één onderbreking in de elektriciteitsvoorziening op het 110/150 kv-net (17 MWh energie niet geleverd) toegekend aan het Nederlandse 220 kv-net (NESTOR-database). Verkort Jaarverslag TenneT

10 10 Verkort Jaarverslag TenneT 2012

11 04 Verslag van de voorzitter De energiesector verandert in hoog tempo, een ontwikkeling die zich ook in 2012 sterk heeft voortgezet. De Verenigde Staten richten zich steeds meer op (schalie)gas en beschikken daardoor over overschot aan steenkool. Dit heeft gevolgen voor de Europese markt: kolen zijn interessanter geworden vanuit het oogpunt van kosten. Samen met de lagere transportkosten als gevolg van de economische crisis en de lage CO 2 -prijzen heeft dit ervoor gezorgd dat energieproductie in kolencentrales steeds belangrijker wordt. De kosteneffectiviteit van vooral gascentrales is hierdoor onder druk komen te staan. Ook de interne Europese markt heeft in belangrijke mate aan deze situatie bijgedragen. De snelle ontwikkeling van gesubsidieerde duurzame energie (wind- en zonne-energie) in Duitsland heeft een aanzienlijk destabiliserend effect op de energiemarkt. Het komt regelmatig voor dat er zoveel groene energie in Duitsland wordt opgewekt, dat het aanbod groter is dan de vraag. Dit kan soms leiden tot negatieve energieprijzen, zoals vorig jaar rond Kerstmis, toen de prijzen min 200 euro per megawattuur bedroegen. Onder deze omstandigheden worden zelfs de meest moderne, schone, efficiënte en flexibele energiecentrales ter wereld die investeringen van miljarden euro s vertegenwoordigen uit de markt gedrukt, ook al hebben we juist deze centrales in de komende decennia hard nodig, in combinatie met het moeilijk voorspelbare en fluctuerende aanbod van wind- en zonne-energie. Deze volatiliteit stelt hoge eisen aan ons net, dat tegelijkertijd betrouwbaar en flexibel moet zijn. Betrouwbaarheid draait om een ongewijzigd hoge leveringszekerheid voor onze ca. 36 miljoen eindgebruikers, die kunnen vertrouwen op een netbeschikbaarheid van bijna 100%. Met deze leveringszekerheid behoort TenneT tot de wereldtop. Vrijwel iedereen beschouwt deze hoge leveringszekerheid als vanzelfsprekend en dit leidt tot een paradox. Omdat onze elektriciteitsvoorziening zo betrouwbaar is, houden mensen nauwelijks rekening met mogelijke stroomstoringen en de gevolgen daarvan. Tegelijkertijd is hun afhankelijkheid van elektriciteit aanzienlijk toegenomen. Door deze paradox heeft een onverhoopte storing nog grotere gevolgen. Om een voorbeeld te geven: een stroomstoring overdag in de Randstad zou de maatschappij ruim 70 miljoen euro per uur kosten. Verkort Jaarverslag TenneT

12 Netuitbreiding Met het oog op de toekomst investeert TenneT flink in verdere netuitbreidingen. Ruim 300 projecten zijn daartoe in voorbereiding of uitvoering in Nederland, waaronder vier grote nieuwe hoogspanningsverbindingen. Een van deze verbindingen, het zogeheten Randstad 380 kv -project, zal leiden tot een structurele verbetering van de leveringszekerheid in deze economisch belangrijke regio. Het zuidelijke deel van de verbinding wordt in 2013 in gebruik genomen. TenneT gaat in de komende jaren ruim 20 kilometer ondergrondse kabel aanleggen als onderdeel van de Randstad 380 kv-verbinding. Dit wordt verdeeld in stukken over de gehele route, die meer dan 80 kilometer lang is. Aangezien de ondergrondse aanleg van een 380 kv-verbinding met een hoog transportvermogen over een dergelijke lange afstand wereldwijd nog niet eerder is vertoond, wordt Nederland hiermee koploper op het gebied van innovatieve aanleg van hoogspanningskabels. TenneT werkt momenteel aan de aansluiting van Windpark Noordoostpolder en levert daarmee een aanzienlijke bijdrage aan de opwekking van duurzame energie in Nederland. De eerste windmolen zal naar verwachting begin 2014 op het net worden aangesloten. In Duitsland worden negen grote projecten uitgevoerd ter versterking en uitbreiding van de noord-zuid-verbinding (380 kv), met name om windenergie naar eindgebruikers te transporteren. In totaal staan er 500 kilometer aan nieuwe verbindingen gepland. Door het Duitse net te versterken, wordt het Nederlandse net minder zwaar belast. We voeren een intensieve dialoog met de politiek, plaatselijke belanghebbenden en de samenleving over de beste manier om deze belangrijke verbindingen aan te leggen. Energietransitie TenneT is momenteel de grootste investeerder in de overgang naar een meer duurzame energievoorziening in Duitsland (Energiewende). Vanwege het snel toenemende aanbod van duurzame energie en de nogal abrupte uitfasering van kerncentrales is het risico op instabiliteit in de Duitse elektriciteitsnetten aanzienlijk groter dan in voorgaande jaren. Wij hebben daarom de zogeheten koudereserves in Duitsland verdubbeld om voor een afdoende veiligheidsbuffer te zorgen. De situatie in Nederland verschilt volledig van die in Duitsland. Hier heeft geen plotselinge daling van de beschikbare productiecapaciteit plaatsgevonden. TenneT is daarom voorstander van een geleidelijke overgang naar duurzaamheid in Nederland. Daarnaast is er een wettelijk, bij voorkeur Europees, kader nodig waarbinnen de marktpartijen de benodigde miljardeninvesteringen kunnen doen. Ruim een jaar geleden gaf TenneT in Duitsland de aanzet tot een discussie over de haalbaarheid van de gewenste ontwikkeling van windenergie op zee. De haalbaarheid werd onder meer bemoeilijkt door een gebrek aan regulering en langetermijnplanning. Het is goed om te constateren dat TenneTs duidelijke en urgente aanbevelingen inmiddels zijn opgenomen in de nieuwe Duitse energiewet. Dringend noodzakelijke bepalingen over aansprakelijkheid en een ontwikkelingsplan voor windenergie op zee zijn nu vastgelegd in deze wet, waardoor de weg is vrijgemaakt voor verdere ontwikkeling van deze vorm van duurzame energie. Eind 2012 en begin 2013 heeft dit geleid tot twee belangrijke overeenkomsten met Mitsubishi Corporation over investeringen in vier offshorenetaansluitingen in het Duitse deel van de Noordzee. TenneT is tevens verheugd over het 12 Verkort Jaarverslag TenneT 2012

13 nog op te stellen langetermijnplan voor offshoreprojecten. De gewijzigde wet zal zijn waarde nog in de praktijk moeten bewijzen. Uiteindelijk bepaalt de markt of de genomen maatregelen voldoende zijn om kapitaal beschikbaar te stellen, maar TenneT heeft er vertrouwen in dat dit het geval zal zijn. Bank (namens KfW) een samenwerkingsovereenkomst gesloten voor de ontwikkeling, aanleg en exploitatie van een nieuwe onderzeese kabelverbinding tussen Noorwegen en Duitsland. De kabel krijgt een capaciteit van MW, kost 1,5 à 2 miljard euro en is naar verwachting eind 2018 gereed. TenneT heeft inmiddels de eerste twee offshore-projecten opgeleverd en werkt aan de verantwoorde aanleg van nog zeven nieuwe verbindingen. In Nederland, Duitsland en Dubai worden hiertoe momenteel zes enorme converterplatforms gebouwd. Deze platforms zijn essentieel voor het succes van windenergie op zee. TenneT gebruikt hierbij uiterst innovatieve en geavanceerde technologieën die nog niet eerder op deze schaal zijn toegepast een wereldprimeur dus! De kennis en deskundigheid die TenneT in Duitsland opbouwt, zal ook in Nederland van onschatbare waarde zijn. Een werkelijk Europese energiemarkt TenneT streeft naar een volledig geïntegreerde Noordwest-Europese energiemarkt. Het is opvallend dat dit doel algemeen wordt aanvaard, maar dat landen tegelijkertijd teruggrijpen op hun eigen energiestrategie. De EU zou hierin krachtiger kunnen optreden, hoe lastig dit ook is. Een gemeenschappelijke Europese energiestrategie is onontbeerlijk voor een efficiënte, betaalbare, betrouwbare en duurzame energievoorziening. De renovatie van bestaande hoogspanningsverbindingen en de aanleg van nieuwe verbindingen in Europa vereist ruim 100 miljard euro aan investeringen in de komende tien jaar. In het verslagjaar heeft TenneT opnieuw belangrijke stappen gezet in haar rol als initiatiefnemer. We hebben met de Noorse netbeheerder Statnett en de Duitse KfW IPEX- TenneT is tevens bezig met de voorbereidingen voor een nieuwe 380 kv-verbinding met Duitsland, die van Doetinchem naar het Duitse Wesel zal lopen (verwachte ingebruikname in 2015). In het verslagjaar werd tevens de interconnectiecapaciteit met België vergroot van naar MW. In 2011 werd de BritNed-kabel met succes in bedrijf genomen. De NorNed-kabel tussen Nederland en Noorwegen is sinds 2008 in gebruik en is een groot succes gebleken. De kabel wordt gebruikt om overdag goedkope en schone waterkracht uit Noorwegen te importeren. Bij veel wind en s nachts kan goedkope elektriciteit van Nederland naar Noorwegen worden geëxporteerd, zodat het water in de reservoirs van Noorse waterkrachtcentrales in reserve kan worden gehouden voor periodes van piekvraag. Naast fysieke integratie speelt de consolidatie van energiebeurzen eveneens een belangrijke rol bij de versterking van de internationale markten. In samenwerking met andere partijen is TenneT een belangrijke aanjager van de internationale groei van de energiebeurs APX ENDEX. Het is van groot belang dat APX-ENDEX kan blijven doorgroeien. In het verslagjaar heeft TenneT, als belangrijkste aandeelhouder, APX-ENDEX de mogelijkheid gegeven om zijn activiteiten te splitsen in een tak voor elektriciteits- en clearingtransacties en een tak voor gastransacties en derivaten. Een dergelijke splitsing biedt beide ondernemingen maximale flexibiliteit en ontwikkelingsmogelijkheden. Verkort Jaarverslag TenneT

14 Investeringsprogramma Het uitdagende investeringsprogramma van TenneT voor de komende tien jaar bedraagt ongeveer 13 miljard euro, waarvan 5 miljard in Nederland en 8 miljard in Duitsland wordt geïnvesteerd. We moeten het net klaarmaken voor de toekomst, mede vanwege het toenemende aanbod van wind- en zonneenergie, een aanbod dat zowel wisselend als moeilijk te voorspellen is. TenneT heeft ca. 5 miljard euro aan kapitaal nodig voor investeringen in Nederland. Onze aandeelhouder, de Staat der Nederlanden, zou hieraan een bijdrage kunnen leveren, evenals de (gedeeltelijke) privatisering van TenneT. Overleg met de aandeelhouder zal uiteindelijk moeten leiden tot een beslissing die TenneT in staat stelt om haar positie als Europese investeerder in betrouwbare, moderne en toekomstbestendige energienetten te behouden en waar mogelijk te versterken. Tot slot wil ik graag mijn waardering uitspreken voor de geweldige inzet en betrokkenheid van onze medewerkers. In de komende jaren krijgen zij te maken met nieuwe uitdagingen. Niet alleen technische, maar ook maatschappelijke, economische en politieke kwesties zullen in toenemende mate een rol spelen. Samen zullen we onze onderneming moeten voorbereiden op deze nieuwe werkelijkheid, met winstgevendheid, duurzaamheid en kwaliteit als uitgangspunten. Mel Kroon Voorzitter Raad van Bestuur Vooruitblik Het is goed om te zien dat onze klanten nog meer waardering hebben voor TenneT dan vorig jaar. Uit onderzoek bleek een aanzienlijke toename van de klanttevredenheid in Nederland en Duitsland. TenneT ligt goed op koers. Onze onderneming is financieel solide en beschikt over een indrukwekkend en innovatief investeringsportfolio. In de komende jaren zullen we doorgaan met de uitvoering van onze plannen ter versterking en modernisering van de netten in Nederland en Duitsland. Veel van die plannen zijn gericht op de verdere ontwikkeling van duurzame energiebronnen. Als gevolg van deze (bouw)activiteiten wordt TenneT in fysieke zin steeds zichtbaarder. We zullen onze gekozen strategie ongewijzigd voortzetten in dialoog met overheden en de samenleving. 14 Verkort Jaarverslag TenneT 2012

15 Verkort Jaarverslag TenneT

16 05 Missie, visie en strategie TenneTs missie is om 24 uur per dag en 7 dagen per week betrouwbare hoogspanningstransportdiensten te verzorgen. Daarnaast streven wij naar een geïntegreerde Noordwest-Europese elektriciteitsmarkt en de integratie van duurzame duurzameenergiebronnen in die markt. De visie van TenneT heeft betrekking op alle aspecten van onze activiteiten, waarbij wij ernaar streven om de belangen van onze stakeholders te dienen en tegelijkertijd de missie van de onderneming te verwezenlijken. 16 Verkort Jaarverslag TenneT 2012

17 De samenleving effectieve en efficiënte transport- en systeemdiensten, resulterend in een hoge leveringszekerheid, 24 uur per dag, 7 dagen per week verdere integratie van de Noordwest- Europese elektriciteitsmarkt investeringen die bijdragen aan het behalen van maatschappelijke doelstellingen met betrekking tot duurzame energie. Klanten non-discriminatoire toegang van alle partijen tot ons net netgerelateerde diensten met een goede prijs-kwaliteitverhouding. Investeerders een adequaat rendement op het geïnvesteerde vermogen dat in overeenstemming is met het risicoprofiel van de onderneming. Medewerkers een aantrekkelijke, veilige en gezonde werkomgeving concurrerende arbeidsvoorwaarden mogelijkheden voor persoonlijke groei en ontwikkeling. TenneTs missie is om 24 uur per dag en 7 dagen per week betrouwbare hoogspanningstransportdiensten te verzorgen Verkort Jaarverslag TenneT

18 Doelstellingen TenneT streeft naar een goed functionerende elektriciteitsmarkt in zowel Nederland als Duitsland, een zo hoog mogelijke leveringszekerheid tegen zo laag mogelijke tarieven, en een adequaat rendement voor onze aandeelhouder. Strategie TenneTs strategie is gericht op twee doelstellingen: voortdurend waarborgen van de leveringszekerheid in de gebieden waarvoor TenneT verantwoordelijk is ( licence to operate ) een leidende positie innemen bij de verdere integratie van de Noordwest-Europese elektriciteitsmarkt, inclusief de integratie van duurzame energiebronnen Wij moeten instaan voor de betrouwbaarheid van onze netten, de efficiëntie van onze investeringen en activiteiten en de tijdige aanleg van vereiste infrastructuur. Onze klanten zijn onder andere elektriciteitsproducenten en handelaren. Het bewerkstelligen en waarborgen van een hoge klanttevredenheid is voor TenneT een belangrijke doelstelling. Onderzoek uitgevoerd in 2012 leverde een gemiddelde klanttevredenheidsscore van 8,1 in Duitsland en 7,7 in Nederland op. De programmaverantwoordelijke partijen gaven TenneT een gemiddelde score van 8,3 in Duitsland en 6,4 in Nederland. Aangeslotenen in Duitsland gaven TenneT een gemiddelde score van 6.8 en aangeslotenen in Nederland gaven een gemiddelde score van 6,4. TenneT streeft ernaar om producenten met consumenten te verbinden en een voortdurende dialoog met de samenleving voeren. De onderneming houdt zich aan de toepasselijke Corporate Governance Codes en neemt maatregelen om haar ecologische voetafdruk zoveel mogelijk te beperken. Met een leidende positie kan TenneT de balans op haar net goed handhaven, beter toegang krijgen tot duurzame energiebronnen en opslagcapaciteit, grotere en efficiëntere projecten uitvoeren, verhogingen van elektriciteitstarieven zoveel mogelijk beperken, talentvolle mensen in huis halen, en een belangrijkere speler worden in Europa die de publieke opinie maar ook wet- en regelgeving nadrukkelijk beïnvloedt. TenneTs investeringen in het net houden deels verband met het toenemende belang van duurzame energiebronnen in Europa, waaronder energie opgewekt door windparken op de Noordzee en waterkrachtelektriciteit die via kabelverbindingen uit Noorwegen wordt geïmporteerd. Dankzij nieuwe verbindingen kunnen we grootschalige nieuwe energiebronnen ontsluiten en vervolgens aanbieden voor Europese consumptie. Tegelijkertijd moeten we zorgen voor voldoende opslagcapaciteit voor grootschalige productie van duurzame energie. Dit zijn logische stappen op weg naar een duurzame Europese elektriciteitsmarkt. 18 Verkort Jaarverslag TenneT 2012

19 Bedrijfscode TenneT heeft twee kernwaarden: kwaliteit en integriteit. Samen met de bedrijfsstrategie bepaalt de Bedrijfscode onze manier van werken, oftewel de TenneT Way of Working. De Bedrijfscode legt uit wat onze doelen zijn en hoe wij die willen bereiken. Kwaliteit Het doel van kwaliteitsmanagement is het realiseren van een optimale bedrijfsvoering ( operational excellence ) om zo al onze stakeholders 24 uur per dag en 7 dagen per week transport- en systeemdiensten van de hoogste kwaliteit te kunnen bieden, op een zo efficiënt mogelijke wijze en tegen gunstige tarieven. Daarnaast levert TenneT een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van een geïntegreerde en goed functionerende energiemarkt in Noordwest-Europa. Integriteit TenneT streeft ernaar om consistent en betrouwbaar te handelen en helder te communiceren. TenneT is onafhankelijk van elektriciteitsproducenten en -leveranciers en garandeert alle partijen, zonder aanzien des persoons, toegang tot ons transportnet. Wij werken op een duidelijke en voorspelbare manier, zodat onze belanghebbenden altijd op ons kunnen vertrouwen. TenneT streeft ernaar om haar ecologische voetafdruk zoveel mogelijk te beperken door de integratie van duurzame energiebronnen in het net te bevorderen. Aandachtspunten Naast de kernwaarden kwaliteit en integriteit heeft TenneT in het kader van de TenneT Way of Working nog twee aandachtspunten geformuleerd: veiligheid en efficiënt werken. Dit betekent dat TenneT extra aandacht besteedt aan veiligheid en efficiëntie in de dagelijkse bedrijfsvoering door kennis en bewustwording te verbeteren om zo zorgvuldig handelen door onze medewerkers te bevorderen. Naleving van wet- en regelgeving Zowel in Nederland als in Duitsland ziet een Compliance Officer toe op naleving van de Bedrijfscode en het Werknemersreglement. De Compliance Officer fungeert als aanspreekpunt voor medewerkers en heeft een adviserende en toezichthoudende functie. De Compliance Officer rapporteert tevens aan de Raad van Bestuur en stelt een jaarlijks nalevingsverslag op, dat wordt ingediend bij de Energiekamer. De onderneming heeft daarnaast een klokkenluiderregeling ingevoerd om de integriteit te bewaken. Medewerkers in Nederland kunnen eventuele problemen melden aan een vertrouwenspersoon. In Duitsland wordt deze functie vervuld door de Compliance Officer. De klokkenluiderregeling is gepubliceerd op de website van TenneT. Verkort Jaarverslag TenneT

20 06 Verslag van de Raad van Bestuur Van links naar rechts: Eelco de Boer, Ben Voorhorst, Mel Kroon, Lex Hartman en Martin Fuchs. 20 Verkort Jaarverslag TenneT 2012

21 Belangrijkste gebeurtenissen in 2012 TenneT heeft in 2012 op grote schaal geïnvesteerd in infrastructuur en de netten in Nederland en Duitsland verder uitgebreid en versterkt, zodat de betrouwbaarheid van deze netten gewaarborgd kan blijven met het oog op de toekomstige vraag naar elektriciteit. Investeren in blijvend hoge leveringszekerheid en duurzaamheid TenneT werkt in heel Nederland aan de uitbreiding en versterking van het hoogspanningsnet. Momenteel zijn er ruim 300 hoogspanningsprojecten in uitvoering, waaronder vier lange-afstandsverbindingen op een spanningsniveau van 380 kv: Randstad 380 kv (Noord- en Zuidring) Noord-West 380 kv (Ens-Eemshaven) Doetinchem-Wesel (interconnector met Duitsland) Zuid-West 380 kv (Borssele-Tilburg). begonnen met de aanleg van 110 kv-kabels om het grootste windpark van Nederland in 2014 te kunnen aansluiten op het hoogspanningsnet. Terugbetaling van onverschuldigde systeemdiensttarieven in Nederland Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) heeft uitspraak gedaan over een onduidelijke bepaling in de Elektriciteitswet. Op grond hiervan is TenneT verplicht om in het verleden ontvangen systeemdiensttarieven terug te betalen aan stroomverbruikers zonder rechtstreekse aansluiting op het TenneT-net. De hiermee verband houdende verplichting bedraagt in totaal ca. 264 miljoen euro en is in de IFRS-resultaten van 2012 verwerkt. De kosten zullen worden gecompenseerd via verrekening in toekomstige tarieven. Voor meer informatie wordt verwezen naar noot 7.15 bij de geconsolideerde jaarrekening. Het Ministerie van Economische Zaken heeft een voorlopig tracébesluit genomen voor deze vier lange-afstandsverbindingen. De realisatie van een 20 km lange ondergrondse elektriciteitssnelweg in de Randstad is in volle gang. De eerste 10 km ondergrondse kabel tussen Delft en Pijnacker-Nootdorp zijn inmiddels aangelegd. Nergens ter wereld worden kabels met een dergelijk vermogen over deze lengte ondergronds aangelegd in een hoogspanningsnet (380 kv). In de Noordoostpolder is TenneT Ongeveer 800 km aan verbindingen doorlopen momenteel de vergunningenprocedure in Duitsland Verkort Jaarverslag TenneT

22 Akkoord met LTO In december 2012 bereikten TenneT en LTO Nederland overeenstemming over de vergoedingen die aan grondeigenaren en -gebruikers moeten worden betaald voor de aanleg van hoogspanningsverbindingen in Nederland. De overeenkomst geldt voor alle nieuwe projecten en met terugwerkende kracht voor de 150 partijen die vanaf 31 december 2010 met TenneT een contract hebben gesloten. bestaande verbindingen (4.400 km in totaal) voorzien de netbeheerders dat in de komende tien jaar in totaal km aan nieuwe extrahoogspanningsverbindingen moeten worden aangelegd. Het gaat hierbij om zowel wisselstroom- als gelijkstroomverbindingen. De netbeheerders vragen in het plan tevens aandacht voor brede politieke steun, aangepaste wet- en regelgeving en een passend planologisch kader. Ontwikkelingsplan voor Duitse landnet In mei 2012 presenteerde TenneT samen met de drie andere Duitse netbeheerders (50Hertz Transmission, Amprion en TransnetBW) een conceptplan voor de ontwikkeling van het Duitse landnet in de komende tien jaar. Het plan werd opgesteld op verzoek van de Duitse toezichthouder (Bundesnetzagentur) en is gebaseerd op langetermijndoelen voor duurzame energie die zijn vastgesteld door de Duitse overheid. De nu opgestelde conceptversie zal dienen als uitgangspunt voor een federaal plan waarin netuitbreidingen voor de komende tien jaar worden vastgesteld. Volgens het conceptplan moet er aanzienlijk worden geïnvesteerd in de Duitse extrahoogspanningsnetten om de overgang naar een duurzame energievoorziening (Energiewende) en de verdere ontwikkeling van de Europese elektriciteitsmarkt mogelijk te maken. Naast optimalisering en versterking van Op 26 november 2012 heeft de Bundesnetzagentur het zogeheten Bundesbedarfsplan 2012 gepubliceerd, het ontwikkelingsplan voor het Duitse landnet. TenneT levert een belangrijke bijdrage aan de uitvoering van dit plan en speelt een sleutelrol bij de aanleg van de benodigde noord-zuid-verbindingen. In de definitieve versie zijn minder verbindingen en kortere lengtes goedgekeurd dan oorspronkelijk voorgesteld door de vier netbeheerders. Ongeveer 800 km aan verbindingen doorlopen momenteel de vergunningenprocedure. Het gaat hierbij onder meer om de volgende essentiële verbindingen: Ganderkesee - St. Hülfe (ten zuiden van Oldenburg) Wahle - Mecklar (ten zuiden van Hannover) Altenfeld - Redwitz (van de deelstaat Thüringen naar Beieren) Hamburg Nord - Dollern. 22 Verkort Jaarverslag TenneT 2012

23 Landnet in Noord-Duitsland In 2012 werkte TenneT gelijktijdig aan de ontwikkeling of aanleg van maar liefst tien offshore-netaansluitingen in het Duitse deel van de Noordzee. TenneT levert hiermee een ongeëvenaarde bijdrage aan de Energiewende. TenneT heeft in november 2011 verzocht om een bindend langetermijnplan voor het offshorenet en meer duidelijkheid over de mogelijke wettelijke aansprakelijkheid als offshoreaansluitingen vertraging oplopen of niet (tijdig) beschikbaar zijn. De Duitse Bondsdag heeft eind november een wet aangenomen waarin een nieuwe aansprakelijkheidsregeling voor offshore-netaansluitingen wordt ingevoerd. In december 2012 werd deze wet goedgekeurd door de Duitse Bondsraad. Het nieuwe reguleringskader trad op 28 december 2012 in werking. De nieuwe regeling beperkt de aansprakelijkheid van netbeheerders bij vertraging of onbeschikbaarheid van verbindingen tot 17,5 miljoen euro per aansluiting per geval bij normale nalatigheid, en tot 110 miljoen euro per jaar in totaal (in geval van normale en/of grove nalatigheid). Boven deze limieten worden eventuele schadevergoedingen verdeeld over de Duitse netbeheerders en doorberekend aan de eindverbruikers via een aansprakelijkheidstoeslag. Schadevergoedingen mogen niet worden doorberekend in geval van opzettelijk wangedrag van de verantwoordelijke netbeheerder. De nieuwe wet bepaalt tevens dat er een federaal offshore-netontwikkelingsplan met een termijn van tien jaar moet worden opgesteld en jaarlijks geactualiseerd. Samenwerking bij offshore-investeringen TenneT en Mitsubishi Corporation hebben hun samenwerking bij twee Duitse offshorehoogspanningskabelprojecten (BorWin1 en BorWin2) officieel bezegeld. In ruil voor een toegezegde kapitaalbijdrage van maximaal 240 miljoen euro krijgt Mitsubishi een belang van 49% in de projecten. Tegelijkertijd hebben beide partijen een investeringsovereenkomst gesloten voor nog twee offshore-projecten (HelWin2 en DolWin2) waarbij Mitsubishi eveneens een belang van 49% verwerft in ruil voor een kapitaalbijdrage van maximaal 336 miljoen euro. Certificering als netbeheerder De Bundesnetzagentur heeft besloten om TenneT Duitsland in 2012 niet te certificeren als netbeheerder op grond van de Duitse wet op de energiesector (Energiewirtschaftsgesetz, EnWG). Een dergelijke certificering maakt deel uit van de nieuwe EU-vereisten inzake scheiding van activiteiten. De Bundesnetzagentur bevestigde dat TenneT volledig voldoet aan de EU-vereisten, maar stelde dat de onderneming onvoldoende bewijs heeft geleverd dat zij beschikt over de vereiste financiële middelen om te voldoen aan haar wettelijke verplichtingen op het gebied van netexploitatie en -uitbreiding. TenneT betreurt het besluit van de Bundesnetzagentur, maar is tegelijkertijd verheugd dat de toezichthouder heeft erkend dat het een enorme financiële uitdaging is om meerdere offshore-netaansluitingen aan te leggen en dat de juiste voorwaarden ontbreken om de doelen van de energietransitie te behalen. TenneT heeft beroep ingesteld tegen dit besluit en heeft er vertrouwen in dat de certificering in 2013 zal worden verkregen. Verdere integratie van Noordwest-Europese markt TenneT blijft zich inzetten voor de verdere integratie van de Noordwest-Europese elektriciteitsmarkt en de ontwikkeling van een meer duurzame energievoorziening in de regio. De onderneming onderzoekt tevens mogelijkheden voor nieuwe buitenlandverbindingen. In overleg met de Deense netbeheerder Energinet.dk hebben we besloten om de ontwikkelingsfase van de zogeheten COBRAcable tussen Nederland en Denemarken voort te zetten. In december 2012 hebben de Noorse netbeheerder Statnett, de Duitse KfW IPEX-Bank (namens KfW) en TenneT TSO GmbH een samenwerkingsovereenkomst gesloten voor de ontwikkeling en aanleg van een onderzeese kabel tussen Duitsland en Noorwegen. Met deze buitenlandverbinding is een totale investering van 1,5 à 2 miljard euro gemoeid. Verkort Jaarverslag TenneT

24 Financiële gang van zaken Gebruik van underlying financiële gegevens De resultaten van TenneTs activiteiten worden beoordeeld en de bedrijfsmiddelen worden toegekend op basis van underlying financiële gegevens in plaats van gegevens op IFRSgrondslagen. Bij de weergave van underlying financiële gegevens wordt uitgegaan van het principe dat de zogeheten gereguleerde activa en verplichtingen (voortvloeiend uit TenneTs gereguleerde activiteiten) ook worden verantwoord, hoewel dit op grond van de IFRSgrondslagen niet is toegestaan. Dit betekent dat bedragen die voortvloeien uit gebeurtenissen in het verleden en die in toekomstige tarieven mogen of moeten worden verrekend, onder de activa of verplichtingen worden verantwoord. De weergave van underlying financiële gegevens is gebaseerd op het uitgangspunt dat de gereguleerde omzet en gereguleerde kosten met elkaar in overeenstemming worden gebracht tijdens de desbetreffende verslagperiode. De Raad van Bestuur van TenneT is van mening dat het gebruik van underlying financiële gegevens leidt tot een degelijke, consistente en transparante financiële verslaggeving van de huidige en toekomstige zakelijke ontwikkelingen en beter inzicht biedt in de werkelijke economische resultaten van TenneT. De Raad van Bestuur gebruikt de underlying financiële gegevens tevens om investeerders op de hoogte te houden van de financiële resultaten en om mededelingen over de financiële resultaten te doen. De analyse in dit hoofdstuk is gebaseerd op de underlying financiële gegevens. Deze gegevens worden in de geconsolideerde jaarrekening toegelicht in noot 5 Gesegmenteerde informatie. Underlying kerncijfers 2012 De onderstaande tabel biedt een overzicht van de underlying kerncijfers. Het management van TenneT beoordeelt de resultaten voornamelijk aan de hand van het bedrijfsresultaat vóór aftrek van rente en belastingen (Earnings Before Interest and Tax, EBIT). De financieringsactiviteiten (inclusief de daaruit voortvloeiende financieringsbaten en lasten) en de vennootschapsbelasting worden beheerd op het niveau van de TenneT-groep en worden in de geconsolideerde jaarrekening verder beoordeeld aan de hand van de gegevens op IFRSgrondslagen. Underlying kerncijfers (in EUR miljoenen) Mutatie Mutatie in % Omzet % Bedrijfslasten % EBIT % Activa % Verplichtingen % Eigen vermogen % 24 Verkort Jaarverslag TenneT 2012

25 Stijging underlying omzet De totale underlying omzet is in 2012 gestegen met 16% naar miljoen euro (2011: miljoen euro). Deze omzetstijging heeft voornamelijk betrekking op Duitsland. De omzet in Nederland is in 2012 met 46 miljoen euro gedaald als gevolg van een eenmalige bate in TenneT heeft in 2012 veel geïnvesteerd in netaansluitingen voor windparken op zee in Duitsland. Hierdoor is de omzet uit de offshoreactiviteiten van de onderneming toegenomen. De omzet in Duitsland is tevens gestegen als gevolg van een hogere bonus voor netverliezen en regelvermogen (8 miljoen euro) en diverse kleine posten (32 miljoen euro). De daling van de omzet in Nederland wordt veroorzaakt door een lagere toegestane gereguleerde omzet als gevolg van een eenmalige bate. Deze bate hield verband met de gunstige uitkomst van een beroepsprocedure inzake het Methodebesluit van de Nederlandse toezichthouder voor de reguleringsperiode Deze eenmalige bate leidde tot 116 miljoen euro extra toegestane gereguleerde omzet in 2011, vergeleken met 18 miljoen euro extra omzet in De lagere toegestane gereguleerde omzet in Nederland als gevolg van deze eenmalige bate werd gedeeltelijk gecompenseerd door een omzetstijging als gevolg van de negatieve X-factor (29 miljoen euro), extra compensatie voor transportkosten in verband met netten waarop zogeheten Cross Border Leases rusten (19 miljoen euro) en extra compensatie voor aanzienlijke investeringskosten (10 miljoen euro). De toename van de omzet in Duitsland houdt voornamelijk verband met de vergoeding van hogere kosten voor energie en vermogen (164 miljoen euro) en de gestegen investeringen in offshore-projecten (67 miljoen euro). De kosten voor energie en vermogen zijn toegenomen als gevolg van 1) hogere kosten voor op- en afregeling van vermogen (redispatch) door de toegenomen congestie als gevolg van het moratorium op kerncentrales in Duitsland; 2) gestegen inzet van regelvermogen als gevolg van koude weersomstandigheden in het eerste kwartaal van 2012; en 3) toegenomen invoeding van duurzame energie in Duitsland. TenneT wordt voor deze hogere kosten gecompenseerd via verrekening in toekomstige tarieven. De BritNed-kabel heeft 10 miljoen euro bijgedragen aan de stijging van de underlying omzet in De omzet van de BritNed-kabel bedroeg 18 miljoen euro in 2012 (2011: 8 miljoen euro). BritNed Development Ltd. is een gemeenschappelijke onderneming (50/50%) van TenneT en de Britse netbeheerder National Grid. De onderneming is opgericht ten behoeve van de exploitatie van de BritNed-kabel, een onderzeese elektriciteitsverbinding tussen het Verenigd Koninkrijk en Nederland met een lengte van 260 km en een capaciteit van 1000 MW. Aangezien de BritNed-kabel in april 2011 in gebruik is genomen, is er slechts negen maanden BritNed-omzet in de totale omzet van 2011 verwerkt. In 2012 werd de BritNed-omzet daarentegen gedurende het gehele jaar in de totale omzet verwerkt. De omzet uit de overige niet-gereguleerde TSO-activiteiten steeg in 2012 met 10 miljoen euro ten opzichte van Stijging underlying bedrijfslasten De stijging van de underlying bedrijfslasten wordt voornamelijk veroorzaakt door de hogere kosten voor energie en vermogen (164 miljoen euro), zoals hierboven toegelicht. Daarnaast heeft de toename van de offshore-activiteiten geleid tot een stijging van de bedrijfslasten met 15 miljoen euro. Het groeiende aantal medewerkers houdt eveneens verband met de toegenomen offshore-activiteiten en heeft geleid tot een stijging van de personeelskosten met 22 miljoen euro. Tot slot heeft de toename van de activa van TenneT in 2012 geleid tot hogere afschrijvingskosten (27 miljoen euro) vergeleken met Verkort Jaarverslag TenneT

26 Onderliggend bedrijfsresultaat vóór aftrek van rente en belastingen blijft stabiel Als gevolg van de lagere toegestane gereguleerde omzet in Nederland is het underlying bedrijfsresultaat vóór aftrek van rente en belastingen (EBIT) voor de Nederlandse TSO gedaald met ca. 90 miljoen euro. De toegenomen investeringen in Duitse offshoreprojecten hebben geleid tot een hogere underlying EBIT voor de Duitse TSO. Deze is gestegen met 84 miljoen euro. Daarnaast was de BritNed-kabel gedurende het gehele jaar in bedrijf, hetgeen heeft geleid tot een stijging van de underlying EBIT met 7 miljoen euro. De geconsolideerde underlying EBIT is met 3% gestegen naar 362 miljoen euro (2011: 353 miljoen euro), onder meer als gevolg van een toename van de underlying EBIT voortvloeiend uit overige niet-gereguleerde TSO-activiteiten met 8 miljoen euro. Underlying financiële positie Activa De totale waarde van de underlying activa is met 1,5 miljard euro toegenomen tussen 31 december 2011 en 31 december De totale waarde van de underlying activa in Nederland is gestegen als gevolg van de opname van een gereguleerd actief voor kosten die worden gecompenseerd via verrekening in toekomstige tarieven. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) heeft uitspraak gedaan over een onduidelijke bepaling in de Elektriciteitswet. Op grond hiervan is TenneT verplicht om in het verleden ontvangen systeemdiensttarieven terug te betalen aan stroomverbruikers zonder rechtstreekse aansluiting op het TenneT-net. De totale waarde van de hieruit voortvloeiende verplichting is geschat op 264 miljoen euro. TenneT zal dit bedrag terugverdienen via verrekening in de toekomstige tarieven, resulterend in een onderliggend gereguleerd actief voor hetzelfde bedrag. De totale waarde van de underlying activa is eveneens toegenomen als gevolg van investeringen in Duitse offshore-projecten (totale investeringen in materiële vaste activa: 1,9 miljard euro) en een stijging van de EEG-gerelateerde vorderingen (590 miljoen euro). Deze toename wordt gedeeltelijk tenietgedaan door de afschrijvingslasten van 245 miljoen euro en de afname van de vlottende activa (914 miljoen euro). De resterende kasmiddelen per 31 december 2011 zijn voornamelijk gebruikt voor de financiering van offshore-projecten in Duitsland en de netto EEG-kasuitstroom in De totale waarde van de grootschalige Duitse offshore-projecten in uitvoering bedroeg ca. 2 miljard euro per 31 december Verplichtingen De underlying verplichtingen zijn toegenomen als gevolg van een stijging van de veilingopbrengsten (155 miljoen euro), een toename van de overlopende posten voor nog te ontvangen facturen in verband met de aanschaf van materiële vaste activa voor Duitse offshore-projecten (315 miljoen euro), en de eerder genoemde verplichting om in het verleden ontvangen systeemdiensttarieven terug te betalen aan stroomverbruikers zonder rechtstreekse aansluiting op het TenneT-net (243 miljoen euro). Daarnaast heeft TenneT voor 960 miljoen euro aan aanvullende langlopende en kortlopende leningen afgesloten ter financiering van investeringen in materiële vaste activa en de netto EEG-kasuitstroom. De onderneming had op 31 december 2012 een resterende ongebruikte kredietruimte van 2 miljard euro tot haar beschikking. De toename van de underlying verplichtingen werd gedeeltelijk gecompenseerd door een daling van 200 miljoen euro van de EEGgerelateerde verplichtingen als gevolg van de afgenomen invoeding van zonne-energie in het vierde kwartaal van Verkort Jaarverslag TenneT 2012

27 Toename eigen vermogen in 2012 Het totale eigen vermogen per 31 december 2012 is toegenomen ten opzichte van 31 december 2011 als gevolg van het totaalresultaat van 155 miljoen euro in het verslagjaar, en de verkoop van een minderheidsbelang in twee Duitse offshoreprojecten (BorWin1 en BorWin2) aan Mitsubishi Corporation in december Deze verkoop resulteerde in een toename van het eigen vermogen van 75 miljoen euro (na aftrek van transactiekosten), gevolgd door een kapitaalbijdrage van 101 miljoen euro door Mitsubishi Corporation. De toename van het eigen vermogen werd tenietgedaan door dividenduitkeringen aan de aandeelhouder (60 miljoen euro) en aan de houders van hybride leningen (25 miljoen euro na aftrek van belastingen). Vergelijking underlying gegevens met gegevens op IFRS-grondslagen De verschillen tussen de underlying kerncijfers en de gerapporteerde gegevens op IFRSgrondslagen worden in de onderstaande tabel samengevat. Omzet, bedrijfslasten en EBIT De underlying EBIT viel 25 miljoen euro hoger uit dan de gerapporteerde EBIT op IFRS-grondslagen als gevolg van (1) opname van gereguleerde activa en verplichtingen in de underlying financiële gegevens (279 miljoen euro), (2) verantwoording van veilingopbrengsten als omzet in overeenstemming met IFRS-grondslagen (134 miljoen euro) en (3) terugneming bijzondere waardevermindering in overeenstemming met IFRS-grondslagen (120 miljoen euro). De underlying EBIT bestond onder meer uit omzet in verband met kosten ter grootte van 279 miljoen euro (2011: 32 miljoen euro) die TenneT in toekomstige tarieven zal verrekenen. Deze nog te verrekenen kosten zijn in het verslagjaar niet in de gerapporteerde IFRS-EBIT verwerkt. In de gerapporteerde omzet in 2012 zijn een voorziening en bijbehorende kosten verwerkt voor de systeemdiensttarieven in Nederland, leidend tot een negatief effect van 243 miljoen euro. In de underlying financiële gegevens is een gereguleerd actief verwerkt voor hetzelfde bedrag als de bijbehorende kosten die worden gecompenseerd via verrekening in de toekomstige tarieven. Vergelijking underlying gegevens met gerapporteerde gegevens op IFRS-grondslagen (in EUR miljoenen) Underlying IFRS Verschil Underlying IFRS Verschil Omzet Bedrijfslasten EBIT Activa Verplichtingen Eigen vermogen Verkort Jaarverslag TenneT